سیاستها، قوانین و برنامههای راهبردی کانادا در زیستبوم فضای مجازی
کانادا به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در حکمرانی دیجیتال، رویکردی جامع و چندجانبه را برای مدیریت زیستبوم فضای مجازی خود اتخاذ کرده است. این رویکرد شامل تدوین قوانین سختگیرانه، استراتژیهای ملی، و ایجاد نهادهای نظارتی است که با هدف حفظ امنیت، حریم خصوصی، و ترویج نوآوری در فضای آنلاین عمل میکنند. همچنین باتوجه به ضریب نفوذ بالای اینترنت و توسعه فناوریهای نوین، چارچوبهایی را با هدف حفظ امنیت، حریم خصوصی، مقابله با محتوای مضر و ترویج نوآوری، به صورت مستمر بهروزرسانی کرده و برنامههای راهبردی ملی نیز تدوین می کند[۱][۲]. قوانین کلیدی در کشور کاناد در زمینه فضای مجازی شامل قوانین زیر است:
- قانون حفاظت از اطلاعات شخصی و اسناد الکترونیکی (Personal Information Protection and Electronic Documents Act (PIPEDA) )، این قانون نحوه جمعآوری، استفاده و افشای اطلاعات شخصی توسط سازمانهای تجاری در سراسر کانادا را تنظیم میکند. سازمانها موظفاند پیش از جمعآوری اطلاعات، هدف آن را مشخص و رضایت آگاهانه افراد را دریافت کنند. همچنین افراد حق دسترسی و اصلاح اطلاعات شخصی خود را دارند و سازمانها باید اطلاعات غیرضروری را حذف کنند[۳][۴]؛
- قانون مبارزه با هرزنامهها (2010): هدف این قانون محافظت از کاربران در برابر هرزنامههای الکترونیکی، نرمافزارهای مخرب و کلاهبرداریهای مرتبط است. ارسال پیامهای تجاری نیازمند رضایت قبلی کاربران است و پیامها باید شامل اطلاعات هویتی فرستنده و امکان لغو اشتراک آسان باشند[۵][۶]؛
- قانون آسیبهای آنلاین (Online Harms Act): این لایحه جدید که توسط دولت جاستین ترودو تقدیم پارلمان شده است، با هدف مبارزه با سوءاستفاد و محتوای مضر در فضای مجازی طراحی شده است. این قانون، محتوای مضر را در هفت دستهبندی مشخص تعریف میکند و وبسایتها و شبکههای اجتماعی را ملزم میسازد که محتوای غیرقانونی از جمله تصاویر مرتبط با سوءاستفاده جنسی از کودکان یا محتوای نفرتپراکنی و ترویج خشونت را ظرف ۲۴ ساعت پس از گزارش، حذف کنند[۶]. این قانون همچنین برای تولید محتواهای دروغین (deep-fakes) و ترویج نسلکشی مجازاتهای سنگینی تا حبس ابد در نظر گرفته است[۱]؛
- لایحه C-27 (قانون اجرای منشور دیجیتال 2022): این لایحه به دنبال مدرنسازی قوانین حریم خصوصی و دادهها در بخش خصوصی است. هدف آن فراهم آوردن کنترل و شفافیت بیشتر برای شهروندان در مورد اطلاعات شخصیشان، و همچنین تنظیم توسعه و استقرار هوش مصنوعی (AI) است[۵].
قوانین و مقررات ساختارهای حاکمیتی
ساختارهای حاکمیتی کانادا، از طریق وضع و اجرای قوانین، نقش اصلی را در تنظیم فضای مجازی ایفا میکنند. برخی از این قوانین و مقررات به شرح زیر است:
- قانون حفاظت از اطلاعات شخصی و اسناد الکترونیکی (Personal Information Protection and Electronic Documents Act (PIPEDA) )، قانون فدرال است که نحوه جمعآوری، استفاده و افشای دادههای شخصی توسط کسبوکارهای خصوصی را تنظیم میکند و بر رضایت کاربران تأکید دارد[۳][۴]؛
- قوانین ایالتی: استانهایی مانند کبک، آلبرتا و بریتیش کلمبیا قوانین سختگیرانهتری در زمینه حفاظت از دادهها و ذخیرهسازی محلی دارند[۳][۷]؛
- قانون خدمات دیجیتال آنلاین (Policy on Service and Digital): قانون جدیدی که پلتفرمها را موظف به حذف سریع محتوای مضر و ایجاد مکانیزمهای شفاف گزارشدهی میکند. دولت کانادا در زمره کشورهایی است که در واکنش به تحولات دیجیتال دنیا و به منظور ایجاد زیرساختهای دیجیتال ایمن و کارآمد، در پی تدوین و توسعه نقشه راه مشارکتی استانداردسازی حکمرانی داده بر آمده اند. بر اساس گزارشهای منتشر شده در مورد این طرح، برای ایجاد تحول در وضعیت حکمرانی داده، طرح نهایی که پس از ۲ سال مطالعه و همکاری با ۲۲۰ متخصص این حوزه، به دست آمد، در پی ایجاد هماهنگی، وحدت رویه و استانداردسازی وضعیت حکمرانی داده در این کشور است[۸]. این قانون که در سال 2019 تصویب و در آوریل 2020 اجرایی شد، الزامات مربوط به مدیریت خدمات، اطلاعات، دادهها، فناوری اطلاعات و امنیت سایبری را در دولت کانادا یکپارچه، ساده و تقویت میکند[۹]. سند یاد شده، ضمن توصیف چشم اندازی از شرایط موجود و استانداردهای پیشین، به ارائه ۳۵ توصیه و راهکار برای رفع شکافها و تنظیم حوزههای جدید، پرداخته است. هدف این قانون، ارائه خدمات مشتریمحور با استفاده از روشها و ابزارهای دیجیتال است. این سیاست در کنار سایر قوانین مانند قوانین حریم خصوصی و امنیت اجرا میشود[۹]. متخصصان مدعی هستند که این سند، زیرساختهای دیجیتال کانادا را بر اساس کیفیت، اعتماد و اخلاق، تنظیم کرده است[۸]؛
- لایحه C-26 (Bill C-26) این لایحه که در حال حاضر در حال بررسی در سنا است، با هدف ارتقای امنیت سیستمهای ارتباطی کانادا، قانون مخابرات را اصلاح میکند. این لایحه به فرماندار و وزیر اختیار میدهد تا دستورات جدیدی را برای حفاظت از سیستم مخابراتی صادر کنند، از جمله ممنوعیت استفاده از محصولات یا خدمات خاص یا تعلیق خدمات. عدم رعایت این دستورات میتواند جریمههای سنگینی تا سقف 10 میلیون دلار کانادا برای هر روز عدم انطباق به دنبال داشته باشد. همچنین، لایحه C-26 شامل قانون حفاظت از سیستمهای سایبری حیاتی (CCSPA) است که یک رژیم انطباق امنیت سایبری برای زیرساختهای سایبری حیاتی تحت نظارت فدرال ایجاد میکند. این قانون اپراتورها را ملزم میکند تا برنامههای امنیت سایبری را اجرا کرده و خطرات زنجیره تأمین و محصولات شخص ثالث را کاهش دهند. در صورت بروز حوادث امنیت سایبری، الزامات اطلاعرسانی اجباری به اداره امنیت ارتباطات (CSE) و رگولاتور مربوطه وجود دارد. این لایحه برای ارائهدهندگان خدمات مخابراتی، ارائهدهندگان خدمات اینترنت و سایر خدمات حیاتی اعمال میشود[۱۰]؛
- منشور دیجیتال کانادا(Canada's Digital Charter): این منشور شامل 10 اصل راهبردی است که تضمین میکند حریم خصوصی محافظت شود، نوآوری مبتنی بر داده انسانمحور باشد و سازمانهای کانادایی بتوانند در اقتصاد دیجیتال پیشرو باشند. اصول این منشور شامل دسترسی جهانی، ایمنی و امنیت، کنترل و رضایت، شفافیت، قابلیت انتقال دادهها، دولت دیجیتال مدرن، دادهها و دیجیتال برای اهداف خیر، دموکراسی قوی، رهایی از نفرت و افراطگرایی خشونتآمیز و اجرای قوی و پاسخگویی واقعی است[۱۱]؛
- لایحه C-27 (قانون اجرای منشور دیجیتال 2022): این لایحه با هدف مدرنسازی چارچوب حفاظت از اطلاعات شخصی در بخش خصوصی و معرفی قوانین جدید برای توسعه و استقرار هوش مصنوعی (AI) ارائه شده است. این قانون کنترل و شفافیت بیشتری را در مدیریت اطلاعات شخصی توسط شرکتها فراهم میکند، به شهروندان اجازه میدهد اطلاعات خود را به صورت امن منتقل کنند، و حق درخواست حذف اطلاعات را در صورت عدم نیاز فراهم میآورد. همچنین، جریمههای سنگینی (تا 5 درصد درآمد یا 25 میلیون دلار) برای جدیترین تخلفات حریم خصوصی در نظر گرفته شده است. این لایحه شرکتها را ملزم میکند که در توسعه و استقرار سیستمهای هوش مصنوعی، بالاترین استانداردهای مسئولیتپذیری را رعایت کنند[۱۱]؛
- قانون جریان آنلاین 2022 (Online Streaming Act, 2022): این قانون نیز بخشی از چارچوب نظارتی فضای دیجیتال کانادا است که به تنظیم محتوای آنلاین میپردازد[۱۲]؛
- قانون مربوط به آسیبهای آنلاین (Proposed Online Harms Legislation): در حال بررسی است و هدف آن مقابله با محتوای مضر و خشونتآمیز در فضای آنلاین است[۱۲].
قوانین و مقررات ساختارهای غیرحاکمیتی
اگرچه ساختارهای غیرحاکمیتی مستقیماً قوانین را وضع نمیکنند، اما ملزم به رعایت قوانین وضع شده توسط دولت هستند و در برخی موارد در فرآیند سیاستگذاری و تدوین استانداردها نقش دارند:
- رعایت قوانین فدرال و استانی: شرکتهای فناوری و پلتفرمهای دیجیتال (به عنوان ساختارهای غیرحاکمیتی اصلی) ملزم به رعایت تمام قوانین ذکر شده در بالا هستند، به ویژه لایحه C-27 که الزامات سختگیرانهای را برای مدیریت دادههای شخصی و توسعه هوش مصنوعی برای آنها اعمال میکند[۱۱]؛
- خودتنظیمی و کدهای رفتاری: در برخی موارد، نهادهای غیرحاکمیتی مانند انجمنهای صنعتی، اقدام به تدوین کدهای رفتاری و استانداردهای خودتنظیمی میکنند تا شفافیت و مسئولیتپذیری در فضای آنلاین را ارتقا دهند. برخی گزارشها نیز توصیه میکنند که کانادا به جای رویکرد آلمان در حذف محتوا (Network Enforcement Act)، به سمت پاسخگویی پلتفرمها بر اساس دستورالعملهای جامعه خودشان و کدهای رفتاری صنعتی حرکت کند؛
- همکاری در تدوین استانداردها: نهادهای غیرحاکمیتی از طریق مشارکت در شوراهای مشورتی و گروههای کاری، در فرآیند تدوین استانداردها و بهبود قوانین نقش فعال دارند[۱۲].
چالشها در حکمرانی قوانین
با وجود این چارچوب جامع، چالشهایی در اجرای این قوانین وجود داردکه عبارت است از:
- ناکافی بودن چارچوب نظارتی کنونی: برخی تحلیلگران معتقدند که چارچوب نظارتی کنونی برای اعمال حکمرانی دموکراتیک مؤثر بر عملکرد پلتفرمهای رسانههای دیجیتال ناکافی است[۱۲]؛
- عدم شفافیت در مقررات محرمانگی: برخی از قوانین پیشنهادی، مانند CCSPA، فاقد نظارت کافی بر مقررات محرمانگی خود هستند؛
- تشتت در رویکرد نظارتی: رویکرد فعلی به سمت یک رویکرد پچورک (Patchwork) و مبتنی بر ثبت نام سوق داده میشود، در حالی که سایر حوزههای قضایی در حال حرکت به سمت رویکردهای فعالتر و بدون نیاز به ثبت نام رسمی هستند[۱۳].
کانادا با ترکیبی از قوانین سختگیرانه و رویکردهای همکاریمحور، سعی در ایجاد تعادل بین نوآوری و حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی دارد. نهادهای حاکمیتی با وضع قوانین و نظارت بر اجرای آنها، و ساختارهای غیرحاکمیتی با رعایت این قوانین و مشارکت در فرآیندهای سیاستگذاری، به ایجاد یک زیستبوم دیجیتال امن و مسئولانه در کانادا کمک میکنند.
استراتژیها و برنامههای راهبردی
استراتژیها و برنامههای راهبردی در زمینه زیستبوم فضای مجازی در کشور کانادا شامل موارد زیر است:
استراتژی ملی امنیت سایبری کانادا
این استراتژی یک چارچوب جامع برای حفاظت از زیرساختهای حیاتی کانادا در برابر تهدیدات سایبری است. هدف آن تقویت مقاومت سایبری، بهبود توانمندیهای امنیتی، و مقابله با تهدیدات رو به افزایش است. این سیاستها بر تقویت همکاری بین دولت، بخش خصوصی و نهادهای آکادمیک برای مقابله با تهدیدات سایبری تأکید دارند[۲].
تعهدات پلتفرمها
قوانین کانادا پلتفرمها را موظف میکند اقداماتی را برای کاهش خطر مواجهه کاربران با محتوای مضر، مانند نفرتپراکنی یا تصاویر غیراخلاقی، انجام دهند[۲]. این تعهدات تحت سه وظیفه اصلی سازماندهی میشوند: وظیفه مسئولیتپذیری، وظیفه حمایت از کودکان، و وظیفه غیرقابل دسترس ساختن مطالب خاص[۲][۱۴].
کانادا با تدوین قوانین جامع، برنامههای راهبردی ملی و ایجاد نهادهای نظارتی قوی، زیستبومی امن، شفاف و نوآورانه در فضای مجازی ایجاد کرده است. این چارچوبها با همکاری دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی به مقابله با تهدیدات و حمایت از حقوق کاربران میپردازند و به دنبال ایجاد تعادل میان آزادی بیان، حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران، و ترویج نوآوری در محیط دیجیتال هستند.
نیز نگاه کنید به
زیست بوم فضای مجازی و هوش مصنوعی در کانادا؛ هوش مصنوعی در کانادا؛ زیرساختهای فضای مجازی در کانادا؛ ساختارهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی کانادا در زیستبوم فضای مجازی
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ سرویس بین الملل سیتنا (1402). لایحه جدید دولت کانادا؛ مجازات زندان برای نفرتپراکنی و قلدری در اینترنت، قابل بازیابی از https://www.citna.ir/news/291673
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ خبرگزاری تسنیم(1403). کانادا چگونه بر فضای مجازی حکمرانی میکند؟، قابل بازیابی از https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/11/27/3258537
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Government of Canada. (2024). Personal Information Protection and Electronic Documents Act (PIPEDA). https://www.priv.gc.ca/en/privacy-topics/privacy-laws-in-canada/the-personal-information-protection-and-electronic-documents-act-pipeda/
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Government of Canada. (2025). Digital Charter Implementation Act and Online Streaming Act. Government of Canada, Available for https://www.canada.ca/en/canadian-heritage/services/modernization-broadcasting-act.html
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Innovation, Science and Economic Development Canada. (n.d.). Canada's Digital Charter. Retrieved from https://ised-isde.canada.ca/site/innovation-better-canada/en/canadas-digital-charter-trust-digital-world
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Government of Canada. (2025). Digital Charter Implementation Act and Online Streaming Act. Government of Canada, Available for https://www.canada.ca/en/canadian-heritage/services/modernization-broadcasting-act.html
- ↑ پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه، شفقنا(1404). توسعه شبکههای اجتماعی بومی؛ سیاست پلتفرمی کانادا، قابل بازیابی از https://media.shafaqna.com/news/566649
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ خبرگزاری مهر(1400)، نقشه راه استانداردسازی حکمرانی داده در کانادا، قابل بازیابی از https://www.mehrnews.com/news/5304709
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Canada. (2020). Guideline on Service and Digital. Retrieved from https://www.canada.ca/en/government/system/digital-government/guideline-service-digital.html
- ↑ Norton Rose Fulbright, N.R. (2024). Bill C-26: Advancing towards cybersecurity governance in Canada. Retrieved from https://www.nortonrosefulbright.com/en/knowledge/publications/d1bd9a5e/bill-c-26-advancing-towards-cybersecurity-governance-in-canada
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ Innovation, Science and Economic Development Canada. (n.d.). Canada's Digital Charter. Retrieved from https://ised-isde.canada.ca/site/innovation-better-canada/en/canadas-digital-charter-trust-digital-world
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ Cambridge Core. (n.d.). Rethinking Digital Politics in Canada: Challenges for Law and Policy. Retrieved from https://www.cambridge.org/core/journals/canadian-journal-of-political-science-revue-canadienne-de-science-politique/article/rethinking-digital-politics-in-canada-challenges-for-law-and-policy/A500A095E193DB03CA94558B3985F223
- ↑ PMC. (2023, March 1). Comparing Canada's proposed Critical Cyber Systems Protection Act with cybersecurity legal requirements in the EU. Retrieved from https://pmc.ncbi.nlm.nih.ca/articles/PMC9975875
- ↑ Scharf, S.A. (2025).Digital Regulation and Innovation in Sweden, Korea and Canada, Available for https://www.cigionline.org/static/documents/DPH-paper-Scharf_3_b4kPFHt.pdf
نویسنده مقاله
میترا صمیعی