روابط اتیوپی با ج.ا.ایران
روابط ایران و اتیوپی در گذشته های دور
اتیوپی از معدود کشورهای قاره آفریقا است که پیشینه مناسبات آن با ایران به هزاران سال قبل و به زمان سلطنت کمبوجیه (522-529 ق.م) پادشاه هخامنشی و لشگرکشی وی به خاک مصر باز می گردد . کمبوجیه پس از فتح مصر ، تصمیم به تصرف حبشه گرفت و چون از اوضاع و احوال این سرزمین بی اطلاع بود عده ای جاسوس را با هدایا و تحف گوناگون و با هدف آشنائی با موقعیت نظامی حبشه به آن دیار گسیل داشت . پس از بازگشت فرستادگان کمبوجیه از اتیوپی شاه هخامنشی بدون در نظر گرفتن خطراتی که لشگرکشی به حبشه در برداشت سپاهی را مأمور تصرف آن کشور نمود با این حال پادشاه ایران هنوز یک پنجم راه را نپیموده بود که با اتمام آذوقه و مواجه شدن با طوفان شن ، از ادامه لشگرکشی به حبشه منصرف شد و پس از آن که قسمت بزرگی از سپاه خود را از دست داد به شهر تب [i] بازگشت. کمبوجیه علیرغم بازگشت به مصر بر قسمت های شمالی حبشه دست یافت و بعدها برخی از حبشیان به عنوان سرباز در ارتش ایران به کار گرفته شدند.
مناسبات ایران و اتیوپی در دوره حاکمیت داریوش هخامنشی ادامه یافت (486-521 ق م) و وی در کتیبه های بیستون (سنگ نبشته بغستان) و نقش رستم از سرزمین کوشیا (حبشه) به عنوان جزئی از امپراتوری خود یاد کرده است. با این حال در این دوره ظاهرا تنها بخش های شمالی حبشه تحت سلطه ایران قرار داشته و بقیه این سرزمین دارای استقلال بوده است. در زمان سلطنت خشایارشا (466-486 ق.م) نیز گروهی از حبشیان که لباس آنها از پوست پلنگ و شیر بود و کمان ها و زوبین هایی بلند داشتند در لشکرکشی عظیم ایران علیه یونان شرکت داشتند. اطلاعاتی از روابط ایران و اتیوپی در دوره اشکانیان موجود نیست با این حال مناسبات ایران و اتیوپی در دوره ساسانیان (652-226 میلادی) توسعه یافت و مسائل تجاری و دریانوردی و حتی مسائل مذهبی در گسترش این روابط تأثیر بسزایی داشت. در زمان سلطنت قباد اول (531-488 م) امپراتور حبشه برای رفع اختلاف و دودستگی بین نصارای ایران نمایندگانی روحانی به ایران گسیل داشت. در این دوره دولت اتیوپی که دارای ناوگان دریایی بزرگی بود، در دریاهای جنوب در زمینه بازرگانی بنای رقابت با ایران را نهاد و به علت هم کیشی با رومیان همواره جانب روم را می گرفت. در دوره خسرو انوشیروان تشدید رقابت های طرفین در موضوع تجارت بویژه ابریشم و تسلط یر راه های دریائی منجر به تصرف سرزمین یمن توسط ایران گردید.[۱] (آذري 1350: 158-141)
پس از فتح ایران توسط اعراب مسلمان ، روابط دو کشور قطع شد و تا قرن هفدهم میلادی اطلاعاتی در مورد مناسبات دو کشور موجود نیست. بر اساس برخی شواهد موجود تجار ایرانی از اواسط قرن هفدهم داد و ستد خود را با کشور اتیوپی از سر گرفتند که این مراودات تاثیرات فرهنگی مختصری نیز بدنبال داشت و برخی لغات فارسی در زبان امهریک راه یافت . در کتب تاریخی اتیوپی نمونه‌های زیادی از حضور ایرانیان در شهرهای مهم کشور اتیوپی از جمله حرار و دیره داوادر قرون هفده و هجده میلادی ذکر گردیده که نمایانگر برخی مراودات تجاری و فرهنگی میان دو کشور بوده است ، از جمله این مراودات می توان به اهداء یک کرگدن در قرن هفدهم میلادی توسط حاکم وقت اتیوپی به حاکم اصفهان اشاره کرد.
(www.Afran.ir)
2-12-مناسبات دو کشور در دوره پهلوی :
289
آغاز روابط دیپلماتیک جدید بین ایران و اتیوپی، به حدود دهه سی شمسی باز می گردد. در سال 1329، سفیر فوق العاده ای از ایران به اتیوپی اعزام و پیام ها و هدایایی میان دولت های وقت رد و بدل شد. در همان سال نیز وزیر مختار اتیوپی در تهران معرفی گردید. این مقدمات اگرچه بلافاصله به استقرار نمایندگی سیاسی در دو کشور منجر نشد، اما نمایانگر تمایل طرفین به بسط مناسبات بود. در فروردین ماه سال 1340 شمسی، سفارت ایران در آدیس آبابا تأسیس شد و اولین سفیر ایران به اتیوپی اعزام گردید. با این حال سفارت ایران در شهریور 1341، ظاهرا به دلیل مشکلات مالی، تعطیل شد و امور اتیوپی مانند دوران قبل از آن به سفارت ایران در عربستان واگذار شد. در سال 1343 هیأتی از ایران به منظور بررسی امکانات توسعه روابط اقتصادی و سیاسی با اتیوپی به این کشور سفر کرد و پس از بازگشت این هیأت، در اواسط سال 1343، سفارت ایران در اتیوپی بازگشایی شد. پس از سفر امپراطور هایله سلاسی به ایران در شهریور سال 1343 مقدمات انعقاد یک موافقتنامه بازرگانی بین دو کشور فراهم شده و زمینه برای بسط و تحکیم مناسبات دو جانبه مساعدت گردید. در خرداد ماه 1347 شاه سابق ایران از اتیوپی دیدار نمود و ضمن این دیدارعهدنامه دوستی و مودت بین ایران و اتیوپی به امضا رسید و در زمینه توسعه روابط اقتصادی و تجاری دو کشور اقداماتی انجام گرفت. پس از این دیدار، بازدید هیأت های کارشناسی دو کشور شدت گرفت و روابط ایران و اتیوپی گسترش یافت .
در سال 1350 امپراطور هایله سلاسی در جشن های دو هزار و پانصد سالگی شاهنشاهی ایران شرکت کرد و دیگر مقامات عالی رتبه اتیوپی نیز در سال های 1351 و 1352 به ایران سفر کردند 290
وزارت کشاورزی ایران نیز برای بررسی امکان سرمایه گذاری در تولید گوشت در اتیوپی و صدور آن به ایران و خرید گوسفند زنده از آن کشور، هیأتی را در شهریور ماه سال 1351 به اتیوپی اعزام کرد و در مهرماه همان سال، وزیر اصلاحات ارضی اتیوپی به ایران سفر کرد.علاوه بر آن به دعوت نیروی دریایی اتیوپی، ناو جنگي «زال» نیروي دریایی ارتش جمهوري اسلامي ایران در مراسم جشن روز نیروی دریایی اتیوپی شرکت کرد . دولت ایران همچنین در سال 1352، مبلغ یکصد هزار دلار برای کمک به آسیب دیدگان خشکسالی اتیوپی اهدا کرد. در تیرماه 1353 نیز وزیر امور خارجه اتیوپی در رأس هیأتی سیاسی به ایران سفر کرد و با شاه ، نخست وزیر و وزیر امور خارجه وقت ایران، ملاقات نمود.
با وجود توسعه روابط دو کشور در دوران هایله سلاسی، اتیوپی در ایران سفارت دایر نکرد و سفیر این کشور در هندوستان، سفیر آکرودیته در ایران بود. با روی کارآمدن منگیستو هایله ماریام و نزدیکی وی به بلوک شرق (شوروی و کوبا) و حمایت شاه سابق از سومالی در موضوع جنگ اوگادن، روابط دو کشور به تیرگی گرایید و دولت اتیوپی اعلام کرد بخش قابل ملاحظه ای از کمک های آمریکا به سومالی، از طریق ایران در اختیار آن کشور قرار می گیرد.
( وزارت امور خارجه. 2535. روابط دولت شاهنشاهی ایران با کشورهاي افریقایي حوزة مسئولیت ادارة ششم سیاسي در پنجاه سال شاهنشاهی پهلوي. تهران. ادارة انتشارات و مدارك )
12-3-1-روابط سیاسی دو کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامي
291
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با توجه به رابطه تیره دولت وقت اتیوپی با رژیم شاه و این که دولت اتیوپی خود را دولتی انقلابی می دانست روابط دو کشور رونق یافت. وزیر خارجه وقت اتیوپی، پیام تبریکی برای وزیر خارجه دولت موقت جمهوری اسلامی ایران ارسال نمود و چندی بعد نیز اتیوپی تجاوز آمریکا به صحرای طبس را محکوم کرد . پس از ترسیم اصول سیاست خارجی جمهوري اسلامي و در اولویت قرار گرفتن آفریقا و کشورهای جهان سوم ، جمهوري اسلامی ایران مصمم شد روابط دوستانه ای با اتیوپی که داراي موقعیتی ویژه در منطقه حساس و استراتژیك شاخ آفریقا بود برقرار نماید. وجود مقر سازمان وحدت آفریقا در این کشور نیز بر اهمیت این امر افزوده بود. علاوه بر آن موقعیت استراتژیك اتیوپي، اشتراك مواضع ضد امپریالیستي دو کشور و مهم تر از آن موضع جانبدارانه اتیوپی از جمهوری اسلامی در جنگ تحمیلی از عوامل مهم علاقمندي جمهوري اسلامی به گسترش روابط با اتیوپی در دهه 1980 میلادی بود. در طول این سال ها هرچند روابط دو کشور گسترش یافت ولی موضوع اریتره و حمایت جمهوري اسلامي از آرمان مبارزان اریتره مانعی عمده بر سر راه گسترش هرچه بیشتر روابط دو کشور بود و مقامات اتیوپی نیز در دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران به طور تلویحی از این موضوع به عنوان عامل عمده عدم گسترش روابط دو کشور یاد می کردند.
پس از روی کار آمدن دولت جدید اتیوپی در سال 1370، سفرها و مذاکراتی برای گسترش روابط دو کشور صورت گرفت. در همان سال مدیر کل خاورمیانه و شمال افریقای وزارت امور خارجه طی سفری به آدیس آبابا و ملاقات با ملس زناوی رئیس جمهوری دولت انتقالی، پیام شفاهی رئیس جمهوری وقت ایران (آقای هاشمی رفسنجانی) را به وی ابلاغ و تمایل و آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای گسترش روابط دو کشور به او ابلاغ 292
نمود.. دولت اتیوپی نیز ضمن استقبال از این امر سفارت خود در تهران را در سال 1371 بازگشایی نمود.
مدت کوتاهی بعد از بازگشائی سفارت اتیوپی در تهران تامرات لاینه، نخست وزیر وقت اتیوپی، به دعوت معاون اول رئیس جمهوری ایران ، در رأس هیأتی متشکل از پنج وزیر کابینه این کشور از ایران دیدن نمود و در این سفر، چهار یادداشت تفاهم همکاری در زمینه های بازرگانی، ساختمان، شیلات و نفت، بین دو کشور به امضا رسید.پس از سفر نخست وزیر اتیوپی به ایران دیدارهایی در سطح مدیران میاني بین دو کشور صورت گرفت. در سال 1378 و بدنبال ملاقات وزرای خارجه ایران و اتیوپی در کنفرانس غیر متعهدها در دوربان افریقای جنوبی، وزیر خارجه اتیوپی به ایران سفر نموده و با رئیس جمهور ایران (آقای خاتمی) و وزیر امور خارجه کشورمان ملاقات و گفت و گو کرد. همچنین در همان سال ، وزیر انرژی و معدن اتیوپی به عنوان نماینده ویژه ملس زناوی به ایران سفر نمود و در ملاقات با معاون اول ریاست جمهوری اسلامی، پیام کتبی نخست وزیر اتیوپی به ریاست جمهوری اسلامی ایران را تقدیم وی کرد.
مدت کوتاهی بعد از آن نیز معاون عربی و افریقای وقت وزارت خارجه به عنوان نماینده ویژه ریاست جمهوری اسلامی ایران به اتیوپی سفر نمود. وی در این سفر با نخست وزیر، معاون وزیر خارجه و دبیرکل سازمان وحدت افریقا ملاقات نمود و یادداشت تفاهم همکاری های اقتصادی، علمی و فنی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری دموکراتیک فدرال اتیوپی به امضاء مقامات دو کشور رسید. پس از امضاء این یادداشت تفاهم اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور نیز فعالیت خود را آغاز کرد .
293
مناسبات دو کشور در دهه 1380 هجری شمسی در سطحی خوب و مناسب ادامه یافت و اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور با حضور مقامات عالیرتبه دو کشور در تهران و آدیس آبابا برگزار گردید.در دوره ریاست جمهوری آقای محمود احمدی نژاد نیز مناسبات دو کشور توسعه یافت و هیئت هایی از دو کشور به کشورهای مقابل سفر کردند. که آخرین آن شرکت وزیر خارجه اتیوپی در اجلاس نهضت عدم تعهد در تهران در سال 1391 بود. اهمیت استراتژیک این کشور در منطقه شاخ آفریقا و وجود اقلیت بزرگی از مسلمانان از یك سو و موقعیت ژئوپلتیك آن در جغرافیای سیاسي قاره آفریقا و مشابهت های فرهنگی و تاریخي روابط دو کشور را به طور طبیعي به هم نزدیك ساخته است . در حال حاضر نیز این روابط بطور مطلوب و حسنه ادامه دارد .
http://www.afran.ir/iran and Ethiopia relations/2013
روابط اقتصادی دو کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی
منطقه موسوم به شاخ افریقا، از گذشته های دور، به دلیل ارتباطات دریایی با اقیانوس هند و دریای سرخ و قابلیت های تجاری این منطقه از یک سوی و تنوع کالاهای متنوع و گوناگون همچون عاج و طلا و چوب های مرغوب و حیوانات کمیاب از سوی دیگر ، از قطب های مهم تجارت دریایی با کشورهای قاره اسیا و از جمله ایران بوده است.
پس از توسعه روابط سیاسی دو کشور در دوره پیروزی انقلاب اسلامی، روابط اقتصادی نیز رشد و توسعه بیشتری یافت. در زمان ریاست جمهوری حضرت آیت ا... خامنه ای، نخست وزیر 294
اتیوپی به تهران سفر کرد و در جریان این سفر، نخستین قراردادهای اقتصادی دو کشور در زمینه های همکاری نفتی، فولاد و مصالح ساختمانی به امضا رسید.
پس از روی کارآمدن دولت ملس زناوی، نخستین کمیسیون همکاری های مشترک دو کشور در آدیس آبابا برگزار شد. در جریان این اجلاس، هیأت های نمایندگی تجاری و صنعتی ایران و اتیوپی مصمم شدند تا به منظور شناخت هرچه بهتر طرفین از وضع اقتصادی و ظرفیت های همکاری با یکدیگر، نسبت به تبادل اطلاعات بازرگانی و هیأت های کارشناسی بخش خصوصی اقدام کنند. در این راستا رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اتیوپی، در سال 1378 ه.ش ضمن دیدار با همتای ایرانی خود در تهران تأکید کرد که بانک مرکزی اتیوپی برای واردات مواد شیمیایی و منسوجات و ماشین آلات از ایران، اسناد اعتباری تجار اتیوپیایی را تأیید خواهد کرد. با اعطای این تسهیلات، نخستین محموله کامیون های ولوو F12 شامل 50 دستگاه کامیون ساخت شرکت ایران کاوه، به ارزش 3/5 میلیون دلار، به اتیوپی صادر شد.از سوی دیگر دو کشور ارتباطات تجاری خود را در مورد خرید سایر اقلام، مانند خشکبار، فرآورده های نفتی، مواد آلی، فرآورده های خوراکی و مصنوعات فلزی توسعه دادند.
در دومین اجلاس کمیسیون همکاری های مشترک ایران و اتیوپی نیز (دی ماه 1380) کارشناسان دو طرف موظف شدند تا راهکارهای همکاری دو جانبه برای احداث کشتارگاه های صنعتی و صنایع کوچک و پایین دستی، طراحی کارخانه های نیشکر، پودر شیر و همچنین خط صنعتی نمک طعام و استحصال روغن از دانه های گیاهی را مورد ارزیابی قرار دهند.
295
سفرها و نشست های طرفین با هدف توسعه روابط اقتصادی دو کشور در دهه 1380 ه.ش ادامه یافت. از جمله این سفرها می توان به سفر وزیر تجارت و صنعت اتیوپی به ایران اشاره کرد .وی در جریان این سفر سفر از برخی صنایع و کارخانه های کشورمان از جلمه مجتمع نیشکر خوزستان، پتروشیمی بندرامام خمینی و منطقه ویژه اقتصادی بندر امام بازدید نمود و در پایان این سفر نیز موافقتنامه همکاری های تجاری به امضای وزرای مربوط دو کشور رسید.
حجم مبادلات تجاری جمهوری اسلامی ایران با اتیوپی طی سال های گذشته رشد قابل قبولی داشته است . با این وجود مشکلاتی نیز در روابط تجاری دو کشور وجود دارد.ایران و اتیوپی، علی رغم برگزاری چند دوره کمیسیون مشترک، هنوز نتوانسته اند مشکل برقراری خط اعتباری که مشکل اصلی تجارت بین دو کشور است را حل نمایند. علاوه بر آن درخصوص امضای موافقتنامه اخذ مالیات مضاعف نیز اجماع حاصل نشده است.بدیهی است عدم مرتفع ساختن این مسائل می تواند به پیشی گرفتن سایر رقبای ایران در گسترش روابط تجاری با اتیوپی در آینده ای نزدیك بیانجامد. در واقع می توان گفت جمهوری اسلامی ایران، حضور پر رنگی در بازار اتیوپی ندارد و اگرچه بعضی کالاهای ایرانی به صورت پراکنده و نامنظم وارد بازار اتیوپی شده اند و شرکت های ایرانی نیز در چند پروژه مشترک مانند گاز و آلومینیوم مشارکت داشته اند ، اما حضور کالاها و شرکت های ایرانی برخلاف کشورهای ترکیه و چین در این کشور فراگیر نشده است. از دلایل اصلی این امر نیز می توان به عدم تبیین درست بازارهای هدف و بی رغبتی شرکت های توانمند ایرانی برای مشارکت در مناقصه های بزرگ بین المللی در قاره افریقا، ، کم تجربگی شرکت های ایران درخصوص مشارکت در مناقصه ها، ارائه قیمت های بدون 296
کارشناسی، فقدان نگرش بلندمدت و تمایل به کسب سود در کوتاه مدت اشاره کرد.
این در حالی است که با توجه به ظرفیت ها و شرایط موجود در بازار اتیوپی؛ قابلیت فعالیت شرکت های ایرانی در پروژه هایی مانند آب، برق، مخابرات و راه سازی وجود دارد و حضور منظم مدیران و متخصصان شرکت های ایرانی در محل در راستای آگاهی از شرایط کشور اتیوپی، استخراج اطلاعات میدانی تخصصی و شناسایی شرکای توانمند اتیوپیایی از پیش نیازهای ضروری برای حضور موفق در مناقصه ها و اجرای آنها محسوب می گردد. طی سال های اخیر مهم ترین اقلام صادراتی ایران به اتیوپی را موارد زیر تشکیل داده اند:
لوازم و ظروف پلاستیکی، قیر، موم، پارافین، گوگرد، پارچه، مخمل، بیسکویت و آدامس، لبنیات، سینک ظرفشویی، کشمش و برگه زردآلو، خشکبار، مبلمان چوبی، رزین، شیشه، فولاد، کفش، ساچمه خودکار، ماشین آلات و قطعات یدکی، فنر، قلاب، چنگک و سایر مصنوعات فلزی. حجم واردات ایران از اتیوپی نیز اندک بوده و بیشتر شامل برخی قطعات ماشین آلات و خودرو می شده است.
رویکرد نظام سیاسی اتیوپی به انقلاب و جمهوری اسلامی
همانطور که در مبحث روابط سیاسی دو کشور بررسی شد مناسبات دو کشور از بدو پیروزی انقلاب اسلامی ایران همواره در حال گسترش بوده و با وجود برخی فشارهای غرب ، اتیوپی هیچ گاه حاضر به کاهش سطح مناسبات خود با ایران اسلامی نشده است. در این ارتباط می توان گفت نظام سیاسی اتیوپی طی دهه های 1980 ، 1990 و 2000 میلادی همواره رویکرد مناسبی به جمهوری اسلامی ایران داشته است. با این حال برخی موضوعات در مقاطعی تیرگی نسبی روابط دو کشور را بدنبال داشته است. از جمله حمایت ایران از جبهه آزادی بخش خلق اریتره و جبهه آزادی بخش اریتره و افتتاح کوتاه مدت دفتر نمایندگی این دو سازمان در تهران در سال های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی موجبات نارضایتی اتیوپی را بدنبال داشت. با این حال بدنبال کناره گیری تدریجی جمهوری اسلامی از این دو سازمان در اواسط دهه 1360 هجری شمسی ، دولتمردان وقت اتیوپی سطح مناسبات خود را با ایران اسلامی ارتقاء بخشیدند که این وضعیت تاکنون نیز تداوم یافته است. صرفنظر از این مقدمه کوتاه باید گفت دولتمردان اتیوپی که هم در دوره حاکمیت منگیستو هایله ماریام و هم در دوره ملس زناوی خود را انقلابی و مردمی معرفی می کردند از این نظر خود را دارای اشتراک مواضع با جمهوری اسلامی دانسته و در برخی دیدارهای سران دو کشور نیز مقاومت و ایستادگی ایران اسلامی را در مقابل زیاده خواهی های غرب بویژه در ارتباط با موضوع استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای ستوده اند.
دولت اتیوپی در قطعنامه های شورای امنیت و دیگر سازمان های وابسته به سازمان ملل نیز به حمایت از جمهوری اسلامی پرداخته و رای منفی یا ممتنع خود را در راستای همگرایی با ایران اسلامی اعلام نموده است.
موافقت نامه‌های فرهنگی اتیوپی و ایران
امضاء موافقت نامه ها بین دو کشور طی سه دهه گذشته موافقت نامه های گوناگونی در راستای توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و اتیوپی منعقد گشته است . مهم ترین این توافق نامه ها عبارتند از :
- یادداشت تفاهم همکاري هاي اقتصادي بازرگانی اجلاس هاي کمیسیون مشترك شامل :
- موافقتنامه بازرگانی
- اصلاحیه موافقتنامه بازرگانی
- یادداشت تفاهم همکاري فیمابین اتاق بازرگانی ایران و اتیوپی
- موافقتنامه همکاری در زمینه صنایع کشتارگاه و امور پزشکی دام
- تفاهم نامه همکاری در زمینه کشاورزي
- تفاهم نامه همکاري در زمینه دامپزشکي
- تفاهم نامه همکاری در زمینه رادیو و تلویزیون
- تفاهم نامه همکاري در زمینه بهداشتي
- تفاهم نامه همکاری در زمینه جهانگردي
مهم ترین اقدامات بعمل آمده در چارچوب روابط دو جانبه دو کشور نیز عبارتند از :
1- امضای موافقتنامه بازرگانی و پروتکل اصلاحی آن در سال 1381
299
2- امضاي یادداشت تفاهم ایجاد شوراي مشترك تجاري فیمابین مسئولان اتاق های بازرگانی دو کشور
3- اختصاص 1/1 میلیون دلار کمکهاي توسعه‌اي جهت هزینه بصورت کمك هاي بلاعوض و تسهیل در سرمایه‌گذاري هاي مشترك شرکت هاي ایرانی در این کشور
4- امضاي 5 یادداشت تفاهم همکاري در زمینه‌هاي کشاورزي، بهداشت دام، توریستم، بهداشتی و درماني بین دو کشور
برنامه های در دست اجرا توسط مقامات دوکشور که سهم عمده ای در گسترش مناسبات دو کشور دارند عبارتند از :
1- اجرایی کردن موافقتنامه بازرگانی با توجه به امضاي پروتکل اصلاحی آن
2- پیگیری امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی با توجه به ارائه پیش‌نویس آن توسط جمهوري اسلامی ایران به اتیوپی
3- همکاري در جهت ایجاد تسهیلات لازم براي توسعه همکاري هاي تجاري و سرمایه‌گذاري
4- حمایت از تمامی نهادهای ذیربط در زمینه توسعه صادرات و اتاق های بازرگانی دو کشور جهت افزایش مشارکت بنگاه هاي متوسط و کوچك در سرمایه‌گذاري هاي مشترك
5- توسعه روابط بازرگانی از طریق شرکت در نمایشگاه هاي بین‌المللی در کشور و معرفي کالاهاي تولیدی خود از طریق برگزاری نمایشگاه در هر یك از دو کشور
مسائل و مشکلات در خصوص توسعه مناسبات بازرگانی:
1- عدم برگزاری مرتب اجلاس کمیسیون همکاری های اقتصادی مشترک فیمابین دو کشور
2- عدم وجود نقدینگی لازم در کشور اتیوپی
3- عدم وجود نیروي متخصص و توان فنی در کشور اتیوپی
4- عدم وجود خطوط مستقیم هوایی بین دو کشور
5- عدم وجود راه دریایی (کشور اتیوپی محصور در خشکی است)
6- عدم وجود خطوط راه آهن در کشور اتیوپی (سفارت ج.ا.ایران در آدیس آبابا)
ایرانیان مقیم
هر چند دو کشور ایران و اتیوپی از دوره پهلوی دارای روابط سیاسی بوده اند با این حال بدلیل بعد مسافت و وضعیت نامناسب اقتصادی این کشور ، ایرانیان هیچ گاه برنامه ای برای اقامت در این کشور نداشته اند. از این روی در حال حاضر جدای از چند خانواده متعلق به سفارت و رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران که بصورت دوره ای در این کشور استقرار دارند ، هیچ ایرانی در این کشور زندگی نمی کند. البته در فصول مختلف سال برخی از تجار ایرانی برای شرکت در نمایشگاه بین المللی بازرگانی آدیس آبابا و خرید و فروش برخی کالاهای تجاری بصورت موقت در این کشور حضور می یابند با این حال مدت سکونت آنها معمولا کمتر از یک ماه است.
علیرغم برخی اقدامات رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در خصوص تاسیس کرسی ایران شناسی و اطاق ایران در این کشور و آمادگی مقامات اتیوپیائی تاکنون اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.این در حالی است که در کتب درسی رشته تاریخ در دانشگاه آدیس آبابا و دیگر داشگاه های کشور اطلاعات اندکی در مورد تاریخ ایران و دیگر کشورهای آسیایی و منطقه خاورمیانه وجود دارد و برخی دانشجویان تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره معاصر را به عنوان موضوع پایان نامه خود انتخاب می کنند. جدای از آن در خصوص لشکرکشی کمبوجیه به مناطق شمالی اتیوپی و بدست آمدن برخی بقایای سربازان شرکت کننده در این عملیات جنگی در شمال اتیوپی نیز تحقیقاتی توسط محققان اتیوپیائی صورت گرفته است.
نمایندگی فرهنگی ج.ا.ایران در اتیوپی
هرچند روابط رسمی دو کشور مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران آغاز شد با این حال حکومت استبدادی هایله ماریام در مدت زمامداری خود تمایلی به تاسیس رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در این کشور نداشت و علیرغم مذاکرات مقامات دو دولت ، مسئولان دولت اتیوپی با امضاء موافقت نامه فرهنگی و تاسیس نمایندگی فرهنگی ایران در این کشور موافقت نکردند . با این حال در سال 1989 میلادي و بدنبال گفتگوهای مسئولان فرهنگی دو کشور ،اولین یادداشت تفاهم فرهنگی میان ایران و اتیوپی به امضاء رسید و متعاقب آن رایزنی فرهنگی جمهوري اسلامی ایران در اتیوپی رسما فعالیت خود را آغاز نمود . پس از سقوط دولت سوسیالیستی هایله ماریام ، یادداشت تفاهم امضاء شده عملا قدرت اجرایی خود را از دست داد ولی رایزنی فرهنگی زیر نظر سفارت جمهوري اسلامی ایران به فعالیت خود ادامه داد و حکومت انتقالي نیز با اعلام فضای باز سیاسی و فرهنگی در کشور موافقت خود را با تداوم اقدامات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اعلام نمود.
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از بدو تاسیس تاکنون اقدامات قابل توجهی را در راستای گسترش مناسبات فرهنگی دو کشور انجام داده است. مهم ترین فعالیت های مرکز فرهنگی ایران طی 22 سال گذشته عبارت بوده است از :
تلاش برای اجرای موافقت نامه‌ها و برنامه‌های مبادلات فرهنگی ، هنري و تبلیغي منعقده بین دو کشور 304
انجام مطالعات و تحقیقات فرهنگی اجتماعی و حمایت از پژوهش هاي علمي فرهنگی بویژه در زمینه شناخت ادیان ، فرق ، فرهنگ ، آداب و رسوم و جریان های فرهنگی اتیوپی
شناخت جمعیت‌ها ، انجمن‌ها و شخصیت های فرهنگي و مذهبي اتیوپی
ایجاد هماهنگی برای عقد موافقت نامه‌ها وقراردادهاي فرهنگي ، علمي، آموزشي ، هنري ، سینمایي ، جهانگردي ، خبري ، مطبوعاتي ، ورزشي و امدادي بین سازمان ها و نهادهای همتا در دو کشور
ارتباط با سازمان‌های فرهنگی منطقه‌اي وبین‌المللی مستقر در اتیوپی بویژه اتحادیه آفریقا
تلاش برای گسترش روابط علمی دانشگاهی بین دو کشور
برگزاری گردهمایی ها ، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی و تبلیغی در شهرهای مختلف کشور
اشاعه و گسترش زبان و ادبیات فارسی و تقویت کرسي هاي زبان فارسي ، ایران شناسی و آموزش قرآن کریم.
تألیف ، ترجمه و انتشار کتب و نشریات مختلف با هدف معرفی علوم ، معارف ، فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی به اندیشمندان اتیوپیائی
برگزاری دوره های آموزش علوم اسلامی در شهرهای مختلف اتیوپی با انگیزه ارتقاء سطح معلومات دینی مسلمانان این کشور
برگزاری دوره‌های آموزش علوم اسلامی خاص ائمه جمعه و جماعات
305
فراهم آوردن امکان ادامه تحصیل برخی از دانش‌آموزان مسلمان در دانشگاه های ایران
فراهم آوردن زمینه های ایجاد ارتباط بین سازمان ها و مراکز فرهنگی دو کشور
(روابط فرهنگی ایران و اتیوپی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران - آدیس آبابا )
در سال 2000 میلادي یادداشت تفاهم فرهنگی جدیدی بین جمهوری اسلامی ایران و دولت فدرال اتیوپی به امضاء رسید و سطح روابط فرهنگی فیمابین دو کشور تا حدودی ارتقاء یافت. بدنبال این امر در سال 2002 و در جریان برگزاری سومین اجلاس کمیسیون مشترك اقتصادي ایران و اتیوپي موافقتنامه همکاري های فرهنگی نیز بین دولتین به امضاء رسید که این امر به نوبه خود موجب گسترش مناسبات فرهنگی دو کشور گردید. بر اساس این موافقتنامه دو کشور توافق نمودند در زمینه‌هاي زیر با یکدیگر همکاری نمایند:
تبادل کتب، نشریات، آثار نقاشی، عکس، نوار، فیلم ، نرم‌افزارهای کامپیوتري، برنامه‌هاي رادیویي و تلویزیوني
تبادل هیأت هایی در زمینه‌های فرهنگی، هنري، جهانگردي و ورزشي
برگزاری هفته فرهنگي و فیلم ، اجراي موسیقي وهنرهاي نمایشي
همکاري بین دانشگاه‌ها و مؤسسات علمي، آموزشی و پژوهشي و مراکز فرهنگی دو کشور
تبادل استادان، محققان، علما، دانشمندان ، معلمان و دانشجویان جهت گسترش زمینه‌های مختلف آموزشي
تبادل اطلاعات در زمینه نظام آموزشی وارزشیابی مدارك تحصیلی و مدارج علمی مدارس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های یکدیگر
مدت کوتاهی پس از امضاء این موافقت نامه فرهنگی و در راستای عملباتي نمودن موافقت نامه همکاری فرهنگی ، یادداشت تفاهم همکاري علمي و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با دانشگاه آدیس آبابا نیز به امضا رسید. 303
براساس این یادداشت تفاهم، طرفین توافق نمودند در زمینه‌هاي ذیل همکاري هاي خود را گسترش دهند :
اعزام اساتید مجرب در زمینه‌های مورد نیاز طرف اتیوپیایی
انتقال تجربیات ارزشمند ج.ا.ایران در زمینه آموزش و پژوهش به طرف اتیوپیائی از طریق ارسال کتب، نشریات و میکرو فیلم کتب خطي و همچنین اجرای برنامه اتوماسیون و ایجاد شبکه ارتباطات رایانه‌ای برای دانشگاه آدیس آبابا
ایجاد یك مسجد مرکزي با بناي ایراني - اسلامي در دانشگاه آدیس آبابا
برپایی نمایشگاه فرهنگی و هنري ایراني و اسلامي در دانشگاه آدیس آبابا
ایجاد کرسی زبان فارسي، اسلام شناسي و گفتگوي بین تمدن ها در دانشگاه آدیس آبابا
ارایه فرصت هاي مطالعاتي کوتاه مدت و بلند مدت براي اساتید علاقمند اتیوپیایی در حوزه‌هاي اسلام شناسي، ایران شناسی، زبان وادبیات فارسي
برگزاری سمینارها و همایش هایی در زمینه گفتگوي بین ادیان الهي
کمك به باستان شناسي اسلامي در اتیوپي[۲]
نیز نگاه کنید به
پاورقی
[i] - Thebes یکی از پایتخت های معروف مصر در دوره فراعنه.
[ii] -
[iii] -
[iv] -
[v] -
[vi] -