نهادها و مراکز دینی مسلمانان بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۰

در دوران شکوفایی اسلام در بنگلادش ترویج و تبلیغ اسلام در بین مردم بیشتر از طریق صوفیان صورت می گرفت. در این دوران عموما در جوار کاخ پادشاهان و یا سلاطین، محلی موسوم به «مرید خانه» قرار داشت که پیروان مذاهب مختلف به هنگام پذیرش اسلام به این محل آورده می شدند.

در این دوران و پس از آن مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ، در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نهاد. این مسجد بزرگ ترین مسجد در شبه قاره می باشد. رسم بر این بود که در کنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه های علمیه ای نیز بنا می شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1876 نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی بنام دیوبند تأسیس شد. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسیس شده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان در فراگیری آیات جهاد ایفا کرد و تاثیر به سزایی نیز در مردم بنگال برجای گذاشت. به طور کلی موسسات وسازمان های اسلامی در بنگلادش را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

1. موسساتی مانند مدرسه، مساجد و گروههای داوطلبی که احکام اسلامی را تدریس می کنند.

2. مراکزی که اطراف آرامگاههای صوفیان و روحانیون تشکیل می شود.

3. سازمانهای متعدد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی که وظیفه آنها رسیدگی به وضعیت رفاهی مسلمانان است.

این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه های دینی هستند که از قدیم تا به حال به کارتعلیم و تربیت مربیان و رهبران مذهبی اشتغال دارند.

هزاران مسجد موجود در بنگلادش همچنان مراکز فعالی برای فعالیت های اجتماعی مذهبی هستند. سازمان های بی نظیر«هییت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج(Samaj)و بیت الشرف، فعالیت های برخی از این مساجد را هماهنگ کرده و برنامه هایی برای فعالیت های فرهنگی مذهبی مانند: تبلیغ اسلام، توسعه آموزش های اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدمـــاتی تهیه می کنند. این مساجد به منزله مراکز نمازهای جماعت و یومیه، همواره نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می کنند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزیین مساجد قدیمی، تبدیل به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در بنگلادش شده است.

آرامگاه های صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگترین مراکز دعا ونیایش وتعلیم اصول قرآن و سنت در بنگلادش بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در بنگلادش وجود دارد. این عارفان و صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به بنگلادش آمده اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در بنگلادش بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن ها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم در آمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در چیتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار میرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم ترین این مراکز هستند که بازسازی شده اند. پیشوا ذاکر منجیل ( مرکز عبادی بین المللی ) اترشی در فریدپور، که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله (معروف به پیر صاحب اترشی ) تأسیس شده، اخیرا تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف کشور به این آرامگاه ها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر ازمردم عادی و مقامات دولتی در این مکان ها گردهم می آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است اما با امکانات فراوان یک مسجد و یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزار تن را در خود می پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین المللی نیز در آن جا تأسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالا جامعه بنگلادش را مجددا بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.

سازمان ها و موسسات اجتماعی و مذهبی نیز در بنگلادش وجود دارد. مهم ترین آن ها بنیاد اسلامی (Islamic Foundation)، هییت مسجد بنگلادش ، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی بنگلادش، جمعیت المدرسین بنگلادش، هییت جهانی اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامه و شورای سازمان های اجتماعی فرهنگی اسلامی می باشند.

«بنیاد اسلامی» مسیولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور برعهده دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاس ها وانجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تاکنون، از همه مشهورتر است. انتشار دایره المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می باشد. هییت مسجد بنگلادش، تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیت های اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری از طریق ارایه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آن ها مشغول است. تلاش این گروه در جهت تقویت ایجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.

هدف «انجمن مدرسه قرآن» تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی می باشد. وظیفه «مرکز اسلامی بنگلادش» تحقیق روی تعلیمات قرآن است و ترجمه کتاب هایی به زبان های عربی، اردو و فارسی به بنگالی را بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمان های دیگری که در کار انجام پروژه های مشابهی هستند، همکاری می کند. «جمعیت المدرسین بنگلادش» یکی دیگر از بزرگترین سازمان هایی است که بیش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم ترین برنامه های آن، برگزاری جلسات سخنرانی در مورد عقاید اسلامی و روش زندگی اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعی دارد آگاهی اسلامی در جامعه را افزایش دهد. «هییت جهانی اسلام» سازمانی بشر دوست است که خدماتی به یتیمان و معلولان ارایه می دهد. هدف«اتحاد الامه»، که توسط گروهی از رهبران مذهبی سرپرستی می شود، ایجاد اتحاد بین نیروهای اسلامی در بنگلادش به منظور اسلام گرایی جامعه است. «شورای سازمان های فرهنگی اجتماعی» در جهت هماهنگی فعالیت های گروه های اجتماعی مذهبی و تبلیغی در بنگلادش کار می کند.^[۱]

سازمان عاشق غوث الاعظم

این سازمان، طی جلسه ای در تالار مجتمع مسجد غوث الاعظم در مهاگ هایی واقع در شمال شهر داکا، شکل گرفت. سازمانی است کاملا غیر سیاسی که با هدف تشویق جوانان برای ساختن زندگی خود بر اساس الگوی زندگی حضرت عبدالقادر جیلانی و خدمت به کشور و ملت تأسیس شده است.

در این رابطه کمیته 25 نفره به ریاست محمد مستفیض الرحمان تشکیل شده است. مولانا عبدالسلام، خطیب مسجد غوث الاعظم نیز سرپرستی کمیته را بر عهده دارد. هیأت امنای مسجد به این سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارایه می دهد. کسانی که تمایل به عضویت در این سازمان را دارند، مجاز به حق عضویت در هیچ حزب سیاسی نیستند. «غوث الاعظم» لقب شیخ عبدالقادر گیلانی ( جیلانی ) است که در بنگلادش بسیار مورد احترام می باشد.^[۲]

سازمان نهضت ملی اهل سنت

این سازمان، سمینارها و برنامه های متعددی از جمله سالگرد وفات شخصیت ها وعلمای اهل سنت از جمله خواجه معین الدین چشتی را برگزار می کند. «در این نشست، سخنرانان بر اهمیت پیروی از اولیای خدا تأکید دارند و اظهار می دارند که خلفای راشدین، اهل بیت، صحابه کرام، ایمه و اولیای کرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقیقت اند».^[۳]

سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت

این سازمان ضدیت و مخالف شدیدی با «قادیانی ها» دارد. مولانا عبدالحق خطیب مسجد بیت المکرم، سخنگوی این سازمان می باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندین بار بواسطه تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعالیت قادیانی ها اعلام داشته است. این سازمان معتقد است که مولانا عبد الاول رییس بنیاد اسلامی بنگلادش نه تنها یک فرد قادیانی است و جوانان را از دین اسلام خارج می کند بلکه وجود وی در بنیاد اسلامی به منزله اهانت به اسلام است.

سازمان قراء بنگلادش

هر ساله از طرف «سازمان قراء بنگلادش» و شرکت تعدادی از قاریان قرآن کشورها به منظور مسابقه قرآن خوانی، مسابقاتی تشکیل می شود. این برنامه در زمین چمن «پلتن»، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می شود. هر ساله مراسم افتتاحیه این مسابقه به ریاست قاری محمد یوسف رییس سازمان قراء برگزار می شود.

سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر

این سازمان طی سمیناری در باشگاه مطبوعاتی داکا به ریاست خانم شاهده عبید فعالیت خود را آغاز کرد. در همین رابطه نیز سمیناری با عنوان «حقوق بشر از نگاه معاصر» برگزار گردید.^[۴]

سازمان های دیگر

بنیاد اسلامی بنگلادش؛ این بنیاد از بزرگترین سازمان های اسلامی دولتی بنگلادش و زیر نظر وزارت مذهب است .

اسلامیک بانک فاوندیشن؛ سازمان اختصاصی بانک اسلامی بنگلادش برای کارهای خیریه است.

سازمان تبلیغات اسلامی بنگلادش؛ یک سازمان خیریه برای مسلمانانی است که تازه به اسلام مشرف می شوند.

اسلامیک میشن؛ سازمانی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی روستایی است که توسط بنیاد اسلامی بنگلادش اداره می شود.

انجمن مفید الاسلام؛ یک سازمان خیـــریه ، خصوصـــا امـــور امــــدادی برای جنازه های بی سرپرست است.

مرکز اسلامی بنگلادش؛ سازمان بزرگ پژوهشی وانتشاراتی.

مجتمع بیت المکرم و سازمان کتابخانه اسلامی؛ این مجتمع در شهر باریسال در جنوب کشور به فعالیتهای آموزشی فرهنگی می پردازد.

مرکز فرهنگی بنگلادش؛ سازمانی فرهنگی، ادبی و اسلامی است.

آکادمی پژوهشی علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگی و پژوهشی است.

انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتی است.

بنگلادش مسجد میشن؛ سازمانی خیریه و تبلیغی است که به عنوان مرکز کلیه مساجد عمل می کند.

انجمن اسلامی حلف الفضول؛ سازمانی خیریه است و دارای کتابخانه عمومی است.

انجمن ادبی قومی؛ سازمانی ادبی مخصوص استادان و طلاب حوزه های علمیه قومی است.

سازمان عقب افتادگان ذهنی؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن ها است.

سازمان شاعر غلام مصطفی؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است.

انجمن حمیات الامه؛ سازمانی برای امور خیریه است و در خدمت مردم و مسلمانانی است که تازه به اسلام گرویده اند.

جماعت تبلیغی

از سازمان های معروف و فعال در سراسر شبه قاره، سازمانی غیر سیاسی و غیر رسمی است که در همه دنیا کار تبلیغ دین را انجام می دهد. مولانا محمد الیاس در سال 1915 فعالیت خود را به نام تبلیغ دین، از هند شروع کرد. فعالیت های این جماعت از مسجد نظام الدین دهلی آغاز شد.

در افکار و فعالیت های جماعت تبلیغی، تأثیر امام محمد غزالی عارف و دانشمند معروف ایرانی نمایان است. به عقیده این جماعت اگر مسلمانان با ایمان و عمل واقعی تربیت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنیا زیر لوای اسلام در خواهد آمد.

رهبری این جماعت به دست شورایی 10 نفره است. امیر واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل پاکستان و یک نفر به نام مولانا عبدالعزیز اهل بنگلادش بوده است.

هر ساله در منطقه ای به نام «تونگی»، در حومه شمال داکا، اجتماع جهانی تبلیغ برگزار می کنند و از کشورهای مختلف دنیا از جمله روسیه، عمان، آلمان، کنیا، برونیی، سنگاپور، فیلیپین، تایلند، آفریقای جنوبی، نیوزلند، بلژیک، مصر، تونس، موریتانی، الجزایر، سومالی، فرانسه، فیجی، کویت، ترکیه، مراکش، مالزی، اردن، سوریه، عربستان، امارات و... در این اجتماع حضور می یابند. تعداد جمعیت شرکت کننده به حدود 3 میلیون نفر می رسد.

لازم به ذکر است که اجتماع فوق در سال 1927 میلادی افتتاح شد. جماعت تبلیغی فاقد هر گونه نشریه است. به گزارش روزنامه انقلاب، چاپ بنگلادش، به شماره 6 ژانویه 2001 م ، در پی وفات مولانا عبدالعزیز، امیر جماعت بنگلادش، در حال حاضر شورای چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سید عزیز الحکیم فعالیت های تبلیغی را در بنگلادش رهبری می کنند.

بنیاد اسلامی بنگلادش

بنیاد اسلامی بنگلادش در 28 مارس 1975 م تأسیس شد. دفتر مرکزی این بنیاد در شهر داکا دایر می باشد. از آنجا که تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسیم شده و جمعا دارای 58 ناحیه می باشد، این بنیاد در همه این نواحی برای فعالیت های خود دفتر دارد.

بنیاد اسلامی زیر نظر مستقیم وزارت دین قراردارد و یکی از وظایف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراکز و آکادمی ها و انستیتوهای اسلامی است. نظارت بر امور و تحقیقات پیرامون فقه و قوانین، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، همچنین چاپ کتب اسلامی و رساله ها و تنظیم و برنامه ریزی در خصوص کنفرانس ها و سخنرانی ها در خصوص تاریخ روابط اسلامی، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامی از دیگر وظایف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه مسجد بیت المکرم در داکا و تمامی مساجد نیز زیر نظر این بنیاد می باشد.

بنیاد اسلامــــی دارای 6 آکـــادمی آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مرکز ماموریت های اسلامی است .

رابطه العالم الاسلامی

سازمان رابطه العالم الاسلامی بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه ارکان میانمار به بنگلادش، که توسط دولت میانمار سرکوب و رانده شده بودند، و به منظور رسیدگی به پناهندگان مسلمان اعلام موجودیت کرد. این سازمان شاخه منطقه ای رابطه عالم اسلامی را به دست میرقاسم علی، عضو حزب جماعت اسلامی بنگلادش سپرده و برنامه های امدادی و کمک رسانی خود را دنبال می کند.

رابطه العالم الاسلامی در نزدیکی کوکس بازار، در جنوب غرب بنگلادش، بیمارستانی مجهز تأسیس کرده که هنوز موجودیت خود را حفظ کرده و فعال می باشد و در چند نقطه دور افتاده کشور نیز طرح ها و پروژه های امدادی و بهداشتی در دست اجرا دارد. مرکز این نهاد در منطقه «محمدپور» شهر داکا واقع است. گفتنی است که نهاد فوق، سازمانی غیر دولتی ( NGO ) است.

سازمان بین المللی امداد اسلامی

هدف از تشکیل سازمان بین المللی امداد اسلامی رسیدگی به دریافت و تقسیم عادلانه کمک های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه است. این سازمان در تلاش است تا کمک های نقدی وغیرنقدی خود را به مراکز تحت پوشش ارسال دارد. بر این اساس تحت عنوان NGO فعالیت رسمی دارد.

سازمان امدادی کویت

هدف از تشکیل این سازمان عمدتا ساخت مساجد و یا کمک به بنای آن است. این مرکز از طریق کشورهای عربی در خاورمیانه مورد حمایت مالی قرار می گیرد و کارمندان آن عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه های اسلامی عربستان سعودی هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسما فعالیت دارد.^[۵]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.
↑ روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999
↑ روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999
↑ روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999
↑ توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[1] فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.

[2] روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999

[3] روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999

[4] روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999

[5] توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+در دوران شکوفایی اسلام در [[بنگلادش]] ترویج و تبلیغ اسلام در بین مردم بیشتر از طریق صوفیان صورت می گرفت. در این دوران عموما در جوار کاخ پادشاهان و یا سلاطین، محلی موسوم به «مرید خانه» قرار داشت که پیروان مذاهب مختلف به هنگام پذیرش اسلام به این محل آورده می شدند.
-'''6. 8. نهادها و مراکز دینی مسلمانان'''
+در این دوران و پس از آن مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ، در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نهاد. این مسجد بزرگ ترین مسجد در شبه قاره می باشد. رسم بر این بود که در کنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه های علمیه ای نیز بنا می شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1876 نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی بنام دیوبند تأسیس شد. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسیس شده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان در فراگیری آیات جهاد ایفا کرد و تاثیر به سزایی نیز در مردم بنگال برجای گذاشت. به طور کلی موسسات وسازمان های اسلامی در بنگلادش را می توان به سه گروه تقسیم کرد:
-در دوران شكوفايي اسلام در [[بنگلادش]] ترويج و تبليغ اسلام در بين مردم بيشتر از طريق صوفيان صورت مي گرفت. در اين دوران عموماً در جوار كاخ پادشاهان و يا سلاطين، محلي موسوم به «مريد خانه» قرار داشت كه پيروان مذاهب مختلف به هنگام پذيرش اسلام به اين محل آورده مي شدند.
+. موسساتی مانند مدرسه، مساجد و گروههای داوطلبی که احکام اسلامی را تدریس می کنند.
-    در اين دوران و پس از آن مساجد بزرگي از سوي سلاطين و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 ميلادي اسكندر شاه، مسجد معروف آدينه را در پاندوآ، در ايالت مالدا، واقع در بنگال غربي، بنا نهاد. اين مسجد بزرگ ترين مسجد در شبه قاره مي باشد. رسم بر این بود که در كنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه هاي علميه اي نيز بنا مي شد كه به تعليم و تربيت طلاب مي پرداخت. در 1876 نخستين مركز علمي و فقهي معروف شبه قاره در محلي بنام ديوبند تأسيس شد. اين حوزه علميه كه به منظور ارتقاي دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسيس شده بود، نقش مهمي در آگاهي سياسي و ترويج و ترغيب مسلمانان در فراگيري آيات جهاد ايفا کرد و تاثير به سزايي نيز در مردم بنگال برجاي گذاشت. به طور كلي مؤسسات وسازمان هاي اسلامي در بنگلادش را مي توان به سه گروه تقسيم كرد:
+. مراکزی که اطراف آرامگاههای صوفیان و روحانیون تشکیل می شود.
-. موسساتي مانند مدرسه، مساجد و گروههاي داوطلبي كه احكام اسلامي را تدريس مي كنند.
+. سازمانهای متعدد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی که وظیفه آنها رسیدگی به وضعیت رفاهی مسلمانان است.
-. مراكزي كه اطراف آرامگاههاي صوفيان و روحانيون تشكيل مي شود.
+این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه های دینی هستند که از قدیم تا به حال به کارتعلیم و تربیت مربیان و رهبران مذهبی اشتغال دارند.
-.  سازمانهاي متعدد اجتماعي، مذهبي و فرهنگي كه وظيفة آنها رسيدگي به وضعيت رفاهي مسلمانان است.
+هزاران مسجد موجود در بنگلادش همچنان مراکز فعالی برای فعالیت های اجتماعی مذهبی هستند. سازمان های بی نظیر«هییت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج(Samaj)و بیت الشرف، فعالیت های برخی از این مساجد را هماهنگ کرده و برنامه هایی برای فعالیت های فرهنگی مذهبی مانند: تبلیغ اسلام، توسعه آموزش های اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدمـــاتی تهیه می کنند.  این مساجد به منزله مراکز نمازهای جماعت و یومیه، همواره نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می کنند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزیین مساجد قدیمی، تبدیل به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در بنگلادش شده است.
-این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه هاي ديني هستند که از قديم تا به حال به كارتعليم و تربيت مربيان و رهبران مذهبي اشتغال دارند.
+آرامگاه های صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگترین مراکز دعا ونیایش وتعلیم اصول قرآن و سنت در [[بنگلادش]] بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در بنگلادش وجود دارد. این عارفان و صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به بنگلادش آمده اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در بنگلادش بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن ها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم در آمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در چیتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار میرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم ترین این مراکز هستند که بازسازی شده اند. پیشوا ذاکر منجیل ( مرکز عبادی بین المللی ) اترشی در فریدپور، که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله (معروف به پیر صاحب اترشی ) تأسیس شده، اخیرا تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف کشور به این آرامگاه ها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر ازمردم عادی و مقامات دولتی در این مکان ها گردهم می آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است اما با امکانات فراوان یک مسجد و یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزار تن را در خود می پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین المللی نیز در آن جا تأسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالا [[جامعه بنگلادش]] را مجددا بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.
-هزاران مسجد موجود در بنگلادش همچنان مراكز فعالي براي فعاليت هاي اجتماعي مذهبي هستند. سازمان هاي بي نظير« هيئت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج [1] و بيت الشرف، فعاليت هاي برخي از اين مساجد را هماهنگ كرده و برنامه هايي براي فعاليت هاي فرهنگي مذهبي مانند: تبليغ اسلام، توسعة آموزش هاي اسلامي و اصلاحات اجتماعي و خدمـــاتي تهيه مي كنند.  اين مساجد به منزله مراكز نمازهاي جماعت و يوميه، همواره نقش مهمي در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می کنند. ساخت مساجد جديد و توسعه، تعمير و تزيين مساجد قديمي، تبديل به مشخصة پيشرفت ناگهاني اسلام در بنگلادش شده است.
+سازمان ها و موسسات اجتماعی و مذهبی نیز در بنگلادش وجود دارد. مهم ترین آن ها بنیاد اسلامی (Islamic Foundation)، هییت مسجد بنگلادش ، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی بنگلادش، جمعیت المدرسین بنگلادش، هییت جهانی اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامه و شورای سازمان های اجتماعی  فرهنگی اسلامی می باشند.
-  آرامگاه هاي صوفيان و روحانيون نيز از قديم بزرگترين مراكز دعا ونيايش وتعليم اصول قرآن و سنت در بنگلادش بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در بنگلادش وجود دارد. اين عارفان و صوفيان كه از كشورهاي عربي و آسياي مركزي به بنگلادش آمده اند، نقش مهمي در توسعة اسلام در بنگلادش بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن ها به صورت مركزي براي دعا و عبادت مردم در آمده است. درگاه شاه جلال در سيلهت، شاه نعمت و بايزيد بسطامي در چيتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار ميرپور در داكا، درگاه خان جهان علي در خولنا مهم ترين اين مراكز هستند كه بازسازي شده اند. پيشوا ذاكر منجيل ( مركز عبادي بين المللي ) اترشي در فريدپور، كه به وسيلة حضرت شاه صوفي مولانا حشمت الله (معروف به پير صاحب اترشي ) تأسيس شده، اخيراً تبديل به مشهورترين اين مراكز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف كشور به اين آرامگاه ها مي آيند. در اعياد مذهبي نيز صدها هزار نفر ازمردم عادي و مقامات دولتي در اين مكان ها گردهم مي آيند. درگاه اترشي مجتمع بزرگي در يك منطقه روستايي است اما با امكانات فراوان يك مسجد و يك مدرسه و يك استراحتگاه كه چندين هزار تن را در خود مي پذيرد. يك مركز تحقيقات بين المللي نيز در آن جا تأسيس شده است. بسياري بر اين باورند كه پيشوا ذاكر منجيل احتمالاً جامعة بنگلادش را مجدداً بر طبق اصول و سنت اسلامي شكل داده است.
+«بنیاد اسلامی» مسیولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور برعهده دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاس ها وانجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تاکنون، از همه مشهورتر است. انتشار دایره المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می باشد. هییت مسجد بنگلادش، تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیت های اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری از طریق ارایه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آن ها مشغول است. تلاش این گروه در جهت تقویت ایجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.
-    سازمان ها و مؤسسات اجتماعي و مذهبي نيز در بنگلادش وجود دارد. مهم ترين آن ها بنياد اسلامي[2] ، هيئت مسجد بنگلادش [3] ، انجمن مدرسه قرآني، مركز اسلامي بنگلادش، جمعيت المدرسين بنگلادش، هيئت جهاني اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامة و شوراي سازمان هاي اجتماعي  فرهنگي اسلامي مي باشند.
+هدف «انجمن مدرسه قرآن» تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی می باشد. وظیفه «مرکز اسلامی بنگلادش» تحقیق روی تعلیمات قرآن است و ترجمه کتاب هایی به زبان های عربی، اردو و فارسی به بنگالی را بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمان های دیگری که در کار انجام پروژه های مشابهی هستند، همکاری می کند. «جمعیت المدرسین بنگلادش» یکی دیگر از بزرگترین سازمان هایی است که بیش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم ترین برنامه های آن، برگزاری جلسات سخنرانی در مورد عقاید اسلامی و روش زندگی اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعی دارد آگاهی اسلامی در جامعه را افزایش دهد. «هییت جهانی اسلام» سازمانی بشر دوست است که خدماتی به یتیمان و معلولان ارایه می دهد. هدف«اتحاد الامه»، که توسط گروهی از رهبران مذهبی سرپرستی می شود، ایجاد اتحاد بین نیروهای اسلامی در بنگلادش به منظور اسلام گرایی جامعه است. «شورای سازمان های فرهنگی اجتماعی» در جهت هماهنگی فعالیت های گروه های اجتماعی مذهبی و تبلیغی در بنگلادش کار می کند.<ref>فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه].</ref>
+====[[سازمان عاشق غوث الاعظم]]====
+این سازمان، طی جلسه ای در تالار مجتمع [[مسجد غوث الاعظم]] در مهاگ هایی واقع در شمال شهر داکا، شکل گرفت. سازمانی است کاملا غیر سیاسی که با هدف تشویق جوانان برای ساختن زندگی خود بر اساس الگوی زندگی حضرت عبدالقادر جیلانی و خدمت به کشور  و ملت تأسیس شده است.
-    « بنياد اسلامي » مسئوليت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در كشور برعهده دارد. اين بنياد با برگزاري اجلاس ها وانجام كارهاي تحقيقاتي اسلامي تاكنون، از همه مشهورتر است. انتشار ''دايره المعارف اسلامي'' يكي از آثار ارزشمند آن مي باشد. هيئت مسجد بنگلادش، تصميم دارد تا مساجد را به مراكز فعاليت هاي اجتماعي مذهبي تبديل كند. انجمن ديگري از طريق ارائه خدمات رفاهي به تازه مسلمانان و موعظه كردن آن ها مشغول است. تلاش اين گروه در جهت تقويت ايجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.
+در این رابطه کمیته 25 نفره به ریاست محمد مستفیض الرحمان تشکیل شده است. مولانا عبدالسلام، خطیب مسجد غوث الاعظم نیز سرپرستی کمیته را بر عهده دارد. هیأت امنای مسجد به این سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارایه می دهد. کسانی که تمایل به عضویت در این سازمان را دارند، مجاز به حق عضویت در هیچ حزب سیاسی نیستند. «غوث الاعظم» لقب شیخ عبدالقادر گیلانی ( جیلانی ) است که در بنگلادش بسیار مورد احترام می باشد.<ref>روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999</ref>
+====[[سازمان نهضت ملی اهل سنت بنگلادش|سازمان نهضت ملی اهل سنت]] ====
+این سازمان، سمینارها و برنامه های متعددی از جمله سالگرد وفات شخصیت ها وعلمای اهل سنت از جمله خواجه معین الدین چشتی را برگزار می کند. «در این نشست، سخنرانان بر اهمیت پیروی از اولیای خدا تأکید دارند و اظهار می دارند که خلفای راشدین، اهل بیت، صحابه کرام، ایمه و اولیای کرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقیقت اند».<ref>روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999</ref>
+====[[سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت بنگلادش|سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت]]====
+این سازمان ضدیت و مخالف شدیدی با «قادیانی ها» دارد. مولانا عبدالحق خطیب مسجد بیت المکرم، سخنگوی این سازمان می باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندین بار بواسطه تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعالیت قادیانی ها اعلام داشته است. این سازمان معتقد است که مولانا عبد الاول رییس بنیاد اسلامی بنگلادش نه تنها یک فرد قادیانی است و جوانان را از دین اسلام خارج می کند بلکه وجود وی در بنیاد اسلامی به منزله اهانت به اسلام است.
+====[[سازمان قراء بنگلادش]]====
+هر ساله از طرف «سازمان قراء بنگلادش» و شرکت تعدادی از قاریان قرآن کشورها به منظور مسابقه قرآن خوانی، مسابقاتی تشکیل می شود. این برنامه در زمین چمن «پلتن»، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می شود. هر ساله مراسم افتتاحیه این مسابقه به ریاست قاری محمد یوسف رییس سازمان قراء برگزار می شود.
+====[[سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر بنگلادش|سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر]]====
+این سازمان طی سمیناری در باشگاه مطبوعاتی داکا به ریاست خانم شاهده عبید فعالیت خود را آغاز کرد. در همین رابطه نیز سمیناری با عنوان «حقوق بشر از نگاه معاصر» برگزار گردید.<ref>روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999</ref>
+===سازمان های دیگر===
+بنیاد اسلامی بنگلادش؛  این بنیاد از بزرگترین سازمان های اسلامی دولتی [[بنگلادش]] و زیر نظر وزارت مذهب است .
-  هدف « انجمن مدرسة قرآن » تربيت فرزندان مسلمانان با گرايش اسلامي مي باشد. وظیفه «مركز اسلامي بنگلادش» تحقيق روي تعليمات قرآن است و ترجمة كتاب هايي به زبان هاي عربي، اردو و فارسي به بنگالي را بر عهده دارد. اين سازمان همچنين با سازمان هاي ديگري كه در کار انجام پروژه هاي مشابهي هستند، همكاري مي كند. «جمعيت المدرسين بنگلادش» يكي دیگر از بزرگترين سازمان هایی است كه بيش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم ترین برنامه های آن، برگزاری جلسات سخنراني در مورد عقايد اسلامي و روش زندگي اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعي دارد آگاهي اسلامي در جامعه را افزايش دهد. «هيئت جهاني اسلام» سازماني بشر دوست است كه خدماتي به يتيمان و معلولان ارائه مي دهد. هدف«اتحاد الامه»، كه توسط گروهي از رهبران مذهبي سرپرستي مي شود، ايجاد اتحاد بين نيروهاي اسلامي در بنگلادش به منظور اسلام گرايي جامعه است. « شوراي سازمان هاي فرهنگي اجتماعي» در جهت هماهنگي فعاليت هاي گروه هاي اجتماعي مذهبي و تبليغي در بنگلادش كار مي كند (فرزین نیا، 1373: 47-50).
+اسلامیک بانک فاوندیشن؛ سازمان اختصاصی بانک اسلامی [[بنگلادش]] برای کارهای خیریه است.
+سازمان تبلیغات اسلامی [[بنگلادش]]؛ یک سازمان خیریه برای مسلمانانی است که تازه به اسلام مشرف می شوند.
-'''6. 8. 1. [[سازمان عاشق غوث الاعظم]]'''
+اسلامیک میشن؛ سازمانی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی روستایی است که توسط بنیاد اسلامی [[بنگلادش]] اداره می شود.
-اين سازمان، طي جلسه اي در تالار مجتمع مسجد غوث الاعظم در مهاگ هائي واقع در شمال شهر داكا، شكل گرفت. سازماني است كاملاً غير سياسي كه با هدف تشويق جوانان براي ساختن زندگي خود بر اساس الگوي زندگي حضرت عبدالقادر جيلاني و خدمت به كشور  و ملت تأسيس شده است.
+انجمن مفید الاسلام؛ یک سازمان خیـــریه ، خصوصـــا امـــور امــــدادی برای جنازه های بی سرپرست است.
-  در اين رابطه كميته 25 نفره به رياست محمد مستفيض الرحمان تشكيل شده است. مولانا عبدالسلام، خطيب مسجد غوث الاعظم نيز سرپرستي كميته را بر عهده دارد. هيأت امناي مسجد به اين سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارائه مي دهد. كساني كه تمایل به عضويت در اين سازمان را دارند، مجاز به حق عضويت در هيچ حزب سياسي نيستند. « غوث الاعظم » لقب شيخ عبدالقادر گيلاني ( جيلاني ) است كه در بنگلادش بسيار مورد احترام مي باشد (روزنامه انقلاب ؛ [[داكا]] ؛ بنگلادش ؛ 25 اكتبر 1999 ).
+مرکز اسلامی [[بنگلادش]]؛ سازمان بزرگ پژوهشی وانتشاراتی.
+مجتمع بیت المکرم و سازمان کتابخانه اسلامی؛ این مجتمع در شهر باریسال در جنوب کشور به فعالیتهای آموزشی فرهنگی می پردازد.
-'''6. 8. 2.سازمان نهضت ملي اهل سنت'''
+مرکز فرهنگی [[بنگلادش]]؛ سازمانی فرهنگی، ادبی و اسلامی است.
-اين سازمان، سمينارها و برنامه هاي متعددي از جمله سالگرد وفات شخصيت ها وعلماي اهل سنت از جمله خواجه معين الدين چشتي را برگزار مي كند. «در اين نشست، سخنرانان بر اهميت پيروي از اولياي خدا تأكيد دارند و اظهار مي دارند كه خلفاي راشدين، اهل بيت، صحابه كرام، ائمه و اولياي كرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقيقت اند »( روزنامه انقلاب، داكا، بنگلادش، 19 اكتبر 1999).
+آکادمی پژوهشی علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگی و پژوهشی است.
+انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتی است.
-'''6. 8. 3.سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت'''
+[[بنگلادش]] مسجد میشن؛ سازمانی خیریه و تبلیغی است که به عنوان مرکز کلیه مساجد عمل می کند.
-اين سازمان ضديت و مخالف شديدي با « قادياني ها» دارد. مولانا عبدالحق خطيب مسجد بيت المكرم، سخنگوي اين سازمان مي باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندين بار بواسطة تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعاليت قادياني ها اعلام داشته است. اين سازمان معتقد است كه مولانا عبد الاول رئيس بنياد اسلامي بنگلادش نه تنها يك فرد قادياني است و جوانان را از دين اسلام خارج مي كند بلكه وجود وي در بنياد اسلامي به منزلة اهانت به اسلام است.
+انجمن اسلامی حلف الفضول؛ سازمانی خیریه است و دارای کتابخانه عمومی است.
+انجمن ادبی قومی؛ سازمانی ادبی مخصوص استادان و طلاب حوزه های علمیه قومی است.
-'''6. 8. 4.سازمان قراء بنگلادش'''
+سازمان عقب افتادگان ذهنی؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن ها است.
-هر ساله از طرف «سازمان قراء بنگلادش» و شرکت تعدادي از قاريان قرآن كشورها به منظور مسابقه قرآن خواني، مسابقاتی تشكيل مي شود. اين برنامه در زمين چمن « پلتن »، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار مي شود. هر ساله مراسم افتتاحيه اين مسابقه به رياست قاري محمد يوسف رئيس سازمان قراء برگزار مي شود.
+سازمان شاعر غلام مصطفی؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است.
+انجمن حمیات الامه؛ سازمانی برای امور خیریه است و در خدمت مردم و مسلمانانی است که تازه به اسلام گرویده اند.
+===جماعت تبلیغی===
+از سازمان های معروف و فعال در سراسر شبه قاره،  سازمانی غیر سیاسی و غیر رسمی است که در همه دنیا کار تبلیغ دین را انجام می دهد. مولانا محمد الیاس در سال 1915 فعالیت خود را به نام تبلیغ دین، از هند شروع کرد. فعالیت های این جماعت از مسجد نظام الدین دهلی آغاز شد.
-'''6. 8. 5.سازمان اتحاد مسلمين براي حقوق بشر'''
+در افکار و فعالیت های جماعت تبلیغی، تأثیر امام محمد غزالی عارف و دانشمند معروف ایرانی نمایان است. به عقیده این جماعت اگر مسلمانان با ایمان و عمل واقعی تربیت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنیا زیر لوای اسلام در خواهد آمد.
-  اين سازمان طي سميناري در باشگاه مطبوعاتي داكا به رياست خانم شاهده عبيد فعاليت خود را آغاز كرد. در همين رابطه نيز سميناري با عنوان « حقوق بشر از نگاه معاصر » برگزار گرديد(روزنامه اتفاق ، داكا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999).
+رهبری این جماعت به دست شورایی 10 نفره است. امیر واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل پاکستان و یک نفر به نام مولانا عبدالعزیز اهل [[بنگلادش]] بوده است.
+هر ساله در منطقه ای به نام «تونگی»، در حومه شمال داکا، اجتماع جهانی تبلیغ برگزار می کنند و از کشورهای مختلف دنیا از جمله [[روسیه]]، عمان، آلمان، کنیا، برونیی، سنگاپور، فیلیپین، [[تایلند]]، آفریقای جنوبی، نیوزلند، بلژیک، [[مصر]]، [[تونس]]، موریتانی، الجزایر، سومالی، [[فرانسه]]، فیجی، کویت، ترکیه، مراکش، مالزی، [[اردن]]، [[سوریه]]، عربستان، [[امارات متحده عربی|امارات]] و... در این اجتماع حضور می یابند. تعداد جمعیت شرکت کننده به حدود 3 میلیون نفر می رسد.
-'''6. 8. 6.سازمان های دیگر'''
+لازم به ذکر است که اجتماع فوق در سال 1927 میلادی افتتاح شد. جماعت تبلیغی فاقد هر گونه نشریه است. به گزارش روزنامه انقلاب، چاپ [[بنگلادش]]، به شماره 6 ژانویه 2001 م ، در پی وفات مولانا عبدالعزیز، امیر جماعت بنگلادش، در حال حاضر شورای چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سید عزیز الحکیم فعالیت های تبلیغی را در بنگلادش رهبری می کنند.
+===[[بنیاد اسلامی بنگلادش]]===
+[[بنیاد اسلامی بنگلادش]] در 28 مارس 1975 م تأسیس شد. دفتر مرکزی این بنیاد در شهر داکا دایر می باشد. از آنجا که تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسیم شده و جمعا دارای 58 ناحیه می باشد، این بنیاد در همه این نواحی برای فعالیت های خود دفتر دارد.
-بنياد اسلامي بنگلادش؛  این بنیاد از بزرگت رين سازمان های اسلامي دولتي بنگلادش و زير نظر وزارت مذهب است .
+بنیاد اسلامی زیر نظر مستقیم وزارت دین قراردارد و یکی از وظایف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراکز و آکادمی ها و انستیتوهای اسلامی است. نظارت بر امور و تحقیقات پیرامون فقه و قوانین، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، همچنین چاپ کتب اسلامی و رساله ها و تنظیم و برنامه ریزی در خصوص کنفرانس ها و سخنرانی ها در خصوص تاریخ روابط اسلامی، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامی از دیگر وظایف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه [[مسجد بیت المکرم]] در داکا و تمامی مساجد نیز زیر نظر این بنیاد می باشد.
-اسلاميك بانك فاونديشن؛ سازمان اختصاصي بانك اسلامي بنگلادش براي كارهاي خيريه است.
+بنیاد اسلامــــی دارای 6 آکـــادمی آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مرکز ماموریت های اسلامی است .
+===رابطه العالم الاسلامی===
+سازمان رابطه العالم الاسلامی بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه ارکان میانمار به بنگلادش، که توسط دولت میانمار سرکوب و رانده شده بودند، و به منظور رسیدگی به پناهندگان مسلمان اعلام موجودیت کرد. این سازمان شاخه منطقه ای رابطه عالم اسلامی را به دست میرقاسم علی، عضو [[حزب جماعت اسلامی بنگلادش]] سپرده و برنامه های امدادی و کمک رسانی خود را دنبال می کند.
-سازمان تبليغات اسلامي بنگلادش؛ يك سازمان خيريه براي مسلماناني است كه تازه به اسلام مشرف مي شوند.
+رابطه العالم الاسلامی در نزدیکی کوکس بازار، در جنوب غرب بنگلادش، بیمارستانی مجهز تأسیس کرده که هنوز موجودیت خود را حفظ کرده و فعال می باشد و در چند نقطه دور افتاده کشور نیز طرح ها و پروژه های امدادی و بهداشتی در دست اجرا دارد. مرکز این نهاد در منطقه «محمدپور»  شهر داکا واقع است. گفتنی است که نهاد فوق، سازمانی غیر دولتی ( NGO ) است.
+===سازمان بین المللی امداد اسلامی===
+هدف از تشکیل سازمان بین المللی امداد اسلامی رسیدگی به دریافت و تقسیم عادلانه کمک های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه  است. این سازمان در تلاش است تا کمک های نقدی وغیرنقدی خود را به مراکز تحت پوشش ارسال دارد. بر این اساس تحت عنوان NGO فعالیت رسمی دارد.
+===[[سازمان امدادی کویت در بنگلادش|سازمان امدادی کویت]]===
+هدف از تشکیل این سازمان عمدتا ساخت مساجد و یا کمک به بنای آن است. این مرکز از طریق کشورهای عربی در خاورمیانه مورد حمایت [[مالی]] قرار می گیرد و کارمندان آن عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه های اسلامی عربستان سعودی هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسما فعالیت دارد.<ref>توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ [[بنگلادش]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref>
-اسلاميك ميشن؛ سازمانی فرهنگي، آموزشي و بهداشتي روستائي است كه توسط بنياد اسلامي بنگلادش اداره مي شود.
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[نهادها و مراکز دینی مسلمانان کانادا]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان کوبا]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان مصر]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان تونس]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان روسیه]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان سنگال]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان آرژانتین]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان فرانسه]]؛ [[سازمان‌ها و موسسات اسلامی در مالی]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان زیمبابوه]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان تایلند]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان اسپانیا]]؛ [[نهادها و مراكز دینی مسلمانان اردن]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان قطر]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان سیرالئون]]؛ [[نهادها و مراکز دینی مسلمانان اتیوپی]]
-انجمن مفيد الاسلام؛ يك سازمان خيـــريه ، خصوصـــاً امـــور امــــدادي براي جنازه هاي بي سرپرست است.
+== کتابشناسی ==
-مركز اسلامي بنگلادش؛ سازمان بزرگ پژوهشي وانتشاراتي.
-مجتمع بيت المكرم و سازمان كتابخانه اسلامي؛ این مجتمع در شهر باريسال در جنوب كشور به فعالیتهای آموزشی فرهنگی می پردازد.
-مركز فرهنگي بنگلادش؛ سازمانی فرهنگي، ادبي و اسلامي است.
-آكادمي پژوهشي علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگي و پژوهشي است.
-انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتي است.
-بنگلادش مسجد ميشن؛ سازمانی خيريه و تبليغي است كه به عنوان مركز كلية مساجد عمل مي كند.
-انجمن اسلامي حلف الفضول؛ سازمانی خيريه است و داراي كتابخانه عمومي است.
-انجمن ادبي قومي؛ سازمانی ادبي مخصوص استادان و طلاب حوزه هاي علميه قومي است.
-سازمان عقب افتادگان ذهني؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن ها است.
-سازمان شاعر غلام مصطفي؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است.
-انجمن حميات الامه؛ سازمانی برای امور خيريه است و در خدمت مردم و مسلماناني است كه تازه به اسلام گرویده اند.
-'''6. 8. 7.جماعت تبليغي'''
-از سازمان های معروف و فعال در سراسر شبه قاره،  سازمانی غير سياسي و غير رسمي است که در همه دنيا كار تبليغ دين را انجام مي دهد. مولانا محمد الياس در سال 1915 فعاليت خود را به نام تبليغ دين، از هند شروع كرد. فعاليت هاي اين جماعت از مسجد نظام الدين دهلي آغاز شد.
-  در افكار و فعاليت هاي جماعت تبليغي، تأثير امام محمد غزالي عارف و دانشمند معروف ایرانی نمايان است. به عقيده اين جماعت اگر مسلمانان با ايمان و عمل واقعي تربيت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنيا زير لواي اسلام در خواهد آمد.
-  رهبري اين جماعت به دست شورایي 10 نفره است. امير واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل پاكستان و يك نفر به نام مولانا عبدالعزيز اهل بنگلادش بوده است.
-  هر ساله در منطقه اي به نام « تونگي»، در حومه شمال داكا، اجتماع جهاني تبليغ برگزار مي كنند و از كشورهاي مختلف دنيا از جمله روسيه، عمان، آلمان، كنيا، برونئي، سنگاپور، فيليپين، تايلند، آفريقاي جنوبي، سويزلند، بلژيك، مصر، تونس، موريتاني، الجزاير، سومالي، فرانسه، فيجي، كويت، تركيه، مراكش، مالزي، اردن، سوريه، عربستان، امارات و... در این اجتماع حضور مي يابند. تعداد جمعيت شرکت کننده به حدود 3 ميليون نفر مي رسد.
-    لازم به ذكر است كه اجتماع فوق در سال 1927 ميلادي افتتاح شد. جماعت تبليغي فاقد هر گونه نشريه است. به گزارش ''روزنامه انقلاب''، چاپ بنگلادش، به شماره 6 ژانويه 2001 م ، در پي وفات مولانا عبدالعزيز، امير جماعت بنگلادش، در حال حاضر شوراي چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سيد عزيز الحكيم فعاليت هاي تبليغي را در بنگلادش رهبري مي كنند.
-'''6. 8. 8.بنياد اسلامي بنگلادش'''
-[[بنیاد اسلامی بنگلادش]] در 28 مارس 1975 م تأسيس شد. دفتر مركزي این بنیاد در شهر داكا دایر مي باشد. از آنجا كه تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسيم شده و جمعاً داراي 58 ناحيه مي باشد، این بنیاد در همه اين نواحي براي فعاليت هاي خود دفتر دارد.
-  بنياد اسلامي زير نظر مستقيم وزارت دين قراردارد و يكي از وظايف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراكز و آكادمي ها و انستيتوهاي اسلامي است. نظارت بر امور و تحقيقات پيرامون فقه و قوانين، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامي، همچنین چاپ كتب اسلامي و رساله ها و تنظيم و برنامه ريزي در خصوص كنفرانس ها و سخنراني ها در خصوص تاريخ روابط اسلامي، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامي از دیگر وظايف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه مسجد بيت المكرم در داكا و تمامي مساجد نیز زير نظر اين بنياد مي باشد.
-  بنياد اسلامــــي داراي 6 آكـــادمي آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مركز ماموريت هاي اسلامي است .
-'''6. 8. 9.رابطه العالم الاسلامي'''
-سازمان رابطه العالم الاسلامي بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه اركان ميانمار به بنگلادش، كه توسط دولت ميانمار سركوب و رانده شده بودند، و به منظور رسيدگي به پناهندگان مسلمان اعلام موجوديت كرد. اين سازمان شاخه منطقه اي رابطه عالم اسلامي را به دست ميرقاسم علي، عضو حزب جماعت اسلامي بنگلادش سپرده و برنامه هاي امدادي و كمك رساني خود را دنبال مي كند.
-    رابطه العالم الاسلامي در نزديكي كوكس بازار، در جنوب غرب بنگلادش، بيمارستانی مجهز تأسيس كرده كه هنوز موجوديت خود را حفظ كرده و فعال مي باشد و در چند نقطه دور افتاده كشور نیز طرح ها و پروژه هاي امدادي و بهداشتي در دست اجرا دارد. مركز اين نهاد در منطقه « محمدپور»  شهر داكا واقع است.
-  گفتني است كه نهاد فوق، سازمانی غیر دولتی ( NGO ) است.
-'''6. 8. 10.سازمان بين المللي امداد اسلامي'''
-هدف از تشكيل سازمان بين المللي امداد اسلامي رسيدگي به دریافت و تقسیم عادلانه کمک های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه  است.
-  اين سازمان در تلاش است تا كمك هاي نقدي وغيرنقدي خود را به مراكز تحت پوشش ارسال دارد. بر اين اساس تحت عنوان NGO فعاليت رسمي دارد.
-'''6. 8. 11.سازمان امدادي كويت'''
-هدف از تشكيل اين سازمان عمدتاً ساخت مساجد و يا كمك به بنای آن است. اين مركز از طريق كشورهاي عربي در خاورميانه مورد حمايت مالي قرار مي گيرد و كارمندان آن عمدتاً از فارغ التحصيلان دانشگاه هاي اسلامي عربستان سعودي هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسماً فعاليت دارد.