صوفیان ساحل‌ عاج: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۲ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۲۲

از میان سایر فرق اسلامی، صوفی‌گری در ساحل‌ عاج از گستردگی و نفوذ قابل‌توجهی برخوردار است. شایان‌ذکر است، تصوف نیز همچون خود اسلام و هم‌زمان با آن، توسط مردان مقدس و مرشدان، وارد آفریقا شده است. صوفیان به‌عنوان مبلغان منفرد یا به‌عنوان اعضای طریقت‌های سازمان‌یافته، از پیشگامان تغییر دین افراد محلی بودند و قبایل را، هرچند به نحوی سطحی مسلمان می‌کردند. نکته دیگر اینکه فرقه‌های صوفی غرب آفریقا، عمدتاً ازسوی شمال آفریقا و توسط بربرها در این ناحیه گسترش یافتند. در مقایسه با شرق آفریقا تعداد آن‌ها کمتر بود، اما به‌تدریج و طی چند دهه اخیر، صوفیان غرب آفریقا نیز پرشمار شده و می‌توان گفت هم‌اکنون فرق صوفی غرب از شرق، بیشتر و گسترده‌تر می‌نمایند.

مهمترین فرقه‌هایی که در غرب آفریقا رواج دارند، «تیجانیه» و «قادریه» هستند که در کشورهایی چون مگینه، نیجر، غنا و مالی پیروان فراوانی دارند. این دو فرقه اتفاقاً، مهمترین طریقت‌های صوفیانه کشور مالی محسوب می‌شوند^[۱]؛ درنتیجه می‌توانیم، در پیوند با موضوع ورود اسلام به ساحل‌ عاج که به‌ویژه از سمت کشور مالی بود، ورود و حضور طریقت‌های تیجانیه و قادریه که این‌ها نیز دو طریقت مهم صوفیه در ساحل‌ عاج هستند را، به همین منظور و از سمت کشور مالی بدانیم. هم‌اکنون فرقه قادریه بیشتر در غرب و تیجانیه در شرق این کشور شیوع دارند. دو فرقه دیگر صوفیه نیز در این کشور مرسوم‌اند، اما پیروان کمتری دارند. البته کسانی چون فرولیش معتقدند که فرق گوناگون در ساحل‌ عاج، در مقایسه با سایر کشورهای غرب آفریقا، پیروان کمتری دارند و اصولاً کمتر شیوع پیدا کرده‌اند^[۲]؛ اما در کل، صوفی‌های ساحل‌ عاج قابل‌ ملاحظه‌اند.

توضیح اینکه، قادریه، نخستین فرقه‌ای بود که وارد غرب آفریقا شد. این فرقه که به دست شخصی ایرانی به‌نام «شیخ عبدالقادر گیلانی»، در سده 11 میلادی بنیان گذاشته شد، مبتنی بر عشق به خدا و پیامبر اعظم صلوة‌‌الله علیه، احترام به مذاهب اسلامی و وحدت خالق یکتاست. همچنین، پیروان طریقت قادریه، شهره به آرام بودن، صبوری و صمیمیت‌اند و از ارادت خاص به پیروان مذهب اهل بیت علیهم‌السلام برخوردارند.^[۳] درمیان شیوخ معروف و مهم قادری، «محمد بقاعی» کسی بود که موجب شیوع این فرقه در غرب آفریقا شده است. این فرقه همچنین، ازجمله فرقه‌هایی بوده است که با استعمار در منطقه، به‌ویژه استعمار فرانسه، مبارزه نموده است.

دیگر طریقت صوفی، تیجانیه، شاخه‌ای‌‌ست از اسلام صوفی که به‌‌دست شخصی به‌نام «احمد تیجانی»، از پیروان مذهب مالکی و در سال 1782 میلادی، در شمال آفریقا تأسیس شده است. تفکر تیجانی، از اندیشه‌های امام محمد غزالی نیز الهام گرفته است. وی خود را از نوادگان امام حسن^(ع) می‌دانست. این فرقه از سمت الجزایر در آفریقا گسترش یافته و هم‌اکنون، به‌‌همراه قادریه، از شایع‌ترین فرقه‌های صوفیه در این قاره محسوب می‌شود. به‌‌نظر تیجانیه، تقدیس و قدرت معنوی مشایخ این طریقت، از طریق مشایخ قبلی به‌‌دست نیامده، بلکه محدود و منحصر به پیامبر اسلام و احمد تیجانی است. از ویژگی‌های این طریقت این است که «هیچ‌گونه زهد و ریاضت و قوانین دشوار وجود ندارد، بلکه بیش‌ از همه‌چیز بر نیاز معنوی میان خدا و انسان تأکید می‌شود». بالعکس قادریه، پیروان تیجانیه در طول تاریخ چندان مخالفتی با استعمارگران فرانسوی نشان نداده و گاه حتی با آن‌ها همکاری نیز داشته‌‌اند، اما این‌گونه به‌‌نظر می‌رسد که بخش عمده پیروان تصوف در غرب آفریقا به این فرقه گرایش دارند. به‌‌گفته آقای حکیم الهی، بیش‌از 80 درصد مسلمانان غرب آفریقا صوفی‌‌مسلک و پیرو مسلک و آیین تیجانیه هستند. نکته آخر اینکه تیجانی‌های ساحل‌ عاج، به شیعیان بسیار نزدیک‌اند و حتی عزاداری ماه محرم را هم برپا می‌دارند.^[۴]^[۵]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
↑ Froelich, J.C. (1962). Les Musulmans d’Afrique noire, Paris: éditions de l’Orante.
↑ عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
↑ مصاحبه با محمدرضا حاجی کریم جباری (1391). شورای راهبردی وزارت امور خارجه، 27 آبان 1391.
↑ حسینی، روح الله، خان آبادی، سعید(1400). جامعه و فرهنگ ساحل‌ عاج. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص.231-233.

[1] عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.

[2] Froelich, J.C. (1962). Les Musulmans d’Afrique noire, Paris: éditions de l’Orante.

[3] عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.

[4] مصاحبه با محمدرضا حاجی کریم جباری (1391). شورای راهبردی وزارت امور خارجه، 27 آبان 1391.

[5] حسینی، روح الله، خان آبادی، سعید(1400). جامعه و فرهنگ ساحل‌ عاج. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص.231-233.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-ازمیان سایر فرق اسلامی، صوفی‌گری در ساحل‌ عاج از گستردگی و نفوذ قابل‌توجهی برخوردار است. شایان‌ذکر است، تصوف نیز همچون خود اسلام و هم‌زمان با آن، توسط مردان مقدس و مرشدان، وارد آفریقا شده است. صوفیان به‌عنوان مبلغان منفرد یا به‌عنوان اعضای طریقت‌های سازمان‌یافته، از پیشگامان تغییر دین افراد محلی بودند و قبایل را، هرچند به نحوی سطحی مسلمان می‌کردند. نکته دیگر اینکه فرقه‌های صوفی غرب آفریقا، عمدتاً ازسوی شمال آفریقا و توسط بربرها در این ناحیه گسترش یافتند. در مقایسه با شرق آفریقا تعداد آن‌ها کمتر بود، اما به‌تدریج و طی چند دهه اخیر، صوفیان غرب آفریقا نیز پرشمار شده و می‌توان گفت هم‌اکنون فرق صوفی غرب از شرق، بیشتر و گسترده‌تر می‌نمایند.
+از میان سایر فرق اسلامی، صوفی‌گری در ساحل‌ عاج از گستردگی و نفوذ قابل‌توجهی برخوردار است. شایان‌ذکر است، تصوف نیز همچون خود اسلام و هم‌زمان با آن، توسط مردان مقدس و مرشدان، وارد آفریقا شده است. صوفیان به‌عنوان مبلغان منفرد یا به‌عنوان اعضای طریقت‌های سازمان‌یافته، از پیشگامان تغییر دین افراد محلی بودند و قبایل را، هرچند به نحوی سطحی مسلمان می‌کردند. نکته دیگر اینکه فرقه‌های صوفی غرب آفریقا، عمدتاً ازسوی شمال آفریقا و توسط بربرها در این ناحیه گسترش یافتند. در مقایسه با شرق آفریقا تعداد آن‌ها کمتر بود، اما به‌تدریج و طی چند دهه اخیر، صوفیان غرب آفریقا نیز پرشمار شده و می‌توان گفت هم‌اکنون فرق صوفی غرب از شرق، بیشتر و گسترده‌تر می‌نمایند.
-مهمترین فرقه‌هایی که در غرب آفریقا رواج دارند، «تیجانیه» و «قادریه» هستند که در کشورهایی چون مگینه، نیجر، غنا و [[مالی]] پیروان فراوانی دارند. این دو فرقه اتفاقاً، مهمترین طریقت‌های صوفیانه کشور مالی محسوب می‌شوند (عرب‌‌احمدی، 1393)؛ درنتیجه می‌توانیم، در پیوند با موضوع ورود اسلام به ساحل‌ عاج که به‌ویژه از سمت کشور مالی بود، ورود و حضور طریقت‌های تیجانیه و قادریه که این‌ها نیز دو طریقت مهم صوفیه در ساحل‌ عاج هستند را، به همین منظور و از سمت کشور مالی بدانیم. هم‌اکنون فرقه قادریه بیشتر در غرب و تیجانیه در شرق این کشور شیوع دارند. دو فرقه دیگر صوفیه نیز در این کشور مرسوم‌اند، اما پیروان کمتری دارند. البته کسانی چون فرولیش معتقدند که فرق گوناگون در ساحل‌ عاج، در مقایسه با سایر کشورهای غرب آفریقا، پیروان کمتری دارند و اصولاً کمتر شیوع پیدا کرده‌اند (Froelich, 1962)؛ اما درکل، صوفی‌های ساحل‌ عاج قابل‌ملاحظه‌اند.
+مهمترین فرقه‌هایی که در غرب آفریقا رواج دارند، «تیجانیه» و «قادریه» هستند که در کشورهایی چون مگینه، نیجر، غنا و مالی پیروان فراوانی دارند. این دو فرقه اتفاقاً، مهمترین طریقت‌های صوفیانه کشور مالی محسوب می‌شوند<ref>عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.</ref>؛ درنتیجه می‌توانیم، در پیوند با موضوع ورود اسلام به ساحل‌ عاج که به‌ویژه از سمت کشور مالی بود، ورود و حضور طریقت‌های تیجانیه و قادریه که این‌ها نیز دو طریقت مهم صوفیه در ساحل‌ عاج هستند را، به همین منظور و از سمت کشور مالی بدانیم. هم‌اکنون فرقه قادریه بیشتر در غرب و تیجانیه در شرق این کشور شیوع دارند. دو فرقه دیگر صوفیه نیز در این کشور مرسوم‌اند، اما پیروان کمتری دارند. البته کسانی چون فرولیش معتقدند که فرق گوناگون در ساحل‌ عاج، در مقایسه با سایر کشورهای غرب آفریقا، پیروان کمتری دارند و اصولاً کمتر شیوع پیدا کرده‌اند<ref>Froelich, J.C. (1962). ''Les Musulmans d’Afrique noire,'' Paris: éditions de l’Orante.</ref>؛ اما در کل، صوفی‌های ساحل‌ عاج قابل‌ ملاحظه‌اند.
-توضیح اینکه، قادریه، نخستین فرقه‌ای بود که وارد غرب آفریقا شد. این فرقه که به دست شخصی ایرانی به‌نام «شیخ عبدالقادر گیلانی»، در سده 11 میلادی بنیان گذاشته شد، مبتنی بر عشق به خدا و پیامبر اعظم صلوة‌‌الله علیه، احترام به مذاهب اسلامی و وحدت خالق یکتاست. همچنین، پیروان طریقت قادریه، شهره به آرام بودن، صبوری و صمیمیت‌اند و از ارادت خاص به پیروان مذهب اهل بیت علیهم‌السلام برخوردارند (عرب‌احمدی، 1393). درمیان شیوخ معروف و مهم قادری، «محمد بقاعی» کسی بود که موجب شیوع این فرقه در غرب آفریقا شده است. این فرقه همچنین، ازجمله فرقه‌هایی بوده است که با استعمار در منطقه، به‌ویژه استعمار فرانسه، مبارزه نموده است.
+توضیح اینکه، قادریه، نخستین فرقه‌ای بود که وارد غرب آفریقا شد. این فرقه که به دست شخصی ایرانی به‌نام «شیخ عبدالقادر گیلانی»، در سده 11 میلادی بنیان گذاشته شد، مبتنی بر عشق به خدا و پیامبر اعظم صلوة‌‌الله علیه، احترام به مذاهب اسلامی و وحدت خالق یکتاست. همچنین، پیروان طریقت قادریه، شهره به آرام بودن، صبوری و صمیمیت‌اند و از ارادت خاص به پیروان مذهب اهل بیت علیهم‌السلام برخوردارند.<ref>عرب‌احمدی، امیربهرام (1393). «دانشنامه جهان اسلام (آفریقای مسلمان غیرعرب)». تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.</ref> درمیان شیوخ معروف و مهم قادری، «محمد بقاعی» کسی بود که موجب شیوع این فرقه در غرب آفریقا شده است. این فرقه همچنین، ازجمله فرقه‌هایی بوده است که با استعمار در منطقه، به‌ویژه استعمار فرانسه، مبارزه نموده است.
-دیگر طریقت صوفی، تیجانیه، شاخه‌ای‌‌ست از اسلام صوفی که به‌‌دست شخصی به‌نام «احمد تیجانی»، از پیروان مذهب مالکی و در سال 1782 میلادی، در شمال آفریقا تأسیس شده است. تفکر تیجانی، از اندیشه‌های امام محمد غزالی نیز الهام گرفته است. وی خود را از نوادگان امام حسن<sup>(ع)</sup> می‌دانست. این فرقه از سمت الجزایر در آفریقا گسترش یافته و هم‌اکنون، به‌‌همراه قادریه، از شایع‌ترین فرقه‌های صوفیه در این قاره محسوب می‌شود. به‌‌نظر تیجانیه، تقدیس و قدرت معنوی مشایخ این طریقت، از طریق مشایخ قبلی به‌‌دست نیامده، بلکه محدود و منحصر به پیامبر اسلام و احمد تیجانی است. از ویژگی‌های این طریقت این است که «هیچ‌گونه زهد و ریاضت و قوانین دشوار وجود ندارد، بلکه بیش‌از همه‌چیز بر نیاز معنوی میان خدا و انسان تأکید می‌شود». بالعکس قادریه، پیروان تیجانیه در طول تاریخ چندان مخالفتی با استعمارگران فرانسوی نشان نداده و گاه حتی با آن‌ها همکاری نیز داشته‌‌اند، اما این‌گونه به‌‌نظر می‌رسد که بخش عمده پیروان تصوف در غرب آفریقا به این فرقه گرایش دارند. به‌‌گفته آقای حکیم الهی، بیش‌از 80 درصد مسلمانان غرب آفریقا صوفی‌‌مسلک و پیرو مسلک و آیین تیجانیه هستند. نکته آخر اینکه تیجانی‌های ساحل‌ عاج، به شیعیان بسیار نزدیک‌اند و حتی عزاداری ماه محرم را هم برپا می‌دارند (مصاحبه با محمدرضا حاجی کریم جباری، 1391).
+دیگر طریقت صوفی، تیجانیه، شاخه‌ای‌‌ست از اسلام صوفی که به‌‌دست شخصی به‌نام «احمد تیجانی»، از پیروان مذهب مالکی و در سال 1782 میلادی، در شمال آفریقا تأسیس شده است. تفکر تیجانی، از اندیشه‌های امام محمد غزالی نیز الهام گرفته است. وی خود را از نوادگان امام حسن<sup>(ع)</sup> می‌دانست. این فرقه از سمت الجزایر در آفریقا گسترش یافته و هم‌اکنون، به‌‌همراه قادریه، از شایع‌ترین فرقه‌های صوفیه در این قاره محسوب می‌شود. به‌‌نظر تیجانیه، تقدیس و قدرت معنوی مشایخ این طریقت، از طریق مشایخ قبلی به‌‌دست نیامده، بلکه محدود و منحصر به پیامبر اسلام و احمد تیجانی است. از ویژگی‌های این طریقت این است که «هیچ‌گونه زهد و ریاضت و قوانین دشوار وجود ندارد، بلکه بیش‌ از همه‌چیز بر نیاز معنوی میان خدا و انسان تأکید می‌شود». بالعکس قادریه، پیروان تیجانیه در طول تاریخ چندان مخالفتی با استعمارگران فرانسوی نشان نداده و گاه حتی با آن‌ها همکاری نیز داشته‌‌اند، اما این‌گونه به‌‌نظر می‌رسد که بخش عمده پیروان تصوف در غرب آفریقا به این فرقه گرایش دارند. به‌‌گفته آقای حکیم الهی، بیش‌از 80 درصد مسلمانان غرب آفریقا صوفی‌‌مسلک و پیرو مسلک و آیین تیجانیه هستند. نکته آخر اینکه تیجانی‌های ساحل‌ عاج، به شیعیان بسیار نزدیک‌اند و حتی عزاداری ماه محرم را هم برپا می‌دارند.<ref>مصاحبه با محمدرضا حاجی کریم جباری (1391). شورای راهبردی وزارت امور خارجه، 27 آبان 1391.</ref><ref>حسینی، روح الله، خان آبادی، سعید(1400). جامعه و فرهنگ ساحل‌ عاج. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]،ص.231-233.</ref>
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[روابط حکام با اسلام و مسلمانان ساحل عاج]]؛ [[وضعیت کنونی اسلام در ساحل‌ عاج]]؛ [[تاریخ دین اسلام در ساحل عاج]]؛ [[شیعیان ساحل‌ عاج]]؛ [[مسیحیت در ساحل عاج]]؛ [[مسیحیت هریسم در ساحل عاج]]؛ [[مسیحیت سلست در ساحل عاج]]؛ [[جان باوری در ساحل عاج]]؛ [[پورو در ساحل عاج]]؛ [[فتیشیسم در ساحل عاج]]؛ [[ساحران و مارابوها در ساحل عاج]]؛ [[بهائیت در ساحل عاج]]؛ [[فراماسونری در ساحل‌ عاج]]
+== کتابشناسی ==