نظام آموزشی بنگلادش

یکی از منابع اصلی انسانی کشور، جمعیت فراوان آن است. از این رو، اولویت‌های مهم آموزشی این کشور، مساله هدایت این نیروی عظیم به نیروی تولید کار بیشتر و تامین محیط اجتماعی فعال و توسعه سیاسی و اقتصادی است. اولویت دیگر از بین بردن بی‌سوادی که سلاح اصلی برای مبارزه با فقر و عقب ماندگی کشور است.

اعلامیه دولت مبنی بر تصمیم جدی برای افزایش سوادآموزان موجب آماده شدن طرح ملی در راستای رفع بی‌سوادی بزرگسالان از یک سو و آموزش عمومی کودکان از سوی دیگر شده است. از این رو، در راستای معرفی آموزش اجباری، طرح‌های بسیج همگانی به منظور آگاهی مردم، برای شرکت درآن شروع شد. این فعالیت ها عبارت بودند از: تشکیل کمیته‌های آموزشی در سطح روستاها، تشکیل انجمن مادران، انجمن دانش آموزان و بهره برداری از رسانه‌های گروهی. در نتیجه مردم به لزوم تعلیم و تربیت پی بردند. برای رسیدن به درصد باسوادان به میزان 62 در صد، از سوی برنامه‌ریزان آموزشی کشور، انجام شش اولویت پیشنهاد شد. همچنین تاسیس مدارس در مناطق بدون مدرسه، بازسازی و احیای مدارس ابتدایی دولتی و غیردولتی، ایجاد کلاس‌های اضافی، طرح تغذیه رایگان به دانش آموزان، اهدا 15 کیلو گندم یا برنج به خانواده‌های بی‌بضاعت در ماه در قبال فرستادن هر فرزند به مدرسه از عمده کارهایی بود که جامعه را برای پذیرش آموزش عمومی به حرکت درآورد.

در این راستا، البته مشکلات و موانعی سد راه توسعه آموزش همگانی شده است، مانند بی‌سوادی و فقر شدید اکثر والدین که حتی قادر به تهیه نیازهای اولیه آموزشی بچه‌ها در منزل هم نیستند. همچنین پرداخت هزینه‌های غیر مستقیم آموزش ابتدایی در توان والدین قشر آسیب پذیر جامعه نیست. از سوی دیگر کمبود شدید معلم حرفه‌ای در کادر آموزشی است. برای رفع این مشکلات، دولت اقدام به طرح بلند مدت آموزشی کرد تا بتواند تا سال 2010 به اهداف آموزشی دلخواه نایل شود. بخشی از اهداف دولت برای این برنامه عبارت بود از:

• تاکید بر آموزش‌های حرفه‌ای در سطح دبیرستان به منظور کمک کردن به استخدام فارغ التحصیلان دوره دبیرستان در داخل و خارج؛
• برگزاری دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای مناسب با جامعه، از طریق ارتباط با بازار کار و کم کردن فاصله بین امکانات آموزشی شهر و روستا؛
• گسترش امکانات آموزشی در دوره اول و دوم دبیرستان برای جذب هرچه بیشتر دانش آموزان برای ادامه تحصیلات.

در طرح مزبور، همچنین توسعه دانشکده‌های نظامی و خوابگاه آن‌ها، تربیت ایمه مساجد از طریق امکانات مراکز تربیت ایمه بخش‌ها، ترجمه و انتشار متون اسلامی و ازدیاد مراکز فرهنگی اسلامی پیش بینی شده بود. نتیجه این برنامه‌ها قطعا می‌بایستی در آمارهای آموزشی و توسعه آن در سال جاری (2012) در دسترس قرار گیرد.

جدول 1. شاخص‌های آماری دانش آموزان و دانشجویان در بنگلادش درسال 2006 میلادی.

ردیف	نوع نهاد	تعداد مراکز	تعداد معلمین		تعداد دانش‌آموزان
			مرد	زن	مرد	زن
1	مدارس دولتی	37671	100159	61955	5303292	5361783
2	مدارس غیر دولتی و سایر مراکز خصوصی	42162	97371	66884	3442572	3355314
3	جمع کل مدارس دولتی و غیر دولتی	79833	197530	128839	8745864	8617097
4	مدارس راهنمایی غیر دولتی	3982	22816	5531	373942	568927
5	دبیرستان‌های دولتی	317	4825	2498	18614	104124
6	دبیرستان‌های غیردولتی	13087	139336	170887	3311736	3649517
جمــع کل		17386	166977	39580	3803794	4322568
8	مدارس و کالج‌های غیردولتی	219	2583	907	19765	24091
9	مراکز دولتی پیش دانشگاهی	10	88	65	505	3142
10	مراکز غیردولتی پیش دانشگاهی	1350	20771	4803	148137	128524
11	دانشکده‌های دولتی	138	2233	479	64770	50762
12	دانشکده‌‌های غیردولتی	931	28253	6010	39786	228153
13	دانشکده‌های دولتی در سطح لیسانس	43	1373	225	44921	21910
14	دانشکده‌های غیردولتی در سطح ‌لیسانس	18	715	202	11344	8833
15	دانشکده‌‌های دولتی در سطح فوق لیسانس	60	2892	879	160252	81147
16	دانشکده‌های غیردولتی در سطح فوق لیسانس	25	1275	513	33850	21263
جمع کل دانشکده‌‌ها و کالج‌ها		2794	60183	14083	881404	567825

نیز نگاه کنید به

نظام آموزشی اسپانیا؛ اصول کلی نظام آموزشی کانادا؛ نظام آموزشی ژاپن؛ نظام آموزشی کوبا؛ نظام آموزشی لبنان؛ نظام آموزشی مصر؛ نظام آموزشی چین؛ نظام آموزشی سنگال؛ نظام آموزشی کشور مالی؛ نظام آموزشی کشور اردن؛ نظام آموزشی قدیم سیرالئون؛ نظام آموزشی جدید سیرالئون؛ نظام آموزشی گرجستان؛ نظام آموزشی سریلانکا

منبع اصلی

توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).

نویسندگان مقاله

محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی