آموزش متوسطه فرانسه
مقطع آموزش تکمیلی متوسطه (لیسه) نیز مدت زمان 3 سال به طول میانجامد. دبیرستانها دانشآموزانی را که دوره کولژ را تمام کرده باشند، میپذیرند و باتوجه به زمینه راهنماییشان آنان را طی دوره سه ساله دبیرستان یعنی سالهای دهم، یازدهم و دوازدهم تحصیل، در یکی از ردههای زیر تربیت میکنند: در جهت دیپلم تحصیلات متوسطه، در جهت دیپلم فنی و در جهت گواهی فنی. مجموع سنوات آموزشی تحصیلات پیش دانشگاهی کشورفرانسه 12سال به طول انجامیده و به اخذ مدرک دیپلم متوسطه(Baccalaureate (Bac)) منتهی میگردد. امتحانات دیپلم تحصیلات متوسطه شامل دروس اجباری و انتخابی است. دیپلم تحصیلات متوسطه مبین درجهای از فرهنگ عمومی است و معرف آمادگی فرد برای آن که مستقیماً به شغل معینی بپردازد، نمیباشد. دیپلم مذکور به منزله مجوز ادامه تحصیل فرد در دانشگاه یا در مدارس سطح بالا که مدرسه بزرگ نامیده میشوند (در زمره مدارس عالی به حساب میآید) و یا در بخشهای تربیت تکنسین عالی است.
گفتنی است که طی مقطع آموزشی دبیرستان دانشآموزان به سوی 3 محور تحصیلی ذیل هدایت میگردند:
الف: محورآموزشی که به آموزش متوسطه عمومی و فنی منتهی گردیده و مشتمل بر یک دوره آموزشی 2ساله دیگر میباشد که دانشآموزان در سن 15 سالگی آن را به اتمام رسانده و بر اساس نتایج تحصیلی خود در یکی از زمینههای ذیل آموزش میبینند:
- دوره 3 ساله آموزش عمومی(مشتمل بر رشتههای ریاضی فیزیک،علوم تجربی،اقتصاد...) که به احراز دیپلم متوسطه(BAC) منتهی میگردد؛
- دوره 3 ساله تکنسین رشتههای مکانیک، الکترونیک،عمران،فیزیک،شیمی،بازرگانی و.. که به احراز دیپلم تکنیسین(B.T.) منتهی میگردد؛
- دوره 2 ساله آموزشی که منتهی به احراز گواهینامه تحصیلات حرفهای(BEP) نظیر اتومکاتیک، بدنه ماشین، تراشکاری، جوشکاری، ریختهگری و.... میگردد.
ب: محور آموزشی که به تحصیلات فنی و حرفهای مشتمل بر دوره3 ساله آموزشی و احراز گواهینامه توانایی حرفهای(CAP)منتهی میگردد. دراین محور دانشآموزان ردههای سنی 17- 16سال به تحصیل در250 رشته تخصصی مبادرت مینمایند.
ج: محور آموزش حرفهای که بر آموزش حرفهای3- 1سال مشتمل بوده و به احراز گواهینامه تحصیلات حرفهای(CEP)منتهی میگردد.
ساختار آموزشی
طول دوره تحصیل در لیسه، 3 سال تمام با مشخصات به شرح ذیل میباشد:
- سال اول: از سال اول مقطع آموزش تکمیلی متوسطه (لیسه) تحت عنوان کلاس تعیین کننده(Classe de Determination) یاد میگردد، چرا که تحصیلات مقاطع بالاتر طی این سال برحسب عملکرد دانشآموزان مشخص میگردد. با توجه به عدم تجانس سطح ورودی دانشآموزان،3 ماه اول آموزش به مرور و استحکامبخشی به آموختهها و روش کار (یادداشتبرداری، سازماندهیکاری، فراهمسازی مقدمات تحقیقات کتابخانهای و …) اختصاصی دارد؛
- سال دوم: طی سال دوم لیسه، دانشآموزان برحسب عملکرد تحصیلی خود، طی سال نخست لیسه، به یکی از 3شاخه دیپلم متوسطه عمومی، دیپلم تکنولوژیک و یا دیپلم حرفهای هدایت میگردند؛
- سال سوم (سال پایانی لیسه): پس از کسب موفقیت دانشآموزان در آزمون زبان فرانسه که در پایان سال دوم مقطع لیسه برگزار میگردد، دانشآموزان برحسب شاخه انتخابی و نوع دیپلم به گذراندن سایر دروس طی سال سوم لیسه مبادرت نموده و نهایتاً در آزمون پایانی شرکت مینمایند.
اهداف آموزشی
از جمله مهمترین اهداف ملی دوره آموزش لیسه (سیکل دوم آموزش متوسطه) میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- دستیابی به شناخت رشتهای (تحصیلی)به عنوان زیر بنای فرهنگ و کارآموزی؛
- دستیابی به روشکاری منسجم به منظور برخورداری از استقلال در تنظیم برنامه کار فردی و گروهی و تقویت حس مسئولیتپذیری؛
- هدایت مناسب دانشآموزان به ادامه تحصیل و اشتغال در بازار کار.
مدیریت آموزشی
مدیریت نظام آموزش متوسطه، پیرو سیاست تمرکززدایی و قوانین مصوب سالهای1983 و 1985میان دولت(وزارت آموزش و پرورش) و جوامع محلی، بخشها، مناطق، مراکز کولژ و لیسه (دوره دوم آموزش متوسطه) تقسیم گردیده است. تاثیر سیاست تمرکززدایی بر نظام متمرکز آموزش متوسطه همانند جنبش رهاییبخش کشور بوده است. مطابق قانون تمرکززدایی، به واسطه انتقال صلاحیتها به نهادهای آموزش متوسطه، مدارس، محور اصلی نظم آموزشی محسوب گردیده و در تطبیق سیاستهای ملی با واقعیات محلی از آزادی عمل برخوردار میباشند. بدین ترتیب، مأموریت مدارس دولتی، فراتر از آموزش تلقی گردیده است. به نحوی که در تدوین سیاستهای توسعه و عمران، نواحی، بخشها و مناطق، به ویژه مناطق محروم و حاشیهای شهرها از نقش فعالتری برخوردار گردیدهاند. برخلاف مدیریت آموزش ابتدایی که از آغاز با مشارکت جوامع محلی همراه است، آموزش متوسطه تا ژانویه 1986 (طی180سال که از احداث نخستین لیسههای ناپلئون میگذشت) همچنان متمرکز و زیر سلطه مطلق دولت باقی مانده بود.
پیرو سیاست تمرکززدایی، نقش دولت در آموزش عبارت از تعریف اهداف ملی آموزشی، تدوین سیاستهای آموزشی و اداری، پرداخت حقوق کادر آموزشی، سرمایهگذاری درحوزه تأمین تجهیزات و نرمافزارهای آموزشی، ابزار دیداری و شنیداری، ابزار تخصصی الکترونیک و ابزار ارتباطی از راه دور میباشد. مهمترین نقش بخشها، مناطق و جوامع محلی عبارت از برنامهریزی فعالیتهایی همچون تدریس، بسیج سرمایهگذاری، گردش امور جاری نهادهای آموزشی و برقراری رابطه سازنده میان جامعه و نظام آموزشی میباشد.از جمله مهمترین نقشهای تعیینکننده مناطق و جوامع محلی (با مشارکت شهرداریها) در زمینه برنامهریزی فعالیتهای آموزشی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- تعیین نیازمندیهای آموزشی موجود در سطح منطقهای؛
- تدارک برنامه سرمایهگذاری در جهت برطرف نمودن نیازهای آموزشی منطقه؛
- پیشبینی و تدارک نقشه استقرار مدارس، با توجه به تحولات آماری جمعیت، تحت پوشش و نیازها و امکانات موجود در منطقه؛
- پیشبینی انواع آموزش و کارآموزی حرفهای مورد نیاز در منطقه در چهارچوب آموزش متوسطه.
گفتنی است که موارد مذکور، از جمله وظایفی است که نظام آموزشی به مناطق و جوامع محلی محول نموده است. علاوه براین، تا پیش از تصویب قانون تمرکززدایی در آموزش متوسطه، کولژ و ویسه از جمله نهادهای آموزش عمومی ملی به شمار میآمدند. از مورخه 22 ژوئیه 1983، با انتقال صلاحیت یه جوامع محلی، از مدارس متوسطه به عنوان نهادهای آموزش عمومی محلی یاد میگردد.پیرو اجرای قانون تمرکززدایی، مناطق به مشخصسازی برنامههای لازم جهت سرمایهگذاری مبادرت مینمایند، که از آن جمله میتوان به هزینه پیشبینی شده بازسازی یا نوسازی ساختمانهای آموزشی اشاره نمود. پس از تأیید شورای منطقه، بر مبنای فهرست برنامههای تدارک یافته، دولت خود را به تأمین کادر آموزشی یا اداری مورد نیاز مناطق متعهد مینماید. گفتنی است که نوع و کیفیت آموزش ارائه در هر منطقه، با توجه به نقشه استقرار مدارس و با نظارت بازرسین آکادمیک مناطق تضمین میگردد. بدین ترتیب پیرو قانون تمرکززدایی که از آموزش تحت عنوان اولویت ملی یاد نموده است، انتقال صلاحیتها به جوامع محلی، بخشها و مناطق به صورت تدریجی صورت گرفته و واحدهای مربوطه، عهدهدار مسئولیت سرمایهگذاری و مدیریت مالی امور جاری نظیر نوسازی و تجهیز نهادهای آموزشی و ایاب و ذهاب دانشآموزان در سطح کولژ و ویسه میباشند.
نهادهای مدیریتی
در چهارچوب سلسله مراتبی وزارت آموزش و پرورش فرانسه، مسئولیت اداره کلیه مدارس آموزش متوسطه عمومی بر عهده مراکر ذیل میباشد:
شورای اداری مدارس متوسطه
شورای مذکور عهدهدار کلیه امور مرتبط با حیات آموزشی، اخلاقی و مالی نهاد آموزشی متوسطه (با توافق شورای اداری) میباشد.
شورای فوقالذکر از نمایندگان انتخابی متشکل از کادر اداری (به نسبت یک دوم) و نمایندگان دانشآموزی ترکیب یافته است.گفتنی است که مجموع افراد مذکور، اعضای دائمی شورای اداری مدرسه را تشکیل میدهند. ریاست شورای اداری نیز با بازرسی آکادمی و در غیاب او با مدیر مرکز آموزش متوسطه میباشد.
کمیسیون دائمی مدارس متوسطه
ترکیبی از اعضای دائمی شورای اداری کمیسیون دائمی مدارس نیز حضور دارند. کمیسیون مذکور، به پیگیری مسائل مطرح در شورای اداری مبادرت مینماید. علاوه بر این، مسائلی که در رابطه با امور متفرقه، طی سال تحصیلی توسط مدیر مدارس مطرح میگردد، به این کمیسیون ارجاع میگردد. شورای انضباطی و شورای نظارتی از جمله دیگر نهادهای اجرایی دستاندرکار اداره امور آموزش متوسطه به شمار میآیند که هر یک عهدهدار مسئولیت حفظ انضباط و نظارت بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان، ارائه اطلاعاتی در خصوص تعلیمات انضباطی کمیسیون دائمی و یا ارائه راهنمایی تحصیلی شورا به والدین دانشآموزان میباشند.
شورای کلاسی
درکلیه کلاسهای آموزش متوسطه، شورای کلاسی تحت نظارت مدیر تابع با لیسه و یا نماینده وی تشکیل میگردد. اعضای شورای فوق از کادر آموزشی و کادر نظارت بر کلاس، نمایندگان والدین دانشآموزان و 2نماینده دانشآموزی متشکل میگردد. وظیفه اصلی شورای مذکور، بررسی جریان یاددهی– یادگیری و آموزشی است. جلسات شورای کلاسی3 بار در سال و با حضور مشاور مرکز اطلاعات و راهنمایی (CIO) در جهت هدایت شخصی دانشآموزان به منظور ادامه تحصیل یا کارآموزی آنان تشکیل مییابد. شورای کلاسی، مؤثرترین واحد ساختاری در حوزه مشاور تحصیلی و شغلی نظام آموزش فرانسه محسوب میگردد.
پیش از تشکیل جلسات شورای فوق، نماینده کلاس به گردآوری و ارائه شناسنامههای درسی دانشآموزان به شورای کلاسی مبادرت مینماید.لازم به ذکر است که کلیه نمرات هفتگی و نظرات والدین و مربیان در این شناسنامه انعکاس مییابد.نظرات شورای کلاسی، در صورت ضرورت، از طریق مدیر مرکز آموزش متوسطه به طور کتبی به والدین دانشآموزان ابلاغ میگردد.در صورتی که والدین با نظر شورای کلاسی مبنی بر تغییر رشته موافق نباشد، الزاماً مجبور به موافقت با تکرار پایه میباشند.
مراکز اطلاعرسانی و مشاوره تحصیلی
مطابق قانون مصوب ژوئیه 1971و متمم اصلاحیه آن مصوب فوریه1980، به منظور اطلاع رسانی و مشاوره دانشآموزان دوره متوسطه، خدمات اطلاعرسانی تخصصی ویژهای در سطح ملّی، آکادمی و محلی به دانشآموزان ارائه میگردد. به منظور عرضه خدمات مذکور، ساختار لازم تحت عنوان تأسیس مراکز اطلاعاتی و مشاورهای صورت گرفته و بالغ بر519 مرکز اطلاعرسانی و مشاوره تحصیلی(CIO) احداث گردیده است. به طورکلی میتوان گفت که به ازای1500 دانـشآموز، 1 مشاور تحصیلی به خدمت و پذیرش مراجعات دانشآموزان و والدین آنان مبادرت مینماید. از جمله مهمترین خدمات مراکز فوق میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- بررسی منظم عملکرد دانشآموزان از بدو ورود آنان به کولژ؛
- تطبیق برنامههای درسی دانشآموزان با میزان تواناییهای آنان؛
- مشاوره و هدایت تحصیلی دانشآموزان به سوی آموزش و کارآموزی مناسب؛
- خدمات مشاوره گزینش شغلی با توجه به تواناییها و علایق دانشآموزان، مطابق با پیشرفت اقتصادی کشور.
لازم به ذکر است که خدمات مذکور، از طریق گردآوری و توزیع اطلاعات توسط دفتر ملّی اطلاعات آموزشی و شغلی درسطح منطقهای و مراکز اطلاعرسانی و مشاورهای در سطح نواحی تقویت و تکمیل میگردد. دفاتر مذکور، از شعباتی در هر آکادمی برخوردار بوده و عهدهدار وظایف فوق الذکر میباشند.همان گونه که در بالا نیز بدان اشاره گردید، در سطح ناحیهای، مشاهده پیوسته وضعیت عملکرد دانشآموزان و هدایت آنان به سوی آموزشهای حرفهای، تکنولوژیک یا عمومی بر عهده مراکز اطلاعرسانی و مشاوره تحصیلی میباشد.
علاوه بر این، مراکز مذکور، عهدهدار مسئولیت هدایت نوجوانان شاغل یا جویای کار و مایل به کسب مهارت جدید یا بهبود مهارت ارتقاء شغلی خود میباشند. افزون بر این، تشکیل گردهمآیی افراد علاقهمند، ذی نفع و ذی ربط به منظور آگاهسازی جوامع محلی از امکانات کارآموزی و شغلی نیز از جمله دیگر وظایف مراکز فوق محسوب میگردد.مشاورین تحصیلی که رابط مراکز و مدارس بوده و در شورای کلاسی نیز حضور دارند، با مشاهده منظم و اطلاع پیوسته از پیشرفت تحصیلی دانشآموزان، موظف به ارائه راهنماییهای لازم و به موقع به آنان میباشند.گفتنی است که بهرهمندی از این چنین مشاورههایی برای کلیه دانشآموزان اعم از دانشآموزان فارغالتحصیل مقطع متوسطه و دانشآموزان فعال در بازار کار یا کارآموزی حرفهای و تکنولوژیک الزامی است.
به موازت ایجاد مراکز اطلاعرسانی و مشاوره تحصیلی، مراکز اسناد و اطلاعات در اکثر مدارس تأسیس گردیده است.پیرو قانون راهنمایی طی سال1989، بر ضرورت استقرار مراکز اسناد و اطلاعات در مدارس آموزش متوسطه تأکید گردیده است. درمراکز فوق، علاوه بر کتب و نشریات مفید، ابزار و تجهیزات چند رسانهای، انواع انتشارات اطلاعاتی حقوقی، آماری، جغرافیایی مدارس، تاریخچه آموزش و پرورش و سیاستهای آموزشی به تفکیک سطوح مختلف آموزشی و مسائل روز مرتبط با آموزش و پرورش، فرهنگ، علم و تکنولوژی جهت مطالعه و بهرهمنـدی دانشآموزان، کادر آموزشی و والدین دانـشآموزان در دسترس میباشد.[۱]
نیز نگاه کنید به
آموزش متوسطه کانادا؛ آموزش متوسطه روسیه؛ مدارس افغانستان؛ آموزش متوسطه تونس؛ آموزش متوسطه ژاپن؛ آموزش متوسطه کوبا؛ آموزش متوسطه لبنان ؛ آموزش های مقطع متوسطه مصر؛ آموزش مقطع دبیرستانی(سیکل دوم)درچین؛ آموزش متوسطه سنگال؛ آموزش متوسطه در مالی؛ آموزش متوسطه زیمبابوه؛ آموزش متوسطه تایلند؛ آموزش های ابتدایی و متوسطه اسپانیا؛ آموزش متوسطه در اردن؛ آموزش های ابتدایی و متوسطه اتیوپی؛ آموزش دوره دوم متوسطه سیرالئون
کتابشناسی
- ↑ نعیمی گورابی، محمدحسین(1392). جامعه و فرهنگ فرانسه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ( در دست انتشار )،