رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی قزاقستان
۱۲. رسانه و وسایل ارتباط جمعی در قزاقستان
قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال قزاقستان رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی نیز مانند همه مسائل دیگر منطبق با حکومت مرکزی اتحاد جماهیر شوروی بود و رسانه و وسایل ارتباط جمعی مستقلی در جمهوری قزاقستان وجود نداشت ولی پس از استقلال رسانه و وسایل ارتباط جمعی بر اساس ماده ۱ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که در همه پرسی ملی در اوت ۱۹۹۵ م به تصویب رسید تصریح شده است که جمهوری قزاقستان یک کشور دموکراتیک، سکولار، حقوقی و اجتماعی است که در حد اعلا زندگی افراد، حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی را تبلیغ میکند و با توجه به ماده ۱۲ قانون اساسی، حقوق بشر و آزادی تضمین شده است، همچنین بر اساس ماده ۱۸ قانون اساسی جمهوری قزاقستان که به حق شهروندان به حفاظت از افتخار و عزت، حفظ حریم خصوصی، اسرار شخصی و خانواده، محرمانه، مکاتبات، مکالمات تلفنی، پستی و تلگراف و دیگر ارتباطات تصریح می کند، بر اساس ماده ۲۰ قانون اساسی به آزادی بیان اختصاص داده شده است. سانسور ممنوع شده است، هر کس حق دارد که آزادانه به اطلاعات دست یابند. نیز حیات جدیدی یافتند.
پیش نویس قانون رسانه های جمعی در سال ۲۰۰۲ در وزارت اطلاعات تدوین شد با تدوین قوانین مختلف طی چند مرحله رسانه ها همگام با سیاست های دولت تازه استقلال یافته از رشد و گسترش کمی و کیفی مناسبی برخوردار شدند.
مرحله اول تحول وضعیت رسانه ها در قزاقستان بین سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۷۴ (۱۹۹۲ - ۱۹۹۶م) رخ داد که فضای نقد از وضعیت موجود باز شد و رسانه ها از آزادی بیشتری برخوردار شدند.
۳۲۵ مقاله "مدارس گولن" در آسیای میانه،۱۵ اوت ۲۰۱۶:
IIeHTpaIbHoii A3HH
«ToxeHoBcke» IIIKOJILI B
http://rus.azattyq.org/a/shkoly-gulena-v-centralnoy-azii/27921422.html
مبلغین مدارس فتح الله گولن در آسیای مرکزی و نقش آنها در گسترش اسلام و ترکیسم
MuccoHepcKe IIIKOJILI DeTxyJIJII Tonea B IIeHTpaJIbHoit A3HH H HX pob B pacupocTpaHeHHH TopKH3Ma H MCJIaMa
http://www.gumilev-center.ru/missionerskie-shkoly-fetkhully-gyulena-v-centralnojj-azii-i-ikh-rol-v-rasprostranenii- tyurkizma-i-islama/
432
در همین دوران و پس از تدوین اولین قانون مطبوعات و محصولات رسانه ای در قزاقستان، اولین کانالهای تلوزیونی غیر دولتی (خصوصی)، روزنامه و نشریات متعدد سیاسی بوجود آمدند. که ماده اول این قانون به آزادی مطبوعات و آزادی بیان اختصاص داده شده است.
هر چند این قانون و آزادی مطبوعات و آزادی بیان به رونق مطبوعات کمک شایانی کرد ولی بدلیل رکود و تورم اقتصادی جهانی و منجمله قزاقستان قیمت کاغذ بسیار بالا رفت و صنعت چاپ و انتشار مطبوعات را با مشکل مواجه گردید لذا متعاقب آن دولت برای حمایت از رسانه ها و مطبوعات با قرار دادن کاغذ به بنگاه های انتشاراتی و مطبوعاتی و معافیتهای مالیاتی و خصوصی سازی رسانه های دولتی اقداماتی را انجام داد که همین امر آغازی شد برای ایجاد رسانه های مستقل در قزاقستان،
دومین مرحله توسعه و گسترش رسانه ها در جمهوری قزاقستان در طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۸ (۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹) رخ داد. در این دوره انحصار دولت بر رسانه ها به پایان رسید و رسانه های خصوصی از رشد بی نظیری برخوردار شدند. مطبوعات و شبکه های رادیو و تلوزیون های خصوصی متعددی بوجود آمد که این دوره به عصر طلایی رسانه ها معروف شده است.
در این مرحله فرم و قالب فعالیت های رسانه ای و روزنامه نگاری مدرن و در مسیر استانداردهای جهانی حرکت کرد و رسانه ها بر اساس موضوع دسته بندی و تفکیک شدند و رسانه های الکترونیکی و فضای
مجازی رونق گرفت.
مرحله سوم تکامل روند کمی و کیفی رسانه های قزاقستان این مرحله که از سال ۱۳۷۸ آغاز شد تا سال ۱۳۸۱ (۱۹۹۹ تا ۲۰۱۲ م) ادامه یافت. در این مرحله قنون جدیدی برای رسانه های در ۱۳۷۸ (جولای ۱۹۹۹م) تدوین و تصویب شد که مشتمل بر ۲۶ ماده قانونی بود، بر اساس این قانون انحصار دولتی بر رسانه ها رسما لغو شد وبرای دولت تنها دولت حق قانون گزاری در مورد رسانه ها باقی ماند.
و با توجه به اصلاحاتی که در سال ۱۳۸۰، (۲۰۰۱م) در مورد قانون رسانه ها انجام شد و بازپخش برنامه های خارجی از طریق رسانه های قزاقی مجاز گردید نقش مهمی در توسعه و گسترش مطبوعات محلی ایفا کرد. یکی از ویژگیهای مهم این مرحله نقش آفرینی رسانه ها در حوزه مسائل سیاسی و اقتصادی بود. و سرمایه داران و صاحبان بنگاه های اقتصادی بزرگ (اعم از کارخانه ها، کارگاه ها و تجارتخانه ها) برای پیش برد اهداف تجاری و اختصادی و گاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و هنری رسانه های مختص به خود را ایجاد کردند. در این مرحله نقش رسانه ها در جریانات سیاسی مخصوصا در جریان انتخابات بسیار پر رنگ شد.
مرحله چهارم در سال ۱۳۸۱ مطابق با سال ۲۰۰۲ میلادی شروع شد. اتفاق مهمی که در این مرحله روی داد تشکیل شورای عمومی رسانه ها زیر نظر ریاست جمهوری قزاقستان بود که اهداف اصلی این شورا بررسی و ارائه پیشنهاد و راهکار به رئیس جمهور برای ساماندهی و بهبود سیاست کشور در حوزه رسانه بوده است. 433
در هفدهم بهمن ۱۳۸۹ (۶ فوریه ۲۰۱۲م) قانون اصلاحات و متمم های قانون اساسی جمهوری قزاقستان در مورد رسانه ها اتفاق افتاد و به امضاء رئیس جمهور آقای نظربایف رسید که بر اساس آن و سخنرانی رئیس جمهور نوید آزادی ها و رفع محدودیت های بیشتر داده شد. این اصلاحات به تشکیل سازمان های دفاع از حقوق اصحاب رسانه ها منجر شد. همچنین مسئولیت هیئت تحریریه در مقابل محتوای نشریات افزایش یافت. بنا بر این با توجه به مراحل رشد و توسعه قوانین و وضعیت رسانه ها در قزاقستان اکنون، بازار رسانه های این کشور پیشرفته ترین سامانه رسانه ای در آسیای مرکزی است.
بر اساس آمار هم اکنون در قزاقستان، بیش از دو هزار و پانصد رسانه گروهی وجود دارد که ۸۴ در صد آنها رسانه های مستقل‌اند، و براساس آمار سال ۲۰۱۴ قزاقستان درمجموع ۱۸۹۸ عنوان رسانه گروهی چاپی، روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و گاهنامه وجود دارد که ۱۳۶۷ عنوان به نام روزنامه و ۵۳۱ عنوان مجله می باشند. از این تعداد، فقط ۳ نشریه «یگیمن قزاقستان» (۲۰۰ هزار تیراژ) «کاز پراودا» (۱۰۵ هزار تیراژ)، «لیتر» (۳۳ هزار تیراژ)، در واقع بصورت روزانه منتشر و توزیع سراسری می شوند. نشریات «کورسیو»،«ژاس آلاش» ( ۷۰ هزار تیراژ)، «کاراوان»، «ورمیا» از مهمترین نشریات سراسری محسوب می شوند. غالب جراید در قزاقستان نزدیک به دولت بوده، به زبان روسی منتشر و به اخبار، برنامه های فرهنگی، هنری و تبلیغات اختصاص دارند. در سالهای اخیر با توسعه استفاده از اینترنت، تیراژ جراید کاغذی کاهش یافته و حتی بسیاری تنها به انتشار نسخه اینترنتی بسنده می کنند. در این کشور ۲۶۰ رسانه گروهی الکترونیکی و ۶۵ خبرگزاری گروهی وجود دارد که اقدام به اطلاع رسانی از طریق فضای مجازی می نمایند.
«کازینفرم» به عنوان مهمترین خبرگزاری گروهی دولتی، تولیدات خبری خود را به زبان های قزاقی ، روسی ، انگلیسی و چینی منتشر میکند.
بیش از ۶ میلیون کاربر اینترنت در قزاقستان وجود دارد و حدود ۷۰ هزار سایت نیز به ثبت رسیده است.بزرگترین خبرگزاریها و منابع خبری قزاقستان مانند «کازینفرم»، «نوماد»، «زی نیوز»، «تنگری نیوز»، «بی نیوز»، «کانیوز»، «زاکون»، «توتال کی زد» بوده و از اینترنت به طور گسترده برای فعالیت خود استفاده می‌کنند.زبان غالب این رسانه ها، روسی است و سایت های دولتی در کنار آن از زبان قزاقی نیز استفاده می کنند. سایت های متعلق به دولت در دامنه داخلی اینترنتی KZ قرار دارند.
هم اکنون رسانه های چاپی معروفی مانند: "اسووبودا اسلووا" ، "جاس آلاش" ، "آزاد"، "ورمیا"و ... و سایت های اینترنتی متعددی مانند ، www.zonakz.net,www.nomad.kzwww.geo.kz علاوه بر رسانه های مکتوب یاد شده، نشریاتی مانند مجله سالنور نیز وجود دارند که می توان گفت تنها مجله ای است که در 434
این کشور مروج زن مسلمان و حجاب و عفاف می باشد، ولی متأسفانه بدلیل مشکلات مالی این مجله در معرض تعطیل شدن قرار گرفته است.
در قزاقستان ۱۳ نشریه (هفته نامه/فصل نامه) و مجله سراسری دولتی و دو شرکت دولتي رادیو و تلویزیون و از جمله مهم ترین روزنامه سراسری کشور به‌نام "قزاقستانسکایا پراودا" ("حقیقت قزاقستان") خصوصی شده اند.
ذکر این نکته نیز ضروریست که اقدامات مشابه مبنی بر خصوصي سازي مطبوعات چاپي دولتي منطقه اي در تمام استان‌ها صورت می پذیرد.
در قانون اساسی و قانون رسانه ها که تدوین شده است به موارد زیر به تفصیل سخن به میان آمده است: فصل ۱. تضمین های قانون اساسی آزادی بیان، گفتار و اطلاعات
فصل ۲. جایگاه و نقش توافقنامه های بین المللی حقوق بشر در قانون ملی. فصل ۳. سیستم قوانین کشور
فصل ۴: سیستم قضایی این کشور
فصل ۵. سیستم ثبت نام و رسانه صدور مجوز فصل ۶. زبان رسانه های جمعی فصل ۷. پایه اقتصادی در رسانه ها فصل ۸. محدودیت تبلیغات فصل ۹. حفاظت از شهرت
فصل ۱۰. حفاظت از شهرت مقامات
فصل ۱۱. حق پاسخگویی و (یا) رد ادعاهای ناروا. فصل ۱۲. حریم خصوصی
فصل ۱۳. حفاظت از منابع اطلاعات
فصل ۱۴. اسرار دولتی و دسترسی به اطلاعات از منابع عمومی
فصل ۱۵. تبلیغات رسیدگی
فصل ۱۶. دسترسی به اطلاعات و نشست های عمومی است.
فصل ۱۷. اسرار تجاری و دسترسی به اطلاعات برگزار شده توسط افراد خصوصی فصل ۱۸ قانون مبارزه با تروریسم و افراط گرایی
فصل ۱۹. محدودیت در استفاده از زبان توهین آمیز در رابطه با گروه های خاصی از افراد فصل ۲۰. حفاظت از اخلاق عمومی
فصل ۲۱. بدن خود تنظیم از جامعه روزنامه نگاری توسعه استانداردهای اخلاقی و حرفه ای و اخلاقی 435
برای رسانه
فصل ۲۲. آزادی رسانه ها در اینترنت۳۲۶
نشانی تعدادی از مهمترین سایت های خبری و تلویزیونی قزاقستان: ۳۲۷
| سایت شبکه تلویزیونی | سایت خبرگزاری |
| aztv.kaztrk.kz/ru/programs/live | ww.kazinform |
| ttp://qazmedia.kz | ww.nomad.su |
| habar.kz/ru | news.kz/ru |
| alapan.kaztrk.kz | ngrinews.kz |
| ۴kz/ru/ | tal.kz |
| ww.sports.kz/tv/telekanal | ww.interfax.kz |
| mtv.kz/ru | ww.kursiv.kz |
| ww.31.kz/ | ww.zakon.kz |
| ww.mirtv.ru/ | ww.kazpravda.kz |
| azakh-tv.kz | ww.egemen.kz |
| ww.ktk.kz | ww.time.kz |
| ww.astanatv.kz | ttp://www.caravan.kz |
این گزارش در وضعیت قانون رسانه ها در 326 IoKIa% o cocToHHH 3aKOH0IaTeIbcTBa o CMI B Pecty6uKe Ka3axcTaH. http://www.medialawca.org/document/-518 .جمهوری قزاقستان
یارانه های دولتی برای کمک به رسانه های قزاقستان Ka3axcrat: TocytapcTette cy6cut notoraoT H BpexaT CMI? http:// www. medialawca. org/ document/-10044 ه
3aKoH Pecny6IK KasaxcraH or 23 IOII 1999 roga Ne 451-I
قانون جمهوری قزاقستان در مورد رسانه ها O cpexcrBax MaccoBoit HHbopMaIHH https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1013966#pos=128;-294
۳۲۷ رسانه ها در قزاقستان، سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان
http://astana.mfa.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=116&pageid=33504
- نمایه جمهوری قزاقستان ، یادداشت های یک روزنامه نگار : 319.aspx
436
http://www.r-pishdar.blogfa.com/post-
۵ تلوزیون و سینما
تلویزیون از دیگر ابزارهای سرگرمی مردم است که علاوه بر بهره مند شدن از مواهب منافع اطلاع رسانی و آموزش و برقراری ارتباط با مخاطبان با پخش موسیقی، فیلم و بحث و گفتگو موجبات سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت مردم را فراهم می کند.
برنامه های تلویزیون قزاقستان تا اوایل تشکیل دولت مستقل در این کشور به زبان روسی تولید و پخش می‌شد ولی از شهریور سال ۱۳۸۱ (سال ۲۰۰۱ میلادی) یکی از شبکه های مهم تلوزیون قزاقستان بدون اعلام قبلی و به ناگاه ۹۰ % از برنامه های روسی خود را قطع کرد و از آن زمان به بعد با تجهیز و توسعه کانال خبر برای ترویج و رسمیت بخشیدن به زبان قزاقی بخش عمده برنامه های تلوزیونی به زبان قزاقی پخش گردید و بنا به نظرکارشناسان اجتماعی، باتوجه به بهره گیری این کانال از تجهیزات مدرن، مردم دورترین نقطه کشور بویژه روستاییان نیز از این پس قادر شدند که برنامه کانال «خبر» را به زبان مادری خود (قزاقی ) تماشا کنند.
شبکه های تلوزیونی در سال های اولیه استقلال قزاقستان بسیار محدود بود ولی پس از استقلال روز به روز گسترش یافت و تعداد شبکه های تلویزیونی افزایش یافت بطوریکه اکنون بجز شبکه های استانی حدود ۷ شبکه تلوزیونی سراسری در قزاقستان دایر و مشغول فعالیت است.
کانال ۱ که شبکه سراسری قزاقستان محسوب می شود پخش اخبار از عمده ترین برنامه های آن است . یکی از اهداف مهم دولت قزاقستان از توسعه شبکه های تلوزیونی علاوه بر اطلاع رسانی، پخش اخبار و ترویج رفتار اجتماعی مردم سرگرمی ، آموزش و ایجاد نیاز های اجتماعی مردم بخصوص جوانان قزاقستان است به همین سبب دولت در سال های اخیر به ایجاد شبکه های تلوزیونی تخصصی مانند شبکه تلوزیونی آموزش، شبکه تلوزیونی ورزش و شبکه تلوزیونی خبر و شبکه های کابلی که بیشتر فیلم و سریال پخش می کنند روی آورده است.
شبکه ورزش قزاقستان که با نام قزاق اسپورت فعالیت می کند در سال ۲۰۱۳ بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد به دو زبان روسی و قزاقی به پخش رویدادهای ورزشی، مسابقات قهرمانی داخلی و بین‌المللی، شهرآوردها و بازی‌های بین‌المللی و مصاحبه‌هایی با ورزشکاران سرشناس می‌پرازد. این شبکه تلویزیونی که در ابتدای کار ۲۰ ساعت در روز برنامه پخش می‌کرد امروزه تمام وقت برنامه پخش میکند و سیگنال‌های آن از طریق گیرنده‌های کابلی و ماهواره‌ای در دسترس است.
437
قزاقستان یك شبکه تلوزیوني در فضای مجازي با آدرس /http://5online.tv/fa/kazakstan-tv-aktau راه اندازی کرده است که مخاطبین می‌توانند به شبکه تلوزیونی قزاقستان به زبان های مختلف از طریق این شبکه اینترنتی دسترسی پیدا کنند. این شبکه تلوزیونی که با نام Aktau فعالیت می کند تلوزیون آنلاینی است که برنامه های خود را بصورت زنده پخش میکند و مخاطبین از طریق این شبکه تلوزیونی می توانند به شبکه های بین المللی کشورهای مختلف نیز دسترسی پیدا کنند.
شبکه های تلوزیونی قزاقستان با تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و عدم پایبندی به قوانین و معیارهای دینی و مذهبی هیچ محدودیتی برای پخش برنامه های خلاف اخلاق که موجب بد آموزی و یا خشونت می شوند نداشتند لذا چون این روند ناگزیر تأثیر سوئی بر روی اخلاق و رفتار جامعه بخصوص بر جوانان و نوجوانان ایجاد کرد دولت برای کنترل فیلم ها، سریال ها و برنامه های آموزشی تلوزیونی قوانینی را وضع کرد که «ایجاد ممنوعیت تبلیغ خشونت و بد اخلاقی در تلوزیون قزاقستان» توسط مجلس سنا تصویب شد. بنا بر خبرگزاری Tengrinews.kz در سال ۲۰۱۴ به منظور جلوگیری از آثار مخرب فیلم ها وبرنامه های تلویزیونی با مضامین خشونت و بداخلاقی برای جامعه، خانواده ها و به ویژه نسل جوان، نمایندگان مجلس سنای قزاقستان طرح این قانون را به تصویب رساندند. لذت تانیس بای؛ معاون وزیر مخابرات و ارتباطات قزاقستان، طی سخنانی در مجلس سنا تاکید کرده است، متاسفانه در حال حاضر درشبکه های تلویزیونی این کشور، فیلم ها وبرنامه های زیادی که خشونت و بداخلاقی را تبلیغ می‌کنند، پخش می‌شود که برای آینده نسل جوان پیامدهای ناگواری خواهد داشت. قوانش ایتاخان اف به نمایندگان مجلس سنای قزاقستان پیشنهاد کرد؛ به منظور نظارت دقیق بر اجرای این مصوبه باید شورای اجتماعی تشکیل شود تا کنترل بر فعالیت شبکه های تلویزیونی این کشور را بر عهده بگیرد. وی خواستار تبلیغ روحیه میهن پرستی، نوع دوستی و اخلاق حمیده در شبکه های تلویزیونی این کشور شد.
سینمای قزاقستان نیز که وضعیت مشابهی نسبت به وضعیت تلوزیون داشت تا قبل از استقلال کمتر نمود ملی، میهنی و بومی داشت ولی در سال های اخیر با توجه ویژه دولت و سرمایه گذاری کلان توسط دولت با ایجاد سازمان و نهادهای خاص، سینمای قزاقستان از رونق قابل توجهی برخوردار شده است: در حال حاضر کلیه امور سینمایی شامل سیاستگذاری، آموزش، تولید و نظارت بر عهده سازمان قزاق فیلم است که به عنوان یک نهاد خصوصی تحت نظارت، حمایت و اشراف دولت توانسته است مسائل مربوط به سینما را ساماندهی و وصنعت سینما را گسترش دهد. سینمای قزاقستان هر ساله با برگزاری فستیوال بین المللی فیلم با دعوت از مسئولین، تهیه کنندگان و بازیگران مطرح جهان حضور خود را در صحنه بین اللمی سینمای جهان تثبیت نموده است، سینمای ایران نیز با شرکت در این فستیوال و برگزاری جشنواره فیلم های ایرانی در شهرهای 438
مختلف قزاقستان رابطه مناسبی را با سینمای قزاقستان ایجاد کرده است که در نتیجه مسئولین سینمای ایران و قزاقستان در سال های اخیر با تبادل هیأت هایی سعی در همکاری های مختلف در حوزه سینما ایجاد کرده اند.
مردم قزاقستان همانقدر که به گشت و گذار، تفریح و سیاحت و تماشای تلوزیون علاقمند هستند رفتن به سینما نیز بخشی از سرگرمی آنها بشمار می‌رود. البته دیدن فیلم در سینما از تفریحات و سرگرمی های خاص مردم شهر نشین است.
که مجموعه این جشن ها و برنامه های متنوع فرهنگی، هنری، تماشای تلوزیون و سینما و مسابقات مختلف نقشی تعیین کننده در پر کردن اوقات فراغت مردم قزاقستان دارند. .۳۲۸