اغلبیان در تونس
تأســیس دولت اغلبیــان (اغالبــه) در افریقیه به ســال 184ق/800 میلادی توســط ابراهیم بن اغلب (د196ق)، نقطە عطف مهمی در تاریخ تونس، بهویژه منطقە مغرب عربی،[i] اســت؛ زیرا آنها توانستند با خاموش کردن شــورشها، نخســتین دولت مستقل عربتبار را در ایــن منطقــه پایهگذاری کنند و قلمرو حکومت خــود را از طرابلس تا قســنطینه گسترش دهند.
تعداد عربهای مســلمان ساکن افریقیه را در زمان اغلبیان صدهزار نفر تخمین زدهاند. اغلبیــان بیشــتر بــا سیاســت حکومت کردنــد تا قــدرت نظامی، روی کار آمــدن حکومــت اغالبه موجب شــد تا نوع نظام حکومتی درا فریقیه از امارت به ولایت تغییر شــکل دهد؛ این تغییر نظام، احســاس اســتقلال بیشــتر بربرها از یک سو و از سوی دیگر، گســترش نفوذ اســمی و تشریفاتی خلافت عباسى را به همراه داشــت.
نام خلفای عباسى در خطبهی اغلبیان خوانده میشد و اسامی آنها نیز روی سکههای رایج نقش میبست. اغلبیان، بهبود زندگى اجتماعى مردم افریقیه، ساماندهی مقوله فرهنــگ و برقــراری ارتباط و تعامل نیکو با دیگر کشــورها را هدف دیپلماســی سیاسی خویش قرار دادند و موفقیتهای چشمگیری نیز به دست آوردند؛ برای نمونه میتوان به گسترش خوب زبان و ادبیات عربی و توســعه ارتباطات علمی افریقیه با دیگر کشورهای منطقه و نیز برخی از کشورهای شرق جهان اسلام اشاره کرد. راهاندازی نظام دیوانی و قضایی منســجم، توجه به شهرســازی و تأسیسات عمرانی و آبرســانی در قیروان، ســاخت شهر مشهور «رقاده» در سال 263 قمــری، در نزدیکــی قیــروان و ســامان دادن به اوضــاع اجتماعی و اقتصادی افریقیه از دیگر فعالیتهای اغلبیان بود.
ادریسـیان در مغـرب و امویـان در اندلـس (755-710م)، دو مانـع جـدی گسـترش حکومـت اغلبیـان در إفریقیـه بودنـد؛ بـا ایـن تفـاوت کـه حـب اهلبیـت (علیهمالسـلام) نقطـهی مشـترک اغلبیان و ادریسـیان بـود. ابراهیـم بـن اغلببـه بـا وجود دشـمنی با ادریسـیان، خواهـش ادریـس اصغـر را کـه از او خواسـته بـود بـه دلیـل قرابتش بـا رسـولالله (ص) بـا وی کاری نداشـته باشـد، پذیرفـت. ابنسـحنون (د256ق) فقیـه مشـهور و ابـنجزار (د369ق) پزشـک و عطرشـناس معـروف قیروانـی از شـخصیتهای علمـی برجسـته در دوران زمامداری اغلبیـان بودند. اغلبیـان در مـدت زمامـداری خـود بـر افریقیـه بخـش وسـیعی از مناطـق موجـود در کشـورهای اروپایـی شـمال دریـای مدیترانـه، ماننـد سیسـیل و مالـت را نیـز به تصـرف درآورده و مسـیحیان این مناطـق را مطیـع خـود سـاختند.[۱]
نیز نگاه کنید به
تاریخ دوران اسلامی تونس؛ امویان در تونس؛ فاطمیان در تونس؛ موحدون در تونس؛ حفصیان در تونس؛ عثمانیان در تونس
پاورقی
[i] مغرب عربی به منطقهای اطلاق میشود که کشورهای مغرب، تونس، الجزایر، لیبی و موریتانی را در بر میگیرد.
کتابشناسی
- ↑ عصمتیبایگی، سیدحسن (1395). جامعه و فرهنگ تونس. تهران: موسسه فرهنگی, هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی, ص 30.