جغرافیای انسانی قطر

جمعیت قطر 2174035 (سرشماری سال 2014) نفر است. کمتر از یک‌سوم جمعیت قطر را قطری‌های اصیل تشکیل می‌دهند. جمعیت اناث551970نفر و جمعیت ذکور1622065نفراست. بدلیل حضور زیاد کارگران مهاجر مرد, تنها حدود یک‌سوم جمعیت این کشور را زنان تشکیل می‌دهند.

نژاد

مردم بومی قطر، از نژاد سفید و تیره‌ی سامی‌هستند. جمعیت این کشور را عرب‌ها، ایرانی‌ها، پاکستانی‌ها، هندی‌ها و... تشکیل می‌دهند.

بر طبق اطلاعات‌نامه جهان (20ژانویه ۲۰۱۴) ۴۰٪ مردم قطر عرب، ۱۸٪ هندی، ۱۸٪ پاکستانی، ۱۰٪ ایرانی و ۱۴٪ سایر اقوام هستند.

توزیع جمعیت در قطر

بنابر سرشماری سال 2010 میلادی مركز آمار قطر، جمعیت این كشور بالغ بر 1 میلیون و 699 هزار و 435 نفر اعلام شده است. در این سرشماری حدود 796 هزار و 947 نفر در شهر دوحه كه وسعتی حدود 158 كیلومتر مربع دارد، زندگی می‌كنند. از نظر وسعت محدوده شهرداری (بلدیه)، دوحه كوچكترین و پرجمعیت‌ترین منطقه در تقسیمات اداری كشور قطر است. كشور قطر بجز شهر دوحه، شش شهر بزرگ دارد كه دارای شهرداری می‌باشد: (الریان – الو كره – ام صلال – الخور و الذخیره – الشمال – الظعاین). تراكم نسبی جمعیت 2141 نفر در هر كیلومتر مربع می‌باشد. شهر الریان دومین شهر بزرگ قطر محسوب می‌شود و در نزدیكی شهر دوحه قرار دارد. جمعیت آن با حومه حدود 455 هزار و 623 نفر اعلام شده است، كه از این تعداد حدود 301 هزار و 842 نفر مرد و 153 هزار و 781 نفر زنان می‌باشند.شهر الوكره در جنوب قطر واقع شده است و جمعیت آن در سرشماری جدید بالغ بر 141 هزار و 222 نفر برآورد شده است كه از این تعداد حدود 114 هزار و 698 نفر مرد و 26 هزار و 524 نفر زن می‌ّباشند. شهر ام صلال در شمال قطر قرار دارد و جمعیت آن بالغ بر 60 هزار و 509 نفر برآورد شده است كه از این تعداد حدود 36 هزار و 700 نفر مرد و 23 هزار و 809 نفر زن می‌باشند. شهر (الخور و الذخیره) در شمال شرق كشور قطر واقع شده است و جمعیت آن 193 هزار و 983 نفر است كه 181 هزار نفر مرد و 12 هزار و 978 نفر زن می‌باشند. شهر الشمال معروف به شهر صنعتی است و اكثراً كارگران و مهندسان در این شهر زندگی می‌كنند. جمعیت این شهر 7 هزار و 975 نفر است و مردان در این شهر 5 هزار و 352 نفر و زنان نیز 2 هزار و 623 نفر اعلام شده‌اند. شهر جدید الظعاین كه در شمالب شهر دوحه قرار گرفته است، جمعیت آن 43 هزار و 176 نفر است، كه این تعداد 34 هزار و 325 نفر مرد و تعداد زنان نیز 8 هزار و 851 نفر اعلام شده است. شهر دوحه شامل 57 منطقه است. مناطق شهر دوحه مانند مناطق شهرهای ایران نیست بلكه فاصله بین خیابان‌های اصلی شهر كه در واقع یك محله هستند به عنوان یك منطقه شناخته می‌شوند و همگی تابع یك شهرداری مركزی هستند و در مناطق آن، شهرداری منطقه وجود ندارد.

پرجمعیت‌ترین محلات این شهر عبارتند از:

1- المطار القدیم (منطقه 45) با حدود 33 هزار نفر جمعیت

2- ام غویلینه (منطقه 27) با حدود 20 هزار نفر جمعیت

3- مدینه خلیفه جنوبی (منطقه 34) با 20 هزار نفر جمعیت

4- المنصوره و بن درهم (منطقه 25) با 19 هزار نفر جمعیت

5- نجمه (منطقه 26) با 17 هزار نفر جمعیت

تازه ترین آمار جمعیتی منتشر شده حاکیست که هم اکنون نسبت جمعیت زنان ساکن قطر دربرابر مردان 100 دربرابر 308 است و حدود دوسوم جمعیت 15 ساله به بالا در این کشور را مجردان تشکیل می‌دهند.

جمعیت این کشور در پنج سال گذشته بیش از دوبرابر شده و درچهاردهه اخیر 15 برابر افزایش یافته است.

"کمیسیون دایمی‌جمعیت" در تازه ترین گزارش خود اعلام کرده که تعداد فعالان اقتصادی ساکن قطر نیز در هفت سال اخیرسه برابر شده و نقش بانوان از 3/30 درصد در سال 2004 به 3/35 درصد درسال 2011 افزایش یافته است.

دراین گزارش بدون اشاره به جمعیت مردمان بومی‌ قطر اعلام شده که 5/99 درصد جوانان دختر و پسر بین گروه سنی 15 تا 24 ساله قطری خواندن و نوشتن را می‌دانند.

سهم سالمندان قطری دربین کل جمعیت یک میلیون و 730 هزارنفری دراین کشور 5/3 درصد است، سهم سالمندان غیرقطری رقم 63/00 (63 صدم درصد) است.

نیروی کار خارجی (بویژه نیروی کار ساده تا نیمه ماهر) که سن آنان از 60 سال به بالا باشد برای تمدید اقامت خود در کشورهای عربی خلیج فارس با مشکلاتی رو به رو می‌شوند و زمانی که سن آنان به 60 به بالا برسد دیگر باید این کشورها را ترک کنند. 

این گزارش یک چهارم کل نیروی کار خارجی را ماهر و کاملا ماهر توصیف کرده و یک چهارم را غیر ماهر و 50 درصد دیگر را نیمه ماهر اعلام کرده و افزوده است که سهم قطری‌ها در بخش خصوصی نیزاز 4 درصد در سال 2004 به حداقل 8 درصد د رسال 2011 رسیده است.

بر اساس این گزارش بیشترین تراکم جمعیت در محدوده شهری "دوحه" پایتخت، سه هزار و 136 نفر در کیلومتر مربع و در محدوده شهر "شمال" (شمالی ترین شهرقطر) تنها هشت نفر است.

دولت قطر که قراراست سال 2022 میلادی میزبان جام جهانی فوتبال باشد، همچنان در حال برنامه ریزی در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، عمرانی، جمعیتی است تا خودرا برای این رویداد مهم جهانی – اما با استانداردهای قابل قبول مجامع بین المللی آماده سازد.

محافل دست اندرکار در قطر درحالی که پیوسته به عدم توازن جمعیت یا به گفته آنان اختلال جمعیتی در این کشور هشدار داده اند، اما جهش‌های عمرانی مورد نیاز که آن نیز به توصیه مجامع بین المللی مربوط باید اجرا شود، نیاز به افزایش نیروی کار خارجی را حدود به دوبرابر جمعیت کنونی پیش بینی می‌کند.

تحلیلگران کشورهای عربی خلیج فارس این عدم توازن در جمعیت بومی‌ و خارجی رایک چالش دانسته و در فرصت‌های مختلف خواستار یافتن راه حلی برای آن شده اند اما جمعیت اندک بومی‌ این کشورها و اصولا تن در ندادن همین جمعیت نه تنها به کارهای سخت – بلکه به به مشاغل غیراداری - هرگزنتوانسته است نتیجه ای جز افزایش حضور اتباع خارجی را دراین کشورها دربرداشته باشد.

تلاش برای ایجاد حداقل توازن در تناسب تعداد و جنسیت اتباع خارجی مقیم با جمعیت بومی‌در کمتر از یک دهه اخیر در کشورهای عربی خلیج فارس بیش ازپیش مورد توجه بوده اما به عللی که بدان اشارت رفت، نه تنها منجربه نتیجه نشده بلکه این عدم توازن بیشتر هم شده است.