بهداشت و سلامت کوبا
تضمین خدمات پزشکی رایگان برای تمام مردم، از همان ابتدای پیروزی انقلاب کوبا تبدیل به یکی از پارادایمهای اصلی اجتماعی شد و در این رابطه سیستم ملی سلامت ایجاد گردید که سرمنشأ تغییرات بسیاری از دهه شصت بهعنوان بخش اصلی تحولات دوره انقلاب و در پاسخ به یکی از بدیهیترین حقوق شهروندان گردید.
پیش از انقلاب، مراقبتهای پزشکی و بیمارستانی بهصورت خصوصی و انتفاعی انجام میگرفت و این مسئله مانع دسترسی اقشار کم درآمد جامعه به خدمات پزشکی میشد که تنها گزینه آنها مراجعه به خانههای امداد در موارد اورژانسی بود. تجهیزات و پرسنل پزشکی، ۶۰% پزشکان و ۶۲% تختهای بیمارستانی اساسا در پایتخت مستقر بودند. در مناطق روستایی عملا مراقبتهای پزشکی وجود نداشت و تنها مرکز ارائه خدمات، یک درمانگاه روستایی بود. اقدامات انجام گرفته در راستای توسعه شبکه مراقبتی، باعث تغییر سریع شرایط موجود شدند، امروزه کوبا دارای ۳۸۱ فضای سلامتی با پوشش کامل و برنامه پزشک خانواده با بیش از ۲۸۰۰۰ پزشک در سراسر کشور میباشد، بیش از99/1% مردم کوبا تحت پوشش یک پزشک و پرستار خانواده هستند و امید است تا در سالهای آتی صددرصد مردم تحت این پوشش قرار بگیرند.[۱]
لازم به ذکر است که فضاهای سلامتی موجود در کوبا که هر شهروند عادی میتواند از آن بهرهمند شود با استانداردهای دنیا فاصله زیادی ندارد، ولی با تبلیغات گسترده دولت کوبا، تصویر بسیار بهتری در خارج از کشور به نمایش میگذارند، البته این تصویر با اقامتی طولانی مدت در کوبا بهطور واقعی دریافت میشود، بیمارستانهای کوبا مجهز و دارای امکانات نسبتا خوبی هستند، اما بیمارستانهای مجهزتر و بهداشتیتری نیز درکوبا وجود دارد که بیماران موظف به پرداخت هزینههای درمانی خود به دلار میباشند و این خود دلیلی بر مراجعه ثروتمندان، دیپلماتهای مامور در این کشور و همچنین خارجیهای مقیم کوبا به این مراکز درمانی میباشد.
استراتژیهای اصلی و برنامههای اولویتی
جهت دهی سیستم سلامت به سمت مراقبتهای اولیه و قطب اساسی آن، پزشک و پرستار خانواده
مراقبت اولیه سلامتی، شامل مجموعهای از فرآیندها و خدمات ترویج، پیشگیری، درمان و توانبخشی و همچنین حمایت از گروههای خاص و بهکارگیری تکنولوژیهای مناسب این سطح از مراقبت برای فرد، خانواده، جامعه و پزشک میباشد، برنامه پزشک و پرستار خانواده، محور توسعه استراتژیک فعلی کوبا محسوب شده و جهتگیری دیگر استراتژیهای کشور در ارتباط با این استراتژی است، مدل مراقبت اولیه پزشکی کوبا به واسطه ویژگی نوآورانه و آیندهنگر آن بهویژه طرح و توسعه مدل مراقبت پزشکی خانواده، از سال ۱۹۸۴ تبدیل به یک برنامه پزشکی بینالمللی شده است.
احیای مراقبتهای بیمارستانی
در طول دهه هشتاد کوبا تلاش بسیاری برای گسترش و مدرنیزهسازی شبکه خدمات بیمارستانی و بهبود پوششها، دسترسی، ظرفیت، رفاه و استفاده از جدیدترین تکنولوژیها نموده است، تا سال ۲۰۱۴ کوبا در مجموع دارای ۱۵۲ بیمارستان و ۶۶۳۲۰ تخت مراقبتهای پزشکی بوده است.
ظرفیت ارائه خدمات | سال ۱۹۵۸ | سال2014 |
تعداد بیمارستان | ۹۴ | 152 |
بیمارستان اطفال و زایمان | ۳ | 4 |
تعداد بیمارستان های عمومی | 67 | 52 |
بیمارستان زنان-زایمان | 10 | 18 |
بیمارستان روستایی | 17 | 64 |
بیمارستان تخصصی | 0 | 43 |
برنامههای تکنولوژی برتر و موسسات تحقیقاتی
کوبا مجموعهای از برنامههای مراقبت اولیه جهت تضمین سلامت مردم اجراکرده است. از میان این برنامهها میتوان به برنامههای پیشگیری، تشخیصی و درمان سرطان، مراقبت از بیماران نارسایی کلیوی، قلبی، تشخیص زودرس بیماریهای مادرزادی، نارساییهای جنینی، خونی و مشتقات آن و سایر بیماریها اشاره کرد.
برنامههای سلامتی
الف) برنامه مادر و کودک
اولویت برنامه سلامت عمومی، گروههای در معرض خطر و بهویژه مادران و کودکان میباشد. به همین خاطر دستاوردهای مهمی که شاخصهای وضعیت سلامت مادر وکودک را در کوبا نشان میدهند، در قالب اقدامات اجتماعی، فرهنگی و توسعه اقتصادی دیده میشود، در این زمینه جا دارد به آمار مرگ و میر کودکان اشاره کرد که در اواخر ۲۰۰۱، به ازای هر هزار مولود زنده 6/2 بود.[۲]
ب) بیماریهای مزمن غیر واگیر
نمای بیماریهای واگیردار ملی نشان از توقف مرگ و میر ناشی از بیمارهای مزمن غیرواگیر دارد. بیماریهای قلبی، تومورهای بدخیم، بیماریهای مغزی و تصادفات تقریبا دو سوم تمام علت مرگها در کوبا بشمار میآیند. علاوه بر اینها باید دیابت، هپاتیت، آسم و فشار سرخرگی را به لیست علتها اضافه نمود. این بیماریها در رابطه با عادات و نوع زندگی است که در نتیجه چاقی، کمتحرکی، عادت به سیگار، رژیم نامناسب و دیگر عوامل حادث شده و بهعنوان علت اصلی مرگ در تمام دنیا شناخته میشوند. بسیاری از این بیماریها از طریق واکسن قابل پیشگیری هستند، در کوبا، فلج اطفال، دیفتیری، سرخک، سل، کزاز، سرخک و اوریون ریشهکن شده است، در حال حاضر در کوبا بر ضد ۱۳ بیماری واکسن وجود دارد، هدف اصلی این برنامه کنترل بیماریهای مسری به منظور کاهش مرگ و میر و کنترل فاکتورهای خطرزا برای جلوگیری از شیوع بیماریها است.
ج) مراقبت بزرگسال
تغییرات جمعیتی که در نتیجه کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش امید به زندگی رخ داده، موجب پیری پر شتاب جامعه کوبا با حدود 14/3% جمعیت بالای ۶۰ سال شده است. تمرکز انسانگرایانه جامعه سوسیالیست کوبا و مراقبت متفاوتی که به گروههای نیازمند ارائه میشود، جزء اولویتهای کوباست. در این راستا سیستم ملی سلامت کوبا برنامه مراقبت از بزرگسالان را با تمرکز جمعی و همگانی طراحی کرده است که در راستای توسعه پزشکی سالمندان و پیریشناسی و مطالعه بهتر ابعاد پیری افراد و نیازهای آنان در محیط اجتماعی است.[۳]
- میزان بروز بیماریهایی که اعلام آن اجباری است
هنگام پیروزی انقلاب کوبا، 14/2% از مرگ و میر عمومی ناشی از بیماریهای مسری بود، امروزه این میزان به 0/8% کاهش یافته است، در حال حاضر تمام بیماریهای مسری به استثنای آبله مرغان، تحت کنترل میباشند. ایدز علیرغم این که تهدیدی جدی برای نسل بشر بشمار میآید، در نتیجه اتخاذ استراتژیهای به هنگام و تشکیل یک کارگروه دولتی در کوبا برای هماهنگسازی پاسخ ملی به شیوع آن، دارای رشدیکند به میزان حدود 0/03 % بهعنوان پایینترین نرخ در آمریکا و یکی از کمترین آمارها در دنیا میباشد.[۴]
درکوبا، دسترسی به خون مطمئن ضمانت شدهاست و صددرصد خون اکثر ۶۰۰ هزار اهداکننده سالانه، تایید میشود و تنها ۱۳ مورد از طریق انتقال خون، مبتلا شدهاند[۴]. کوبا با فراهم کردن آزمایش و تستهای داوطلبانه برای بیش از ۱۷۰ هزار زن باردار در سال و راهکارهای پیشنهادی ایدز سازمان ملل به مبتلایان، از انتقال بیماری از راه مادر به جنین پیشگیری نموده و بیمارانی که از این راه مبتلا شدهاند فقط ۸ نفر هستند.[۵]
به واسطه برنامه مراقبت از بیماران مبتلا به ایدز، ظرفیت سازی، امنیت اجتماعی و کاری و مراقبتهای پزشکی خاص رایگان برای 100% مبتلایان حاصل شده است، در کنار این برنامهها، فعالیتهای آموزشی در سطح مدارس و نیز آموزش گروههای آسیب پذیر، بزرگسالان و عموم مردم با قوت و جدیت تمام اجرا میشوند[۴].
کوبا تجارب ارزندهای در استفاده از پیشرفتهترین تکنیکهای جهان دارد نظیر: پیوند اعضا، لقاح مصنوعی، استفاده از لیزر در جراحی، ام آر آی و پزشکی هستهای، آنژیوگرافی، مهندسی ژنتیک، تکنیکهای سیستم دفاعی و نوار بیحسی، از ده محصول دارویی پرفروش در کوبا، هشت مورد آن در آزمایشگاههای کوبا تولید میشود. به لطف توسعه تکنولوژیکی، انبوهی از برنامههای پژوهشی مهم جهت رفاه مردم صورت گرفته است، پیشرفت بیوتکنولوژی در سیستم سلامت و برنامه ملی دارو تاثیرات چشمگیری داشته و در مراکز مختلفی بهکار گرفته شده است.
در سال ۱۹۵۹ کوبا تنها دارای یک دانشکده پزشکی در دانشگاه هاوانا بود، امروزه چهار موسسه عالی پزشکی، ۲۳ دانشکده و یک مدرسه پزشکی آمریکای لاتین و بیش از صد پلی کلینیک و مراکز پزشکی علاوه بر صدها بیمارستان در کوبا وجود دارد.
سیستم سلامت کوبا، در سالهای 1990 - 1996 متحمل محدودیتهایی در دسترسی به منابع، بهدلیل بحران اقتصادی جهانی، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای اروپایی سوسیالیست، اعمال سیاستهای نئولیبرالیسم در آمریکای لاتین و تحریم اقتصادی ایالاتمتحده شد. در چنین شرایطی حفظ اولویت مراقبت رایگان از سلامتی مردم، هدفی استراتژیک برای جامعه و دولت بوده است.[۶][۷]
در حال به روز رسانی و ویرایش
نیز نگاه کنید به
بهداشت و سلامت آرژانتین؛ بهداشت و سلامت ژاپن؛ بهداشت و سلامت روسیه؛ بهداشت و سلامت کانادا؛ بهداشت و سلامت لبنان؛ بهداشت و سلامت در مصر؛ بهداشت و سلامت تونس؛ بهداشت و سلامت افغانستان؛ بهداشت و سلامت سنگال؛ بهداشت و سلامت فرانسه؛ بهداشت و سلامت در مالی؛ بهداشت و سلامت سوریه؛ بهداشت و سلامت ساحل عاج؛ بهداشت و سلامت زیمبابوه؛ بهداشت و سلامت اوکراین؛ بهداشت و سلامت اسپانیا؛ وضعیت بهداشت و سلامتی در اردن؛ بهداشت و سلامت اتیوپی؛ بهداشت و سلامت سیرالئون؛ بهداشت و سلامت قطر؛ بهداشت و سلامت گرجستان؛ بهداشت و سلامت بنگلادش؛ بهداشت و سلامت قزاقستان؛ بهداشت و سلامت سریلانکا؛ وضعیت بهداشت و سلامت سودان؛ بهداشت و سلامت تایلند؛ وضعیت بهداشت و سلامت جامعه در چین
کتابشناسی
- ↑ “ Rodríguez, L. (2006). Modelos de salud en Cuba. Habla un protagonista”. Revista Temas, N. 47, julio- septiembre, P43
- ↑ “Iñiguez Rojas, L. (2006). Los servicios de salud en Cuba. Aproximación a la evolución de sus cambios”. Revista Cubana Salud Pública. Centro de Estudios de Salud y Bienestar Hu-mano. Universidad de La Habana, P82
- ↑ Chávez Negrín, E. (2003). La familia cubana: realidades y proyección social. Centro de Investigaciones Psicológicas y Sociológicas (CIPS), Departamento de Estudios sobre Familia, La Habana, P32
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ “ Rodríguez, L. (2006). Modelos de salud en Cuba. Habla un protagonista”. Revista Temas, N. 47, julio- septiembre, P41
- ↑ “ Rodríguez, L. (2006). Modelos de salud en Cuba. Habla un protagonista”. Revista Temas, N. 47, julio- septiembre, P42
- ↑ “ Rodríguez, L. (2006). Modelos de salud en Cuba. Habla un protagonista”. Revista Temas, N. 47, julio- septiembre, P48
- ↑ حقروستا، مریم. (1397). جامعه و فرهنگ کوبا. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص129-135.