دوره یایویی

پس از دوره جومون دوره یایویی تا اواسط قرن سوم میلادی ادامه داشت. این دوره هم نامش را از سفالینه‌هایی گرفت که فرهنگ این دوره وام‌دار آن است. سفال‌ یایویی(弥生土器/Yayoi doki) نام خود را از منطقه‌ای در توکیو گرفت که نخستین بار آنجا کشف شدند، سفال‌هایی که نسبت به سفال جومون نازک‌تر و سفت‌تر و در دمای بالاتری پخت شده بودند.

ویژگی‌های دوره یایویی شامل کار با آهن‌آلات، ظهور نوع جدیدی از کوزه‌گری و آغاز متمرکز کشت برنج در شالیزار است. فرهنگ یایویی به سرعت در سرزمین اصلی هونشو گسترش پیدا کرد و با فرهنگ بومی جومون درآمیخت . سه نشانه مهم فرهنگ یایویی، آینه‌های برنزی، شمشیر برنزی و مهرهای موسوم به ماگاتاما هستند. تاثیر چین بر سلاح‌های مسی و برنزی این دوره و نیز بر برنج‌کاری و ناقوس‌های کوچک ژاپنی روشن است. نخستین اشاره مکتوب موجود به ژاپن در همین دوره و در «کتاب هان»[II] از مجموعه‌ کتاب‌های تاریخی چین موسوم به «بیست و چهار تاریخ»(二十四史Nijūshi shi/Twenty Four Histories) است.

کشاورزی و مدل زیستی دوره یایویی

کشف جو و برنج از طریق ارتباط با کره و از مسیر کیوشوی شمالی طی سده سوم پیش از میلاد در مرحله جومون متاخر میسر شد و با رواج اسکان بیشتر در دوره جدید یایویی کشت برنج به عنوان اساس اقتصاد معیشتی جدید مورد پذیرش قرار گرفت. حدود ۲۰۰ سال پیش از میلاد اقتصاد معیشتی نو در شیكوکو و هونشوی غربی معمول شد و حدود ۱۰۰ پیش از میلاد تا دشت کانتو و توهوکوی مرکزی گسترش یافت. در اواسط دوره یایویی سراسر منطقه غرب و نیمی از ژاپن متکی بر اقتصاد زراعی بود. آثار بازمانده از این دوره عبارتند از: آثار شالیزارها، کانال‌های آبیاری و داس‌های درو همانند نمونه هایی که دو یا سه هزار سال پیش از آن دهقانان چین شمالی بکار می_برده اند. در این دوره نیز شکار حیوانات و صید ماهی همچنان منبع اصلی پروتئین حیوانی بود. پرداختن به زراعت اسکان بیشتر را میسر ساخت و فراهم آمدن ذخایر غذایی بیشتر موجب اسکان محدود، تقسیم کار و به همراه آن پیشرفت فناوری گردید. ابداع چرخ سفالگری در اواسط دوره یایویی سبب بهبود کیفیت سفالینه‌ها شد. بافندگی در این دوره بی‌شک هنری بومی بود. صنعت ذوب و ترکیب فلزات با توجه به آثار مفرغی بازمانده از این دوره نشانه پیدایی ریخته‌گران و مسگران متخصص بود. کاربرد آهن محدود و ابزارهایی چون تبر، تیشه، داس و پیکان بیشتر از سنگ تراشیده فراهم می‌شد و از مفرغ که در آغاز صنعتی وارداتی و غیر بومی بود برای ساختن تندیس و وسایل انجام مراسم آیینی استفاده می‌شد.

وجود ارتباط با چین در گزارش‌های چینی دوره هان و گزارش‌های باستان شناسی اخیر مسلم نموده که فراگیری و واردات سلاح مفرغی، آینه، سکه‌های معدود، زیورآلات و مهره‌های شیشه‌ای از این دوره آغاز گردید. اگرچه سلاح مفرغی این دوره از الگوهای چینی متأثر است، اما کاملا چینی نیست و نشانه کاربرد سلیقه صنعت صنعتگران بومی در آن نمایان است.

هنرمندانه‌ترین آثار مفرغی دوره یایویی ناقوس‌های مفرغی‌اند که بلندی آنها بیش از یک متر و شاهکار صنعت ریخته‌گران بومی است. این گونه از ناقوس‌ها نادر و نقوش حیوانات و شکار حیوانات بر سطح خارجی آن‌ها گویای آن است که احتمالا در مراسم آیینی تمنای صید کاربرد داشته اند.

نیز نگاه کنید به

• تاریخ ژاپن
• دوران ماقبل تاریخ ژاپن
• دوره جومون

پاورقی

[I] 『漢書』/Kanjo/Book of Han: کتابی درباره تاریخ چین دوره تانگ که ظاهرا سال 111 م کامل شده است.