فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سریلانکا

مجموعه کتابخانۀ موزه شامل ششصد هزار جلد کتاب ,و نسخه های خطی است. این کتابخانه از سال1885 رسماً به عنوان کتابخانۀ واسپاری عمل می کرده و می توان آن را پایه و اساس تشکیل کتابخانۀ دولتی مرجع دانست. در سال 1925 شورای شهرداری کلمبو با ادغام کتابخانۀ کلمبو و کتابخانۀ پتاه(Pettah) که در 1829 ایجاد شده بود، کتابخانۀ عمومی کلمبو را بوجود آورد. کتابخانۀ موزۀ ملی کلمبو اکنون عظیم ترین مجموعۀ انتشارات سریلانکا را در خود جای داده است. سازمان آرشیو ملی ( تاسیس 1902) اسناد رسمی نظام ادارای هلند (1640 تا 1796)، اسناد رسمی نظام اداری انگلیس (1796 تا 1948) و اسناد اداری سریلانکا را از زمان استقلال در بر دارد. اداره مرکزی موزۀ ملی سریلانکا در کلمبو است و در در شهرهای کندی، راتناپورا، آنورادهاپورا، گاله و ترینکومالی نیز شعبه هایی دارد. موزه ملی، مجموعه آثار باستان شناسی، صنایع دستی و اسناد تاریخی سریلانکا را نیز دارد.

کتابخانه های عمومی

آموختن، تحقیق و پژوهش و استفاده از کتابخانه ها در سریلانکا از دیر باز مورد توجه بوده و بنا بر شواهد و مدارک از سدۀ سوم پیش از میلاد در این جزیره وجود داشته است. بسیاری از پادشاهان قدیم به توسعه و پیشرفت ادب و فرهنگ کشور و آن را مورد حمایت و پشتیبانی قرار می دادند. در کتابخانه های معابد که پاتگول(Pathgul) خوانده می شود، نوشته های مذهبی و غیر مذهبی وجود دارد.

در دوران سلطۀ بریتانیا کسانی که زبان انگلیسی می دانستند از کتابخانه هایی چون کتابخانۀ خدمات یکپارچه در کلمبو(United Services Library) (تاسیس 1813) و کتابخانۀ کلمبو (1824) استفاده می کردند. این دو کتابخانه در 1874 در یکدیگر ادغام شدند. بسیاری از شهرداری ها ملزم به ایجاد و نگهداری کتابخانه نیستند. سریلانکا در سال 1990 دارای 580 کتابخانۀ عمومی بوده است. سطح کیفی کتابخانه های عمومی در نواحی مختلف کشور متفاوت است. تغییرات در حکومت های محلی حاکی از امکان تبدیل ساختار کتابخانه های عمومی از حالت محلی به ایالتی است.

کتابخانۀ های دیگری که جا دارد از آن ها نامی به میان بیاید، کتابخانه انجمن سلطنتی آسیایی سریلانکا(Royal Asiatic Society of Srilanka Library) (تاسیس1845) و کتابخانه دولتی شرق شناسی(Government Oriental Library) (تاسیس1870) هستند. تاسیس کتابخانه دولتی شرق شناسی را می توان نخستین گام در جهت ایجاد کتابخانۀ ملی کشور دانست. کتابخانۀ موزه نیز پس از این کتابخانه در سال 1877 تاسیس شد.

آرشیو و کتابخانۀ ملی

کتابخانۀ ملی سریلانکا در 1990 افتتاح شد و یک نیاز دراز مدت را بر آورد. قانون ایجاد آن در سال 1970 به تصویب رسیده بود. کتابخانۀ ملی در حال حاضر مسئولیت انتشار "کتابشناشی ملی سریلانکا(Sri Lanka National Bibliography)"  را بر عهده دارد که از 1962 منتشر شده و از 1974 از امتیاز واسپاری قانونی برخوردار است. آرشیو ملی نیز کتابخانۀ واسپاری قانونی است. رئیس آرشیو ملی مسئول ثبت کتاب ها، نشریات ادواری، روزنامه ها، و مواد چاپی است. با تصویب قانون آرشیو های ملی در 1973، دامنۀ فعالیت های آرشیوی گسترش یافته و در حال حاضر کتابخانه دارای مدارک و اسناد آرشیوی با ارزش در زمینه های عمومی و تخصصی است.

کتابخانه های دانشگاهی

کهن ترین کتابخانۀ دانشگاهی سریلانکا در سال 1921 با نام کتابخانۀ کالج دانشگاه(University College Library) افتتاح و در سال 1942 به کتابخانۀ دانشگاه سیلان(University of Ceylon Library) تغییر نام داد. این کتابخانه در سال 1952 به محل جدیدی در دانشگاه پرادنیا(Peradeniya) نقل مکان کرد. از دیگر کتابخانه های مهم کشور کتابخانۀ کالج پزشکی است که در سال 1870 تاسیس شده و در حال حاضر بخشی از کتابخانۀ دانشگاه کلمبو است. بزرگترین مجموعۀ کتابخانۀ کشور با بیش از پانصد هزار جلد متعلق به کتابخانۀ دانشگاه سیلان واقع در دانشگاه پرادنیا است. دیگر کتابخانۀ دانشگاهی کشور نیز دارای مجموعه های قابل توجهی هستند. دانشگاه های بزرگ کشور در موضوع سریلانکا شناسی و آسیاشناسی مجموعه های ویژه ای دارند. دانشگاه ها بهترین کتابخانه های کشور را دارا هستند. کالج های فنی و مراکز تربیت معلم نیز کتابخانه ها خودشان را دارند.

کتابخانه های آموزشگاهی

به رغم رشد سریع آموزش و پرورش کشور در دوره پس از استقلال سریلانکا و همچنین ایجاد تسهیلات آموزشی، متاسفانه کتابخانه های آموزشگاهی رشد زیادی نداشتند. با به کار گیری روش های نوین آموزشی، نیاز به ارائه خدمات کتابخانه ای در مدارس افزایش یافته است. در حال حاضر تعداد 3700 کتابخانه در تمام سطوح آموزشی در مدارس وجود دارد. کلیه مواد کتابخانه های یادشده عموما به زبان های سینهالی، تامیلی و انگلیسی است.

کتابخانه های تخصصی

کتابخانه های تخصصی و مراکز مدارک و اسناد در سازمان های دولتی، بخش های خصوصی و موسسه های اداری قرار دارند. پوشش موضوعی این کتابخانه ها صنعت، بازرگانی، پژوهش های علمی، فناوری، کشاورزی و موضوع های وابسته است. ادارۀ موسسۀ علوم، انرژی، و منابع طبیعی سریلانکا (نارییسا)(National Resources, Energy, and Science Authority of Sri Lanka – NARESA) مسئول مستقیم خدمات اطلاع رسانی علوم و فناوری کشور و هماهنگ کنندۀ شبکه های اطلاع رسانی کتابخانه های علوم و فناوری است. این مرکز در سال 1981 ایجاد شده و به جای شورای علوم ملی سریلانکا عمل می کند.

حرفۀ کتابداری

انجمن کتابداران سریلانکا(Sri Lanka Library Association) در 1960 تشکیل شد. این انجمن برگزار کنندۀ دوره های نیمه وقت کتابداری و اطلاع رسانی در سطوح مختلف است. گروه کتابداری و اطلاع رسانی نیز در 1972 در دانشگاه کلانیا بوجود آمده است. شورای خدمات کتابخانۀ ملی کشور مدیریت برگزاری دوره های کوتاه مدت آموزش کتابداران را بر عهده دارد.

نیز نگاه کنید به

فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در آرژانتین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تایلند؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اوکراین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اسپانیا؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اردن؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در اتیوپی؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در سیرالئون؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در چین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در لبنان؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در قزاقستان؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در بنگلادش؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در تاجیکستان