اقوام و نژادهای اردن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۷

مردم اولیه امیرنشین اردن را اغلب قبایل عرب بدوی تشکیل می‌دادند. این قبایل به طور عمده از دو تیره “قیسی” (قیس بن عیلان) و “سمینی” در جنوب بودند. اما در حال حاضر اعراب صحرانشین و بدوی بیشتر در بخش شرقی زندگی می‌کنند که تحت مراقبت و نظارت دفتر امور قبایل می‌باشند. البته باید از نظر نژادی میان اردنی‌های شرق رود اردن که عمدتاً از تیره خالص و اصیل مدیترانه‌ای و از نظر قومی‌ شبیه مردم صحرا نشین سوریه و عربستان سعودی هستند و اعراب دره‌ اردن، تفاوت قائل شد. اقوام اخیر، نسبتاً بلندتر، تنومندتر، و سرهایشان بزرگ‌تر است و بعضی از صاحب نظران معتقدند که اینان اخلاف کنعانی‌هایی هستند که احتمالاً اجدادشان در اقصی نقاط شمال شرقی - در ناحیه زاگرس - زندگی می‌کرده‌اند. از این رو قرابت قومی‌ و نژادی آن‌ها با ایرانیان بعید به نظر نمی‌آید. به هرحال اکنون اقوام عمده اردن را به سه دسته تقسیم می‌کنند^[۱]:

بدویان

در ابتدای تأسیس امیرنشین اردن 40 درصد جمعیت این کشور را بدویان تشکیل می‌دادند، ولی امروزه تنها حدود 5 تا 7 درصد جمعیت این کشور را بدویان تشکیل می‌دهند^[۲] و علی رغم کمی‌ تعداد، نقش عمده‌ای در این کشور دارند. حکومت اردن از نظر سیاسی بر بدویان مسلط است و توانسته حمایت آنان را نسبت به حکومت جلب نماید. ارتش این کشور عمدتاً از بدویان تشکیل یافته و افسران بلند پایه ارتش را نیز این گروه تشکیل می‌دهند.

در شرق این کشور جلوه‌های زندگی بدوی بیشتر به چشم می‌خورد. آنچه باعث حفظ شیوه زندگی بدوی در شرق اردن گردیده وجود نواحی کم باران است که بادیه نامیده می‌شود. بدویان به قبایل متعددی تقسیم می‌شوند که از مهم‌ترین این قبایل می‌توان به بنی خالد، بنی صخر، حویطات و رحسان اشاره نمود. آنان اصولاً مردمی‌ سرسخت هستند که با دنیای شهرنشینی بیگانه‌اند و با روستاییان نیز روابط مناسبی ندارند. هرچند امروزه دگرگونی‌هایی در شیوه زندگی عده‌ای از آنان حاصل گردیده است.

قفقازی‌ها

قفقازی‌ها گروه‌هایی با لهجه‌های چندگانه‌اند که چرکسی‌ها و چچن‌ها مهم‌ترینآن‌ها هستند که به اردن پیوستند و در مناطق بلقاء، امان، جرش، وادی السیر، زرقاء، ناعور، صویلح، سخنه و الازرق و مناطق دیگر ساکن شدند. چرکس‌ها و چچن‌ها در ساخت منطقه‌ای که به اردن شرقی (Trans Jordan) و بعدها به اردن‌ هاشمی‌ شناخته شد، مشارکت کردند.

چرکس‌ها و چچنی‌ها به ترتیب بیست و پنج هزار و دو هزار نفر^[۳] از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. این دو گروه به دو زبان متفاوت سخن می‌گویند. گروه اول سنی مذهب و گروه دوم شیعه هستند که همگی در سال 1880 پس از کنگره سال 1878 برلین که ناحیه قفقاز را به روسیه داد، به جنوب امپراطوری عثمانی آمدند و دولت اردن آن‌ها را در قسمت شمال شرقی اردن سکنا داد. امروزه چرکس‌ها و چچنی‌ها از نظر سیاسی از مردم اردن جدا نیستند و نسبت به خاندان‌ هاشمی‌ وفا دارند. در پارلمان یک کرسی به چرکس‌ها و دیگری به چچنی‌ها اختصاص دارد. تعدادی از آن‌ها به مقام وزارت رسیده‌اند و تا کنون یک چرکسی توانسته به مقام نخست وزیری دست یابد. بیشتر چرکس‌ها به کشاورزی و تجارت مشغول هستند، آن‌ها علاوه بر زبان محلی خود، به زبان عربی نیز صحبت می‌کنند. امروزه با توجه به ازدواج‌هایی که میان اعراب و چرکس‌ها صورت می‌گیرد، تفاوت میان این دو گروه کمتر شده است^[۴].

با وجود ارتباطات خوبی چون مبادله تجاری و گاهی ارتباطات سببی که بین چرکسی‌ها و ساکنان عشایر اردنی این منطقه مثل: بنی شاکر، بنی حسن، بنی عباد، بنی صخر و العدوان و عشایر السلط از مسلمان و مسیحی و دیگران پیوند ایجاد کرد، ترس، آشوب و درگیری از مظاهر آشکار ساکنان هر دو طرف بود. اقلیت قفقازی مانند همه اقلیت‌ها در نقاط مختلف دنیا بر حفظ زبان و میراث و آداب و رسومش از نابودی تلاش کرد، چنان چه در بیشتر اوقات در موقعیت جغرافی خاص خودشان گردهم جمع می شدند. مهاجرت چرکس‌ها و چچن ها تنها به خانواده‌هایی که در ربع پایانی قرن نوزدهم به اردن آمدند، محدود نمی شود و به دنبال آن خروج‌های دیگری در اثر انقلاب بلشویکی در روسیه و سختگیری و ظلم بر مسلمانان در قفقاز و دیگر مناطقی که انقلاب به آنجا کشیده شده بود، اتفاق افتاد^[۵].

فلسطینی‌ها

فلسطینیان، ساكنان ساحل غربی رود اردن بودند كه از لحاظ معیشتی بیشتر شهرنشین و اهل حرفه و نسبتاً پیشرفته و از فرهنگی مترقی برخوردار بودند. فلسطینی‌ها حدود 40 درصد از جمعیت اردن را تشکیل می دهند. در پی تشکیل رژیم اسرائیل در سال 1948 گروه های فلسطینی که از موطن اصلی خود رانده شده بودند، به اردن مهاجرت کردند. نفوذ اقتصادی و فرهنگی مهاجرین فلسطینی در اردن همواره بیشتر از تعداد آن‌ها بوده است^[۶].

نیز نگاه کنید به

نژادهای آرژانتین؛ نژاد در اسپانیا؛ نژادها در زیمبابوه؛ اقوام و نژادهای سودان؛ نژاد در کوبا؛ اقوام و قبایل مالی؛ نژاد در ژاپن؛ نژاد افغانستان؛ نژاد در سنگال

کتابشناسی

↑ پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی معاونت بين‌الملل مركز بين‌المللی تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ص 13- 15
↑ Year Book 2013, Department of statistics, p. 13
↑ پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15
↑ پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15
↑ الدکتور احمد الربايعة. الدکتور احمد حمودة.السکان(1991)، و الحياة الاجتماعية منشورات لجنة تاريخ الاردن، ص 19 و 20
↑ لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[1] پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی معاونت بين‌الملل مركز بين‌المللی تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ص 13- 15

[2] Year Book 2013, Department of statistics, p. 13

[3] پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15

[4] پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15

[5] الدکتور احمد الربايعة. الدکتور احمد حمودة.السکان(1991)، و الحياة الاجتماعية منشورات لجنة تاريخ الاردن، ص 19 و 20

[6] لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ اردن. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''نژاد'''
+مردم اولیه امیرنشین [[اردن]] را اغلب قبایل عرب بدوی تشکیل می‌دادند. این قبایل به طور عمده از دو تیره “قیسی” (قیس بن عیلان) و “سمینی” در جنوب بودند. اما در حال حاضر اعراب صحرانشین و بدوی بیشتر در بخش شرقی زندگی می‌کنند که تحت مراقبت و نظارت دفتر امور قبایل می‌باشند. البته باید از نظر نژادی میان اردنی‌های شرق [[رود اردن]] که عمدتاً از تیره خالص و اصیل مدیترانه‌ای و از نظر قومی‌ شبیه مردم صحرا نشین [[سوریه]] و عربستان سعودی هستند و اعراب [[دره اردن|دره‌ اردن]]، تفاوت قائل شد. اقوام اخیر، نسبتاً بلندتر، تنومندتر، و سرهایشان بزرگ‌تر است و بعضی از صاحب نظران معتقدند که اینان اخلاف کنعانی‌هایی هستند که احتمالاً اجدادشان در اقصی نقاط شمال شرقی - در ناحیه زاگرس - زندگی می‌کرده‌اند. از این رو قرابت قومی‌ و نژادی آن‌ها با ایرانیان بعید به نظر نمی‌آید. به هرحال اکنون اقوام عمده [[اردن]] را به سه دسته تقسیم می‌کنند<ref>پادشاهی [[اردن]]، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی معاونت بين‌الملل مركز بين‌المللی تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ص 13- 15</ref>:
-مردم اوليه اميرنشين اردن را اغلب قبايل عرب بدوي تشکيل مي‌دادند. اين قبايل به طور عمده از دو تيره “قيسي” (قيس بن عيلان) و “سميني” در جنوب بودند. اما در حال حاضر اعراب صحرانشين و بدوي بيشتر در بخش شرقي زندگي مي‌کنند که تحت مراقبت و نظارت دفتر امور قبايل مي‌باشند.
+==== [[بدویان اردن|بدویان]] ====
+در ابتدای تأسیس امیرنشین [[اردن]] 40 درصد جمعیت این کشور را [[بدویان اردن|بدویان]] تشکیل می‌دادند، ولی امروزه تنها حدود 5 تا 7 درصد جمعیت این کشور را [[بدویان اردن|بدویان]] تشکیل می‌دهند<ref>Year Book 2013, Department of statistics, p. 13</ref> و علی رغم کمی‌ تعداد، نقش عمده‌ای در این کشور دارند. حکومت [[اردن]] از نظر سیاسی بر بدویان مسلط است و توانسته حمایت آنان را نسبت به حکومت جلب نماید. ارتش این کشور عمدتاً از [[بدویان اردن|بدویان]] تشکیل یافته و افسران بلند پایه ارتش را نیز این گروه تشکیل می‌دهند.
-البته بايد از نظر نژادي ميان اردني‌هاي شرق رود اردن که عمدتاً از تيره خالص و اصيل مديترانه اي و از نظر قومي‌شبيه مردم صحرا نشين سوريه و عربستان سعودي هستند و اعراب دره اردن، تفاوت قائل شد. اقوام اخير، نسبتاً بلند تر، تنومند تر، و سرهايشان بزرگ تر است و بعضي از صاحب نظران معتقدند که اينان اخلاف کنعاني هايي هستند که احتمالاً اجدادشان در اقصي نقاط شمال شرقي - در ناحيه زاگرس - زندگي مي کرده اند. از اين رو قرابت قومي‌و نژادي آن ها با ايرانيان بعيد به نظر نمي‌آيد. به هرحال اکنون اقوام عمده اردن را به سه دسته تقسيم مي‌کنند: (32)
+در شرق این کشور جلوه‌های زندگی بدوی بیشتر به چشم می‌خورد. آنچه باعث حفظ شیوه زندگی بدوی در شرق [[اردن]] گردیده وجود نواحی کم باران است که بادیه نامیده می‌شود. [[بدویان اردن|بدویان]] به قبایل متعددی تقسیم می‌شوند که از مهم‌ترین این قبایل می‌توان به بنی خالد، بنی صخر، حویطات و رحسان اشاره نمود. آنان اصولاً مردمی‌ سرسخت هستند که با دنیای شهرنشینی بیگانه‌اند و با روستاییان نیز روابط مناسبی ندارند. هرچند امروزه دگرگونی‌هایی در شیوه زندگی عده‌ای از آنان حاصل گردیده است.
-'''1-2-2-1. بدويان:'''
+==== [[قفقازی های اردن|قفقازی‌ها]] ====
+قفقازی‌ها گروه‌هایی با لهجه‌های چندگانه‌اند که چرکسی‌ها و چچن‌ها مهم‌ترینآن‌ها هستند که به [[اردن]] پیوستند و در مناطق بلقاء، امان، جرش، وادی السیر، زرقاء، ناعور، صویلح، سخنه و الازرق و مناطق دیگر ساکن شدند. چرکس‌ها و چچن‌ها در ساخت منطقه‌ای که به [[اردن]] شرقی (Trans Jordan) و بعدها به [[اردن|اردن‌]] هاشمی‌ شناخته شد، مشارکت کردند.
-در ابتداي تأسيس اميرنشين اردن40 درصد جمعيت اين کشور را بدويان تشکيل مي دادند، ولي امروزه تنها حدود 5 تا 7 درصد جمعيت اين کشور را بدويان تشکيل مي‌دهند (33) و علي رغم کمي‌تعداد، نقش عمده اي در اين کشور دارند. حکومت اردن از نظر سياسي بر بدويان مسلط است و توانسته حمايت آنان را نسبت به حکومت جلب نمايد. ارتش اين کشور عمدتاً از بدويان تشکيل يافته و افسران بلند پايه ارتش را نيز اين گروه تشکيل مي‌دهند.
+چرکس‌ها و چچنی‌ها  به ترتیب بیست و پنج هزار و دو هزار نفر<ref>پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15</ref> از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. این دو گروه به دو زبان متفاوت سخن می‌گویند. گروه اول سنی مذهب و گروه دوم شیعه هستند که همگی در سال 1880 پس از کنگره سال 1878 برلین که ناحیه قفقاز را به [[روسیه]] داد، به جنوب امپراطوری عثمانی آمدند و دولت [[اردن]] آن‌ها را در قسمت شمال شرقی [[اردن]] سکنا داد. امروزه چرکس‌ها و چچنی‌ها از نظر سیاسی از مردم [[اردن]] جدا نیستند و نسبت به خاندان‌ هاشمی‌ وفا دارند. در پارلمان یک کرسی به چرکس‌ها و دیگری به چچنی‌ها اختصاص دارد. تعدادی از آن‌ها به مقام وزارت رسیده‌اند و تا کنون یک چرکسی توانسته به مقام نخست وزیری دست یابد. بیشتر چرکس‌ها به کشاورزی و تجارت مشغول هستند، آن‌ها علاوه بر زبان محلی خود، به زبان عربی نیز صحبت می‌کنند. امروزه با توجه به ازدواج‌هایی که میان اعراب و چرکس‌ها صورت می‌گیرد، تفاوت میان این دو گروه کمتر شده است<ref>پادشاهي اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي معاونت بين الملل مركز بين المللي تبليغ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي ص 13- 15</ref>.
-در شرق اين کشور جلوه‌هاي زندگي بدوي بيشتر به چشم مي‌خورد. آنچه باعث حفظ شيوه زندگي بدوي در شرق اردن گرديده وجود نواحي کم باران است که باديه ناميده مي‌شود. بدويان به قبايل متعددي تقسيم مي‌شوند که از مهمترين اين قبايل مي‌توان به بني خالد، بني صخر، حويطات و رحسان اشاره نمود. آنان اصولاً مردمي‌سرسخت هستند که با دنياي شهرنشيني بيگانه اند و با روستاييان نيز روابط مناسبي ندارند. هرچند امروزه دگرگوني هايي در شيوه زندگي عده اي از آنان حاصل گرديده است.
+با وجود ارتباطات خوبی چون مبادله تجاری و گاهی ارتباطات سببی که بین چرکسی‌ها و ساکنان عشایر اردنی این منطقه مثل: بنی شاکر، بنی حسن، بنی عباد، بنی صخر و العدوان و عشایر السلط از مسلمان و مسیحی و دیگران پیوند ایجاد کرد، ترس، آشوب و درگیری از مظاهر آشکار ساکنان هر دو طرف بود. اقلیت قفقازی مانند همه اقلیت‌ها در نقاط مختلف دنیا بر حفظ زبان و میراث و آداب و رسومش از نابودی تلاش کرد، چنان چه در بیشتر اوقات در موقعیت جغرافی خاص خودشان گردهم جمع می شدند. مهاجرت چرکس‌ها و چچن ها تنها به خانواده‌هایی که در ربع پایانی قرن نوزدهم به [[اردن]] آمدند، محدود نمی شود و به دنبال آن خروج‌های دیگری در اثر انقلاب بلشویکی در [[روسیه]] و سختگیری و ظلم بر مسلمانان در [[قفقازی های اردن|قفقاز]] و دیگر مناطقی که انقلاب به آنجا کشیده شده بود، اتفاق افتاد<ref>الدکتور احمد الربايعة. الدکتور احمد حمودة.السکان(1991)، و الحياة الاجتماعية منشورات لجنة تاريخ الاردن، ص 19 و 20</ref>.
-'''1-2-2-2'''. قفقازي ها:
+==== [[فلسطینی ها در اردن|فلسطینی‌ها]] ====
+فلسطینیان، ساكنان ساحل غربی [[رود اردن]] بودند كه از لحاظ معیشتی بیشتر شهرنشین و اهل حرفه و نسبتاً پیشرفته و از فرهنگی مترقی برخوردار بودند. فلسطینی‌ها حدود 40 درصد از [[جمعیت اردن]] را تشکیل می دهند. در پی تشکیل رژیم اسرائیل در سال 1948 گروه های فلسطینی که از موطن اصلی خود رانده شده بودند، به [[اردن]] مهاجرت کردند. نفوذ اقتصادی و فرهنگی مهاجرین فلسطینی در [[اردن]] همواره بیشتر از تعداد آن‌ها بوده است<ref>لایقی، غلامرضا (1402). جامعه و فرهنگ [[اردن]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>.
-قفقازي ها گروه هايي با لهجه هاي چندگانه اند که چرکسي ها و چچن ها مهمترين آنها هستند که به اردن پيوستند و در مناطق بلقاء، امان، جرش، وادي السير، زرقاء، ناعور، صويلح، سخنه و الازرق و مناطق ديگر ساکن شدند. چرکس ها و چچن‌ها در ساخت منطقه اي که به اردن شرقي<sup>[1]</sup>و بعدها به اردن‌هاشمي‌شناخته شد، مشارکت کردند.
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[نژادهای آرژانتین]]؛ [[نژاد در اسپانیا]]؛ [[نژادها در زیمبابوه]]؛ [[اقوام و نژادهای سودان]]؛ [[نژاد در کوبا]]؛ [[اقوام و قبایل مالی]]؛ [[نژاد در ژاپن]]؛ [[نژاد افغانستان]]؛ [[نژاد در سنگال]]
-چرکس ها و چچني ها  به ترتيب بيست و پنج هزار و دو هزار نفر (34) از جمعيت اين کشور را تشکيل مي‌دهند. اين دو گروه به دو زبان متفاوت سخن مي‌گويند. گروه اول سني مذهب و گروه دوم شيعه هستند که همگي در سال 1880 پس از کنگره سال 1878 برلين که ناحيه قفقاز را به روسيه داد، به جنوب امپراطوري عثماني آمدند و دولت اردن آن‌ها را در قسمت شمال شرقي اردن سکنا داد. امروزه چرکس ها و چچني‌ها از نظر سياسي از مردم اردن جدا نيستند و نسبت به خاندان‌هاشمي‌وفا دارند. در پارلمان يک کرسي به چرکس‌ها و ديگري به چچني‌ها اختصاص دارد. تعدادي از آن‌ها به مقام وزارت رسيده اند و تا کنون يک چرکسي توانسته به مقام نخست وزيري دست يابد. بيشتر چرکس‌ها به کشاورزي و تجارت مشغول هستند، آن‌ها علاوه بر زبان محلي خود، به زبان عربي نيز صحبت مي‌کنند. امروزه با توجه به ازدواج‌هايي که ميان اعراب و چرکس‌ها صورت مي‌گيرد. تفاوت ميان اين دو گروه کمتر شده است.(35)
+== کتابشناسی ==
-با وجود ارتباطات خوبي چون مبادلة تجاري و گاهي ارتباطات سببي که بين چرکسي ها و ساکنان عشاير اردني اين منطقه مثل: بني شاکر، بني حسن، بني عباد، بني صخر و العدوان و عشاير السلط از مسلمان و مسيحي و ديگران پيوند ايجاد کرد، ترس، آشوب و درگيري از مظاهر آشکارساکنان هر دو طرف بود. اقليت قفقازي مانند همه اقليت ها در نقاط مختلف دنيا بر حفظ زبان و ميراث و آداب و رسومش از نابودي تلاش کرد، چنان چه در بيشتر اوقات در موقعيت جغرافي خاص خودشان گردهم جمع مي شدند.
-مهاجرت چرکس ها و چچن ها تنها به خانواده هايي که در ربع پاياني قرن نوزدهم به اردن آمدند، محدود نمي شود و به دنبال آن خروج هاي ديگري در اثر انقلاب بلشويکي در روسيه و سختگيري و ظلم بر مسلمانان در قفقاز و ديگر مناطقي که انقلاب به آنجا کشيده شده بود، اتفاق افتاد. (36)
-'''1-2-2-3. فلسطيني‌ها:'''
-فلسطينيان، ساكنان ساحل غربي رود اردن بودند كه از لحاظ معيشتي بيشتر شهرنشين و اهل حرفه و نسبتاً پيشرفته و از فرهنگي مترقي برخوردار بودند. فلسطيني‌ها حدود 40 درصد از جمعيت اردن را تشکيل مي دهند. در پي تشکيل رژيم اسرائيل در سال 1948 گروه هاي فلسطيني که از موطن اصلي خود رانده شده بودند، به اردن مهاجرت کردند. نفوذ اقتصادي و فرهنگي مهاجرين فلسطيني در اردن همواره بيشتر از تعداد آن ها بوده است. (37)