نمايش ژاپنی در دوران مدرن
دوره میجی در ژاپن دوره تماس با فرهنگ غرب بود و این تماس نمایش سنتی ژاپن را هم دستخوش تغییر کرد. با این همه این تغییر تنها شامل کابوکی شد و نمایشهای نو، کیوگن و بونراکو حتی تا به امروز به همان شکل و شمایل سنتی خود ماندند و تنها متنهای نمایشی جدید برای آنها نوشته شد. نخستین فعالیتها در زمینه مدرن کردن نمایش را میتوان در تشکیل انجمن بهبود نمایش (演劇改良会/Engekikairyō kai) مشاهده کرد. اهداف این انجمن، اصلاح متون نمایشی، ارتقای جایگاه نمایشنامه نویس و ساخت تماشاخانههایی به سبک غربی بود.[۱] مدت فعالیت این انجمن زیاد نبود، اما این شروع نمایش مدرن ژاپن بود.
تأکید انجمن اصلاح نمایش بر اهمیت متن نمایش باعث شد تا نظام ممیزی متن نمایش قبل از اجرا شکل بگیرد که این ممیزی تا پایان جنگ جهانی دوم وجود داشت. با این همه هدف نهایی این انجمن بهبود وضعیت کابوکی بود تا طبقه بالای جامعه و به خصوص امپراتور هم تمایل به دیدن آن داشته باشند که نهایتا این امر با حضور امپراتور در اجرای یک نمایش کابوکی در سال 1887 عملی شد.
بعد آن نمایش شینپا (新派/Shinpa) شکل گرفت. شینپا به معنی سبک جدید، نامی بود که در مقابل کابوکی یا سبک قدیم، به نمایشهایی چون نمایشهای گروههای نمایشی دانشجویی یا فعالین مدنی داده میشد، گروههایی که از نمایش به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف مدنی و سیاسی استفاده میکردند.[۲] با این همه شینپا از سیاست فاصله گرفت و به سمت اهداف تجاری رفت و بدل به نمایشی برای توصیف اشکها و لبخندهای مردم زمان خود شد. اوتوجیرو کاواکامی (川上音二郎/kawakami Otojirō(1864-1911)) را بنیان گذار و پدر شینپا میخوانند. گروه نمایشی که او و همسرش ساختند، سال 1899 به آمریکا و اروپا رفت و اجراهای بسیار موفق و متعددی در آمریکا و اروپا داشت و این آغاز مراودات نمایش ژاپنی با جهان خارج شد.[۳]
هر چند شروع بکارگیری هنرپیشه زن در نمایش ژاپنی از همین شینپا بود، اما جریان غالب در شینپا هم استفاده از هنرپیشههای مرد زن نما یا اویاما به جای هنرپیشه زن در نمایش بود. بنابراین جریانی که به طور اصولی به استفاه از هنرپیشه زن در نمایش روی آورد، نه شینپا که نمایش مدرن یا شینگِکی (新劇/Shingeki) بود. اگر در دوره میجی به نمایشهای جدید در برابر کابوکی شینپا گفتند، در دوره تایشو در برابر نمایش شینپا به نمایشهای جدیدتر شینگِکی گفتند. سر آغاز شینگِکی، دو گروه نمایشی روشنفکری موسوم به انجمن ادبی هنری با محوریت شویو تسوبوئوچی و گروه مطالعات نمایشی با محوریت کائورو اوسانای بود که اواخر دوره میجی فعالیت میکردند. بعد آن تماشاخانه بزرگ تسوکیجی کوگِکیجو (築地小劇場/Tsukiji kogekijō) که در فرصت پیش آمده برای بازسازی توکیو در اثر زلزله بزرگ سال 1923 کانتو، ساخته شد پایگاه و مرکز فعالیت تأتر مدرن یا شینگِکی ژاپن گشت. تماشاخانه جدید با هزینه بسیار بالا ساخته شد و سالنی بسیار بزرگ با ظرفیت 500 تا 700 نفر با سقفی بسیار بلند و صحنهای بسیار وسیع و عالی داشت. همچنین تأسیس تماشاخانه امپراتوری (帝国劇場/Tēkoku gekijō) در توکیو در سال 1911 که با تقلید از تماشاخانههای درباری غرب ساخته شد، پایگاهی برای فعالیت گروههای باله، اپرا و سایر موسیقیها و رقصهای غربی فراهم کرد و زمینهای برای تربیت هنرپیشههای زن نمایش شد.
گذشته از فعالیت گروههایی که در زمینه نمایش مدرن فعالیت میکردند، سال 1917 گروه دیگری به نام شینکوکوگِکی (新国劇/Shin kokugeki) تشکیل شد. همان طور که از معنی نام این گروه یعنی نمایش ملی جدید معلوم است، آنها به دنبال ساده و عامه پسند کردن کابوکی بودند که حاصل کار به خصوص در میان مردان جوان طرفداران زیادی پیدا کرد.[۴]
از اواسط دوره تایشو نوعی از نمایش شکل گرفت که اصطلاحا به آن نمایش سبک (軽演劇/Kēengeki) گفته میشد، نمایشی که اساس آن تفریح و سرگرم کردن تماشاگران بود. این نمایش تماشاگر پسند که در آن از نمایش موزیکال و رقص غربی بسیار استفاده میشد، در تماشاخانههای محله آساکوسا واقع در توکیو متمرکز بود. معروفترین این تماشاخانهها فولی کازینو (カジノ・フォーリー/Kajino fori) بود که سال 1929 تأسیس و تا 1933 فعالیت کرد. جنگ که شروع شد، به تدریج از فعالیت گروههای نمایشی کاسته شد و سر انجام با قانون سال 1944 تمامی فعالیتهای گروههای نمایشی حتی گروههای کابوکی هم ممنوع شد. حتی برخی از تماشاخانهها تبدیل به کارخانه ساخت مهمات شدند.[۵]
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ Murai, Ken. (2020-b). Nihon Engekishi Meiji kara Gendai he. Zaidan hōjin shinkokuritsu gekijō unēzaidan. P5.
- ↑ Murai, Ken. (2020-b). Nihon Engekishi Meiji kara Gendai he. Zaidan hōjin shinkokuritsu gekijō unēzaidan. P6.
- ↑ Murai, Ken. (2020-b). Nihon Engekishi Meiji kara Gendai he. Zaidan hōjin shinkokuritsu gekijō unēzaidan. P8.
- ↑ Murai, Ken. (2020-b). Nihon Engekishi Meiji kara Gendai he. Zaidan hōjin shinkokuritsu gekijō unēzaidan. P16.
- ↑ ذاکری، قدرت اله (1402). «هنر ژاپن». در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن، تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص.242- 281.