هویت قومی و هویت یابی قومی در عربستان
پایه اصلی هویت قومی در عربستان عربیت است که در تاریخ قبیلهای شبهجزیره عربی ریشه دارد. عربیت و ساختار اجتماعی غالب آن یعنی قبیلهگرایی، هسته اصلی هویت کشور عربستان سعودی است. به عبارتی هسته اصلی هویت اجتماعی دولت عربستان قبیلهگرایی و این احساس است که جمعیت کشور، تبار (دودمان) و پیوند نسبی (خویشاوندی) مشترکی دارند. در واقع مردم عربستان خود را متعلق به نژاد سامی و ملت عرب میدانند. هویت عربی بر سیاست خارجی عربستان نیز اثرگذار است و این کشور در روابط خارجی، بر پیوندهای قومی-زبانی با دیگر کشورهای عربی برای همگرایی و ایجاد بلوکهای سیاسی تکیه میکند[۱].
در عربستان عربیت بهعنوان لایه هویتی بنیادین محسوب میشود و حتی پیش از هویت ملی، «عرب بودن» بخشی جداییناپذیر از هویت فرد در عربستان است. عربیت در اینجا نه صرفاً نژادی، بلکه فرهنگی و زبانی است. زبان عربی بهعنوان هسته مرکزی عربیت، نهفقط وسیله ارتباط، بلکه «هویت سخنگو» است. حفظ و گسترش زبان عربی، ضامن تداوم خودآگاهی و پیوند با میراث عربی-اسلامی است. عربستان در تعامل با «دیگری عرب» (غیر سعودی اما عرب)، «دیگری مسلمان غیرعرب»، و «دیگری غیرعرب و غیرمسلمان» جایگاه و هویت خود را تعریف میکند. همچنین زبان، شعر، ادبیات شفاهی، سنتهای قبیلهای، و میراث تاریخی بخشی از این هویت هستند و باعث همگرایی با جهان عرب میشوند[۲].
هویت قومی در عربستان از وفاداریهای قبیلهای و پان - عربیسم به سمت یک هویت متمرکز بر قومیت و تاریخ منحصربهفرد سعودی در حال تغییر است. به صورت سنتی هویت قومی با ساختار قبیلهای و احساس تعلق به جهان عرب گره خورده بود و جامعه عربستان از نظر قبیلهای و نژادی (عرب) بسیار همگن توصیف شده است. اما این جنبه از هویت در عربستان نیز در حال گذار و تغییر است که از جمله شامل تضعیف هویت قبیلهای است. در این راستا از جمله در برنامههای درسی جدید به طور عامدانه توجه به وابستگیهای قبیلهای به حداقل رسیده و وفاداری به دولت - ملت جایگزین آن میشود. مساله دیگر احیای میراث پیشااسلامی است. در این راستا یکی از نوآوریها، برجسته کردن تاریخ و تمدن اعراب پیش از اسلام در شبهجزیره عربستان است. این اقدام به هویت قومی سعودی عمق تاریخی میبخشد و آن را از یک هویت صرفاً اسلامی متمایز میکند[۳].
نیز نگاه کنید به
باورهای عامیانه مردم ژاپن؛ عشایر و فرهنگ عشیره ای در عراق؛ مولفههای فرهنگی و مذهبی ژاپن؛ ویژگیهای فرهنگی ژاپن
کتابشناسی
- ↑ منصوری مقدم، محمد(1391)، مولفه هویت و تاثیر آن بر سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مجلس و راهبرد،19(2)، زمستان، ص 83.
- ↑ Al-Beraidi, A. A.(2024), The National Saudi Identity: Principles and Human-Oriented Prospects, Translated by: Dr. Mohammad Hazazi, Riyadh: King Abdulaziz Center For Cultural Communication, pp. 71-74.
- ↑ المومنی، حسن محمد حسین (2025)، إشكالیه الهُويّه بين النظریه والتطبيق: المملكه العربيّه السعوديّه كحاله دراسيّه، دراسات العلوم الإنسانيه والاجتماعيه، 50(5)، ص 214-217.