ایران شناسی و ایرانشناسان در اسپانیا

دولت اسپانیا نظر مثبتی نسبت به تنوع فرهنگی دارد و همین امر سبب ‌‌‌می‌‌‌شود مشکلی بر سر راه مطالعات منطقه‌ای و آموزش زبان‌های خارجی به و جود نیاورد. هم اکنون اکثر دانشگاه‌‌هایی اسپانیا مطالعات خاور‌‌‌میانه را در رشته‌‌های علوم سیاسی و روابط بین الملل خود دارند و مطالعات ایران نیز در آن دپارتمان‌ها صورت ‌‌‌می‌‌‌گیرد. دکتر خوان مارتوس کسادا، رئیس مرکز اسلام‌شناسی دانشگاه کمپلوتنسه، و دکتر آلبرتو کانترا، رئیس انجمن ایران‌شناسان اسپانیا ‌‌‌می‌‌‌باشند.

زبان فارسی در سه مقطع مبتدی، متوسط و نیمه پیشرفته در پنج دانشگاه اسپانیا تدریس ‌‌‌می‌‌‌‌شود. همچنین کلاس‌‌هائی برای آموزش آزاد زبان فارسی برای ایرانیان و اسپانیولی‌‌های علاقمند در رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در مادرید بر پا است که به وسیله یک ایرانی ساکن مادرید اداره ‌‌‌می‌‌‌‌شود. برای دانشجویانی که امکان بهره گیری مستقیم از این کلاس‌‌ها را ندارند، ازطریق یک صفحه ی وب که به اهتمام رایزنی راه‌اندازی شده و همچنان مورد حمایت آن است، سیستم آموزش از راه دور نیز فراهم آمده است. همچنین هرساله تعدادی دانشجو برای گذراندن دوره‌‌های مطالعاتی تکمیلی به ایران اعزام ‌‌‌می‌‌‌‌شوند که این اقدام انگیزه و علاقه ی زیادی را در‌‌‌میان فارسی آموزان ایجاد کرده است. (تا کنون حدود 100 نفر اعزام شده‌اند)

در حال حاضر حدود 75 دانشجوی زبان فارسی وجود دارد که در دانشگاه‌‌هایی زیر مشغول تحصیلند:

- دانشگاه کمپلوتنسه مادرید: 30 نفر

- دانشگاه سالامانکا: حدود 17 

- دانشگاه آلیکانته: 7 نفر

- دانشگاه بارسلون: حدود10نفر

- دانشگاه آوتونومای مادرید: 10 نفر

فهرست مدرسان و اساتید زبان و ادبیات فارسی به ترتیب زیر ‌‌‌می‌‌‌باشد:

- دانشگاه کمپلوتنسه آقای هوشنگی

- دانشگاه آوتونوما، خانم دکتر فرزام نیا

- دانشگاه سالامانکا، خانم بارانی

- دانشگاه آلیکانته، دکتر خوسه فرانسیسکو کوتیاس

- دانشگاه بارسلون، خواکین رودریگز وارگاس

اکثر کتب و منابع درسی منابع سنتی هستند که بیشتر از منابع کلاسیک ادبی الهام گرفته‌اند و الزاما منعکس کننده وضعیت امروز جامعه ایران نیستند. از سوی دیگر نیاز به ایجاد و توسعه مواد آموزشی جدید و استفاده از ابزار کمک آموزشی در تدریس زبان و ادبیات فارسی احساس ‌‌‌می‌‌‌شود.

در سال 1388 نخستین جلد از کتاب ایران شناسی با عنوان «IRANOLOGÍA I» از سوی رایزنی فرهنگی ایران در مادرید و دانشگاه کمپلوتنسه منتشر شد. این کتاب که شامل پانزده مقاله در موضوعات گوناگون «ایران شناسی» است، نخستین جلد از مجموعه‌ای است که قرار است شناختی کلی از تاثیر ایرانیان بر اسپانیا ایجاد کند. فهرست عناوین مقالات کتاب ایران شناسی 1 به شرح زیر است: نقش ایران در تکوین تمدن اسلا‌‌‌می‌‌‌‌(دکترسیداحمدرضاخضری)، ریاضیدانان ایرانی درقرون وسطی (دکتر خوان مارتوس)، یونانیان و ایرانیان در دوره امپراتوری هخامنشی (دکتر خوسه ماریا بلاسکز)، جایگاه خیام در دانش جبر (دکتر ریکاردو مورنو)، زندگی و زمانه خیام (محسن لهراسبی)، گارسیا سیلو فیگه روا سفیر شاه عباس (دکتر لوئیس خیل فرناندث)، رستمیان ایرانی در اندلس (دکتر ماریا خسوس ویگه را)، امپراتوری ایرانی، محل طلاقی فرهنگ‌‌ها (خوا آ. سوتو)،‌ ‌هانری کربن و فلسفه ایرانی اسلا‌‌‌می‌‌‌‌(دکتر رافائل رامون گررو)، عروج روح در آیین زرتشتی در مقایسه با بازگشت ارواح یونانی (دکتر خوان آنتونیو آلوارث پدروسا)، مفهوم مرکب در تصوف اسلا‌‌‌می‌‌‌‌(دکتر پابلو بنیتو)، ابن مقفع و غرور ساسانی (دکتر جوزپ پوچ)، مقدمه‌ای بر تاریخ کتابت در ایران (دکتر سعید هوشنگی)، رباعیات خیام و شعر الاندلس (دکتر ترسا گارولو)، ساختار سیاست خارجی ایران (لوسیانو زاکارا)

در شهریورماه 1391 اقدام مهمی در گسترش زبان فارسی انجام شد و سمینار علمی، کاربردی آموزش زبان فارسی به اسپانیایی زبانان با همکاری دانشگاه کمپلوتنسه مادرید، مرکز آموزش زبان فارسی سازمان و جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران برگزار روز‌های 30 و31 شهریور در دو نوبت صبح وعصر در محل دانشگده زبان وادبیات دانشگاه کمپلوتنسه شد. در این سمینار که با حضور استادان، محققان، صاحبنظران ومدرسان و دانشجویان زبان فارسی از ایران و شهر‌های مختلف اسپانیا برگزار شد، معاون دانشکده زبان وادبیات، دکتر خوان مارتوس رییس دپارتمان مطالعات اسلا‌‌‌می‌‌‌‌دانشگاه، دکتر محمدرضا دهشیری معاون آموزش وپژوهش سازمان فرهنگ وارتباطات، سید محمدرضا دربندی رئیس مرکز گسترش زبان وادبیات فارسی، ا‌‌‌میر پورپزشک سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلا‌‌‌می‌‌‌‌ ایران،دکتر آلبرتو کانترا رئیس انجمن ایرانشناسان اسپانیا، دکتر کوتیاس فرر استاد ومدیر اتاق ایران در دانشگاه آلیکانته و محمدخانی معاون فرهنگی وبین المللی شهر کتاب نیز حضور داشتند.

ترجمه آثار نظا‌‌‌می‌‌‌، حافظ، خیام، مولانا، سعدی، عبیدزاکانی، سهراب سپهری و بعضی آثار منثور و رمان­‌های فارسی در سال‌های اخیر از اقدامات چشمگیر است.

زمینه‌ها و راه‌‌هایی مناسب برای ایجاد یا توسعه روابط فرهنگی، موانع و مشکلات

فرهنگ مانند سیاست و اقتصاد از نظرات مدیران و رهبران جامعه پیروی نمی‌‌کند و مردم نقش اساسی در روابط فرهنگی بازی ‌‌‌می‌‌‌کنند. به همین دلیل بهترین برنامه برای توسعه روابط فرهنگی تبادل جهانگرد ‌‌‌می‌‌‌‌باشد. توریست‌ها سفرای فرهنگی کشور خود هستند و به پیامبران کشور ‌‌‌میزبان تبدیل ‌‌‌می‌‌‌گردند. وقتی شهروندان دو کشور از سرزمین دیگر دیدار ‌‌‌می‌‌‌کنند زمینه برای انتقال پیام فرهنگی، تاریخ فرهنگ و غنای فرهنگی فراهم ‌‌‌می‌‌‌شود. چالش مهم در این زمینه چیره شدن بر تفاوت‌های فرهنگی است که این امر فقط در صورت درک ضرورت توریسم و برنامه‌ریزی برای گسترش آن از سوی مدیران ‌‌‌میسر خواهد بود. ظرف 30 سال گذشته ایران همیشه در نمایشگاه فیتور که یکی از مهم ترین نمایشگاه‌‌هایی جهانگردی اروپاست شرکت نموده، ولی بهره برداری عملی از این موضوع که جذب جهانگرد خارجیست به عمل نیامده است.

یکی از موثرترین راه‌‌هایی گسترش روابط فرهنگی به راه‌انداختن نهضت ترجمه است. آثار اسپانیولی و فارسی به اندازه کافی ترجمه نمی‌شوند و اکثر ترجمه‌‌های موجود هم از زبان‌های دیگر است که انتقال مفاهیم را ممکن است به درستی انجام ندهد.

برگزاری سمینارها و کنفرانس‌های بین فرهنگی عامل موثر دیگری است که سبب انتقال پیام‌های فرهنگی روز ‌‌‌می‌‌‌شود و فقط به ادبیات کلاسیک بسنده نمی‌گردد. شب‌های شعر مشترک، کنسرت‌های مشترک، هفته فیلم ایران در اسپانیا و هفته فیلم اسپانیا در ایران، مسابقات ورزشی مشترک، فعالیت مشترک فرهنگی در کشور‌های ثالث و تبادلات موزه‌ای در زمینه‌های مختلف راه‌‌هایی هستند که در بلند مدت باعث افزایش شناخت ‌‌‌می‌‌‌شود.

همکاری‌های دانشگاهی در زمینه مبادله استاد و دانشجو، ارزیابی مدارک، ارائه بورس‌‌های تحصیلی، برنامه‌‌های مشترک آموزشی، یکسان‌سازی مواد درسی برای پذیرش دانشجوی مهمان در ترم‌‌های تابستانی و یا سال‌های تحصیلی، انجام تز‌های مشترک در سطوح کارشناسی ارشد و دکترا، انجام تحقیقات مشترک بین پژوهشگران دو طرف و بالاخره حمایت‌های مالی از برنامه‌‌های مورد توافق طرفین ‌‌‌می‌‌‌‌تواند گام مهمی در روابط بلند مدت باشد.

‌‌‌می‌‌‌‌توان چنین انگاشت که در حالی که برنامه‌‌های اقتصادی در کوتاه مدت و برنامه‌‌های سیاسی در ‌‌‌میان مدت آثارشان هویدا ‌‌‌می‌‌‌گردد، نتایج تصمیم فرهنگی فقط در بلند مدت قابل مشاهده خواهد بود. لذا توسعه روابط فرهنگی با اسپانیا، و هر کشور دیگری، باید برای یک برهه حداقل ده‌ساله برنامه‌ریزی شود. همان‌طور که قبلا گفته شد، اسپانیا و ایران هردو قرن‌ها تحت استیلای اعراب بوده‌اند و این امر ریشه‌‌های تاریخی و فرهنگی مشترکی ایجاد کرده است. هر دو کشور از پیشگامان مذهب تشیع و کاتولیک در زمان حاضر ‌‌‌می‌‌‌باشند که زمینه را برای همکاری‌های فرهنگی و هم‌اندیشی در زمینه فلسفه، عرفان و ادبیات مهیا ‌‌‌می‌‌‌سازد. هر دو کشور موسیقی خاص خود را دارند که به ریشه مشترک آنان بر‌‌‌می‌‌‌گردد. هر دو کشور فیلمسازان و کارگردانان شناخته شده‌ای در سینما دارند که جوایز بین المللی زیادی را به خود اختصاص داده‌اند. اسپانیا مهد نقاشان و مجسمه سازان مشهوری بوده که مکتب هرکدام از آنان در دانشگاه‌‌هایی ایران تدریس ‌‌‌می‌‌‌گردد. اگر دو کشور در زمینه مذهبی سعی در درک یکدیگر کنند زمینه برای برنامه‌ریزی برای همکاری‌های مشترک در کلیه موارد فوق فراهم خواهد شد.

نیز نگاه کنید به

ایران شناسی در کانادا؛ ایران شناسی در روسیه؛ ایران شناسی در تونس؛ ایران شناسی در ژاپن؛ ایران شناسی در لبنان؛ ایرانشناسی و ایرانشناسان در چین؛ ایران شناسی در سنگال؛ ایران شناسی در مالی؛ ایران شناسی و ایران شناسان در اوکراین؛ ايران شناسی و ايران شناسان اردن؛ ایران شناسی در اتیوپی؛ ایران شناسی در سیرالئون؛ ایران شناسی در قطر.