جشن لالّن و حسن در بنگلادش
یکی از جشنهای مردمی است که هر ساله در ماه می برگزار میشود. این جشن بر اساس نام دو تن از شعرای صوفی بنگالی زبان، نامگذاری شده است. «لالن» مخفف نام «لالن فقیر» و «حسن» مخفف نام «حسن راجا» است. «لالن فقیر» از اهالی شهرستان کوشتیا واقع در غرب و «حسن راجا» از اهالی شهرستان سیلهت واقع در شمال شرقی بنگلادش بود. مشهور است که این دو آواز میخواندند و شعر می سرودند، اما اشعارشان از غنای عارفانه برخوردار نبود. لالن فقیر و حسن راجا، هر دو مشی صوفیانه در پیش گرفتند و عقاید خود را در قالب سرودهای صوفیانه ابراز کردند، هر چند بین افکار و عقاید آنان از یک طرف و عمل آنان از سوی دیگر بسیار تفاوت وجود داشت. «لالن فقیر» از سواد خوبی برخوردار نبود و در روستاها زندگی می کرد و از نظر مالی تقریبا زندگی متوسطی داشت. وی پیرو مکتب نوعی از تصوف بود که آمیخته از عقاید صوفی گری اسلامی، هندویی و بودایی بود و این مکتب بعدها به نام «بایول» مشهور گشت.
«بایول ها» بر این اعتقاد هستند که خدا در درون انسان سکونت دارد و در واقع خالق و مخلوق یکی است. لذا برای شناخت خدا، باید خود را شناخت. مکتب بایول بر این باور است که حضرت محمد (ص) همان خداست که تغییر نام داده و سفر به دنیای مادی کرده است. این مکتب معتقد است بین مسلمان و هندو فرقی نیست. در بعضی از منابع متعلق به قرن نوزدهم آمده است که «بایولها» همه اشیا و موجودات جهان را اعم از طاهر و نجس یکسان میبینند و تفاوتی از نظر ماهیت قائل نیستند و برای تثبیت عقاید خود، مدفوع و ادرار و حتی خون را میخورند.
هر چند مدارک قابل قبول تاکنون در باره عقاید لالن فقیر ارائه نشده است، سرودهها و عقاید او کاملا بیانگر عقاید غیراسلامی وی و به دور از شریعت اسلام است. لذا محافل اسلامی افکار و عقاید «بایول» را مردود میدانند. البته کسانی که دارای افکار غیر اسلامی و یا مخالف اسلام بودهاند و تکیه گاه فکری آنان مادی است، معمولا احترام خاصی برای بایول قائل هستند. اما در خصوص «حسن راجا» باید گفت که وی ابتدا مالک و زمیندار و دارای ثروت فراوانی بود ولی بعدها زندگی اشرافی را رها کرد و به شیوه ساده زیست و مشی صوفیانه را برگزید. وی مقداری شعر سروده که از اشعار و گفتههایش چنین بر میآید که معتقد به معرفت خداوند از راه شناخت خود شده است و همین کافی است و فردی که همیشه و در هر حال به خدا فکر میکند، نیازی به عمل و یا پیروی از شریعت ندارد؛ لذا «حسن راجا» خواندن نماز و یا روزه گرفتن را زائد میدانست و ضرورتی برای آن قائل نبود.
گفتنی است که همه ساله جشنی از سوی سازمانهای فرهنگی غیر دولتی در داکا و بعضی از شهرهای بنگلادش برای بزرگداشت این دو تن برپا می گردد که معمولا مورد حمایت افراد ماتریالیست قرار میگیرد. در اینگونه جشنها، زنها و مردها به طور دسته جمعی و به صورت مختلط با هم به رقص و آواز و پایکوبی میپردازند. در قالب اشعاری که توسط زنان به صورت گروهی یا به صورت تک خوانی خوانده میشود، آیین اسلام را زیر سوال برده و مسلمانان را به باد تمسخر میگیرند. به همین منظور محافل و اجتماعات این افراد مورد نفرت و خشم مسلمانان این کشور بوده و معمولا منجر به درگیری و تشنج میشود.
نیز نگاه کنید به
جشنها و سرودها در بنگلادش ؛ سرودهای سنتی در بنگلادش
منبع اصلی
توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار).
نویسندگان مقاله
محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی