ایرانشناسان معاصر چین

پیشینه‌ی ایرانشناسی در دوران معاصر در چین، از زمان کشف اسناد، کتاب­‌ها و دستنوشته­‌های ادیان و مذاهب از غارهای تاریخی دون خوانگ در سال1900میلادی آغاز شد که اینک بیش از 100سال از آن تاریخ می­گذرد. از آن­جا که بخشی از این اسناد، مربوط به ادیان ایرانی هم­چون نسطوری و آیین مانی و زرتشت و اطلاعاتی پیرامون سرزمین ایران بود، ضرورت داشت برای آشنایی با این اسناد، محققان و پژوهشگرانی در زمینه‌ی کشور مبدأ این ادیان نیز تحقیق و پژوهش نمایند. لذا، با راه اندازی مؤسسه ای تحت عنوان«دون خوانگ شناسی»، بخشی نیز به ایران شناسی اختصاص یافت و تعدادی از پژوهشگران این مؤسسه در واقع جزو نسل اول ایرانشناسان معاصر چین به شمار می‌روند. از آن زمان تاکنون، صدها محقق شناخته شده و ناشناس چینی­، در زمینه‌های مختلف فرهنگی، جغرافیایی، دینی، سیاسی، اجتماعی، و هنری ایران به پژوهش پرداخته­ و صدها کتاب و مقاله منتشر کرده‌اند که بررسی تمامی این موارد و نام بردن از همه‌ی آنان خود نیاز به کتاب مستقلی دارد. لذا، آن­چه در پی می­ آید، فهرست ناقصی از ایرانشناسان برجسته­‌ی معاصر چینی است که در 60سال گذشته در این زمینه فعال بوده‌اند.

پروفسور جی شیان­لین

پروفسور جی شیان­لین(Ji Xiang Lin). رییس سابق دانشگاه پکن؛ و شرق شناس مشهور چین که از حامیان اصلی ایرانشناسی در چین معاصر به شمار می­رود. نام برده از بنیان­گذاران پروژه‌ی بزرگ انتشار«سلسله کتاب­‌های فرهنگ شرق» است و تا کنون بیش از 50جلد کتاب علمی پیرامون فرهنگ‌های بزرگ و مشهور شرق تحت نظارت ایشان تألیف و منتشر شده است که تعدادی از این کتاب‌ها مربوط به فرهنگ و تمدن ایرانی است. در سال1377، به مناسبت یکصدمین سال تأسیس دانشگاه پکن، به پاس تلاش‌های این شخصیت برجسته‌ی فرهنگی به فرهنگ ایران و زبان فارسی، از سوی دانشگاه تهران دکترای افتخاری به ایشان اعطا شد. نامبرده در سال1389، در سن 96سالگی دارفانی را وداع گفت.

پروفسور جان خون نیِن

پروفسور جان خون نیِن(Zhang Hun Nien). متولد سال1931، استاد بازنشسته‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ جزو اولین دوره از فارغ التحصیلان رشته‌ی زبان فارسی و نخستین رییس بخش فارسی این دانشگاه(از سال1960 تا1996)؛ برنده‌ی جایزه­­‌های ادبی افشار، جایزه‌ی جهانی کتاب سال ایران در سال1382، دریافت لوح افتخار از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران؛ و هم­چنین برنده­‌ی جایزه­‌ی بهترین مترجم سال2003چین؛ مترجم و مؤلف ده­‌ها جلد کتاب و مقاله پیرامون زبان و ادبیات فارسی از جمله شاهنامه‌ی فردوسی؛ شخصیتی وارسته و اخلاقی که برای تمامی اساتید زبان فارسی در چین حکم پیشکسوتی و پدری داشته و به حق می­ توان به ایشان لقب پدر زبان فارسی در چین را داد.

پروفسور زِن یان­شِن

پروفسور زِن یان­شِن(eng yan Sheng). متولد سال 1935 میلادی؛ فارغ التحصیل رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه کابل؛ استاد بازشسته­‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ سرویراستار فرهنگ دو جلدی چینی به فارسی و فارسی به چینی؛ برنده‌ی جایزه­‌ی جهانی کتاب سال ایران به خاطر تألیف فرهنگ دو جلدی؛ دریافت لوح تقدیر از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران؛ مؤلف چند کتاب­ وجزوه‌ی درسی آموزش زبان فارسی؛ مؤلف کتاب ضرب المثل­‌های فارسی به چینی و اصطلاحات چینی به فارسی؛ و صاحب ده‌ها مقاله‌ی تألیفی و ترجمه پیرامون زبان و ادبیات فارسی.

پروفسور یِه ای­لیانگ

پروفسور یِه ای­لیانگ(Ye Yiling). فارغ التحصیل رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کابل؛ استاد بازنشسته‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ رییس و برگزار کننده­‌ی 5 دوره سمینار ایرانشناسی در دانشگاه پکن؛ چهره­‌ی ماندگار در رشته­‌ی زبان فارسی و ایرانشناسی از چین؛ مؤلف و مترجم ده‌ها جلد کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی؛ دریافت کننده‌ی لوح تقدیر از رییس جمهوری و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران؛ و نشان افتخار هفتاد سالگی تأسیس دانشگاه تهران.

تِن خوی­جو

خانم تِن خوی­جو(Teng Hui Zhu). فارغ التحصیل رشته­‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن در مقطع کارشناسی؛ دارای فوق لیسانس از دانشگاه تهران؛ استاد بازنشسته‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مصحح کتاب فرهنگ وفایی؛ همکاری در تدوین فرهنگ لغت فارسی به چینی و بالعکس؛ و مؤلف ده‌ها مقاله‌ی علمی و آموزشی پیرامون زبان و ادبیات فارسی.

بَی جون­خِه

بَی جون­خِه(Bai Zhun He). متولد سال1941میلادی؛ فارغ التحصیل مقطع کارشناسی در رشته‌ی زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ شاغل به عنوان مترجم در مؤسسه‌ی نشریات پکن؛ همکاری در تدوین فرهنگ لغت فارسی به چینی و بالعکس؛ مترجم ده­‌ها کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی؛ همکاری در تدوین اغلب کتاب­‌ها و نشریاتی که پیرامون ایران چاپ و منتشر شده است. ایشان در سال1989 فوت نمودند.

گو مورو

گو مورو(Guo Mo Rou). متولد سال1892 میلادی؛ ادیب و شاعر مشهور معاصر چین؛ معاون نخست وزیر و رییس فرهنگستان هنر چین؛ اولین رییس سازمان میراث فرهنگی چین؛ نخستین مترجم رباعیات عمر خیام به زبان چینی؛ از بنیانگذاران شعر نو در این کشور.

لیو بائوجین

خانم لیو بائوجین(Liu Bao Jin). جزو نخستین فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون چین؛ جزو نخستین گویندگان بخش فارسی رادیو بین المللی چین؛ و نویسنده‌ی چندین مقاله‌ی ارزنده پیرامون زبان و ادبیات فارسی.

وانگ ایدَن

خانم دکتر وانگ ایدَن(Wang Yidan). فارغ التحصیل مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه پکن و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه تهران(نخستین چینی دارای مدرک دکترا زبان فارسی از دانشگاه تهران)؛ از شاگردان مورد توجه مرحوم دکتر سید جعفر شهیدی؛ رییس سابق بخش فارسی دانشگاه پکن؛ استاد زبان فارسی دانشگاه پکن؛ رییس مرکز پژوهش‌های فرهنگ ایران در دانشگاه پکن؛ از مترجمان شاهکارهای ادبی ایران(دفتر چهارم مثنوی)؛ و صاحب تألیفات زیاد به صورت کتاب و مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی، از جمله تصحیح بخش چین کتاب جامع التواریخ رشید الدین فضل الله که نسخه‌ی فارسی آن توسط نشر دانشگاهی در ایران و نسخه­‌ی چینی آن در چین منتشر شده است.

پروفسور سونگ شیان

پروفسور سونگ شیان(Song Xian). از محققان بخش تاریخ فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پژوهشگر برجسته­‌ی طب سنتی، به ویژه مبادلات پزشکی میان ایران و چین؛ مؤلف کتاب دو جلدی«داروها و نسخه­‌های پزشکی ایرانی وارد شده به چین» و «نسخه‌های پزشکی خوی خوی(مسلمانان چین)».

شینگ بینگ شون

شینگ بینگ شون(Xing Bing Shun). فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ دو دوره رایزن فرهنگی چین در ایران؛ مترجم دیوان حافظ به زبان چینی؛ مؤلف کتاب فرهنگ ایران؛ نویسنده‌ی چندین مقاله‌ی ارزشمند در معرفی آثار و مفاخر فرهنگی ایران.

پَن چینگ لینگ

پَن چینگ لینگ (Panqing Ling). استاد باز نشسته‌ی فرهنگستان علوم اجتماعی شانگهای؛ عضو مرکز پژوهش‌های فرهنگ ایران در دانشگاه پکن؛ مترجم تعدادی از آثار ادبی ایران از روسی به چینی؛ نویسنده­‌ی کتاب«فردوسی سالار شاعران»؛ مؤلف و تدوین کننده‌ی کتاب«زرتشت آیین روشنایی»؛ مترجم برگزیده­‌ی اشعار و داستان­‌های کوتاه ایرانی.

جانگ خویی

جانگ خویی(Zhang Hui). از فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مترجم برجسته­‌ی مؤسسه‌ی انتشارات زبان‌های خارجی پکن؛ مترجم اشعار رودکی و دفتر ششم مثنوی از شاهکارهای ادبی ایران؛ مترجم کتاب قابوسنامه؛ مترجم ده­‌ها کتاب و داستان­‌های کوتاه ایرانی به زبان چینی.

یوان وِنچی

یوان وِنچی(Yuan Wenqi). متولد سال1940میلادی؛ محقق برجسته و باز نشسته‌ی مؤسسه‌ی ادبیات خارجی فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ از فارغ التحصیلان رشته‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ مترجم دفتر سوم مثنوی، اوِستا، تاریخ ایران، داستان رستم و سهراب، منتخب قصه­‌های ملانصیرالدین، مجموعه­‌ی ده جلدی کتاب‌های کودکان؛ و تألیف چندین مقاله‌ی ارزشمند پیرامون زبان و ادبیات فارسی. ایشان درحال تدوین فرهنگنامه‌ی تصوف در ادبیات فارسی به زبان چینی است.

موخونگ یان

خانم موخونگ یان(Mu Hong Yan). فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ محقق برجسته­‌ی بخش ادبیات خارجی فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ حضور یک ساله در دانشگاه تهران برای فرصت مطالعاتی؛ مترجم دفتر اول و دوم مثنوی؛ مؤلف کتاب دو جلدی شعر سپید ایران؛ مترجم چهل داستان از چهل نویسنده­‌ی معاصر ایرانی؛ و مولوی پژوه معاصر چینی.

پروفسور خِه نایین

پروفسور خِه نایین(He Nayin). از فارغ التحصیلان زبان فارسی دانشگاه پکن؛ استاد دانشگاه تربیت معلم پکن؛ مترجم گزیده ای از آثار سخن­سرایان برجسته‌ی ایران هم­چون فردوسی، حافظ، خیام، عطار، رودکی، سعدی، ناصرخسرو، سنایی، مولوی، بهار و دهخدا و بخشی از کتاب اوِستا، به زبان چینی.

وِن یِه سون

خانم وِن یِه سون(Wen Ye Sun). از نخستین فارغ التحصیلان و استاد بازنشسته‌ی زبان فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون؛ از نخستین گویندگان بخش فارسی رادیو بین المللی چین؛ رییس سابق بخش فارسی دانشگاه رادیو تلویزیون چین؛ نویسنده­ و مترجم مقالات متعددی پیرامون زبان و ادبیات فارسی.

لی­شیانگ

خانم لی­شیانگ(Li Xiang). فارغ التحصیل رشته‌ی زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ استاد بازنشسته‌ی زبان فارسی دانشگاه پکن؛ همسر پروفسور جان هون نین؛ مؤلف تعدادی از کتاب­‌های آموزش زبان فارسی برای تدریس در دانشگاه پکن و سایر دانشگاه‌های چین.

لیو خَی

خانم لیو خَی(Liu Hai). فارغ التحصیل دانشگاه پکن در رشته­‌ی زبان فارسی؛ استاد زبان فارسی دانشگاه زبان‌های خارجی دانشگاه شانگهای؛ استاد اعزامی برای تدریس زبان چینی در دانشگاه شهید بهشتی؛ و مؤلف کتاب«جامعه و فرهنگ معاصر ایران».

دکتر ضمیر سعدالله زاده

دکتر ضمیر سعدالله زاده. از قوم تاجیک و فارغ التحصیل زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه دوشنبه در تاجیکستان؛ استاد دانشکده­‌ی ادبیات دانشگاه سین کیانگ؛ برگزار کننده‌ی چندین دوره کلاس آموزش زبان فارسی در دانشگاه تربیت معلم سین کیانگ؛ محقق سابق فرهنگستان علوم اجتماعی سین کیانگ؛ مؤلف یک دوره کتاب آموزش زبان فارسی به زبان اویغوری؛ و نویسنده‌ی چندین مقاله‌ی علمی پیرامون مقایسه‌ی تطبیقی میان زبان فارسی و اویغوری.

دکتر چِن تونگ

دکتر چِن تونگ(Chen Tong). فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ استاد سابق زبان فارسی در دانشگاه پکن؛ استاد فعلی زبان فارسی در دانشگاه زبان­‌های خارجی دانشگاه شانگهای؛ رییس سابق دانشکده­‌ی زبان­‌های خاوری همین دانشگاه؛ نویسنده‌ی چندین مقاله پیرامون فرهنگ و زبان فارسی و مذهب شیعه(پایان نامه‌ی دکترا)؛ و فعلا به عنوان نفر دوم بخش فرهنگی سفارت چین در تهران مشغول می­باشد.

دکتر جانگ لی­مینگ

دکتر جانگ لی­مینگ(Zhang Liming). فارغ التحصیل زبان فارسی از دانشگاه پکن؛ گذراندن دوره‌ی یک ساله‌ی آموزش زبان فارسی در ایران؛ استاد شاغل زبان فارسی در دانشگاه لویانگ؛ و صاحب تألیفاتی در خصوص زبان و ادبیات فارسی.

دکتر شی­گوانگ

دکتر شی­گوانگ(Shi Guang). دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان فارسی از دانشگاه پکن و دکترا از دانشگاه تهران؛ رییس کنونی بخش فارسی دانشگاه پکن؛ و تألیف چند مقاله پیرامون فرهنگ ایران و زبان فارسی.

پروفسور جووِی لیه

پروفسور جووِی لیه(Zhu Wei Lie). رییس مؤسسه‌ی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه زبان­‌های خارجی دانشگاه شانگهای؛ مسلط به زبان عربی؛ شخصیتی با نفوذ و تأثیر گذار در دولت محلی شانگهای؛ حامی مرکز مطالعات ایرانشناسی در این مؤسسه؛ و طرفدار همکاری‌های علمی و پژوهشی میان ایران و چین.

جائو ویمینگ

جائو ویمینگ(Zhai Wiming). معاون مؤسسه‌ی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه زبان­‌های خارجی شانگهای؛ مسلط به زبان انگلیسی؛ نویسنده‌ی کتاب«ایران مدرن تا دوران پیش از قاجار».

دکتر یائوجیدِ

دکتر یائوجیدِ(Yao Jide). استاد دانشگاه یو نَن؛ رییس مرکز مطالعات ایران در مؤسسه‌ی مطالعات خاورمیانه‌ی این دانشگاه؛ نخستین رییس مرکز کنفوسیوس در دانشگاه تهران؛ مسلمان و از نوادگان سید اجل عمر شمس الدین؛ به مدت یک سال با استفاده از فرصت مطالعاتی در دانشگاه تهران به تحقیق و پژوهش پرداخته؛ مترجم کتاب­‌های شیعه در اسلام علامه طباطبایی و هرمز در استاد تاریخی چین؛ شخصیتی مثبت و علاقمند به ایران.

جی کَی یوان

جی کَی یوان(Ji Kay Yuan). استاد دانشگاه چونگ­چینگ در جنوب غرب چین؛ رییس مرکز مطالعات ایران در این دانشگاه؛ یک سال با استفاده از فرصت مطالعاتی در دانشگاه تهران به سر برده؛ محقق و پژوهشگر مسایل سیاسی و بین المللی ایران معاصر؛ نویسنده‌ی مقالات متعدد پیرامون مسایل سیاسی روز ایران.

موسی وانگ فِنگ

موسی وانگ فِنگ(Wang Feng). استاد مسلمان دانشگاه نینگ شیا؛ رییس مرکز مطالعات این دانشگاه؛ یک سال در ایران به پژوهش و تحقیق پیرامون فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی پرداخته؛ نویسنده‌ی کتاب«جامعه و فرهنگ ایران معاصر»؛ صاحب مقالات مختلف پیرامون روابط فرهنگی و تاریخی میان ایران و چین.

ماپینگ

ماپینگ(Ma Ping). استاد و پژوهشگر مسلمان فرهنگستان علوم اجتماعی استان خودمختار مسلمان نشین نینگ شیا؛ نویسنده­‌ی مقالات متعدد پیرامون روابط فرهنگی و تاریخی بین ایران و چین و فردی علاقمند به گسترش همکاری‌های علمی-پژوهشی میان دو کشور.

دکتر ووچِنگ

دکتر ووچِنگ(Wu Cheng). استاد روابط بین الملل دانشگاه شمال غرب شی اَن؛ یک ماه با استفاده از فرصت مطالعاتی در ایران به سر برده؛ پایان نامه­‌ی دکترای ایشان در مورد کتاب ولایت فقیه امام خمینی(ره) بوده است؛ محقق و کارشناس مسایل سیاسی و بین المللی ایران؛ و نویسنده­‌ی مقالات متعدد پیرامون مسایل سیاسی و موضع ایران در قبال انرژی هسته­ ای.

دکتر وانگ جیانگ پینگ

دکتر وانگ جیانگ پینگ(Wang Jiang Ping). درحال حاضر استاد دانشگاه تربیت معلم شانگهای؛ در گذشته محقق مؤسسه‌ی ادیان جهان فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامه‌ی لیسانی ایشان در خصوص شخصیت امام خمینی(ره) روده و پایان نامه‌ی دکترایش تحت عنوان«واژه‌ها و اصطلاحات اسلامی» در لندن به چاپ رسیده است؛ مقالات متعددی پیرامون مسایل اسلام، مسلمانان، و قیام مسلمانان یونَن در دوران سلسله‌ی چینگ تألیف نموده و علاقمند به گسترش روابط فرهنگی و علمی میان ایران و چین.

دکتر ایوجیه وانگ

خانم دکتر ایوجیه وانگ(Yujie Wang). محقق و معاون بخش مطالعات اسلامی مؤسسه‌ی ادیان جهان فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامه‌ی دکترای ایشان در خصوص مذهب شیعه بوده است؛ و تعدادی مقاله پیرامون مذهب شیعه، فعالیت­‌های سیاسی شیعیان در خاورمیانه نوشته است.

دکتر ووبینگ بینگ

دکتر ووبینگ بینگ(Wu Bing Bing). استاد و پژوهشگر مسایل سیاسی و بین المللی خاورمیانه؛ فارغ التحصیل زبان عربی از دانشگاه پکن؛ پایان نامه‌ی ایشان در خصوص نهضت­‌های شیعیان در خاورمیانه با گرایش به نهضت امام خمینی در ایران و امام موسی صدر در لبنان بوده که به صورت کتاب منتشر شده است.

دکتر اسد سلیمان

دکتر اسد سلیمان. استاد ادبیات اویغوری در دانشگاه سین کیانگ؛ دارای مقالات متعدد تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات اویغوری؛ نفوذ ادبیات فارسی در ادبیات اویغور؛ نفوذ شخصیت­‌های مهم ادبی ایران در آثار ادبای اویغور؛ و شخصیتی علاقمند به فرهنگ و ادب فارسی.

دکتر یولی

خانم دکتر یولی(Yu Li). دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران؛ رییس بخش فارسی دانشگاه مطالعات خارجی پکن؛ نویسنده­‌ی چند کتاب آموزشی زبان فارسی برای دانشجویان چینی.

دکتر لو جین

خانم دکتر لو جین(Lu Jin). دارای دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران؛ محقق و پژوهشگر فرهنگستان علوم اجتماعی چین؛ پایان نامه‌ی ایشان تصحیح کتاب«چین نامه» نوشته‌ی مسیونر مشهور مسیحی ایتالیایی ماتیو ریچی که توسط محمد زمان به فارسی ترجمه شده است بوده و این کتاب پس از تصحیح در سال 1387 از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب در تهران به چاپ رسیده است.

موارد ذکر شده تنها بخشی از محققان و پژوهشگران چینی هستند که در خصوص ایران فعالیت می­ کنند، غیر از این­ها، هستند افراد دیگری که به عنوان ایرانشناس، به مطالعه، تحقیق و تألیف آثار پیرامون مسایل مختلف ایران می­ پردازند که در این­جا مجالی برای ذکر اسامی و فعالیت‌های آنان وجود ندارد.

نیز نگاه کنید به

ایران شناسان کانادایی؛ ایران شناسان ژاپن؛ ایران شناسی و ایرانشناسان در اسپانیا؛ ايران شناسی و ايران شناسان اردن؛ ایران شناسی و ایران شناسان در اوکراین

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی