رسانه‌ها و وسائل ارتباط جمعی سودان: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
جز (...)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
=== مطبوعات ===
[[پرونده:رسانه در سودان.jpg|بندانگشتی|348x348پیکسل|رسانه در سودان]]
[[پرونده:رسانه در سودان.jpg|بندانگشتی|348x348پیکسل|رسانه در سودان]]
سابقه روزنامه‌نگاری در [[سودان]] بیش از یکصد سال است. در سال 1899م. (1278 هـ.ش) نخستین نشریه سودانی به نام «الغازیتة السّودانیّة» به‌طور رسمی ‌منتشر شده و پس از ‌اندکی در همان سال «الغازیتة العسکریة» انتشار یافته است.  
سابقه روزنامه‌نگاری در [[سودان]] بیش از یکصد سال است. در سال 1899م. (1278 هـ.ش) نخستین نشریه سودانی به نام «الغازیتة السّودانیّة» به‌طور رسمی ‌منتشر شده و پس از ‌اندکی در همان سال «الغازیتة العسکریة» انتشار یافته است.  
خط ۵: خط ۴:
اوّلین نشریه غیردولتی در سال 1902م. (1281هـ.ش) منتشر شده و در سال 1935م. (1314هـ.ش) نخستین روزنامه با نام «جریدة النّیل» و پس از آن «جریدة السّودان» انتشار یافته است.<ref name=":0">وزارة الإعلام جمهورية السّودان(2011). السّودان: أرض الفرص، حقائق و أرقام. الخرطوم: وزارة الإعلام، يوليو، 23.</ref>
اوّلین نشریه غیردولتی در سال 1902م. (1281هـ.ش) منتشر شده و در سال 1935م. (1314هـ.ش) نخستین روزنامه با نام «جریدة النّیل» و پس از آن «جریدة السّودان» انتشار یافته است.<ref name=":0">وزارة الإعلام جمهورية السّودان(2011). السّودان: أرض الفرص، حقائق و أرقام. الخرطوم: وزارة الإعلام، يوليو، 23.</ref>


گسترش فعالیت‌های مطبوعاتی در سودان، با تحوّلات سیاسی و اجتماعی ‌ این سرزمین ارتباط داشته است. بعد از انتشار نوشته‌های محمّد احمد المهدی[i] در دوران استعمار، روزنامه «السّودان» و پس از آن «رائد السّودان» انتشار یافته است <ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm</ref> و در سال 1919م. (1298هـ.ش) «حضارة السّودان»، نخستین روزنامه ملّی ‌ این کشور، c به سردبیری حسین شریف، منتشر شده است.<ref>عجب الفيّا، الأدب السّوداني الحديث (2013)، موسوعة التّوثیق الشّامل، بخش «الأدب والنقد والرواية: منتدى الأدب والنقد» مدخل «الأدب السّوداني الحديث» به نشاني:  http://www.tawtheegonline.com/vb/showthread.php?t=33838</ref> در حقیقت «حضارة السّودان»، نشریه‌ای دولتی بود که تنها اخبار حاکمان و دستگاه‌های حکومتی را چاپ می‌کرد و به رویدادهای اجتماعی، نمی‌پرداخت.
گسترش فعالیت‌های مطبوعاتی در [[سودان]]، با تحوّلات سیاسی و اجتماعی ‌ این سرزمین ارتباط داشته است. بعد از انتشار نوشته‌های محمّد احمد المهدی[i] در دوران استعمار، روزنامه «السّودان» و پس از آن «رائد السّودان» انتشار یافته است <ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm</ref> و در سال 1919م. (1298هـ.ش) «حضارة السّودان»، نخستین روزنامه ملّی ‌این کشور، به سردبیری حسین شریف، منتشر شده است<ref>عجب الفيّا، الأدب السّوداني الحديث (2013)، موسوعة التّوثیق الشّامل، بخش «الأدب والنقد والرواية: منتدى الأدب والنقد» مدخل «الأدب السّوداني الحديث» به نشاني:  http://www.tawtheegonline.com/vb/showthread.php?t=33838</ref>. در حقیقت «حضارة السّودان»، نشریه‌ای دولتی بود که تنها اخبار حاکمان و دستگاه‌های حکومتی را چاپ می‌کرد و به رویدادهای اجتماعی، نمی‌پرداخت.


انقلاب‌های بورژوازی، وقوع جنگ جهانی اوّل در دهه دوم قرن بیستم، اعلام اصول ویلسون، انقلاب‌های سوسیالیستی، جنبش‌های آزادی‌بخش ملّی، گسترش مبارزات ضد استعماری و تحوّلات اقتصادی، آثار و پیامدهایی را در کشورهای مختلف از جمله سودان داشتند. به دنبال‌ این تحوّلات جهانی، در سودان هم، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، گروه‌ها و تشکّل‌های گوناگونی، با دیدگاه‌های طرفداران نظام سرمایه‌داری، هواداران نظام سوسیالیستی و سنّت گرایان، پدیدار شدند و با پیشرفت‌هایی که در عرصه مطبوعات حاصل شده بود، با فعالیت‌های گسترده مطبوعاتی، به تقابل با یکدیگر پرداختند. پس از مدّتی، انجمن‌ها و گروه‌های ادبی و فرهنگی نیز تشکیل شدند و با گسترش ‌ این تشکّل‌ها، انتشار نشریاتی که ـ به‌جای گزارش‌دهی از اقدامات مقامات بلندپایه ـ به بحران‌های کشور در زمینه‌های مختلف بپردازند، بیش از پیش ضرورت یافت. از سوی دیگر، با عنایت به ضرورتِ ساماندهی امور نشریات متعدّد و متنوّعی که در کشور منتشر می‌شدند، نخستین قانون مطبوعات، در سال 1930م. (1309هـ.ش) به تصویب رسید.
انقلاب‌های بورژوازی، وقوع جنگ جهانی اوّل در دهه دوم قرن بیستم، اعلام اصول ویلسون، انقلاب‌های سوسیالیستی، جنبش‌های آزادی‌بخش ملّی، گسترش مبارزات ضد استعماری و تحوّلات اقتصادی، آثار و پیامدهایی را در کشورهای مختلف از جمله سودان داشتند. به دنبال‌ این تحوّلات جهانی، در سودان هم، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، گروه‌ها و تشکّل‌های گوناگونی، با دیدگاه‌های طرفداران نظام سرمایه‌داری، هواداران نظام سوسیالیستی و سنّت گرایان، پدیدار شدند و با پیشرفت‌هایی که در عرصه مطبوعات حاصل شده بود، با فعالیت‌های گسترده مطبوعاتی، به تقابل با یکدیگر پرداختند. پس از مدّتی، انجمن‌ها و گروه‌های ادبی و فرهنگی نیز تشکیل شدند و با گسترش ‌ این تشکّل‌ها، انتشار نشریاتی که ـ به‌جای گزارش‌دهی از اقدامات مقامات بلندپایه ـ به بحران‌های کشور در زمینه‌های مختلف بپردازند، بیش از پیش ضرورت یافت. از سوی دیگر، با عنایت به ضرورتِ ساماندهی امور نشریات متعدّد و متنوّعی که در کشور منتشر می‌شدند، نخستین قانون مطبوعات، در سال 1930م. (1309هـ.ش) به تصویب رسید.


در دهه 1320هـ.ش با گسترش جنبش‌های کارگری، اعم از صنفی و سیاسی، اتّحادیه‌ها، انجمن‌ها و جمعیّت‌های مختلفی تأسیس شدند و به تدریج دامنه مبارزات استقلال‌طلبانه و ضد‌استعماری گسترده‌تر شد. اتّحادیه روزنامه نگاران سودان هم در سال 1946م. (برابر با 1325هـ.ش) تأسیس گردید و در مبارزات استقلال طلبانه سودان، نقش مؤثری‌ایفا کرد.<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm</ref>
در دهه 1320هـ.ش با گسترش جنبش‌های کارگری، اعم از صنفی و سیاسی، اتّحادیه‌ها، انجمن‌ها و جمعیّت‌های مختلفی تأسیس شدند و به تدریج دامنه مبارزات استقلال‌طلبانه و ضد‌استعماری گسترده‌تر شد. اتّحادیه روزنامه نگاران سودان هم در سال 1946م. (برابر با 1325هـ.ش) تأسیس گردید و در مبارزات استقلال طلبانه سودان، نقش مؤثری‌ایفا کرد<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm</ref>.


از زمان استقلال سودان در سال 1956م. (1335هـ.ش) تاکنون، بر تعداد نشریات‌ این کشور افزوده شده است.
از زمان استقلال سودان در سال 1956م. (1335هـ.ش) تاکنون، بر تعداد نشریات‌ این کشور افزوده شده است. براساس گزارش وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان در سال 2011م. (1390هـ.ش) پنجاه و دو روزنامه سیاسی، اجتماعی یا ورزشی به زبان عربی و یک روزنامه به زبان انگلیسی منتشر شده است. در همان سال 364 مجلّه تخصّصی در سراسر کشور یا برخی استان‌ها، توسط بخش‌های مختلف دولتی و غیر‌دولتی منتشر شده‌‌اند.<ref name=":0" /> اسامی‌ و مشخّصات برخی از مهم‌ترین نشریات [[سودان]]، به شرح زیر است:


براساس گزارش وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان در سال 2011م. (1390هـ.ش) پنجاه و دو روزنامه سیاسی، اجتماعی یا ورزشی به زبان عربی و یک روزنامه به زبان انگلیسی منتشر شده است. در همان سال 364 مجلّه تخصّصی در سراسر کشور یا برخی استان‌ها، توسط بخش‌های مختلف دولتی و غیر‌دولتی منتشر شده‌‌اند.<ref name=":0" /> اسامی‌ و مشخّصات برخی از مهم‌ترین نشریات سودان، به شرح زیر است:
==== روزنامه‌های سیاسی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_political.htm</ref> ====
 
==== روزنامه‌های سیاسی ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_political.htm</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۲۲: خط ۱۸:
|ملاحظات
|ملاحظات
|-
|-
|صحيفة الإنتباهه
|صحیفة الإنتباهه
|[http://Www.alintibaha.sd www.alintibaha.sd]
|[http://Www.alintibaha.sd www.alintibaha.sd]
|
|
|-
|-
|المجهر السياس ی
|المجهر السیاس ی
|http://almeghar.com/news/index.1.html
|http://almeghar.com/news/index.1.html
|
|
خط ۴۲: خط ۳۸:
|
|
|-
|-
|صحيفة الصحافة
|صحیفة الصحافة
|http://www.alsahafasd.net
|http://www.alsahafasd.net
|
|
|-
|-
|صحيفة الرأي العام
|صحیفة الرأی العام
|[http://www.rayaam.info www.rayaam.info]
|[http://www.rayaam.info www.rayaam.info]
|مستقل
|مستقل
خط ۵۴: خط ۵۰:
|
|
|-
|-
|صحيفة أخبار اليوم السّودانية
|صحیفة أخبار الیوم السّودانیة
|[http://www.akhbaralyoumsd.net www.akhbaralyoumsd.net]
|[http://www.akhbaralyoumsd.net www.akhbaralyoumsd.net]
|
|
خط ۶۲: خط ۵۸:
|
|
|-
|-
|صحيفة الوطن السّودانیّة
|صحیفة الوطن السّودانیّة
|[http://Www.alwatansudan.com www.alwatansudan.com]
|[http://Www.alwatansudan.com www.alwatansudan.com]
|
|
خط ۷۶: خط ۷۲:
|
|
|-
|-
|صحيفة الأيام
|صحیفة الأیام
|[http://Www.alayaam.net www.alayaam.net]
|[http://Www.alayaam.net www.alayaam.net]
|مستقل
|مستقل
خط ۸۸: خط ۸۴:
|انگلیسی زبان
|انگلیسی زبان
|-
|-
|صحيفة الخرطوم
|صحیفة الخرطوم
|[http://Www.khartoumnewspaper.com www.khartoumnewspaper.com]
|[http://Www.khartoumnewspaper.com www.khartoumnewspaper.com]
|
|
|-
|-
|صحيفة الوحدة
|صحیفة الوحدة
|[http://Www.alwahada.com www.alwahada.com]
|[http://Www.alwahada.com www.alwahada.com]
|مستقل
|مستقل
خط ۱۰۳: خط ۹۹:
|ملاحظات
|ملاحظات
|-
|-
|صحيفة القوات المسلحة
|صحیفة القوات المسلحة
|[http://Www.algwat.net www.algwat.net]
|[http://Www.algwat.net www.algwat.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة اخبار السّودان اليومية
|صحیفة اخبار السّودان الیومیة
|[http://Www.sudailynews.com www.sudailynews.com]
|[http://Www.sudailynews.com www.sudailynews.com]
|
|
|-
|-
|صحيفة الانباء
|صحیفة الانباء
|[http://Www.alanbaa.info www.alanbaa.info]
|[http://Www.alanbaa.info www.alanbaa.info]
|
|
|-
|-
|صحيفة الحوار السّودانية
|صحیفة الحوار السّودانیة
|[http://Www.elhewaar.net www.elhewaar.net]
|[http://Www.elhewaar.net www.elhewaar.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة السّودان الدولية
|صحیفة السّودان الدولیة


والهويّة الجامعة
والهویّة الجامعة
|[http://Www.alsudani.info www.alsudani.info]
|[http://Www.alsudani.info www.alsudani.info]
|
|
|-
|-
|صحيفة الشّارع السياسى
|صحیفة الشّارع السیاسى
|[http://Www.sharisiasi.com www.sharisiasi.com]
|[http://Www.sharisiasi.com www.sharisiasi.com]
|
|
|-
|-
|صحيفة المُحرِّر
|صحیفة المُحرِّر
|[http://Www.almuharrir.com www.almuharrir.com]
|[http://Www.almuharrir.com www.almuharrir.com]
|
|
|-
|-
|صحيفة الاتّحادى
|صحیفة الاتّحادى
|[http://Www.sudani.net www.sudani.net]
|[http://Www.sudani.net www.sudani.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة الميدان
|صحیفة المیدان
|[http://Www.midan.net www.midan.net]
|[http://Www.midan.net www.midan.net]
|
|
خط ۱۵۸: خط ۱۵۴:
|}
|}


==== روزنامه‌های اجتماعی ====
==== روزنامه‌های اجتماعی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_social.htm</ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_social.htm</ref>
 
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۱۶۶: خط ۱۶۰:
|ملاحظات
|ملاحظات
|-
|-
|صحيفة الدّار السّودانية
|صحیفة الدّار السّودانیة
|[http://Www.aldarsd.net www.aldarsd.net]
|[http://Www.aldarsd.net www.aldarsd.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة حكايات
|صحیفة حكایات
|
|
|
|
|-
|-
|صحيفة قلب الشّارع
|صحیفة قلب الشّارع
|
|
|
|
|-
|-
|صحيفة نبض الكاريكاتير
|صحیفة نبض الكاریكاتیر
|
|
|
|
|}
|}


==== روزنامه‌های ورزشی ====
==== روزنامه‌های ورزشی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_sport.htm</ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_sport.htm</ref>
 
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۱۹۱: خط ۱۸۳:
|ملاحظات
|ملاحظات
|-
|-
|صحيفة المشاهد
|صحیفة المشاهد
|[http://Www.mushahid.net www.mushahid.net]
|[http://Www.mushahid.net www.mushahid.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة قوون
|صحیفة قوون
|[http://Www.goansport.net www.goansport.net]
|[http://Www.goansport.net www.goansport.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة الكابتن الرّياضيّة
|صحیفة الكابتن الرّیاضیّة
|[http://Www.alcaptain.com www.alcaptain.com]
|[http://Www.alcaptain.com www.alcaptain.com]
|
|
|-
|-
|صحيفة الصّدي الرّیاضیّة
|صحیفة الصّدی الرّیاضیّة
|[http://Www.alsadda.net www.alsadda.net]
|[http://Www.alsadda.net www.alsadda.net]
|
|
خط ۲۱۲: خط ۲۰۴:
|}
|}


==== روزنامه‌های الکترونیکی ====
==== روزنامه‌های الکترونیکی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_web.htm</ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_web.htm</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۲۲۷: خط ۲۱۸:
|ویژه اخبار دارفور
|ویژه اخبار دارفور
|-
|-
|صحيفة نــون الإلكترونية
|صحیفة نــون الإلكترونیة
|
|
|
|
|-
|-
|صحيفة الأسرة والمجتمع
|صحیفة الأسرة والمجتمع
|[http://Www.sudanwomen.net www.sudanwomen.net]
|[http://Www.sudanwomen.net www.sudanwomen.net]
|
|
|-
|-
|صحيفة الرؤية الإلكترونية
|صحیفة الرؤیة الإلكترونیة
|[http://Www.arruiacenter.net www.arruiacenter.net]
|[http://Www.arruiacenter.net www.arruiacenter.net]
|
|
|-
|-
|صوت النّيل
|صوت النّیل
|[http://Www.soutelneel.com www.soutelneel.com]
|[http://Www.soutelneel.com www.soutelneel.com]
|
|
خط ۲۴۷: خط ۲۳۸:
|ویژه مردم شناسی و آثار باستانی سودان
|ویژه مردم شناسی و آثار باستانی سودان
|-
|-
|الموسوعة السّودانية
|الموسوعة السّودانیة


للأحكام والسّوابق القضائية
للأحكام والسّوابق القضائیة
|[http://Www.sjprecedents.org www.sjprecedents.org]
|[http://Www.sjprecedents.org www.sjprecedents.org]
|دانشنامه احکام و سوابق قضائی سودان
|دانشنامه احکام و سوابق قضائی سودان
|}
|}


==== روزنامه‌های ویژه آگهی‌های تبلیغاتی ====
==== روزنامه‌های ویژه آگهی‌های تبلیغاتی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_ads.htm</ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_ads.htm</ref>
 
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۲۶۲: خط ۲۵۱:
|ملاحظات
|ملاحظات
|-
|-
|جريدة الممتازة
|جریدة الممتازة
|[http://Www.almumtaza.com www.almumtaza.com]
|[http://Www.almumtaza.com www.almumtaza.com]
|
|
|-
|-
|جريدة لهـاولـه
|جریدة لهـاولـه
|[http://Www.lahalaho.com www.lahalaho.com]
|[http://Www.lahalaho.com www.lahalaho.com]
|
|
|-
|-
|جريدة الوسيط
|جریدة الوسیط
|[http://Www.ewaseet.com www.ewaseet.com]
|[http://Www.ewaseet.com www.ewaseet.com]
|
|
|-
|-
|جريدة إنتشار
|جریدة إنتشار
|[http://Www.entisharsd.com www.entisharـsd.com]
|[http://Www.entisharsd.com www.entisharـsd.com]
|
|
|-
|-
|جريدة الإعلانية
|جریدة الإعلانیة
|
|
|
|
|-
|-
|جريدة موبايل تيك
|جریدة موبایل تیك
|
|
|
|
|}
|}


====  مجلّات تخصّصی ====
====  مجلّات تخصّصی<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines.htm </ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines.htm </ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۲۹۸: خط ۲۸۶:
|
|
|-
|-
|مجلة الدراويش
|مجلة الدراویش
|[http://Www.addaraweesh.co.uk www.addaraweesh.co.uk]
|[http://Www.addaraweesh.co.uk www.addaraweesh.co.uk]
|
|
خط ۳۰۶: خط ۲۹۴:
|
|
|-
|-
|مجلّة الحياة العلمية
|مجلّة الحیاة العلمیة
|[http://Www.alhayamag.com www.alhayamag.com]
|[http://Www.alhayamag.com www.alhayamag.com]
|
|
خط ۳۱۸: خط ۳۰۶:
|
|
|-
|-
|مجلة الميدان
|مجلة المیدان
|[https://www.aljazeera.net/midan www.midan.net]
|[https://www.aljazeera.net/midan www.midan.net]
|
|
خط ۳۳۹: خط ۳۲۷:
|}
|}


==== مجلّات کودکان ====
==== مجلّات کودکان<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines_kids.htm</ref> ====
<ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines_kids.htm</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|نام روزنامه
|نام روزنامه
خط ۳۵۴: خط ۳۴۱:
|
|
|-
|-
|مجلّة الشّرطي الصّغير
|مجلّة الشّرطی الصّغیر
|
|
|
|
خط ۳۶۲: خط ۳۴۹:
|
|
|-
|-
|مجلة الصّبيات
|مجلة الصّبیات
|
|
|
|
خط ۳۶۸: خط ۳۵۵:


=== قانون مطبوعات ===
=== قانون مطبوعات ===
نخستین قانون مطبوعات سودان، در دوران استعمار، در سال 1930م. (1309 هـ.ش) به تصویب رسید و پس از استقلال هم، اوّلین قانون ملّی مطبوعات، در سال 1973م. (1352هـ.ش) تصویب شده است. در آخرین «قانون مطبوعات و رسانه‌ها»، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) بیش از پیش بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها تأکید شده است.<ref name=":0" />
نخستین قانون مطبوعات سودان، در دوران استعمار، در سال 1930م. (1309 هـ.ش) به تصویب رسید و پس از استقلال هم، اوّلین قانون ملّی مطبوعات، در سال 1973م. (1352هـ.ش) تصویب شده است. در آخرین «قانون مطبوعات و رسانه‌ها»، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) بیش از پیش بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها تأکید شده است<ref name=":0" />.


در اصل (39) قانون اساسی جمهوری سودان، مصوّب سال 2005م. (1384 هـ.ش)، با تصریح بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، چنین آمده است:
در اصل (39) قانون اساسی جمهوری سودان، مصوّب سال 2005م. (1384 هـ.ش)، با تصریح بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، چنین آمده است:
خط ۳۷۶: خط ۳۶۳:
2. دولت، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها را براساس قوانین و مقرّرات جامعه مردم سالار، تضمین می‌کند.
2. دولت، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها را براساس قوانین و مقرّرات جامعه مردم سالار، تضمین می‌کند.


3. همه رسانه‌ها باید اخلاق رسانه‌ای را رعایت کنند و از انتشار مطالب بر ضد ادیان، نژادها، قبایل یا فرهنگ جامعه خودداری کنند و از خشونت طلبی و جنگ طلبی بپرهیزند.
3. همه رسانه‌ها باید اخلاق رسانه‌ای را رعایت کنند و از انتشار مطالب بر ضد ادیان، نژادها، قبایل یا فرهنگ جامعه خودداری کنند و از خشونت طلبی و جنگ طلبی بپرهیزند<ref>برگرفته از: 2013, http://esudany.com/constitution.html</ref>.
 
<ref>برگرفته از: 2013, http://esudany.com/constitution.html</ref>


در ماده (5) قانون مطبوعات و رسانه‌های سودان، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) نیز، بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، تصریح شده است.  
در ماده (5) قانون مطبوعات و رسانه‌های سودان، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) نیز، بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، تصریح شده است.  
خط ۳۹۸: خط ۳۸۳:
- اعطای کمک‌های لازم برای تسهیل و گسترش فعالیت‌های مؤسسات رسانه‌ای
- اعطای کمک‌های لازم برای تسهیل و گسترش فعالیت‌های مؤسسات رسانه‌ای


- اظهار نظر درباره شکایت‌هایی که علیه مطبوعات و رسانه‌ها مطرح می‌شود.
- اظهار نظر درباره شکایت‌هایی که علیه مطبوعات و رسانه‌ها مطرح می‌شود<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.337-339.</ref>.


=== راديو ===
=== رادیو ===
نخستین شبکه رادیویی سودان را انگلیس در سال 1940م. (1319هـ.ش) در شهر اُم دُرمان، توسط انگلیس تأسیس کرد. هدف اصلی از تأسیس‌ این رادیو، در دوران جنگ جهانی دوّم، آن بود که مردم سودان را از توافق با آلمان بر حذر دارد. رادیو اُم دُرمان، کار خود را با برنامه‌ای به مدّت نیم ساعت در روز آغاز کرد. برنامه‌ای که شامل تلاوت‌ آیاتی از قرآن کریم، بخش خبری کوتاه، یک ترانه مصری و یک ترانه سودانی بود. در سال 1942م. (1321هـ.ش) برنامه‌های رادیو اُم دُرمان، برای تبلیغ اهداف استعمارگران، از نیم ساعت به یک ساعت افزایش یافت.
نخستین شبکه رادیویی سودان را انگلیس در سال 1940م. (1319هـ.ش) در شهر اُم دُرمان، توسط انگلیس تأسیس کرد. هدف اصلی از تأسیس‌ این رادیو، در دوران جنگ جهانی دوّم، آن بود که مردم سودان را از توافق با آلمان بر حذر دارد. رادیو اُم دُرمان، کار خود را با برنامه‌ای به مدّت نیم ساعت در روز آغاز کرد. برنامه‌ای که شامل تلاوت‌ آیاتی از قرآن کریم، بخش خبری کوتاه، یک ترانه مصری و یک ترانه سودانی بود. در سال 1942م. (1321هـ.ش) برنامه‌های رادیو اُم دُرمان، برای تبلیغ اهداف استعمارگران، از نیم ساعت به یک ساعت افزایش یافت.


خط ۴۲۵: خط ۴۱۰:
· اف ام 100 <ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanradio.info/Arabic</ref>
· اف ام 100 <ref>برگرفته از: 2013 ,http://sudanradio.info/Arabic</ref>


· رادیو استان نهر النّیل «إذاعة نهر النيل»
· رادیو استان نهر النّیل «إذاعة نهر النیل»


· رادیو استان ش[[مالی]] «إذاعة الولاية الشمالية»
· رادیو استان ش[[مالی]] «إذاعة الولایة الشمالیة»


· رادیو استان کُردُفان شمالی «إذاعة شمال كردفان»  
· رادیو استان کُردُفان شمالی «إذاعة شمال كردفان»  
خط ۴۳۳: خط ۴۱۸:
· رادیو استان القضارف «إذاعة القضارف»  
· رادیو استان القضارف «إذاعة القضارف»  


· رادیو استان نیل سفید «إذاعة النيل الابيض»
· رادیو استان نیل سفید «إذاعة النیل الابیض»


· رادیو ورزشی 104 «الاذاعة الرياضية 104»
· رادیو ورزشی 104 «الاذاعة الریاضیة 104»


· رادیو استان بحر احمر «إذاعة البحرالاحمر»  
· رادیو استان بحر احمر «إذاعة البحرالاحمر»  
خط ۴۴۵: خط ۴۳۰:
· رادیو استان سنّار «إذاعة سنار»  
· رادیو استان سنّار «إذاعة سنار»  


· رادیو استان دارفور جنوبی «إذاعة جنوب دارفور» <ref>برگرفته از: 2013 ,http://listentosudan.com/sudasite</ref>
· رادیو استان دارفور جنوبی «إذاعة جنوب دارفور» <ref>برگرفته از: 2013 ,http://listentosudan.com/sudasite</ref><ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.339-340.</ref>.


=== تلويزيون ===
=== تلویزیون ===
تلویزیون جمهوری سودان در سال 1962م. (1341هـ.ش) به‌صورت آزمایشی و موقّت در شهر اُم دُرمان، واقع در استان خارطوم، فعالیت خود را آغاز کرد. در آن زمان تصاویر‌ این تلویزیون فقط تا مسافت 40 کیلومتر قابل دریافت بود. به عبارت دیگر، تنها ساکنان پایتخت سه‌گانه سودان ـ خارطوم، اُم دُرمان و خارطوم بحری ـ می‌توانستند برنامه‌های آن را مشاهده کنند. یک سال بعد، دولت آلمان، دستگاه‌ها و تجهیزات نوینی را برای پخش برنامه‌های سیاسی و ورزشی، به تلویزیون سودان هدیه کرد. از آن پس تلویزیون ملّی سودان، علاوه‌بر افزایش زمان پخش برنامه‌ها، مناطق گسترده‌تری را تحت پوشش خود قرار داد. تلویزیون سودان، علاوه‌بر اخبار داخلی و خارجی، برنامه‌های گوناگونی را، با موضوعات اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی پخش می‌کند.  
تلویزیون جمهوری سودان در سال 1962م. (1341هـ.ش) به‌صورت آزمایشی و موقّت در شهر اُم دُرمان، واقع در استان خارطوم، فعالیت خود را آغاز کرد. در آن زمان تصاویر‌ این تلویزیون فقط تا مسافت 40 کیلومتر قابل دریافت بود. به عبارت دیگر، تنها ساکنان پایتخت سه‌گانه سودان ـ خارطوم، اُم دُرمان و خارطوم بحری ـ می‌توانستند برنامه‌های آن را مشاهده کنند. یک سال بعد، دولت آلمان، دستگاه‌ها و تجهیزات نوینی را برای پخش برنامه‌های سیاسی و ورزشی، به تلویزیون سودان هدیه کرد. از آن پس تلویزیون ملّی سودان، علاوه‌بر افزایش زمان پخش برنامه‌ها، مناطق گسترده‌تری را تحت پوشش خود قرار داد. تلویزیون سودان، علاوه‌بر اخبار داخلی و خارجی، برنامه‌های گوناگونی را، با موضوعات اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی پخش می‌کند.  


خط ۴۶۶: خط ۴۵۱:
|شبکه تلویزیونی نیل آبی
|شبکه تلویزیونی نیل آبی
|http://bnile.tv
|http://bnile.tv
|قناة النّيل الأزرق
|قناة النّیل الأزرق
|-
|-
|شبکه تلویزیونی الشّروق
|شبکه تلویزیونی الشّروق
|http://www.ashorooq.net
|http://www.ashorooq.net
|قناة الشّروق الفضائية
|قناة الشّروق الفضائیة
|-
|-
|کانال ماهواره‌ای کَسَلا
|کانال ماهواره‌ای کَسَلا
|http://listentosudan.com/sudasite
|http://listentosudan.com/sudasite
|قناة كسلا الفضائية
|قناة كسلا الفضائیة
|}
|}


=== شبكه‌هاي ماهواره‌ای ===
=== شبكه‌های ماهواره‌ای ===
همان‌گونه که در قسمت‌های پیشین اشاره شد، چند شبکه رادیو و تلویزیونی دولتی و خصوصی سودان، برنامه‌های خود را با استفاده از ماهواره‌هایی مانند «عربسَت» و «نایلسَت» پخش می‌کنند و اغلب آنها نیز، دارای پایگاه‌های‌ اینترنتی هستند. علاقه‌مندان به برنامه‌های این شبکه‌ها در کشورهای مختلف جهان، می‌توانند برنامه‌های مورد نظر خود را از طریق شبکه‌ اینترنت دریافت کنند. نشانی پایگاه‌های‌ اینترنتی شبکه‌های مذکور در بخش‌های پیشین ذکر شده است.  
همان‌گونه که در قسمت‌های پیشین اشاره شد، چند شبکه رادیو و تلویزیونی دولتی و خصوصی سودان، برنامه‌های خود را با استفاده از ماهواره‌هایی مانند «عربسَت» و «نایلسَت» پخش می‌کنند و اغلب آنها نیز، دارای پایگاه‌های‌ اینترنتی هستند. علاقه‌مندان به برنامه‌های این شبکه‌ها در کشورهای مختلف جهان، می‌توانند برنامه‌های مورد نظر خود را از طریق شبکه‌ اینترنت دریافت کنند. نشانی پایگاه‌های‌ اینترنتی شبکه‌های مذکور در بخش‌های پیشین ذکر شده است<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.340-342.</ref>.  


=== خبرگزاری ===
=== خبرگزاری ===
خط ۴۹۱: خط ۴۷۶:
* ارائه مستندات تصویری اخبار و گزارش‌ها
* ارائه مستندات تصویری اخبار و گزارش‌ها


خبرگزاری سودان (سونا)، خبرنگاران و گزارشگرانی را در پانزده استان کشور دارد و خدمات خود را به‌طور شبانه روزی ارائه می‌کند.‌ این خبرگزاری، بیست و سه (23) گزارشگر هم در کشورهای مختلف اعم از اروپایی، آسیایی، آفریقایی وعربی دارد. ‌ این خبرگزاری، علاوه‌بر عضویت در تشکّل‌های مربوط به خبرگزاری‌های عربی و آفریقایی، برای تبادل اطّلاعات و اخبار، بیش از پنجاه (50) قرارداد همکاری دوجانبه با خبرگزاری‌های منطقه‌ای و بین المللی، امضاء کرده است.<ref>برگرفته از: 2013 ,sunaـsd.net/suna/aboutSuna/ar</ref>
خبرگزاری سودان (سونا)، خبرنگاران و گزارشگرانی را در پانزده استان کشور دارد و خدمات خود را به‌طور شبانه روزی ارائه می‌کند.‌ این خبرگزاری، بیست و سه (23) گزارشگر هم در کشورهای مختلف اعم از اروپایی، آسیایی، آفریقایی وعربی دارد. ‌ این خبرگزاری، علاوه‌بر عضویت در تشکّل‌های مربوط به خبرگزاری‌های عربی و آفریقایی، برای تبادل اطّلاعات و اخبار، بیش از پنجاه (50) قرارداد همکاری دوجانبه با خبرگزاری‌های منطقه‌ای و بین المللی، امضاء کرده است.<ref>برگرفته از: 2013 ,sunaـsd.net/suna/aboutSuna/ar</ref> نشانی پایگاه اینترنتی خبرگزاری سودان (سونا) چنین است: https://suna-sd.net/en<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران:[https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.343-344.</ref>
 
نشانی پایگاه اینترنتی خبرگزاری سودان (سونا) چنین است: https://suna-sd.net/en


=== اينترنت ===
=== اینترنت ===
براساس گزارش منتشر شده از سوی وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان، آمار و اطّلاعات مربوط به بهره‌برداری از شبکه ‌ اینترنت در سال 2011م. (1390هـ.ش) به شرح زیر بوده است:
براساس گزارش منتشر شده از سوی وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان، آمار و اطّلاعات مربوط به بهره‌برداری از شبکه ‌ اینترنت در سال 2011م. (1390هـ.ش) به شرح زیر بوده است:


خط ۵۰۸: خط ۴۹۱:
* نسبت مناطق روستایی تحت پوشش: 66 درصد
* نسبت مناطق روستایی تحت پوشش: 66 درصد


* کد ‌اینترنتی بین المللی: .sd <ref name=":1" />
* کد ‌اینترنتی بین المللی: .sd <ref name=":1" /><ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.344.</ref>.


=== کتاب ===
=== کتاب ===
بسیاری از نویسندگان، ناشران و متخصّصان چاپ و نشر، بر‌ این باورند که صنعت چاپ و نشر در جمهوری سودان، با مشکلات متعددی روبه‌روست و وضعیت چندان مناسبی ندارد. معمولاً، کتاب‌های سودانی، کیفیت چاپ خیلی خوبی ندارند. هزینه‌های سنگین تولید و توزیع کتاب، بالا بودن قیمت آن، مالیات‌هایی که برای اقلام موردنیاز در صنعت چاپ، مانند کاغذ، فیلم و زینک وضع شده، کمبود نیروی انسانی متخصّص و نداشتن شبکه توزیع مناسب در سراسر کشور، برخی از مشکلات صنعت چاپ و نشر سودان به‌شمار می‌روند.
بسیاری از نویسندگان، ناشران و متخصّصان چاپ و نشر، بر‌ این باورند که صنعت چاپ و نشر در جمهوری سودان، با مشکلات متعددی روبه‌روست و وضعیت چندان مناسبی ندارد. معمولاً، کتاب‌های سودانی، کیفیت چاپ خیلی خوبی ندارند. هزینه‌های سنگین تولید و توزیع کتاب، بالا بودن قیمت آن، مالیات‌هایی که برای اقلام موردنیاز در صنعت چاپ، مانند کاغذ، فیلم و زینک وضع شده، کمبود نیروی انسانی متخصّص و نداشتن شبکه توزیع مناسب در سراسر کشور، برخی از مشکلات صنعت چاپ و نشر سودان به‌شمار می‌روند.


عثمان شنقر، معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان» (اتحاد الكتّاب السّودانيين) در مصاحبه با روزنامه الإنتباهة، مورخ 12 مارس 2013م. (21 اسفند ماه 1391هـ.ش) اظهار داشته است که هزینه‌های چاپ کتاب در سودان، نسبت به کشورهای دیگر مانند مصر، [[لبنان]] و سوریه، بیشتر است.
عثمان شنقر، معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان» (اتحاد الكتّاب السّودانیین) در مصاحبه با روزنامه الإنتباهة، مورخ 12 مارس 2013م. (21 اسفند ماه 1391هـ.ش) اظهار داشته است که هزینه‌های چاپ کتاب در سودان، نسبت به کشورهای دیگر مانند مصر، [[لبنان]] و سوریه، بیشتر است.


معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان»، افزوده است: «حدود 15 ناشر خصوصی در سودان فعالیت دارند که اغلب آنان هم، کتاب‌های خود را در خارج از سودان چاپ می‌کنند».<ref name=":2">رشا عبد الله، «الطبَاعة في السّودان.. الرّوائي ابراهيم اسحق و مدير دار عزّة للنّشر ماذا يقولان؟»، صحیفة الإنتباهة، تأریخ 12 آذار/مارس 2013م.به نشانی:                      http://alintibaha.net/portal</ref>
معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان»، افزوده است: «حدود 15 ناشر خصوصی در سودان فعالیت دارند که اغلب آنان هم، کتاب‌های خود را در خارج از سودان چاپ می‌کنند»<ref name=":2">رشا عبد الله، «الطبَاعة في السّودان.. الرّوائي ابراهيم اسحق و مدير دار عزّة للنّشر ماذا يقولان؟»، صحیفة الإنتباهة، تأریخ 12 آذار/مارس 2013م.به نشانی:  http://alintibaha.net/portal</ref>.


در نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب خارطوم، که از تاریخ یکم تا دوازدهم سپتامبر 2013م. (دهم تا بیست ویکم آذر ماه 1392هـ.ش) برگزار شد، جمعاً یکصد و چهل و چهار ناشر داخلی و خارجی شرکت کرده بودند. نمایشگاه، ناشرانی از کشورهای مختلف مانند جمهوری اسلامی ایران ، مصر، قطر، سوریه،‌ترکیه، عمّان و بعضی از سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متّحد، حضور داشتند.<ref>برگرفته از: 2013 ,http://kibfsudan.com/?bg=comLocations</ref>  
در نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب خارطوم، که از تاریخ یکم تا دوازدهم سپتامبر 2013م. (دهم تا بیست ویکم آذر ماه 1392هـ.ش) برگزار شد، جمعاً یکصد و چهل و چهار ناشر داخلی و خارجی شرکت کرده بودند. نمایشگاه، ناشرانی از کشورهای مختلف مانند جمهوری اسلامی ایران ، مصر، قطر، سوریه،‌ترکیه، عمّان و بعضی از سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متّحد، حضور داشتند<ref>برگرفته از: 2013 ,http://kibfsudan.com/?bg=comLocations</ref>.


کارشناسان چاپ و نشر در جمهوری سودان، معتقدند که برای معرفی فرهنگ ملّی سودان به مردم جهان، باید بودجه خاصّی برای انتشار کتاب‌هایی با موضوعات فرهنگی، اختصاص داده شود و مبتکران سودانی باید از سوی مراکز دولتی و خصوصی مورد حمایت قرار گیرند تا کشور، به جایگاه شایسته خود در فرهنگ اسلامی‌و عربی دست یابد.<ref name=":2" />  
کارشناسان چاپ و نشر در جمهوری سودان، معتقدند که برای معرفی فرهنگ ملّی سودان به مردم جهان، باید بودجه خاصّی برای انتشار کتاب‌هایی با موضوعات فرهنگی، اختصاص داده شود و مبتکران سودانی باید از سوی مراکز دولتی و خصوصی مورد حمایت قرار گیرند تا کشور، به جایگاه شایسته خود در فرهنگ اسلامی‌و عربی دست یابد<ref name=":2" /><ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران:[https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.344-345.</ref>.


=== ارتباطات ===
=== ارتباطات ===
خط ۵۳۲: خط ۵۱۵:
نسبت دارندگان تلفن همراه به کل جمعیّت (افراد بالاتر از پانزده سال): 2/68 درصد
نسبت دارندگان تلفن همراه به کل جمعیّت (افراد بالاتر از پانزده سال): 2/68 درصد


کد بین‌المللی تلفن سودان (00249) است.<ref name=":1" />
کد بین‌المللی تلفن سودان (00249) است.<ref name=":1" /><ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی]، ص.346.</ref>.


== نیز نگاه کنید ==
== نیز نگاه کنید ==
خط ۵۴۸: خط ۵۳۱:


== پاورقی ==
== پاورقی ==
[i] رهبر مبارزات ضد استعماری، در سال های 89ـ1881م. (68ـ1260هـ.ش)<ref>معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ [[سودان]]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی].</ref>
<small>[i] رهبر مبارزات ضد استعماری، در سال های 89ـ1881م. (68ـ1260هـ.ش)</small>


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==

نسخهٔ ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۲

رسانه در سودان

سابقه روزنامه‌نگاری در سودان بیش از یکصد سال است. در سال 1899م. (1278 هـ.ش) نخستین نشریه سودانی به نام «الغازیتة السّودانیّة» به‌طور رسمی ‌منتشر شده و پس از ‌اندکی در همان سال «الغازیتة العسکریة» انتشار یافته است.

اوّلین نشریه غیردولتی در سال 1902م. (1281هـ.ش) منتشر شده و در سال 1935م. (1314هـ.ش) نخستین روزنامه با نام «جریدة النّیل» و پس از آن «جریدة السّودان» انتشار یافته است.[۱]

گسترش فعالیت‌های مطبوعاتی در سودان، با تحوّلات سیاسی و اجتماعی ‌ این سرزمین ارتباط داشته است. بعد از انتشار نوشته‌های محمّد احمد المهدی[i] در دوران استعمار، روزنامه «السّودان» و پس از آن «رائد السّودان» انتشار یافته است [۲] و در سال 1919م. (1298هـ.ش) «حضارة السّودان»، نخستین روزنامه ملّی ‌این کشور، به سردبیری حسین شریف، منتشر شده است[۳]. در حقیقت «حضارة السّودان»، نشریه‌ای دولتی بود که تنها اخبار حاکمان و دستگاه‌های حکومتی را چاپ می‌کرد و به رویدادهای اجتماعی، نمی‌پرداخت.

انقلاب‌های بورژوازی، وقوع جنگ جهانی اوّل در دهه دوم قرن بیستم، اعلام اصول ویلسون، انقلاب‌های سوسیالیستی، جنبش‌های آزادی‌بخش ملّی، گسترش مبارزات ضد استعماری و تحوّلات اقتصادی، آثار و پیامدهایی را در کشورهای مختلف از جمله سودان داشتند. به دنبال‌ این تحوّلات جهانی، در سودان هم، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، گروه‌ها و تشکّل‌های گوناگونی، با دیدگاه‌های طرفداران نظام سرمایه‌داری، هواداران نظام سوسیالیستی و سنّت گرایان، پدیدار شدند و با پیشرفت‌هایی که در عرصه مطبوعات حاصل شده بود، با فعالیت‌های گسترده مطبوعاتی، به تقابل با یکدیگر پرداختند. پس از مدّتی، انجمن‌ها و گروه‌های ادبی و فرهنگی نیز تشکیل شدند و با گسترش ‌ این تشکّل‌ها، انتشار نشریاتی که ـ به‌جای گزارش‌دهی از اقدامات مقامات بلندپایه ـ به بحران‌های کشور در زمینه‌های مختلف بپردازند، بیش از پیش ضرورت یافت. از سوی دیگر، با عنایت به ضرورتِ ساماندهی امور نشریات متعدّد و متنوّعی که در کشور منتشر می‌شدند، نخستین قانون مطبوعات، در سال 1930م. (1309هـ.ش) به تصویب رسید.

در دهه 1320هـ.ش با گسترش جنبش‌های کارگری، اعم از صنفی و سیاسی، اتّحادیه‌ها، انجمن‌ها و جمعیّت‌های مختلفی تأسیس شدند و به تدریج دامنه مبارزات استقلال‌طلبانه و ضد‌استعماری گسترده‌تر شد. اتّحادیه روزنامه نگاران سودان هم در سال 1946م. (برابر با 1325هـ.ش) تأسیس گردید و در مبارزات استقلال طلبانه سودان، نقش مؤثری‌ایفا کرد[۴].

از زمان استقلال سودان در سال 1956م. (1335هـ.ش) تاکنون، بر تعداد نشریات‌ این کشور افزوده شده است. براساس گزارش وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان در سال 2011م. (1390هـ.ش) پنجاه و دو روزنامه سیاسی، اجتماعی یا ورزشی به زبان عربی و یک روزنامه به زبان انگلیسی منتشر شده است. در همان سال 364 مجلّه تخصّصی در سراسر کشور یا برخی استان‌ها، توسط بخش‌های مختلف دولتی و غیر‌دولتی منتشر شده‌‌اند.[۱] اسامی‌ و مشخّصات برخی از مهم‌ترین نشریات سودان، به شرح زیر است:

روزنامه‌های سیاسی[۵]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
صحیفة الإنتباهه www.alintibaha.sd
المجهر السیاس ی http://almeghar.com/news/index.1.html
الأهرام الیومیّة http://www.alahramsd.com/
آخر لحظة http://www.akhirlahza.sd/akhir/
السّودانی http://www.alsudani.sd/news/
صحیفة الصحافة http://www.alsahafasd.net
صحیفة الرأی العام www.rayaam.info مستقل
ألوان http://www.alwansd.com/
صحیفة أخبار الیوم السّودانیة www.akhbaralyoumsd.net
صحیفة الجریدة https://www.aljarida.com/
صحیفة الوطن السّودانیّة www.alwatansudan.com
سودان ویژن

«Sudan Vision»

www.sudanvisiondaily.com مستقل و انگلیسی زبان
الوفاق
صحیفة الأیام www.alayaam.net مستقل
صحیفة الحرّة
سیتیزن «The Citizen» انگلیسی زبان
صحیفة الخرطوم www.khartoumnewspaper.com
صحیفة الوحدة www.alwahada.com مستقل

روزنامه‌های سیاسی

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
صحیفة القوات المسلحة www.algwat.net
صحیفة اخبار السّودان الیومیة www.sudailynews.com
صحیفة الانباء www.alanbaa.info
صحیفة الحوار السّودانیة www.elhewaar.net
صحیفة السّودان الدولیة

والهویّة الجامعة

www.alsudani.info
صحیفة الشّارع السیاسى www.sharisiasi.com
صحیفة المُحرِّر www.almuharrir.com
صحیفة الاتّحادى www.sudani.net
صحیفة المیدان www.midan.net
رأی الشّعب
إیلاف
الحیاة
المائدة

روزنامه‌های اجتماعی[۶]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
صحیفة الدّار السّودانیة www.aldarsd.net
صحیفة حكایات
صحیفة قلب الشّارع
صحیفة نبض الكاریكاتیر

روزنامه‌های ورزشی[۷]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
صحیفة المشاهد www.mushahid.net
صحیفة قوون www.goansport.net
صحیفة الكابتن الرّیاضیّة www.alcaptain.com
صحیفة الصّدی الرّیاضیّة www.alsadda.net
سودان سوكر www.sudansoccer.net

روزنامه‌های الکترونیکی[۸]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
سودانایل«Sudanile» www.sudanile.com
سودان سفارى www.sudansafary.net ویژه اخبار دارفور
صحیفة نــون الإلكترونیة
صحیفة الأسرة والمجتمع www.sudanwomen.net
صحیفة الرؤیة الإلكترونیة www.arruiacenter.net
صوت النّیل www.soutelneel.com
أركامانى www.arkamani.org ویژه مردم شناسی و آثار باستانی سودان
الموسوعة السّودانیة

للأحكام والسّوابق القضائیة

www.sjprecedents.org دانشنامه احکام و سوابق قضائی سودان

روزنامه‌های ویژه آگهی‌های تبلیغاتی[۹]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
جریدة الممتازة www.almumtaza.com
جریدة لهـاولـه www.lahalaho.com
جریدة الوسیط www.ewaseet.com
جریدة إنتشار www.entisharـsd.com
جریدة الإعلانیة
جریدة موبایل تیك

 مجلّات تخصّصی[۱۰]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
سودان‌تریبیون«Sudan Tribune» www.sudantribune.com
مجلة الدراویش www.addaraweesh.co.uk
خارطوم مانیتور«Khartoum Monitor» www.khartoummonitor.net
مجلّة الحیاة العلمیة www.alhayamag.com
مجلة الشّراع www.sudanmagazine.com
صوت السّودان الحُر www.alـnafitha.com
مجلة المیدان www.midan.net
مجلّة اطفال السّودان www.nilekids.net
مجلّة عازه aaza.20m.com
مجلّة النّافـذة
مجلّة حبابكم

مجلّات کودکان[۱۱]

نام روزنامه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
مجلّة اطفال السّودان www.nilekids.net
مجلّة عازه http://www.aaza.20m.com/
مجلّة الشّرطی الصّغیر
مجلّة الصّباح
مجلة الصّبیات

قانون مطبوعات

نخستین قانون مطبوعات سودان، در دوران استعمار، در سال 1930م. (1309 هـ.ش) به تصویب رسید و پس از استقلال هم، اوّلین قانون ملّی مطبوعات، در سال 1973م. (1352هـ.ش) تصویب شده است. در آخرین «قانون مطبوعات و رسانه‌ها»، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) بیش از پیش بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها تأکید شده است[۱].

در اصل (39) قانون اساسی جمهوری سودان، مصوّب سال 2005م. (1384 هـ.ش)، با تصریح بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، چنین آمده است:

1. همه هموطنان از آزادی بیان برخوردارند و اطّلاعات مورد نظر خود را می‌توانند در مطبوعات و رسانه‌ها منتشر کنند.

2. دولت، آزادی مطبوعات و رسانه‌ها را براساس قوانین و مقرّرات جامعه مردم سالار، تضمین می‌کند.

3. همه رسانه‌ها باید اخلاق رسانه‌ای را رعایت کنند و از انتشار مطالب بر ضد ادیان، نژادها، قبایل یا فرهنگ جامعه خودداری کنند و از خشونت طلبی و جنگ طلبی بپرهیزند[۱۲].

در ماده (5) قانون مطبوعات و رسانه‌های سودان، مصوّب سال 2009م. (1388هـ.ش) نیز، بر آزادی مطبوعات و رسانه‌ها، تصریح شده است.

طبق ماده (6) همین قانون، «شورای ملّی مطبوعات و رسانه‌ها»، زیر نظر نهاد ریاست جمهوری فعالیت می‌کند. براساس ماده (9) قانون مذکور، «شورای ملّی مطبوعات و رسانه‌ها»، دارای بیست و یک عضو، به شرح زیر است:

- شش نفر پیشنهادی معاون اوّل ریاست جمهوری که احکام خود را از سوی رئیس‌جمهور دریافت می‌کنند. یکی از‌ این شش نفر، دبیر کلی شورا را بر عهده می‌گیرد.

- هشت نفر نم ایندگان خبرنگار آنکه از طریق مجمع عمومی ‌اتّحادیه خبرنگاران، انتخاب می‌شوند.

- پنج نفر به انتخاب مجلس ملّی سودان.

- دو نفر نم اینده از طرف ناشران، چاپخانه‌داران و توزیع کنندگان.

دوره فعالیت «شورای ملّی مطبوعات و رسانه‌ها» چهار سال است و دفتر مرکزی آن در شهر خارطوم قرار دارد. برخی اختیارات و وظایف‌ این شورا، براساس ماده (8) قانون مطبوعات و رسانه‌ها، به شرح زیر است:

- تعیین ملاک‌ها و شرایط شناسایی خبرنگاران، با هماهنگی اتّحادیه عمومی خبرنگاران

- اعطای کمک‌های لازم برای تسهیل و گسترش فعالیت‌های مؤسسات رسانه‌ای

- اظهار نظر درباره شکایت‌هایی که علیه مطبوعات و رسانه‌ها مطرح می‌شود[۱۳].

رادیو

نخستین شبکه رادیویی سودان را انگلیس در سال 1940م. (1319هـ.ش) در شهر اُم دُرمان، توسط انگلیس تأسیس کرد. هدف اصلی از تأسیس‌ این رادیو، در دوران جنگ جهانی دوّم، آن بود که مردم سودان را از توافق با آلمان بر حذر دارد. رادیو اُم دُرمان، کار خود را با برنامه‌ای به مدّت نیم ساعت در روز آغاز کرد. برنامه‌ای که شامل تلاوت‌ آیاتی از قرآن کریم، بخش خبری کوتاه، یک ترانه مصری و یک ترانه سودانی بود. در سال 1942م. (1321هـ.ش) برنامه‌های رادیو اُم دُرمان، برای تبلیغ اهداف استعمارگران، از نیم ساعت به یک ساعت افزایش یافت.

بخش برون‌مرزی رادیو سودان، برنامه‌هایی را به زبان‌های مختلف، به‌ویژه انگلیسی، فرانسه، هوسا، سواحیلی و امهری پخش می‌کند. امروزه در استان‌های مختلف سودان شبکه‌های رادیویی استانی فعالیت دارند.[۱۴]

در سال 2011م. (1390هـ.ش) رادیو و تلویزیون ملّی سودان، شش شبکه رادیویی سراسری و شانزده شبکه رادیویی استانی را تحت نظر داشته است. علاوه‌بر‌ این‌ها، چهارده شبکه رادیویی خصوصی هم کشور فعالیت دارند.[۱۵] مهم‌ترین شبکه‌های رادیویی سودان، عبارت‌اند از:

· رادیو سودان«إذاعة السّودانیة»، به نشانی‌ اینترنتی زیر:

http://www.sudanradio.info/Arabic

· رادیو قرآن «إذاعة القرآن»

· رادیو وادی النّیل«إذاعة وادی النّیل»، به نشانی‌ اینترنتی زیر:

http://wadi.sudanradio.info/index.php

· رادیو امّت«إذاعة الأمّة»، به نشانی‌ اینترنتی زیر:

http://www.sudanradio.info/media/umma

· رادیو صلح و دوستی «إذاعة السّلام»

· اف ام 100 [۱۶]

· رادیو استان نهر النّیل «إذاعة نهر النیل»

· رادیو استان شمالی «إذاعة الولایة الشمالیة»

· رادیو استان کُردُفان شمالی «إذاعة شمال كردفان»

· رادیو استان القضارف «إذاعة القضارف»

· رادیو استان نیل سفید «إذاعة النیل الابیض»

· رادیو ورزشی 104 «الاذاعة الریاضیة 104»

· رادیو استان بحر احمر «إذاعة البحرالاحمر»

· رادیو استان کَسَلا «إذاعة كَسَلا»

· رادیو غرب کُردُفان «إذاعة غرب كردفان»

· رادیو استان سنّار «إذاعة سنار»

· رادیو استان دارفور جنوبی «إذاعة جنوب دارفور» [۱۷][۱۸].

تلویزیون

تلویزیون جمهوری سودان در سال 1962م. (1341هـ.ش) به‌صورت آزمایشی و موقّت در شهر اُم دُرمان، واقع در استان خارطوم، فعالیت خود را آغاز کرد. در آن زمان تصاویر‌ این تلویزیون فقط تا مسافت 40 کیلومتر قابل دریافت بود. به عبارت دیگر، تنها ساکنان پایتخت سه‌گانه سودان ـ خارطوم، اُم دُرمان و خارطوم بحری ـ می‌توانستند برنامه‌های آن را مشاهده کنند. یک سال بعد، دولت آلمان، دستگاه‌ها و تجهیزات نوینی را برای پخش برنامه‌های سیاسی و ورزشی، به تلویزیون سودان هدیه کرد. از آن پس تلویزیون ملّی سودان، علاوه‌بر افزایش زمان پخش برنامه‌ها، مناطق گسترده‌تری را تحت پوشش خود قرار داد. تلویزیون سودان، علاوه‌بر اخبار داخلی و خارجی، برنامه‌های گوناگونی را، با موضوعات اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی پخش می‌کند.

تلویزیون ملّی سودان، در ده سال نخست، فقط از پایتخت ‌ این کشور پخش می‌شد ولی از سال 1972م. (1351هـ.ش) اقدامات اوّلیه برای راه ‌اندازی شیکه‌های استانی صورت پذیرفت. در همان سال، نخستین فرستنده تلویزیونی استانی، به نام تلویزیون الجزیره، در شهر «وَد مدنی»، مرکز استان الجزیره راه ‌اندازی شد. دومین فرستنده تلویزیونی استانی سودان در سال 1976م. (1355هـ.ش) در شهر «عَطبَره»، واقع در استان «نهر النّیل» راه ‌اندازی شد.

تلویزیون ملّی سودان، از سال 1991م. (1370هـ.ش) از تجهیزات پخش ماهواره‌ای و ‌ اینترنتی، برخوردار شده است. از آن زمان تاکنون، بر تعداد فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی در همه استان‌های سودان افزوده شده است. علاوه‌بر ‌ این چندین شبکه تلویزیون ماهواره‌ای در جمهوری سودان راه ‌اندازی شده‌اند.[۱۹]

براساس گزارش وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان در سال 2011م. (1390هـ.ش) رادیو و تلویزیون ملّی سودان، یک شبکه تلویزیونی سراسری و نوزده شبکه تلویزیونی استانی را تحت نظر داشته است. در همان سال، شش شبکه تلویزیونی خصوصی هم کشور فعّال بوده ‌اند.[۱۵] مهم‌ترین شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در جمهوری سودان عبارت‌اند از:

نام شبکه نشانی پایگاه‌ اینترنتی ملاحظات
تلویزیون ملّی سودان http://www.sudantv.net التّلفزیون السّودانی
شبکه تلویزیونی نیل آبی http://bnile.tv قناة النّیل الأزرق
شبکه تلویزیونی الشّروق http://www.ashorooq.net قناة الشّروق الفضائیة
کانال ماهواره‌ای کَسَلا http://listentosudan.com/sudasite قناة كسلا الفضائیة

شبكه‌های ماهواره‌ای

همان‌گونه که در قسمت‌های پیشین اشاره شد، چند شبکه رادیو و تلویزیونی دولتی و خصوصی سودان، برنامه‌های خود را با استفاده از ماهواره‌هایی مانند «عربسَت» و «نایلسَت» پخش می‌کنند و اغلب آنها نیز، دارای پایگاه‌های‌ اینترنتی هستند. علاقه‌مندان به برنامه‌های این شبکه‌ها در کشورهای مختلف جهان، می‌توانند برنامه‌های مورد نظر خود را از طریق شبکه‌ اینترنت دریافت کنند. نشانی پایگاه‌های‌ اینترنتی شبکه‌های مذکور در بخش‌های پیشین ذکر شده است[۲۰].

خبرگزاری

تنها خبرگزاری رسمی‌ و دولتی سودان، به نام «وكالة السّودان للأنباء» (Sudan News Agency) در سال 1971م. (1350هـ.ش) کار خود را با انتشار اخبار به زبان‌های عربی و انگلیسی آغاز کرد.

خبرگزاری سودان (سونا)، وظیفه جمع آوری اخبار و اطّلاعات نوشتاری، شنیداری و دیداری در داخل سودان و خارج از آن، پردازش و انتشار آنها با استفاده از فناوری‌های نوین و خدمت به منافع ملّی سودان در داخل و خارج از کشور را، برعهده دارد. امروزه، خدمات خبرگزاری سودان، در نقاط مختلف جهان از طریق شبکه‌ اینترنت، قابل دریافت است. ‌ این خبرگزاری از سال 2010م. (1389هـ.ش) خدمت رسانی ویدئویی را نیز، به خدمات خود افزوده است. بنابر این، خدمات خبرگزاری سونا شامل سه گروه زیر است.

  • ارائه متن نوشتاری اخبار و گزارش‌ها
  • ارائه مستندات صوتی اخبار و گزارش‌ها
  • ارائه مستندات تصویری اخبار و گزارش‌ها

خبرگزاری سودان (سونا)، خبرنگاران و گزارشگرانی را در پانزده استان کشور دارد و خدمات خود را به‌طور شبانه روزی ارائه می‌کند.‌ این خبرگزاری، بیست و سه (23) گزارشگر هم در کشورهای مختلف اعم از اروپایی، آسیایی، آفریقایی وعربی دارد. ‌ این خبرگزاری، علاوه‌بر عضویت در تشکّل‌های مربوط به خبرگزاری‌های عربی و آفریقایی، برای تبادل اطّلاعات و اخبار، بیش از پنجاه (50) قرارداد همکاری دوجانبه با خبرگزاری‌های منطقه‌ای و بین المللی، امضاء کرده است.[۲۱] نشانی پایگاه اینترنتی خبرگزاری سودان (سونا) چنین است: https://suna-sd.net/en[۲۲]

اینترنت

براساس گزارش منتشر شده از سوی وزارت اطّلاع رسانی جمهوری سودان، آمار و اطّلاعات مربوط به بهره‌برداری از شبکه ‌ اینترنت در سال 2011م. (1390هـ.ش) به شرح زیر بوده است:

  • تعداد کاربران‌ اینترنت: 000/050/11 نفر
  • طول شبکه فیبر نوری: 615/16 کیلومتر
  • نسبت مناطق تحت پوشش شبکه‌ها به مساحت کل کشور: 8/65 درصد
  • نسبت دسترسی مردم به شبکه‌ها: 90 درصد از کل جمعیّت
  • نسبت مناطق روستایی تحت پوشش: 66 درصد
  • کد ‌اینترنتی بین المللی: .sd [۱۵][۲۳].

کتاب

بسیاری از نویسندگان، ناشران و متخصّصان چاپ و نشر، بر‌ این باورند که صنعت چاپ و نشر در جمهوری سودان، با مشکلات متعددی روبه‌روست و وضعیت چندان مناسبی ندارد. معمولاً، کتاب‌های سودانی، کیفیت چاپ خیلی خوبی ندارند. هزینه‌های سنگین تولید و توزیع کتاب، بالا بودن قیمت آن، مالیات‌هایی که برای اقلام موردنیاز در صنعت چاپ، مانند کاغذ، فیلم و زینک وضع شده، کمبود نیروی انسانی متخصّص و نداشتن شبکه توزیع مناسب در سراسر کشور، برخی از مشکلات صنعت چاپ و نشر سودان به‌شمار می‌روند.

عثمان شنقر، معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان» (اتحاد الكتّاب السّودانیین) در مصاحبه با روزنامه الإنتباهة، مورخ 12 مارس 2013م. (21 اسفند ماه 1391هـ.ش) اظهار داشته است که هزینه‌های چاپ کتاب در سودان، نسبت به کشورهای دیگر مانند مصر، لبنان و سوریه، بیشتر است.

معاون دبیر کل «اتّحادیه نویسندگان سودان»، افزوده است: «حدود 15 ناشر خصوصی در سودان فعالیت دارند که اغلب آنان هم، کتاب‌های خود را در خارج از سودان چاپ می‌کنند»[۲۴].

در نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب خارطوم، که از تاریخ یکم تا دوازدهم سپتامبر 2013م. (دهم تا بیست ویکم آذر ماه 1392هـ.ش) برگزار شد، جمعاً یکصد و چهل و چهار ناشر داخلی و خارجی شرکت کرده بودند. نمایشگاه، ناشرانی از کشورهای مختلف مانند جمهوری اسلامی ایران ، مصر، قطر، سوریه،‌ترکیه، عمّان و بعضی از سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متّحد، حضور داشتند[۲۵].

کارشناسان چاپ و نشر در جمهوری سودان، معتقدند که برای معرفی فرهنگ ملّی سودان به مردم جهان، باید بودجه خاصّی برای انتشار کتاب‌هایی با موضوعات فرهنگی، اختصاص داده شود و مبتکران سودانی باید از سوی مراکز دولتی و خصوصی مورد حمایت قرار گیرند تا کشور، به جایگاه شایسته خود در فرهنگ اسلامی‌و عربی دست یابد[۲۴][۲۶].

ارتباطات

بخش ارتباطات مخابراتی در جمهوری سودان، از جمله بخش‌هایی است که از فناوری‌های نوین، بهره‌برداری کرده است. سودان، نخستین کشور آفریقایی و دومین کشور در منطقه خاورمیانه است که در آن ارائه خدمات نسل سوم اُپراتورهای تلفن همراه، از سال 2010م. (1389هـ.ش) فراگیر شده است. سه شرکت مخابراتی اصلی در سودان عبارت‌اند از: «زین»، «سودانی» و«ام تی ان»(MTN).

در سال 2011م. (1390هـ.ش) آمار و اطّلاعات مربوط به میزان استفاده از شبکه‌های مخابراتی به شرح زیر بوده است:

تعداد مشترکان تلفن ثابت: 684/544 مشترک

تعداد دارندگان تلفن همراه: 502/369/17 نفر

نسبت دارندگان تلفن همراه به کل جمعیّت (افراد بالاتر از پانزده سال): 2/68 درصد

کد بین‌المللی تلفن سودان (00249) است.[۱۵][۲۷].

نیز نگاه کنید

پاورقی

[i] رهبر مبارزات ضد استعماری، در سال های 89ـ1881م. (68ـ1260هـ.ش)

کتابشناسی

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ وزارة الإعلام جمهورية السّودان(2011). السّودان: أرض الفرص، حقائق و أرقام. الخرطوم: وزارة الإعلام، يوليو، 23.
  2. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm
  3. ↑ عجب الفيّا، الأدب السّوداني الحديث (2013)، موسوعة التّوثیق الشّامل، بخش «الأدب والنقد والرواية: منتدى الأدب والنقد» مدخل «الأدب السّوداني الحديث» به نشاني:  http://www.tawtheegonline.com/vb/showthread.php?t=33838
  4. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers.htm
  5. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_political.htm
  6. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_social.htm
  7. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_sport.htm
  8. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_web.htm
  9. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_ads.htm
  10. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines.htm
  11. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanway.sd/newapapers_magazines_kids.htm
  12. ↑ برگرفته از: 2013, http://esudany.com/constitution.html
  13. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.337-339.
  14. ↑ سید جوادی، سید باقر (1379): 97ـ95.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ۱۵٫۲ ۱۵٫۳ وزارة الإعلام جمهورية السّودان(2011). السّودان: أرض الفرص، حقائق و أرقام. الخرطوم: وزارة الإعلام، يوليو، 22.
  16. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudanradio.info/Arabic
  17. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://listentosudan.com/sudasite
  18. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.339-340.
  19. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://sudantv.net/mag/submagadd.php?yy=MTY
  20. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.340-342.
  21. ↑ برگرفته از: 2013 ,sunaـsd.net/suna/aboutSuna/ar
  22. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران:موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.343-344.
  23. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.344.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ رشا عبد الله، «الطبَاعة في السّودان.. الرّوائي ابراهيم اسحق و مدير دار عزّة للنّشر ماذا يقولان؟»، صحیفة الإنتباهة، تأریخ 12 آذار/مارس 2013م.به نشانی:  http://alintibaha.net/portal
  25. ↑ برگرفته از: 2013 ,http://kibfsudan.com/?bg=comLocations
  26. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران:موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.344-345.
  27. ↑ معماریان، مریم، امیدی، مصطفی (1394). جامعه و فرهنگ سودان. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.346.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=رسانه‌ها_و_وسائل_ارتباط_جمعی_سودان&oldid=33167»