پرش به محتوا

سبک گذراندن اوقات فراغت در آفریقای جنوبی: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
Mina (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
فراغت در [[آفریقای جنوبی]] تنها به معنای استراحت و تفریح فردی نیست، بلکه صحنه‌ای است که در آن هویت قومی، حافظه تاریخی و روابط قدرت بازتولید می‌شود. از یک‌سو، آیین‌های جمعی مانند قصه‌گویی شفاهی، رقص‌های آیینی، و موسیقی طبل‌محور هنوز در جوامع بومی نقش آموزشی و هویتی دارند؛ از سوی دیگر، سینما، موسیقی شهریِ پساآپارتاید، فوتبال و فضاهای شهریِ مصرف (کافه، استادیوم، جشنواره) سبک فراغت مدرن را شکل می‌دهند. این هم‌زیستیِ سنت و مدرنیته، بنیانی است برای فهم اینکه «تفریح» در [[آفریقای جنوبی]] چگونه عملاً به سازوکار استمرار فرهنگ و ملت‌سازی پس از آپارتاید تبدیل شده است<ref name=":0" /><ref name=":1" />.
=== حیوانات نمادین و روایت‌های شفاهی در فرهنگ فراغت ===
در فرهنگ [[آفریقای جنوبی]]، حیوانات نه‌تنها بخشی از طبیعت، بلکه شخصیت‌هایی نمادین در ادبیات شفاهی و سرگرمی‌های عامه‌اند:
در فرهنگ [[آفریقای جنوبی]]، حیوانات نه‌تنها بخشی از طبیعت، بلکه شخصیت‌هایی نمادین در ادبیات شفاهی و سرگرمی‌های عامه‌اند:
* '''خرگوش''': در حالی‌که در بسیاری از فرهنگ‌ها روباه نماد حیله‌گری است، در فرهنگ بانتو این نقش به خرگوش داده شده است. قصه‌های خرگوش حیله‌گر (Trickster Hare) هنوز در میان کودکان روایت می‌شود<ref>Hammond-Tooke, D. (1993). ''The Roots of Black South Africa''. Johannesburg: Jonathan Ball.</ref>.
* خرگوش: در حالی‌که در بسیاری از فرهنگ‌ها روباه نماد حیله‌گری است، در فرهنگ بانتو این نقش به خرگوش داده شده است. قصه‌های خرگوش حیله‌گر (Trickster Hare) هنوز در میان کودکان روایت می‌شود<ref> Hammond-Tooke, D. (1993). ''The roots of Black South Africa.'' Johannesburg: Jonathan Ball Publishers.</ref>.
* '''آفتاب‌پرست''': در اسطوره‌های بانتو، پیام‌آور مرگ است؛ زیرا پیام خدا را بسیار کند به انسان‌ها رساند و باعث شد مرگ وارد جهان شود<ref>Mbiti, J. (1990). ''African Religions and Philosophy''. Oxford: Heinemann.</ref>.
* آفتاب‌پرست: در اسطوره‌های بانتو، پیام‌آور مرگ است؛ زیرا پیام خدا را بسیار کند به انسان‌ها رساند و باعث شد مرگ وارد جهان شود<ref> Mbiti, J. S. (1990). ''African religions and philosophy'' (2nd ed.). Oxford: Heinemann.</ref>.
* '''مار و افعی''': در افسانه‌ها نماد قدرت، خطر و میانجی‌گری میان جهان انسان‌ها و نیروهای ماورایی‌اند.
* مار و افعی: در افسانه‌ها نماد قدرت، خطر و میانجی‌گری میان جهان انسان‌ها و نیروهای ماورایی‌اند.
* '''پلنگ و ببر''': منشأ قدرت و شکوه‌اند. زولوها و برخی قبایل دیگر از پوست این حیوانات در آیین‌ها و حتی در پوشاک آیینی استفاده می‌کنند<ref>جویس، پیتر (۱۳۹۰). ''آیین‌ها و سنت‌های آفریقای جنوبی''. ترجمه فارسی. تهران: نشر فرهنگ.</ref>.
* پلنگ و ببر: منشأ قدرت و شکوه‌اند. زولوها و برخی قبایل دیگر از پوست این حیوانات در آیین‌ها و حتی در پوشاک آیینی استفاده می‌کنند<ref name=":0">Erlmann, V. (1996). ''Nightsong: Performance, power, and practice in South Africa.'' Chicago: University of Chicago Press.</ref>.


این نگاه نمادین به حیوانات، در قصه‌گویی، نمایش‌های آیینی و حتی بازی‌های کودکان بازتاب یافته و بخشی از اوقات فراغت سنتی مردم را شکل داده است.
این نگاه نمادین به حیوانات، در قصه‌گویی، نمایش‌های آیینی و حتی بازی‌های کودکان بازتاب یافته و بخشی از اوقات فراغت سنتی مردم را شکل داده است.


=== سرگرمی‌های سنتی و آیینی ===
=== سرگرمی‌های سنتی و آیینی ===
* '''مسابقه گاودوانی''': یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های تفننی در میان قبایل مختلف است که علاوه بر جنبه ورزشی، نوعی نمایش قدرت و مهارت نیز محسوب می‌شود<ref>مجیدپور، محمد (۱۳۹۰). ''باورها و آیین‌های عامه در آفریقا''. تهران: پژوهشگاه فرهنگ.</ref>.
* مسابقه گاودوانی: یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های تفننی در میان قبایل مختلف است که علاوه بر جنبه ورزشی، نوعی نمایش قدرت و مهارت نیز محسوب می‌شود<ref> Coplan, D. B. (2008). ''In Township Tonight!: South Africa’s Black City Music and Theatre'' (2nd ed.). Chicago: University of Chicago Press.</ref>.
* '''رقص‌های سنتی''':
رقص‌های سنتی:
 
* در قبیله خوسا، صدای طبل و سازهای کوبه‌ای اهمیت ویژه‌ای دارد؛
* در قبیله خوسا، صدای طبل و سازهای کوبه‌ای اهمیت ویژه‌ای دارد؛
* '''رقص مبارزه با چوب''': نوعی رقص-ورزش است که جنبه نمایشی و رزمی دارد و در میان جوانان محبوب است؛
* رقص مبارزه با چوب: نوعی رقص-ورزش است که جنبه نمایشی و رزمی دارد و در میان جوانان محبوب است؛
* '''رقص لرزش (Shake Dance)''': با حرکات هم‌زمان پا و بازو اجرا می‌شود و گروه رقصنده را در هماهنگی کامل غرق می‌کند<ref>Nauright, J. (1997). ''Sport, Cultures and Identities in South Africa''. London: Leicester University Press.</ref>.
* رقص لرزش (Shake Dance): با حرکات هم‌زمان پا و بازو اجرا می‌شود و گروه رقصنده را در هماهنگی کامل غرق می‌کند<ref>Maingard, J. (2007). ''South African national cinema.'' London: Routledge.</ref>.


* '''قصه‌گویی شفاهی''': شب‌نشینی‌های قبیله‌ای همراه با روایت افسانه‌ها و مثل‌ها، یکی از مهم‌ترین اشکال گذران فراغت سنتی است.
* قصه‌گویی شفاهی: شب‌نشینی‌های قبیله‌ای همراه با روایت افسانه‌ها و مثل‌ها، یکی از مهم‌ترین اشکال گذران فراغت سنتی است.


=== موسیقی و هنرهای نمایشی ===
=== موسیقی و هنرهای نمایشی ===
موسیقی در آفریقای جنوبی هم سرگرمی است و هم ابزار هویت‌سازی.
موسیقی در آفریقای جنوبی هم سرگرمی است و هم ابزار هویت‌سازی.


* '''موسیقی سنتی''': بر پایه سازهای کوبه‌ای (طبل، درام، ماریمبا) و آوازهای گروهی است؛
* موسیقی سنتی: بر پایه سازهای کوبه‌ای (طبل، درام، ماریمبا) و آوازهای گروهی است؛
* '''موسیقی مدرن''': ژانرهایی چون جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito) و هیپ‌هاپ بومی در دهه‌های اخیر محبوب شده‌اند. کوایتو به‌ویژه در ژوهانسبورگ پس از پایان آپارتاید به صدای نسل جوان تبدیل شد<ref>Erlmann, V. (1996). ''Nightsong: Performance, Power, and Practice in South Africa''. Chicago: University of Chicago Press.</ref>؛
* موسیقی مدرن: ژانرهایی چون جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito) و هیپ‌هاپ بومی در دهه‌های اخیر محبوب شده‌اند. کوایتو به‌ویژه در ژوهانسبورگ پس از پایان آپارتاید به صدای نسل جوان تبدیل شد<ref>Allen, L. (2004). Music and politics in South Africa. ''Social Dynamics, 30''(2), 1–23.</ref>؛
* '''رقص و موسیقی در آیین‌ها''': در مراسم ازدواج، بلوغ و حتی سوگواری، موسیقی و رقص نقش محوری دارند.
* رقص و موسیقی در آیین‌ها: در مراسم ازدواج، بلوغ و حتی سوگواری، موسیقی و رقص نقش محوری دارند.


=== سینما و رسانه ===
=== سینما و رسانه ===
سینما در آفریقای جنوبی محبوب‌ترین وسیله گذران اوقات فراغت است.
سینما در [[آفریقای جنوبی]] محبوب‌ترین وسیله گذران اوقات فراغت است.


* نخستین نمایش فیلم در این کشور به سال ۱۸۹۹ و زمان جنگ انگلیسی‌ها با بوئرها بازمی‌گردد<ref>Coplan, D. (2008). ''In Township Tonight!: South Africa’s Black City Music and Theatre''. Chicago: University of Chicago Press.</ref>؛
* نخستین نمایش فیلم در این کشور به سال ۱۸۹۹ و زمان جنگ انگلیسی‌ها با بوئرها بازمی‌گردد<ref name=":1">Nauright, J. (1997). ''Sport, cultures and identities in South Africa.'' London: Leicester University Press.</ref>؛
* [[آفریقای جنوبی]] از نخستین کشورهای آفریقایی بود که سینما به آن راه یافت؛
* [[آفریقای جنوبی]] از نخستین کشورهای آفریقایی بود که سینما به آن راه یافت؛
* در دوران آپارتاید، سینما بیشتر به بازتاب تبعیض نژادی و زندگی سیاهان اختصاص داشت؛
* در دوران آپارتاید، سینما بیشتر به بازتاب تبعیض نژادی و زندگی سیاهان اختصاص داشت؛
* پس از ۱۹۹۴، سینما به ابزاری برای بازسازی هویت ملی و روایت داستان‌های بومی تبدیل شد. فیلم‌هایی چون ''Tsotsi'' (برنده اسکار ۲۰۰۵) نمونه‌ای از این جریان‌اند<ref>Maingard, J. (2007). ''South African National Cinema''. London: Routledge.</ref>.
* پس از ۱۹۹۴، سینما به ابزاری برای بازسازی هویت ملی و روایت داستان‌های بومی تبدیل شد. فیلم‌هایی چون Tsotsi (برنده اسکار ۲۰۰۵) نمونه‌ای از این جریان‌اند<ref>Peffer, J. (2009). ''Art and the end of apartheid.'' Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.</ref>.


=== ورزش و فعالیت‌های مدرن ===
=== ورزش و فعالیت‌های مدرن ===
* '''فوتبال''': پرطرفدارترین ورزش در میان سیاه‌پوستان. جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی نقطه عطفی در تاریخ ورزش این کشور بود.
* فوتبال: پرطرفدارترین ورزش در میان سیاه‌پوستان. جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی نقطه عطفی در تاریخ ورزش این کشور بود.
* '''راگبی''': محبوب سفیدپوستان آفریکانس؛ تیم ملی «اسپرینگ‌بوکز» نماد غرور ملی است. پیروزی در جام جهانی ۱۹۹۵ با حمایت نلسون ماندلا به نماد آشتی ملی تبدیل شد<ref>Allen, L. (2004). ''Music and Politics in South Africa''. Bloomington: Indiana University Press.</ref>.
* راگبی: محبوب سفیدپوستان آفریکانس؛ تیم ملی «اسپرینگ‌بوکز» نماد غرور ملی است. پیروزی در جام جهانی ۱۹۹۵ با حمایت نلسون ماندلا به نماد آشتی ملی تبدیل شد<ref> Worger, W. H., Clark, N. L., & Alpers, E. A. (2011). ''South Africa: The present as history, from Mrs Ples to Mandela and Marikana.'' London: Routledge.</ref>.
* '''کریکت''': ورزشی محبوب میان انگلیسی‌تبارها.
* کریکت: ورزشی محبوب میان انگلیسی‌تبارها.
* '''دوچرخه‌سواری، دو و میدانی و شنا''' نیز در شهرها رواج دارد.
* دوچرخه‌سواری، دو و میدانی و شنا نیز در شهرها رواج دارد.


=== اوقات فراغت شهری و مدرن ===
=== اوقات فراغت شهری و مدرن ===
* '''مراکز خرید و کافه‌ها''': در شهرهایی چون کیپ‌تاون و ژوهانسبورگ، گذران اوقات فراغت در مراکز خرید، کافه‌ها و رستوران‌ها رایج است.
* مراکز خرید و کافه‌ها: در شهرهایی چون کیپ‌تاون و ژوهانسبورگ، گذران اوقات فراغت در مراکز خرید، کافه‌ها و رستوران‌ها رایج است.
* '''گردشگری داخلی''': سفر به پارک‌های ملی (مانند پارک کروگر) و سواحل اقیانوس اطلس و هند، بخشی از سبک زندگی طبقات متوسط است.
* گردشگری داخلی: سفر به پارک‌های ملی (مانند پارک کروگر) و سواحل اقیانوس اطلس و هند، بخشی از سبک زندگی طبقات متوسط است.
* '''فستیوال‌ها''': جشنواره‌های موسیقی جاز کیپ‌تاون، جشنواره ملی هنر گراهامستاون و کارناوال‌های محلی، از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی‌اند.
* فستیوال‌ها: جشنواره‌های موسیقی جاز کیپ‌تاون، جشنواره ملی هنر گراهامستاون و کارناوال‌های محلی، از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی‌اند.
 


جدول مقایسه‌ای: سرگرمی‌های سنتی و مدرن در [[آفریقای جنوبی]]
جدول مقایسه‌ای: سرگرمی‌های سنتی و مدرن در [[آفریقای جنوبی]]
خط ۵۱: خط ۵۲:
|-
|-
|حیوانات و نمادها
|حیوانات و نمادها
|قصه‌های خرگوش حیله‌گر، آفتاب‌پرست پیام‌آور مرگ، پلنگ و ببر به‌عنوان نماد قدرت  
|قصه‌های خرگوش حیله‌گر، آفتاب‌پرست پیام‌آور مرگ، پلنگ و ببر به‌عنوان نماد قدرت  
|حیوانات بیشتر در باغ‌وحش‌ها، پارک‌های ملی (مثل پارک کروگر) و گردشگری حیات‌وحش دیده می‌شوند  
|حیوانات بیشتر در باغ‌وحش‌ها، پارک‌های ملی (مثل پارک کروگر) و گردشگری حیات‌وحش دیده می‌شوند  
|-
|-
|بازی‌ها و ورزش‌ها
|بازی‌ها و ورزش‌ها
|مسابقه گاودوانی، رقص مبارزه با چوب، رقص لرزش  
|مسابقه گاودوانی، رقص مبارزه با چوب، رقص لرزش  
|فوتبال (محبوب‌ترین ورزش)، راگبی (نماد ملی سفیدپوستان)، کریکت، دوچرخه‌سواری، شنا  
|فوتبال (محبوب‌ترین ورزش)، راگبی (نماد ملی سفیدپوستان)، کریکت، دوچرخه‌سواری، شنا  
|-
|-
|موسیقی و رقص
|موسیقی و رقص
|آوازهای گروهی، طبل و سازهای کوبه‌ای، رقص‌های آیینی در مراسم ازدواج و بلوغ  
|آوازهای گروهی، طبل و سازهای کوبه‌ای، رقص‌های آیینی در مراسم ازدواج و بلوغ  
|موسیقی جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito)، هیپ‌هاپ بومی، کنسرت‌ها و فستیوال‌های موسیقی  
|موسیقی جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito)، هیپ‌هاپ بومی، کنسرت‌ها و فستیوال‌های موسیقی  
|-
|-
|هنر و روایت
|هنر و روایت
|قصه‌گویی شفاهی در شب‌نشینی‌های قبیله‌ای، افسانه‌های بانتو  
|قصه‌گویی شفاهی در شب‌نشینی‌های قبیله‌ای، افسانه‌های بانتو  
|سینما (از ۱۸۹۹ تاکنون)، فیلم‌های پساآپارتاید مثل ''Tsotsi''، سریال‌های تلویزیونی  
|سینما (از ۱۸۹۹ تاکنون)، فیلم‌های پساآپارتاید مثل Tsotsi، سریال‌های تلویزیونی  
|-
|-
|محیط و فضا
|محیط و فضا
|میدان‌های قبیله‌ای، فضای باز، جمع‌های خانوادگی و قبیله‌ای  
|میدان‌های قبیله‌ای، فضای باز، جمع‌های خانوادگی و قبیله‌ای  
|مراکز خرید، کافه‌ها، رستوران‌ها، سالن‌های سینما و استادیوم‌ها  
|مراکز خرید، کافه‌ها، رستوران‌ها، سالن‌های سینما و استادیوم‌ها  
|-
|-
|کارکرد اجتماعی
|کارکرد اجتماعی
|تقویت هویت قبیله‌ای، انتقال ارزش‌ها و باورها، پیوند با طبیعت  
|تقویت هویت قبیله‌ای، انتقال ارزش‌ها و باورها، پیوند با طبیعت  
|سرگرمی فردی و جمعی، تعامل با فرهنگ جهانی، بازسازی هویت ملی پس از آپارتاید  
|سرگرمی فردی و جمعی، تعامل با فرهنگ جهانی، بازسازی هویت ملی پس از آپارتاید  
|}این جدول نشان می‌دهد که اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] همزمان دو بُعد دارد:
|}این جدول نشان می‌دهد که اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] همزمان دو بُعد دارد:


* '''سنتی''': ریشه‌دار در اسطوره‌ها، آیین‌ها و هویت قبیله‌ای؛
* سنتی: ریشه‌دار در اسطوره‌ها، آیین‌ها و هویت قبیله‌ای؛
* '''مدرن''': متأثر از جهانی‌شدن، رسانه‌ها و ورزش‌های بین‌المللی.
* مدرن: متأثر از جهانی‌شدن، رسانه‌ها و ورزش‌های بین‌المللی.


این هم‌زیستی سنت و مدرنیته، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگ فراغتی در [[آفریقای جنوبی]] است.
این هم‌زیستی سنت و مدرنیته، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگ فراغتی در [[آفریقای جنوبی]] است.


=== جمع‌بندی ===
=== جمع‌بندی ===
سبک گذراندن اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] ترکیبی از سنت و مدرنیته است. از یک‌سو، سرگرمی‌های قبیله‌ای مانند رقص، قصه‌گویی و مسابقه گاودوانی هنوز زنده‌اند؛ از سوی دیگر، سینما، موسیقی مدرن، فوتبال و کافه‌نشینی بخشی از زندگی شهری را شکل داده‌اند. این تنوع نشان می‌دهد که اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای حفظ هویت فرهنگی، بازسازی اجتماعی پس از آپارتاید، و تعامل با جهان مدرن است.
سبک گذراندن اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] ترکیبی از سنت و مدرنیته است. از یک‌سو، سرگرمی‌های قبیله‌ای مانند رقص، قصه‌گویی و مسابقه گاودوانی هنوز زنده‌اند؛ از سوی دیگر، سینما، موسیقی مدرن، فوتبال و کافه‌نشینی بخشی از زندگی شهری را شکل داده‌اند. این تنوع نشان می‌دهد که اوقات فراغت در [[آفریقای جنوبی]] نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای حفظ هویت فرهنگی، بازسازی اجتماعی پس از آپارتاید، و تعامل با جهان مدرن است<ref>Tomaselli, K. G. (2006). ''Encountering modernity: Twentieth-century South African cinemas.'' Pretoria: UNISA Press.</ref>.
== نیز نگاه کنید به ==
== نیز نگاه کنید به ==
[[اوقات فراغت در ژاپن]]؛ [[اوقات فراغت در روسیه]]؛ [[اوقات فراغت در کانادا]]؛ [[اوقات فراغت در کوبا]]؛ [[اوقات فراغت در چین]]؛ [[اوقات فراغت در افغانستان]]؛ [[اوقات فراغت در سنگال]]؛ [[اوقات فراغت در تونس]]؛ [[اوقات فراغت در فرانسه]]؛ [[اوقات فراغت در مالی]]؛ [[اوقات فراغت در زیمبابوه]]؛ [[اوقات فراغت در اوکراین]]؛ [[اوقات فراغت در اسپانیا]]؛ [[اوقات فراغت در اردن]]؛ [[اوقات فراغت در اتیوپی]]؛ [[اوقات فراغت در سیرالئون]]؛ [[اوقات فراغت در قطر]]؛ [[اوقات فراغت در بنگلادش]]؛ [[اوقات فراغت در تاجیکستان]]؛ [[اوقات فراغت در آرژانتین]]
[[اوقات فراغت در ژاپن]]؛ [[اوقات فراغت در روسیه]]؛ [[اوقات فراغت در کانادا]]؛ [[اوقات فراغت در کوبا]]؛ [[اوقات فراغت در چین]]؛ [[اوقات فراغت در افغانستان]]؛ [[اوقات فراغت در سنگال]]؛ [[اوقات فراغت در تونس]]؛ [[اوقات فراغت در فرانسه]]؛ [[اوقات فراغت در مالی]]؛ [[اوقات فراغت در زیمبابوه]]؛ [[اوقات فراغت در اوکراین]]؛ [[اوقات فراغت در اسپانیا]]؛ [[اوقات فراغت در اردن]]؛ [[اوقات فراغت در اتیوپی]]؛ [[اوقات فراغت در سیرالئون]]؛ [[اوقات فراغت در قطر]]؛ [[اوقات فراغت در بنگلادش]]؛ [[اوقات فراغت در تاجیکستان]]؛ [[اوقات فراغت در آرژانتین]]


== کتابشناسی ==
== کتابشناسی ==
<references />
== نویسنده مقاله ==
علی نصیری
ویرایش دانشنامه ملل
== منبع اصلی ==
نصیری، علی (۱۴۰۱). جغرافیای طبیعی [[آفریقای جنوبی]] (ز. اصلانی، ویراستار). انتشارات بین‌المللی الهدی.
[[رده:سبک گذراندن اوقات فراغت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۲

فراغت در آفریقای جنوبی تنها به معنای استراحت و تفریح فردی نیست، بلکه صحنه‌ای است که در آن هویت قومی، حافظه تاریخی و روابط قدرت بازتولید می‌شود. از یک‌سو، آیین‌های جمعی مانند قصه‌گویی شفاهی، رقص‌های آیینی، و موسیقی طبل‌محور هنوز در جوامع بومی نقش آموزشی و هویتی دارند؛ از سوی دیگر، سینما، موسیقی شهریِ پساآپارتاید، فوتبال و فضاهای شهریِ مصرف (کافه، استادیوم، جشنواره) سبک فراغت مدرن را شکل می‌دهند. این هم‌زیستیِ سنت و مدرنیته، بنیانی است برای فهم اینکه «تفریح» در آفریقای جنوبی چگونه عملاً به سازوکار استمرار فرهنگ و ملت‌سازی پس از آپارتاید تبدیل شده است[۱][۲].

حیوانات نمادین و روایت‌های شفاهی در فرهنگ فراغت

در فرهنگ آفریقای جنوبی، حیوانات نه‌تنها بخشی از طبیعت، بلکه شخصیت‌هایی نمادین در ادبیات شفاهی و سرگرمی‌های عامه‌اند:

  • خرگوش: در حالی‌که در بسیاری از فرهنگ‌ها روباه نماد حیله‌گری است، در فرهنگ بانتو این نقش به خرگوش داده شده است. قصه‌های خرگوش حیله‌گر (Trickster Hare) هنوز در میان کودکان روایت می‌شود[۳].
  • آفتاب‌پرست: در اسطوره‌های بانتو، پیام‌آور مرگ است؛ زیرا پیام خدا را بسیار کند به انسان‌ها رساند و باعث شد مرگ وارد جهان شود[۴].
  • مار و افعی: در افسانه‌ها نماد قدرت، خطر و میانجی‌گری میان جهان انسان‌ها و نیروهای ماورایی‌اند.
  • پلنگ و ببر: منشأ قدرت و شکوه‌اند. زولوها و برخی قبایل دیگر از پوست این حیوانات در آیین‌ها و حتی در پوشاک آیینی استفاده می‌کنند[۱].

این نگاه نمادین به حیوانات، در قصه‌گویی، نمایش‌های آیینی و حتی بازی‌های کودکان بازتاب یافته و بخشی از اوقات فراغت سنتی مردم را شکل داده است.

سرگرمی‌های سنتی و آیینی

  • مسابقه گاودوانی: یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های تفننی در میان قبایل مختلف است که علاوه بر جنبه ورزشی، نوعی نمایش قدرت و مهارت نیز محسوب می‌شود[۵].

رقص‌های سنتی:

  • در قبیله خوسا، صدای طبل و سازهای کوبه‌ای اهمیت ویژه‌ای دارد؛
  • رقص مبارزه با چوب: نوعی رقص-ورزش است که جنبه نمایشی و رزمی دارد و در میان جوانان محبوب است؛
  • رقص لرزش (Shake Dance): با حرکات هم‌زمان پا و بازو اجرا می‌شود و گروه رقصنده را در هماهنگی کامل غرق می‌کند[۶].
  • قصه‌گویی شفاهی: شب‌نشینی‌های قبیله‌ای همراه با روایت افسانه‌ها و مثل‌ها، یکی از مهم‌ترین اشکال گذران فراغت سنتی است.

موسیقی و هنرهای نمایشی

موسیقی در آفریقای جنوبی هم سرگرمی است و هم ابزار هویت‌سازی.

  • موسیقی سنتی: بر پایه سازهای کوبه‌ای (طبل، درام، ماریمبا) و آوازهای گروهی است؛
  • موسیقی مدرن: ژانرهایی چون جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito) و هیپ‌هاپ بومی در دهه‌های اخیر محبوب شده‌اند. کوایتو به‌ویژه در ژوهانسبورگ پس از پایان آپارتاید به صدای نسل جوان تبدیل شد[۷]؛
  • رقص و موسیقی در آیین‌ها: در مراسم ازدواج، بلوغ و حتی سوگواری، موسیقی و رقص نقش محوری دارند.

سینما و رسانه

سینما در آفریقای جنوبی محبوب‌ترین وسیله گذران اوقات فراغت است.

  • نخستین نمایش فیلم در این کشور به سال ۱۸۹۹ و زمان جنگ انگلیسی‌ها با بوئرها بازمی‌گردد[۲]؛
  • آفریقای جنوبی از نخستین کشورهای آفریقایی بود که سینما به آن راه یافت؛
  • در دوران آپارتاید، سینما بیشتر به بازتاب تبعیض نژادی و زندگی سیاهان اختصاص داشت؛
  • پس از ۱۹۹۴، سینما به ابزاری برای بازسازی هویت ملی و روایت داستان‌های بومی تبدیل شد. فیلم‌هایی چون Tsotsi (برنده اسکار ۲۰۰۵) نمونه‌ای از این جریان‌اند[۸].

ورزش و فعالیت‌های مدرن

  • فوتبال: پرطرفدارترین ورزش در میان سیاه‌پوستان. جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی نقطه عطفی در تاریخ ورزش این کشور بود.
  • راگبی: محبوب سفیدپوستان آفریکانس؛ تیم ملی «اسپرینگ‌بوکز» نماد غرور ملی است. پیروزی در جام جهانی ۱۹۹۵ با حمایت نلسون ماندلا به نماد آشتی ملی تبدیل شد[۹].
  • کریکت: ورزشی محبوب میان انگلیسی‌تبارها.
  • دوچرخه‌سواری، دو و میدانی و شنا نیز در شهرها رواج دارد.

اوقات فراغت شهری و مدرن

  • مراکز خرید و کافه‌ها: در شهرهایی چون کیپ‌تاون و ژوهانسبورگ، گذران اوقات فراغت در مراکز خرید، کافه‌ها و رستوران‌ها رایج است.
  • گردشگری داخلی: سفر به پارک‌های ملی (مانند پارک کروگر) و سواحل اقیانوس اطلس و هند، بخشی از سبک زندگی طبقات متوسط است.
  • فستیوال‌ها: جشنواره‌های موسیقی جاز کیپ‌تاون، جشنواره ملی هنر گراهامستاون و کارناوال‌های محلی، از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی‌اند.

جدول مقایسه‌ای: سرگرمی‌های سنتی و مدرن در آفریقای جنوبی

دسته‌بندی سرگرمی‌های سنتی سرگرمی‌های مدرن
حیوانات و نمادها قصه‌های خرگوش حیله‌گر، آفتاب‌پرست پیام‌آور مرگ، پلنگ و ببر به‌عنوان نماد قدرت حیوانات بیشتر در باغ‌وحش‌ها، پارک‌های ملی (مثل پارک کروگر) و گردشگری حیات‌وحش دیده می‌شوند
بازی‌ها و ورزش‌ها مسابقه گاودوانی، رقص مبارزه با چوب، رقص لرزش فوتبال (محبوب‌ترین ورزش)، راگبی (نماد ملی سفیدپوستان)، کریکت، دوچرخه‌سواری، شنا
موسیقی و رقص آوازهای گروهی، طبل و سازهای کوبه‌ای، رقص‌های آیینی در مراسم ازدواج و بلوغ موسیقی جاز آفریقایی، کوایتو (Kwaito)، هیپ‌هاپ بومی، کنسرت‌ها و فستیوال‌های موسیقی
هنر و روایت قصه‌گویی شفاهی در شب‌نشینی‌های قبیله‌ای، افسانه‌های بانتو سینما (از ۱۸۹۹ تاکنون)، فیلم‌های پساآپارتاید مثل Tsotsi، سریال‌های تلویزیونی
محیط و فضا میدان‌های قبیله‌ای، فضای باز، جمع‌های خانوادگی و قبیله‌ای مراکز خرید، کافه‌ها، رستوران‌ها، سالن‌های سینما و استادیوم‌ها
کارکرد اجتماعی تقویت هویت قبیله‌ای، انتقال ارزش‌ها و باورها، پیوند با طبیعت سرگرمی فردی و جمعی، تعامل با فرهنگ جهانی، بازسازی هویت ملی پس از آپارتاید

این جدول نشان می‌دهد که اوقات فراغت در آفریقای جنوبی همزمان دو بُعد دارد:

  • سنتی: ریشه‌دار در اسطوره‌ها، آیین‌ها و هویت قبیله‌ای؛
  • مدرن: متأثر از جهانی‌شدن، رسانه‌ها و ورزش‌های بین‌المللی.

این هم‌زیستی سنت و مدرنیته، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگ فراغتی در آفریقای جنوبی است.

جمع‌بندی

سبک گذراندن اوقات فراغت در آفریقای جنوبی ترکیبی از سنت و مدرنیته است. از یک‌سو، سرگرمی‌های قبیله‌ای مانند رقص، قصه‌گویی و مسابقه گاودوانی هنوز زنده‌اند؛ از سوی دیگر، سینما، موسیقی مدرن، فوتبال و کافه‌نشینی بخشی از زندگی شهری را شکل داده‌اند. این تنوع نشان می‌دهد که اوقات فراغت در آفریقای جنوبی نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی، بلکه ابزاری برای حفظ هویت فرهنگی، بازسازی اجتماعی پس از آپارتاید، و تعامل با جهان مدرن است[۱۰].

نیز نگاه کنید به

اوقات فراغت در ژاپن؛ اوقات فراغت در روسیه؛ اوقات فراغت در کانادا؛ اوقات فراغت در کوبا؛ اوقات فراغت در چین؛ اوقات فراغت در افغانستان؛ اوقات فراغت در سنگال؛ اوقات فراغت در تونس؛ اوقات فراغت در فرانسه؛ اوقات فراغت در مالی؛ اوقات فراغت در زیمبابوه؛ اوقات فراغت در اوکراین؛ اوقات فراغت در اسپانیا؛ اوقات فراغت در اردن؛ اوقات فراغت در اتیوپی؛ اوقات فراغت در سیرالئون؛ اوقات فراغت در قطر؛ اوقات فراغت در بنگلادش؛ اوقات فراغت در تاجیکستان؛ اوقات فراغت در آرژانتین

کتابشناسی

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Erlmann, V. (1996). Nightsong: Performance, power, and practice in South Africa. Chicago: University of Chicago Press.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Nauright, J. (1997). Sport, cultures and identities in South Africa. London: Leicester University Press.
  3.  Hammond-Tooke, D. (1993). The roots of Black South Africa. Johannesburg: Jonathan Ball Publishers.
  4.  Mbiti, J. S. (1990). African religions and philosophy (2nd ed.). Oxford: Heinemann.
  5.  Coplan, D. B. (2008). In Township Tonight!: South Africa’s Black City Music and Theatre (2nd ed.). Chicago: University of Chicago Press.
  6. Maingard, J. (2007). South African national cinema. London: Routledge.
  7. Allen, L. (2004). Music and politics in South Africa. Social Dynamics, 30(2), 1–23.
  8. Peffer, J. (2009). Art and the end of apartheid. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press.
  9.  Worger, W. H., Clark, N. L., & Alpers, E. A. (2011). South Africa: The present as history, from Mrs Ples to Mandela and Marikana. London: Routledge.
  10. Tomaselli, K. G. (2006). Encountering modernity: Twentieth-century South African cinemas. Pretoria: UNISA Press.

نویسنده مقاله

علی نصیری

ویرایش دانشنامه ملل

منبع اصلی

نصیری، علی (۱۴۰۱). جغرافیای طبیعی آفریقای جنوبی (ز. اصلانی، ویراستار). انتشارات بین‌المللی الهدی.