نظام آموزشی کوبا
اهداف، مبانی نظری و ویژگی نظام آموزشی کشور
سازماندهی نظام آموزشی کوبا بر اساس دو هدف بنا نهاده شده است:
کمک به تبلیغ ایدئولوژی حاکم به‌عنوان اولین هدف؛ به‌طوری که دولت کوبا به‌طور متداوم نظام آموزشی خود را به‌عنوان یک الگو معرفی کرده است و این که بایستی دیگر کشورهای آمریکای لاتین برای دستیابی به سطح باسوادی بالا از آن پیروی کنند. البته نقدی بر این اصل وارد است که علی‌رغم این که میزان باسوادی در کشور بالا رفته است اما به‌خاطر وجود کار اجباری و همچنین به‌خاطر محدودیت‌های اعمال شده برای دانش‌آموزان شاغل، امکان دسترسی کامل به تحصیل برای آن‌ها فراهم نشده است.
دومین هدف این نظام آموزشی، شکل‌دهی ایدئولوژی نسل جدید می‌باشد. در واقع این اساسی‌ترین هدف دولت بوده که خواهان ریشه‌کن کردن شیوه‌های قدیمی و عادات ذهنی سیستم فردگرایی گذشته، می‌باشد؛ ایجاد یک فرد اجتماعی با حس زندگی جمعی عاری از تمام دغدغه‌های دینی مذهبی که عنوان «فرد جدید» به آن اتلاق می‌شود، در صحنه بین‌الملل نیز نظام آموزشی کوبا متصدی پرورش افرادی است که با دیگر ملت‌ها و احزاب سیاسی منطبق با ایدئولوژی سوسیالیستی همبستگی داشته باشد.[۱]
آموزش و پرورش در کوبا
اصول، اهداف و اولویت‌های آموزشی کوبا طبق مواد ۸، ۳۸، ۳۹، ۵۰، ۵۱ قانون اساسی و بر اساس اسناد قانونی، در هر سال تحصیلی تحت سرپرستی وزارت آموزش و پرورش و طبق نیازها و طرح‌های توسعه سیاسی، ایدئولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی تدوین می‌شود، هدف نهایی آموزش و پرورش در کوبا ایجاد شخصیت مستقل و هماهنگ و رشد یافته دانش‌آموزان است؛ به‌طوری که هرفرد، سازنده فعال، آگاه و مفید برای جامعه جدید باشد. یعنی نظام آموزش و پرورش باید آموزش واقع بینانه در زمینه‌های هنری، فنی، نظامی و میهنی اعمال کند. اصول اساسی آموزش و پرورش که بر آن‌ها تأکید می‌شود عبارت‌اند از:
حفظ خصوصیت مردمی بودن آموزش و پرورش، بدین معنا که نه تنها تمام مدارس کوبا مجانی است، بلکه خدمات آموزشی برای نواحی دوردست کشور و برای همه مردم بدون توجه به نژاد، جنس و یا منشاء اجتماعی فراهم می‌شود و تمام مردم از طریق بحث، نظارت و حل مشکلات، برنامه های آموزشی را پشتیبانی می‌کنند. دوره اجباری آموزش، ۹ سال تحصیلی است که گاهی به ۱۲ سال هم می‌رسد. بین برنامه‌های توسعه نظام ملی آموزش و توسعه اقتصادی - اجتماعی ارتباط لازم حفظ شده است. اهداف آموزش که دسترسی به انواع آموزش را در سطوح مختلف تضمین می‌کند، برای مردان و زنان یکسان است، به منظور آماده کردن دانش‌آموزان برای زندگی اجتماعی، کار و آموزش با هم تلفیق می‌شوند.
اولویت‌های آموزشی در نظام توسعه آموزش و پرورش کوبا عبارت‌اند از: بهبود وضع آموزش و پرورش به منظور رسیدن به تعالی و تکامل در خلال سال‌های آینده و بذل توجه خاص به کارآموزی و ارتقاء کارکنان آموزشی، بهبود دوره‌های کارآموزی و بهبود کار مدارس عالی، توجه بیشتر به تدریس و آموزش علوم انسانی، بالا بردن کیفیت خدماتی که در مراکز تحصیلات روزانه ارائه می‌شود، استفاده مفید از ساختار جدید آموزش فنی و حرفه‌ای، حداکثر استفاده از کارگاه‌ها جهت ایجاد تسهیلات در آموزش و کارآموزی‌های عملی و تهیه مواد و لوازم مورد نیاز برای بهبود وضع اقتصادی، تداوم بهبود سازمان‌های کار و تحصیل به‌منظور حل مشکلاتی که بر جریان عادی امور اثر می‌گذارد، نظارت منظم بر اجرای نظامنامه‌ها و مقررات و دستورالعمل‌های حاکم بر محیط کار سازمان‌ها، حفظ بهداشت و امنیت شاگردان، تحکیم نقش و عمل خانواده‌ها در سازمان‌ها و نمایندگی‌ها به منظور پشتیبانی از کار مدارس. [۲]
برنامه تحصیلی و یک فرایند آموزشی منسجم که روابط تنگاتنگی را در یک بافت تاریخی اجتماعی بیان می‌کند؛ شرایطی که به کمک دوباره ترسیم کردن سیستماتیک پیشرفت‌های علم و نیازهای دانش‌آموزان در محیط تغییرات اجتماعی می‌پردازد، چیزی که در آموزش شخصی شهروندان تحقق یافته و شکل می‌گیرد.
آموزش تنها راه نجات از بردگی است. (خوزه مارتی) آموزش ابتدایی این مقطع تحصیلی برای همه کودکان ۶ تا ۱۱ سال اجباری می‌باشد.
تعداد مدارس: حدود ۸۹۹۹ مدرسه ابتدایی در کل کشور وجود داردکه ۲۳۳۶ ساختمان در بخش شهری و ۶۶۶۳ در روستا مشغول به فعالیت هستند.
تعداد دانش‌آموزان: بنا به گزارش آمارها در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ بیش از ۸۴۱۸۹۸ دانش‌آموز در مدارس ابتدایی ثبت نام کرده‌اند که این تعداد زیر نظر ۹۶۱۴۱ معلم تعلیم دیده‌اند.
ساختار آموزش ابتدایی: این دوره آموزشی برای دانش‌آموزان به ۲ بخش تقسیم‌بندی می‌شود؛ که از سال اول تا چهارم مرحله اول به حساب می‌آید و از سال پنجم تا ششم دانش‌آموزان مرحله دوم را پشت سر می‌گذارند.
مرحله اول شامل شناخت کلی مفاهیم اولیه، زبان اسپانیایی و ریاضیات می‌باشد. همچنین اصول ابتدایی مربوط به علوم طبیعت و جامعه را فرامی‌گیرند، بخش دوم، تاریخ کوبا، جغرافیای کشور، علوم طبیعی و اجتماعی، همچنین فعالیت‌های آموزشی میهنی، جسمی و زیباشناختی را دربرمی‌گیرد.
ساعات آموزش: چارچوب کلی به این صورت است که تشکیل کلاس‌ها به ۴ دوره تقسیم می‌شود و بعد از هر دوره یک هفته تعطیلی وجود دارد. این کلاس‌ها در کل ۴۰ هفته با حساب ۱۰۰۰ ساعت کلاس در سال می‌باشد.
ساعات درسی روزانه: سازمان دهی آن به فاکتورهای بهداشتی، روانی، آموزشی مربوط می‌باشد، در واقع فعالیت معلمان در ۲ بخش تحصیلی این مقطع، به‌طور چشمگیری با نحوه آموزش به دانش‌آموزان و جامعه‌ای که در آن این مدارس واقع شده است، ارتباط دارد، با این وجود در برنامه جدید آموزشی کل هفته‌هایی که در سال در نظر گرفته شده برای مرحله اول از ۲۴ تا ۳۶ هفته و برای مرحله دوم از ۲۷ تا ۳۹ الی ۴۰ هفته می‌باشد. آموزش متوسطه تا وقوع انقلاب که در سال ۱۹۵۹ رخ داد آموزش در مقطع متوسطه در کشور وجود نداشت. هنگامی‌که انقلاب پیروز شد آمار فارغ‌التحصیلان سال ششم ابتدایی کمتر از ۴۰۰ هزار نفر می‌بود. از سال ۶۰ باگسترش طرح باسوادی، با هدف توسعه سطح تحصیل تا ششم ابتدایی برای افراد بیسواد مواجه هستیم، متعاقب آن یک سیستم آموزشی به‌نام آموزش متوسطه با خاصیت اجباری آن در قانون اساسی کوبا ثبت گردید.
سال ۱۹۷۵، اعمال طرح‌ها و برنامه‌های جدید آموزش و دیگر شاخصه‌ها که نشان از تغییرات مهم و شناخته شده در امر بهبود سیستم آموزش ملی است، صورت گرفت. این برنامه بر اساس یک کار پژوهشی علمی انجام پذیرفت. در واقع تقویت سیستم آموزش ملی در دهه ۸۰ رخ داد، دوره ای که هدف آن ۹ سال تحصیلی برای همه افراد جامعه بود.
مقطع متوسطه در کوبا به دو شکل در حال فعالیت می‌باشد؛ مدارس متوسطه شهری و روستایی. ۱۰۰۶ مرکز با بیش از ۴۳۴۶۸ دانش‌آموز در سراسر کشور وجود دارد. همچنین در این مقطع، مدارس حرفه‌ای هنر و مدارس ورزش پایه نیز مشغول به امر یاددهی می‌باشند.
در حال حاضر آموزش متوسطه در کوبا، محصلان ۱۲ و ۱۴ ساله را تحت پوشش خود دارد که بلافاصله پس از گذراندن دوره ابتدایی بایستی اجبارا در این مقطع مشغول به تحصیل گردند. هدف اصلی در این سال‌های تحصیل برای دانش‌آموزان، گسترش انسجام شخصیتی نوجوانان، دست یافتن به آموزش‌های پایه‌ای، گسترش توانایی‌های خاص در بخش زبان مادری، ریاضیات، علوم طبیعی و اجتماعی، یادگیری زبان انگلیسی، همچنین کمک به تربیت زیبایی‌شناسی دانش‌آموزان، شکل‌دهی فرهنگ جسمانی و تسلط مقدماتی به تکنیک‌های اولیه در امر فعالیت‌های تولیدی می‌باشد.
پیش دانشگاهی
این مقطع از پایه دهم تا دوازدهم برای دانش‌آموزانی با شرایط سنی ۱۸-۱۴ می‌باشد. در این سطح از آموزش، جوانان فهم خود را گسترش داده، عمق بخشیده، جمع‌بندی کرده، توانایی‌ها و قابلیت‌هایشان را برای ورود به عرصه دانشگاه غنا می‌بخشند.
همچنین در این مقطع تمهیدات جدی برای آینده شغلی‌اشان را از نظر می‌گذرانند. مراکز آموزشی در ۱۲۲ شهرستان با شاخه‌های متفاوت و متناسب با اهداف از پیش تعیین شده، تأسیس و مشغول یاد دهی به ۲۱۶۰۳ محصل می‌باشند[۳].
آموزش عالی
آموزش عالی در کوبا در پنجم ژانویه ۱۷۲۸ تحت امر روحانیون دومنیک شروع به کار می‌کند، دانشگاه سلطنتی و جامعه اسقفی هاوانا در زمانی متولد می‌شود که بنای جزیره بر سلطه استعماری اسپانیا مستقر شده بود و نمی‌توانست از ویژگی‌های آن دوران اروپا که حتی دانشگاه‌های بزرگ این قاره در پایین‌ترین سطح خود قرار داشتند نیز گریزان باشد.
در ژوئیه سال ۱۹۷۶ وزارت آموزش عالی با هدف اجرای سیاست آموزشی مختص این سطح و هدایت روشمند آن به منظور بازسازی‌های عمیق در امر تحصیلات دانشگاهی ایجاد شد.
با تأسیس دانشگاه اورینته در سال ۱۹۴۷ و دانشگاه مرکزی وی یاس در سال ۱۹۵۲ طنین نوینی در زندگی دانشگاهی کوبا نواخته می‌شود. در ژانویه ۱۹۶۲ اصلاحات در نظام دانشگاهی ایجاد می‌گردد. این لحظه مهم تاریخی در واقع اجازه تصمیم گیری در ارتباط با توسعه آموزش عالی در کوبا را صادر می‌کند. از این طریق، از بین دیگر موارد می‌توان از تغییر رژیم حکومتی دانشگاه یاد کرد. ساختار دانشگاه مجددا سازمان یافت، توسعه تحقیقات علمی شروع شد، رشته‌های جدید دانشگاهی ایجاد شده، علاوه بر این سیستم بورس تحصیلی بنیان نهاده شد و ساختار کمک درسی با توجه به نیاز کشور تغییر یافت، و در آخر ارتباط بین کار و تحصیل که در حال حاضر اصل اساسی آموزش و پرورش کوبا در تمام سطوح نظام آموزش ملی می‌باشد، ایجاد گردید.[۴]
نیز نگاه کنید
- نظام آموزشی استان آلبرتا کانادا
- نظام آموزشی استان انتاريوی کانادا
- نظام آموزشی استان بریتیش کلمبیا کانادا
- نظام آموزشی استان ساسکاچوان کانادا
- نظام آموزشی استان مانیتوبای کانادا
- نظام آموزشی استان نیوفاوندلند کانادا
- نظام آموزشی سنگال
- نظام آموزشی لبنان
کتابشناختی
- ↑ Díaz Tenorio, M; Durán Gondar, A; Alberta, C. (2003). La familia cubana: realidades y proyección social. Centro de Investigaciones Psicológicas y Sociológicas (CIPS), Departamento de Estudios sobre Familia, La Habana, Marzo de, P22
- ↑ فومنی، گ؛ رسول، م. جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر شیفته، 1373 ، ص275.
- ↑ Naranjo Orovio, C. (2009). Historia de las Antillas. Volumen I. Historia de Cuba. Doce Calles, P386
- ↑ حق‌روستا، مریم. (1397). جامعه و فرهنگ کوبا. تهران:موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتت بین المللی الهدی، ص355-361.