مراسم خواستگاری و ازدواج در سوریه

در گذشته، بعداز توافق، که شامل مهریه و مقدار طلایی که باید خریداری شود، فاتح‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرائت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌شد و «متن عقد» (عقد القِران) را بر روی پارچه ای ابریشمین ‌‌‌‌‌می‌نوشتند. در بعضی نقاط آیین «عقد الشیله» (شال گره زنی) نیز اجرا ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌شد؛ بدین شکل که پدر عروس و پدر داماد زانو به زانوی هم می­نشستند و شال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های یکدیگر را به هم گره ‌‌‌‌‌می‌زدند.

مهریه تعیین شده باید نقداً پرداخت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌شد و آن بخشی از طلا که باید عروس (العروسه) دست و گردن را بدان بیاراید، باید خریداری ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌گردید؛ همین­طور داماد (العریس) بعد از خو‌‌‌‌‌‌‌‌‌استگاری و عقد، تا روز عروسی، اجازه ملاقات با عروس را جز در حضور خانواده عروس نداشت و بعد از خو‌‌‌‌‌‌‌‌‌استگاری و عقد، دو فامیل متقابلاً به منزل یکدیگر برای صرف شام یا نا‌‌‌‌‌‌‌‌هار دعوت ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌شدند و بستگان داماد، هدایایی به عروس تقدیم ‌‌‌‌‌‌می‌کردند. بعضی از جهیزیه عروس نیز جزء مطالبات خانواده عروس از داماد بود. در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌استان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ساحلی، مراسم عروسی بسیار طولانی و حتی برای چند روز ادامه داشت. در حال حاضر اغلب این سنت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به ندرت اجرا ‌‌‌‌‌‌می‌شود؛ البته مراسم، نامزدی، عقد و عروسی همچنان رواج دارد.

فصل ازدواج در سوریه با آغاز بهار و پس از فروش محصولات کشاورزی آغاز می شود و تا اواخر نوامبر ادامه می یابد. معمولاً چند روز بعد از نامزدی، داماد و عروس و مادرزن و مادر شوهر برای خرید حلقه ‌‌‌‌‌‌‌‌ها ‌‌‌‌‌‌می‎‌روند و در این مدت، رفت و آمد‌‌‌‌‌‌‌‌های زیادی بین دو خانواده و بازارگردی اتفاق ‌‌‌‌‌‌‌می‌افتد. جشن نامزدی را خانواده عروس برگزار ‌‌‌‌‌‌می‌کند و جشنی ساده ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است که در آن اقوام و دوستان خانواده عروس و داماد از میان زنان جمع ‌‌‌‌‌‌می‌شوند.

روز جشن عروسی، عروس هر بار که برقع از رخ بر ‌‌‌‌‌‌می‌گیرد، شوهر یا پدر شوهر، لیره طلایی به پیشانی و گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های او می چسبانند، مادر داماد جلوی در ‌‌‌‌‌‌‌می‌ایستد و داماد و عروس قبل از ورود به اتاقشان برای او سر فرو ‌‌‌‌‌‌می‌آورند و داماد واقعاً سر گرب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های را جلوی چشمان همسرشان ‌‌‌‌‌‌می‌برد تا آبروی شوهر را حفظ کند!

صحنه ورود خانواده عروس به خانه داماد برای پذیرایی شدن (پاگشایی) برگرفته از شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

در حلب وقتی عروس را به خانه ‌‌‌‌‌‌می‌برند، او را روی کرسی بلندی می­نشانند و در مقابلش دو شمع بلند روشن ‌‌‌‌‌‌می‌کنند و سعی ‌‌‌‌‌‌می‌کنند خاموش نشوند و معتقدند اگر تا صبح تماماً ذوب شوند، عروس سعادتمند خواهد شد. آن شب رسم دیگری نیز دارند به نام «دور» (مشاطه) دارند؛ بدین ترتیب که وقتی عروس در خانه شوهر لباس از تن بر‌‌‌‌‌‌می‌گیرد، زن همراه عروس که نوعاً آرایشگر اوست، عبایی به تن ‌‌‌‌‌‌می‌کند و کلاهی چون قاضیان بر سر ‌‌‌‌‌‌می‌گذارد و شمشیر عریانی را به دست شوهر ‌‌‌‌‌‌می‌دهد تا سه مرتبه با پهلو بر سر عروس زند! که شاید به نوعی گربه دم حجله کشتن باشد یا این که به هر تقدیر در نزاع زن و شوهر، زن متهم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است و شوهر او را کیفر خواهد داد!

در حمص تهدید عروس، با سیلی شب اول عروسی یا آویختن شمسیر بر دیوار اتاق عملی ‌‌‌‌‌‌می‌شود. در لاذقیه باید قبل از خو‌‌‌‌‌‌‌‌‌استگاری، هدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های به شیخ محله داد! خانواده داماد برای هر یک از خانواده عروس که دعوت شده ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است، هدایایی ‌‌‌‌‌‌می‌دهد که نوعاً معانی رمزی خاصی برای ابلاغ بعضی مطالب به کنایه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. سنتی هم دارند به نام «ارتداد»؛ بدین تفصیل که عروس چند روز بعد از جشن عروسی به نزد خانواده­ی خود بر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌گدد و شوهرش چند روز بعد ‌‌‌‌‌‌می‌آید و هدایای گرانب‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را با خود ‌‌‌‌‌‌می‌آورد و دست همسرش را‌‌‌‌‌‌می‌گیرد و ‌‌‌‌‌‌می‌برد.

روابط خانوادگی در سوریه تا حد ممکن حتی بعد از ازدواج در نزدیک­‌‌‌‌‌‌‌ترین شکل ادامه دارد. زندگی برای مجردان بالای 18 سال، به صورت مستقل، بسیار کم اتفاق ‌‌‌‌‌‌‌می‌افتد. معمولاً رسم بر این ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است که وقتی فردی ازدواج ‌‌‌‌‌‌می‌کند یا ‌‌‌‌‌‌‌می‌خواهد در شهر دیگری تحصیل کند، تن‌‌‌‌‌‌‌‌ها زندگی ‌‌‌‌‌‌می‌کند؛ البته در حال حاضر، خصوصاً بعداز بحران اخیر، به جهت فرار یا م‌‌‌‌‌‌‌‌هاجرت، فاصله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و زندگی در غربت بسیار افزایش یافته ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است؛ بر این باید افزود، افزایش ‌‌‌‌‌‌‌‌‌استفاده از فناوری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مدرن و کاهش روبط اجتماعی که مبتلابه اکثر جوامع درنیای معاصر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است.

در سوریه نظامی از جلسات خانوادگی وجود دارد. آن‌‌‌‌‌‌‌‌ها در تعطیلات و مناسبت ‌‌‌‌‌‌‌‌های رسمی؛ مانند اعیاد فطر و قربان و همچنین در هر زمانی که فرصتی باشد، ملاقات می کنند؛ در واقع، دیدار‌‌‌‌‌‌‌‌های مکرر و مبادله دعوت‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برای وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غذایی در میان اعضای فامیل، جزء لاینفک زندگی روزمره سوری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. مضیف یا مهمان خانه ازبخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اصلی و سنتی تاریخ فرهنگ عامه سرزمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عربی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌است و هنر‌‌‌‌‌‌‌‌های سنتی و دستی سوریه در دکوراسیون محل پذیرایی و نیز شکل پذیرایی بانوان سوری از مهمان، خود نیاز به هفتاد من کاغذ دارد که به درستی حق مطلب ادا شود. در جلسات فامیلی که معمولاً با صرف غذا همرا‌‌‌‌‌‌‌‌ه‌‌‌‌‌‌‌‌‌است، بعد از غذا، کوچک­تر‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌‌‌‌‌‌‌ترین فرصت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را برای ارتباط و بازی دارند و بزرگ­تر‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز دور هم می نشینند و در مورد مسائل زندگی، صحبت می کنند. وقتی یکی از اعضای خانواده مشکلی داشته باشد، مشکلش مطرح ‌‌‌‌‌‌می‌شود و همه سعی ‌‌‌‌‌‌می‌کنند برای این مشکل، راه حلی پیدا کنند. گاهی نیز ممکن ‌‌‌‌‌‌‌‌‌استبا هم به پارک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا مکان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تفریحی بروند.

نیز نگاه کنید به

فرهنگ عمومی سوریه؛ آداب و رسوم سوریه