قوه مجریه فرانسه
قوه مجریه فرانسه مرکب از ریاست جمهور، نخست وزیر و هیات وزیران است که در ذیل شرح داده شده است:
ریاست جمهوری و اختیارات وی
بر اساس قانون اساسى فرانسه، رییس جمهورى به عنوان عالىترین مقام دولت و دارای بالاترین قدرت اجرایى است. وى فرمانده کل نیروهاى نظامى، بالاترین مقام قضایى کشور و دارنده بالاترین لژیون افتخار فرانسه است. رییس جمهورى فرانسه حافظ و ناظر بر رعایت قانون اساسى است و ضامن استقلال، تمامیت ارضى و رعایت معاهدات بینالمللى است. وى نخست وزیر را تعیین مىکند و در صورت استعفاى وى و قبول آن، به حیات دولت پایان مىدهد. وى همچنین دیگر اعضاى دولت را تعیین و قادر به برکنارى آنان از دولت نیز هست. رییس جمهورى فرانسه، رییس شوراى وزیران نیز است که هفته اى یک بار با حضور نخست وزیر و کلیه وزیران در کاخ ریاست جمهورى فرانسه «الیزه» بر گزار میشود. رییس جمهور فرانسه تایید قوانین مصوب مجلس پس از ۱۵روز را نیز به عهده دارد. رییس جمهورى فرانسه همچنین اختیار دارد تا با پیشنهاد یک مجلس و یا مجالس ملى و سناى فرانسه، اصلاحات در معاهدات بینالمللى را یا از مجلس بخواهد و یا آن را به همه پرسى بگذارد. رییس جمهورى فرانسه حق دارد پس از مشورت با نخست وزیر و روساى دو مجلس سنا و ملى، مجلس ملى را منحل کند ولى حق ندارد کمتر از یک سال بعد از ایجاد مجلس، به انحلال آن دست بزند.
براساس قانون اساسى فرانسه روابط بین پارلمان و رییس جمهور بسیار محدود است. رییس جمهور در مقابل مجلس مسئولیتى ندارد ولى حق دارد مجلس را منحل کند که براى آخرین بار «ژاک شیراک» در سال ۱۹۹۷به این اقدام دست زد. رییس جمهور فرانسه میتواند حتى قانونى را که براى توشیح به وى ارایه شدهاست براى بحث دوباره به مجلس برگرداند. مجلس نیز حق دارد در صورت خیانت بزرگ رییس جمهور، مقدمات محاکمه وى را آماده کند. رییس جمهور فرانسه فرمانده کل ارتش و رییس شورا و کمیته عالى دفاع ملى است و بر این اساس رییس جمهور مسئولیت تمامى مسایل دفاعى کشور را دارد حتى ایجاد نیروهاى اتمى بازدانده فرانسه بر این نقش افزوده شدهاست به طوری که رمز و دستور شلیک استفاده از سلاحهاى هسته اى فرانسه در اختیار رییس جمهور است. در زمان حاضر فرانسه داراى ۱۰ فروند ناو و زیر دریایى هستهاى دفاعى و تهاجمی است. رییس جمهورى فرانسه در صورت تهدید بر تمامیت ارضى کشور از قدرت استثنایى نیز برخوردار خواهد بود. همچنین حق عفو در فرانسه با رییس جمهورى است.
ریاست هیاتهاى مهم نمایندگى بینالمللى از جمله اروپایى در مسایل مهم در فرانسه در اختیار رییس جمهورى است و حتى در موارد ایجاد دولت همزیستى، نقش رییس جمهورى نسبت به نخست وزیر برتر است و نظر وى براى تعیین وزیر دفاع و وزیر خارجه نیز باید از سوى دولت همزیستى مورد توجه قرار گیرد. وى استوارنامه سفراى خارجى را امضا کرده و با موافقت وى سفراى فرانسوى در خارج از کشور نیز تعیین میشوند. روابط رییس جمهورى با دولت در صورتى که دولت و مجلس و رییس جمهور از یک حزب باشند، زیاد پیچیده نخواهد بود و رییس جمهور جهتهاى کلى نظام را تعیین و نخست وزیر و دولت آنها را اجرا خواهند کرد ولى در زمانى که اکثریت مجلس مخالف رییس جمهور باشد، وى مجبور است تا از جناح اکثریت مجلس نخست وزیر را تعیین کرده که روابط در این صورت بسیار پیچیده خواهد بود چرا که بر اساس قانون اساسى فرانسه دولت در قبال رییس جمهور مسئول نیست و نمیتواند وى را از کار بر کنار کند و فقط میتواند با استعفاى وى موافقت کند. رییس جمهور فرانسه حق برگزارى همه پرسى را براى اصلاح در قانون اساسى و یا تصویب قانون دارد. در خصوص رابطه رییس جمهورى فرانسه با قوه قضائیه باید گفت که وى ضامن استقلال این قوه است و نقش مهمیدر تعیین قضات شوراى عالى قضایى و دادستانى کل دارد.
لازم به ذکراست که از سال ۱۹۹۳میلادى قدرت رییس جمهورى در انتصاب اعضاى شوراى عالى قضایى کاهش یافت و قضات نیز حق دارند نیمی از اعضاى آن شورا را خود انتخاب کنند. رییس جمهورى فرانسه حق انتخاب رییس شوراى قانون اساسى و سه نفر از اعضاى ۹نفره آن را دارد و همچنین خود نیز پس از پست ریاست جمهورى عضو این شورا خواهد بود. مدت ریاست جمهورى در فرانسه از سال ۲۰۰۲میلادى از هفت سال به پنج سال کاهش و با طول مدت نمایندگى مجلس هماهنگ گردید[۱].
نخست وزیر و اختیارات وی[۲]
نخست وزیر به عنوان دومین شخصیت دولت از اهمیت بسزایی برخوردار است. اختیارات نخست وزیر به طور کلی به شرح زیر است:
- نخست وزیر اعمال حکومت را هدایت میکند؛
- مسئول اجرای قوانین است؛
- مسئول دفاع ملی است؛
- میتواند برخی از اختیارات خویش را به وزرا انتقال دهد؛
- دارای اختیار امضای بخشنامههای قانونی است؛
- دارای حق انتصاب در مشاغل کشوری و لشکری است؛
- دارای قدرت بر روی ادارات است؛
- هنگام تشکیل دولت تقاضای رای اعتماد از مجلس می نماید؛
- رئیس جمهور قبل از انحلال مجلس ملی اجبارا باید با نخست وزیر مشورت نماید؛
- میتواند به رئیس جمهور پیشنهاد بازبینی قانون اساسی را نماید؛
- میتواند تقاضای تشکیل اجلاس فوق العاده مجلسین را نماید؛
- دارای اختیار پیشنهاد لوایح قانونی به مجلسین است.
هیات وزیران
اعضای هیات وزیران در فرانسه بر مبنای پیشنهاد نخست وزیر و با تایید رئیس جمهور سرپرستی وزارتخانههای مختلف را بر عهده گرفته و به عنوان وزیر در شورای وزیران شرکت میکنند. ضمنا وزیر دولت میتواند مسئول وزارتخانه ای نباشد و دولت به وی ماموریت ویژه ای محول نماید.
تعداد و عناوین وزارتخانههای فرانسه عبارتند از:
- وزارت دفاع و رزمندگان سابق (Ministère de la Défense et des Anciens Combattants)؛
- وزارت امورخارجه و اموراروپا (Ministère des Affaires étrangères et européennes)؛
- وزارت همبستگی و انسجام اجتماعی (Ministère des Solidarités et de la Cohésion sociale)؛
- وزارت بودجه،درآمد عمومی،اموال ملی و اصلاح دولتی (Ministère du Budget, des Comptes publics, de la Fonction publique et de la Réforme de l’Etat)؛
- وزارت کار، اشتغال و بهداشت (Ministère du Travail, de l’Emploi et de la Santé)؛
- وزارت آموزش ملی، جوانان و زندگی اجتماعی (Ministère de l’Education nationale, de la Jeunesse et de la Vie associative)؛
- وزارت کشور، ماورای بحار، سرزمینهای وابسته و مهاجرت (Ministère de l’Intérieur, de l’Outre-mer, des Collectivités territoriales et de l’Immigration)؛
- وزارت ورزش (Ministère des Sports)؛
- وزارت محیط زیست، توسعه پایدار، حمل و نقل و مسکن (Ministère de l’Ecologie, du Développement durable, des Transports et du Logement)؛
- وزارت اقتصاد،دارایی و صنعت (Ministère de l’Economie, des Finances et de l’Industrie)؛
- وزارت کشاورزی، موادغذایی، صید، حومه و آمایش زمین (Ministère de l’Agriculture, de l’Alimentation, de la Pêche, de la Ruralité et de l’Aménagement du territoire)؛
- وزارت امور شهری (Ministère de la Ville)؛
- وزارت دادگستری و آزادی ها (Ministère de la Justice et des Libertés)؛
- وزارت فرهنگ و ارتباطات (Ministère de la Culture et de la Communication)؛
- وزارت آموزش عالی و پژوهش (Ministère de l’Enseignement supérieur et de la Recherche)[۳].
نیز نگاه کنید به
قوه مجریه تایلند؛ قوه مجریه روسیه؛ نهادهای مشورتی و قانونگذار در چین؛ قوه مجریه تونس؛ قوه مجریه ژاپن؛ قوه مجریه کانادا؛ قوه مجریه کوبا؛ قوه مجریه لبنان؛ قوه مجریه مصر؛ قوه مجریه افغانستان؛ قوه مجریه سنگال؛ قوه مجریه آرژانتین؛ قوه مجریه ساحل عاج؛ قوه مجریه اسپانیا؛ قوه مجریه سوریه؛ قوه مجریه اردن؛ قوه مجریه قطر؛ قوه مجریه سیرالئون؛ قوه مجریه اوکراین؛ قوه مجریه زیمبابوه؛ قوه مجریه اتیوپی؛ قوه مجریه مالی؛ قوه مجریه گرجستان؛ قوه مجریه تاجیکستان؛ قوه مجریه بنگلادش؛ قوه مجریه قزاقستان
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از http://www.elysee.fr/
- ↑ برگرفته از http://www.gouvernement.fr/premier-ministre
- ↑ نعيمی گورابی، محمد حسين (1392). جامعه و فرهنگ فرانسه. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی.