روابط اقتصادی و تجاری ایران و اتیوپی

منطقه موسوم به شاخ افریقا، از گذشته‌های دور، به دلیل ارتباطات دریایی با اقیانوس هند و دریای سرخ و قابلیت‌های تجاری این منطقه از یک سوی و تنوع کالاهای متنوع و گوناگون همچون عاج و طلا و چوب‌های مرغوب و حیوانات کمیاب از سوی دیگر، از قطب‌های مهم تجارت دریایی با کشورهای قاره آسیا و از جمله ایران بود‌ه‌است.

پس از توسعه روابط سیاسی دو کشور در دوره پیروزی انقلاب اسلامی، روابط اقتصادی نیز رشد و توسعه بیشتری یافت. در زمان ریاست جمهوری حضرت آیت ا... خامنه‌ای، نخست وزیر اتیوپی به تهران سفر کرد و در جریان این سفر، نخستین قراردادهای اقتصادی دو کشور در زمینه‌های همکاری نفتی، فولاد و مصالح ساختمانی به امضا رسید.

پس از روی کارآمدن دولت ملس زناوی، نخستین کمیسیون همکاری‌های مشترک دو کشور در آدیس آبابا برگزار شد. در جریان این اجلاس، هیأت‌های نمایندگی تجاری و صنعتی ایران و اتیوپی مصمم شدند تا به منظور شناخت هرچه بهتر طرفین از وضع اقتصادی و ظرفیت‌های همکاری با یکدیگر، نسبت به تبادل اطلاعات بازرگانی و هیأت‌های کارشناسی بخش خصوصی اقدام کنند. در این راستا رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اتیوپی، در سال 1378 ه.ش ضمن دیدار با همتای ایرانی خود در تهران تأکید کرد که بانک مرکزی اتیوپی برای واردات مواد شیمیایی و منسوجات و ماشین آلات از ایران، اسناد اعتباری تجار اتیوپیایی را تأیید خواهد کرد. با اعطای این تسهیلات، نخستین محموله کامیون‌های ولوو F12 شامل 50 دستگاه کامیون ساخت شرکت ایران کاوه، به ارزش 3/5 میلیون دلار، به اتیوپی صادر شد. از سوی دیگر دو کشور ارتباطات تجاری خود را در مورد خرید سایر اقلام، مانند خشکبار، فرآورده‌های نفتی، مواد آلی، فرآورده‌های خوراکی و مصنوعات فلزی توسعه دادند.

در دومین اجلاس کمیسیون همکاری‌های مشترک ایران و اتیوپی نیز (دی ماه 1380) کارشناسان دو طرف موظف شدند تا راهکارهای همکاری دو جانبه برای احداث کشتارگاه‌های صنعتی و صنایع کوچک و پایین دستی، طراحی کارخانه‌های نیشکر، پودر شیر و همچنین خط صنعتی نمک طعام و استحصال روغن از دانه‌های گیاهی را مورد ارزیابی قرار دهند.

سفرها و نشست‌های طرفین با هدف توسعه روابط اقتصادی دو کشور در دهه 1380 ه.ش ادامه یافت. از جمله این سفرها می‌توان به سفر وزیر تجارت و صنعت اتیوپی ‌به ایران اشاره کرد. وی در جریان این سفر سفر از برخی صنایع و کارخانه‌های کشورمان از جلمه مجتمع نیشکر خوزستان، پتروشیمی بندر امام خمینی و منطقه ویژه اقتصادی بندر امام بازدید نمود و در پایان این سفر نیز موافقتنامه همکاری‌های تجاری به امضای وزرای مربوط دو کشور رسید.

حجم مبادلات تجاری جمهوری اسلامی ایران با اتیوپی طی سال‌های گذشته رشد قابل قبولی داشته‌است. با این وجود مشکلاتی نیز در روابط تجاری دو کشور وجود دارد. ایران و اتیوپی، علیرغم برگزاری چند دوره کمیسیون مشترک، هنوز نتوانسته‌اند مشکل برقراری خط اعتباری که مشکل اصلی تجارت بین دو کشور است را حل نمایند. علاوه بر آن درخصوص امضای موافقتنامه اخذ مالیات مضاعف نیز اجماع حاصل نشد‌ه‌است. بدیهی است عدم مرتفع ساختن این مسائل می‌تواند به پیشی گرفتن سایر رقبای ایران در گسترش روابط تجاری با اتیوپی در آیند‌ه‌ای نزدیک بیانجامد. در واقع می‌توان گفت جمهوری اسلامی ایران، حضور پررنگی در بازار اتیوپی ندارد و اگرچه بعضی کالاهای ایرانی به صورت پراکنده و نامنظم وارد بازار اتیوپی شد‌ه‌اند و شرکت‌های ایرانی نیز در چند پروژه مشترک مانند گاز و آلومینیوم مشارکت داشته‌اند، اما حضور کالاها و شرکت‌های ایرانی برخلاف کشورهای ترکیه و چین در این کشور فراگیر نشد‌ه‌است. از دلایل اصلی این امر نیز می‌توان به عدم تبیین درست بازارهای هدف و بی رغبتی شرکت‌های توانمند ایرانی برای مشارکت در مناقصه‌های بزرگ بین المللی در قاره افریقا، کم تجربگی شرکت‌های ایران درخصوص مشارکت در مناقصه‌ها، ارائه قیمت‌های بدون کارشناسی، فقدان نگرش بلندمدت و تمایل به کسب سود در کوتاه مدت اشاره کرد.

این در حالی است که با توجه به ظرفیت‌ها و شرایط موجود در بازار اتیوپی؛ قابلیت فعالیت شرکت‌های ایرانی در پروژه‌هایی مانند آب، برق، مخابرات و راه سازی وجود دارد و حضور منظم مدیران و متخصصان شرکت‌های ایرانی در محل در راستای آگاهی از شرایط کشور اتیوپی، استخراج اطلاعات میدانی تخصصی و شناسایی شرکای توانمند اتیوپیایی از پیش نیازهای ضروری برای حضور موفق در مناقصه‌ها و اجرای آنها محسوب می‌گردد. طی سال‌های اخیر مهم ترین اقلام صادراتی ایران به اتیوپی را موارد زیر تشکیل داد‌ه‌اند:

لوازم و ظروف پلاستیکی، قیر، موم، پارافین، گوگرد، پارچه، مخمل، بیسکویت و آدامس، لبنیات، سینک ظرفشویی، کشمش و برگه زردآلو، خشکبار، مبلمان چوبی، رزین، شیشه، فولاد، کفش، ساچمه خودکار، ماشین آلات و قطعات یدکی، فنر، قلاب، چنگک و سایر مصنوعات فلزی. حجم واردات ایران از اتیوپی نیز اندک بوده و بیشتر شامل برخی قطعات ماشین آلات و خودرو می‌شد‌ه‌است.

نیز نگاه کنید به

روابط اقتصادی و تجاری ایران و آرژانتین؛ روابط اقتصادی و تجاری ایران و اوکراین؛ روابط اقتصادی اردن و ج.ا.ایران