مدارس قرآنی در مالی
مدارس سنتی قرآنی از صدها سال پیش در کشور مالی فعالیت داشته‌اند و از قدیمی‌ترین مراکز آموزشی این کشور بشمار می‌روند که محدوده فعالیت آنها از دیرباز تعلیم علوم و معارف قرآنی بوده است.این مدارس که معمولاً در جوار مساجد کوچک و بزرگ شهرها و روستاهای کشور فعالیت دارند عمدتاً مختص آموزش نحوه حفظ و قرائت قرآن کریم می‌باشند. اساتید این مدارس نیز معمولاً شیوخ و ائمه جمعه و جماعات مساجد مالی بشمار می‌روند که با دریافت شهریه‌ای بسيار اندک از دانش آموزان علوم قرآنی را به آنها می‌آموزند.
مدارس سنتی قرآنی تا پیش از ورود استعمار فرانسه تنها مراكز آموزشی اسلامی محسوب می‌شدند . کودکان مسلمان در این مدرسه‌های کوچک به یادگیری الفبای عربی و اصوات و حروف قرآنی پرداخته و پس از آن از طریق لوح‌های چوبی خود و تکرار واژه‌هایی که توسط معلمان آنها قرائت می‌شد با نحوه قرائت آیات قرآن آشنا می‌شدند. شیوه تدریس در این مدارس سنتی که بسیار مشابه مکتب خانه‌های قدیمی کشورهای اسلامی بود صرفاً مبتنی بر تکرار اصوات و حروف بود و دانش آموزان موظف بودند هر روز تکالیف اساتید خود را بر روی لوح‌ها نگاشته و آنها را به وی ارائه دهند. در این مدارس سنتی تنبیه بدنی در زمره ضروریات تدریس بشمار می‌رفت و دانش آموزان با کوچک‌ترین نافرمانی توسط معلمان خود تنبیه می‌شدند.مدارس سنتی قرآنی که در کشورهای هوسا زبان ماکارانتا خوانده می‌شوند پس از ورود استعمار فرانسه و تأسیس مدارس سبک جدید بتدریج جايگاه خود را از دست دادند با این حال به فعالیت خود ادامه داده و تاکنون توانسته‌اند به بقای خود تداوم بخشند. در حال حاضر این مراکز علاوه بر محوطه مساجد در منازل معلمان قرآن (مارابوها) نیز برگزار می‌شوند و عمده شرکت کنندگان در این کلاس‌ها را دانش آموزان بی‌بضاعت و مستمندی تشکیل می‌دهند که خانواده‌های آنها قادر به تأمین هزینه‌های تحصیل آنها نمی‌باشند[۱]. برخی از دانش‌آموزان این مدارس قرآنی را نیز کودکان خیابانی تشکیل می‌دهند که پس از پایان کلاس‌های روزانه رهسپار خیابان‌های شهرها شده و با گدایی امرار معاش می‌کنند[vi. مدارس سنتی قرآنی هم اکنون در تمام شهرها و روستاهای مالی فعالیت دارند و امکانات این مدارس تخته سیاهی است که معلم با آن درس می‌دهد. دانش‌آموزان نیز دروس خود را بر روی لوح‌های چوبی استوانه‌ای شکل یادداشت می‌کنند که شکل ظاهری آن بسیار جالب توجّه است. در این مدارس متون درسی خاصی تدریس نمی‌شود و معمولاً معلمان در نحوۀ تعلیم عربی، قرائت و حفظ قرآن کریم از شیوه‌های آموزشی و تجربۀ خود بهره می‌گیرند[۲] .
در برخی از مناطق مالی که مسلمانان در عسرت و تنگدستی به‌سر می‌برند، بسیاری از کودکان مسلمان بی‌سرپرست، شب را در این مدارس که عبارت از اطاق‌های تنگ و تاریک در جوار مساجد است، سپری می‌کنند[vii].
خاطر نشان می‌گردد طی دو دهه گذشته سازمان همكاری اسلامی و برخی کشورهای اسلامی نظیر ایران، عربستان، کویت، قطر، امارات متحده عربی، مصر، الجزایر، لیبی و عمان اقداماتی را برای بهبود وضعیت این مدارس قرآنی انجام داده‌اند. در این راستا علاوه بر اعطای بورسیه تحصیلی دانشگاه‌های این کشورها به برخی از معلمان قرآنی؛ مدارس مزبور مرمت شده و مکان‌های خاصی نیز در جنب مساجد برای این مراکز در نظر گرفته شده‌اند[۳] .
مدارس سنتی قرآنی باوجود مشکلات فراوان و کمبود امکانات هم‌چنان از پایگاه‌های اصلی نشر و توسعه دین اسلام به‌شمار می‌روند و تقریباً تمام مسلمانان کشور و بعضی از مقامات عالی‌رتبۀ کشوری و لشکری نیز در ایام طفولیت در این مدارس تحصیل کرده‌اند[۴].
نیز نگاه کنید به
اسلام در مالی؛ تاریخ اسلام در مالی؛ مدارس اسلامی در مالی
کتابشناسی
- ↑ وانگاری ، شیخ احمد ( مدرس قرآن (مارابو)) ، تمبوکتو ، آذر 1387 ( گفت‌وگو)
- ↑ Saul, 1984: 71-87
- ↑ مطالعات ميدانی و مشاهدات عينيی نويسنده، باماكو ، سگو و تمبوكتو، 1387
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1392). جامعه و فرهنگ مالی. ناظر علمی ابوالحسن شریف محمدی. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص. 174-176.