نهاد سلطنت در تایلند

نهاد سلطنت که بیش از ۷۰۰ سال در جامعهٔ تایلند ریشه دارد، از نهادهای اصلی سیاست و حکومت در تایلند به‌شمار می‌رود و نماد و عامل مهم یکپارچگی و اتحاد ملت تایلند است. ساخت پدرسالارانه در این نهاد، ریشه در دوران پادشاهی سوخوتای در سدهٔ سیزدهم دارد. مهم‌ترین نمونهٔ آن «رام کام هنگ» پادشاه معروف این دوره است که وظیفه پادشاه را رهبری و هدایت مردم می‌دانست و این مفهوم با نظام سلطنت الهی در قوم خمر تفاوت دارد. باید توجه کرد که این مفهوم از سلطنت، در دوران آیوتایا بر اثر نفوذ فرهنگ خمری تغییر کرد؛ در این فرهنگ شاه به‌صورت چهره‌ای والا و دست‌نیافتنی درآمد که از دسترس مردم به دور بود و هیچ‌گاه در میان رعایا دیده نمی شد و حتی کمتر کسی نام او را می‌دانست. در هنگام رفت‌وآمد پادشاه، درباریان باید به خاک می‌افتادند و روی خود را بر زمین می‌مالیدند و نگاه‌کردن به صورت او جایز نبود.

در دوران بانکوک (راتاناکوسین) و آغاز پادشاهی خاندان چاکری، نهاد سلطنت بر پیروی از مفهوم بودایی شایسته‌سالاری (Virtue) قرار گرفت و شاهان این دوره با عواملی که کشور و نظام سلطنت را به چالش می‌کشید دست‌وپنجه نرم می‌کردند نظام سلطنتی مطلقه در تایلند در مقایسه با کشورهای دیگر دوام بسیاری داشت؛ اما سرانجام در دوران رامای هفتم با کودتای نظامیان و نخبگان در ۲۴ جون ۱۹۳۲م نظام سلطنتی مطلقه جای خود را به نظام سلطنتی مشروطه داد و نخستین قانون اساسی تایلند در این دوره تدوین شد. سه سال پس از این کودتا، پادشاه برای نخستین بار از سلطنت کناره‌گیری کرد و برادرزادهٔ او جانشین شد. درواقع نهاد سلطنت از نظر یکپارچه‌سازی سیاسی در تایلند بیش از هر زمان دیگر موفق است و شاه دیگر برج عاج‌نشین نیست؛ به‌ویژه از زمان سلطنت رامای نهم (پادشاه کنونی تایلند) مردم این کشور شاه را مانند فردی عادی در میان خود می‌یابند.

کاخ‌های متعدد پادشاه در بانکوک، چیانگ مای (در شمال کشور)، ساکون ناخون (Sakon Nakhon) (در شمال شرقی)، هواهین (Hua Hin) (در ساحل خلیج تایلند) و ناراتیوات (Naratiwat) (در جنوب منطقه مسلمان‌نشین) ازآن‌روست که شاه با همه مردم در تماس باشد. پادشاه کنونی تایلند «بومیبول آدولیادِج» یا رامای نهم که نهمین پادشاه از دودمان چاکری به‌شمار می‌رود، در سال ۱۹۲۷م در شهر کمبریج واقع در ایالت ماساچوست آمریکا زاده شد. در آن هنگام پدر وی پرنس ماهیدول (Prince Mahidol of Songkhla) در آمریکا به تحصیل در رشته پزشکی مشغول بود و عموی او رامای هفتم بر سیام سلطنت می‌کرد. پس از مرگ ناگهانی پدر در ۱۹۲۹م همراه مادر و خواهر و برادر خود به سوییس رفت و تا پایان جنگ دوم در آنجا ماند؛ تا این که برادر بزرگ وی پس از ده سال سلطنت در ۱۹۴۶م به‌طرز مرموزی درگذشت و او که در آن هنگام در سوییس در رشتهٔ حقوق و علوم سیاسی درس می‌خواند به پادشاهی رسید.

در ماه مه ۱۹۵۰م یک هفته پس از ازدواج با سیریکیت کیتیاکارا (Sirikit Kitiyakara) دختر سفیر تایلند در فرانسه، تاج‌گذاری کرد. پادشاه رئیس کشور و فرمانده کل نیروهای مسلح است که مقدس و مصون از تعرض است و هیچ کس حق طرح دعوی یا پیگرد او را ندارد؛ به‌همین دلیل احترام خاصی در جامعه این کشور دارد، او به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی مسلط است و با مسافرت‌های متعدد به نقاط گوناگون تایلند و تماس با مردم، اجرای بخشی از طرح‌های آبیاری و توسعه نواحی روستایی را هدایت می‌کند.

در هنگام بروز بحران‌های سیاسی در کشور، داوری نهایی با پادشاه است. از نمونه‌های آن شورش‌های دانشجویی در ۱۹۷۳م و درگیری‌های نیروهای ارتش با طرفداران دموکراسی در می۱۹۹۲م و هدایت مبارزه با جنبش کمونیستی در تایلند، به‌ویژه در دوران جنگ ویتنام بودکه از افتادن تایلند به دامن کمونیسم جلوگیری کرد. پادشاه تایلند که تاکنون از ۳۰ کشور جهان دیدار و با سران آن‌ها گفت‌وگو و ملاقات کرده است، طولانی‌ترین دوران سلطنت در میان پادشاهان کنونی جهان را دارد. او رکورد دوران سلطنت در خاندان چاکری را که پیش از این از آنِ پدربزرگ وی (با ۴۲ سال سلطنت) بود، شکسته است و اکنون در شصت و ششمین سال پادشاهی خود قرار دارد.

دربار سلطنتی و دفتر مخصوص شاه در کاخ‌های چیتر لادا (Chitrlada Villa)و گراند پالاس (Grand Palace) واقع در بانکوک قرار دارد. شاه، شورای سلطنتی را که ۱۴ نفرند از میان مشاوران برجسته و خبرگان کشور که تجربه و دانش کافی در کارهای کشوری دارند انتخاب می‌کند. این شورا پس از بررسی پیش‌نویس قوانین، نظرات مشورتی خود را در اختیار شاه قرار می‌دهد. هرگونه افترا و توهین به پادشاه و اعضای خاندان سلطنت بر پایهٔ قانون، جرم شمرده می‌شود. اعضای خاندان سلطنت معمولا به‌کارهای تشریفاتی، خیریه و بزرگداشت می‌پردازند.

نیز نگاه کنید به

سیاست و حکومت تایلند؛ قانون اساسی تایلند