پرش به محتوا

پراکندگی جمعیت در سوریه: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Toktam (بحث | مشارکت‌ها)
۲٬۱۴۴ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
۶٬۲۸۹ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
جدول زیر که بر اساس اطلاعات سازمان ملل تنظیم شده­است، میزان رشد جمعیت، مرگ‌ومیر و دیگر داده­‌های مرتبط را میانه سال‌های 1950-2010، به خوبی بیان می­کند:
پراکندگی جمعیت در [[سوریه]] بازتابی از تعامل پیچیده میان طبیعت، زیرساخت، و تحولات انسانی است. شرایط اقلیمی، منابع آبی، توپوگرافی، و ظرفیت‌های زیستی هر منطقه، در کنار عواملی چون جنگ داخلی، مهاجرت‌های گسترده، و تخریب زیرساخت‌ها، الگوهای سکونت را به‌طور بنیادین دگرگون کرده‌اند.
{| class="wikitable"
 
|'''دوره زمانی'''
در برخی نواحی، مانند دشت‌های حاصلخیز غربی و مناطق ساحلی، تمرکز جمعیت با توسعه اقتصادی و خدماتی همراه بوده است؛ در حالی‌که مناطق بیابانی و جنگ‌زده با پراکندگی کم و محرومیت زیرساختی مواجه‌اند. این تفاوت‌ها، اگر بدون مدیریت هدفمند رها شوند، می‌توانند به نابرابری‌های فضایی، تنش‌های اجتماعی، و بحران‌های خدماتی منجر شوند<ref>Rahmoun, T., Zhao, W., & Hassan, M. (2019). ''Restructuring integrated spatial tourism planning in the Syrian coastal region: Tourism for peace''. In U. Stankov et al. (Eds.), Cultural sustainable tourism (pp. 219–231). Springer, Available for https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-10804-5_21</ref>. تحلیل دقیق این الگوها، برای تدوین سیاست‌های توسعه متوازن، بازسازی پس از بحران، و توزیع عادلانه منابع و خدمات، ضرورتی راهبردی در مسیر بازسازی [[سوریه]] به‌شمار می‌آید.
|'''تولد‌های زنده در سال'''
 
|'''مرگ و میر در سال'''
==== عوامل طبیعی و جغرافیایی ====
|'''تغییرات طبیعی در سال'''
ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی [[سوریه]]، از ارتفاعات سرد تا دشت‌های حاصلخیز و بیابان‌های خشک، زمینه‌ساز تفاوت‌های چشمگیر در ظرفیت سکونت و توسعه منطقه‌ای هستند.
|''CBR''
[[پرونده:Pi 4.png|بندانگشتی|رودخانه‌ی عاصی <ref>Syrians for Truth and Justice. (2023, March 16). ''Curricula in Afrin: Between “Turkification” and restrictions on the Kurdish language''. <nowiki>https://stj-sy.org/en/curricula-in-afrin-between-turkification-and-restrictions-on-the-kurdish-language/</nowiki></ref>(Orontes): میراث تاریخی سوری قابل بازیابی از https://belongtosyria.wordpress.com/2018/05/02/the-journey-begins/]]
|''CDR''
 
|''NC''
===== تنوع جغرافیایی و نقش آن در پراکنش جمعیت =====
|''TFR''
تفاوت‌های اقلیمی، منابع طبیعی، و شرایط زیستی در مناطق مختلف [[سوریه]]، الگوهای پراکندگی [[جمعیت سوریه|جمعیت]] را به‌گونه‌ای شکل داده‌اند که هر ناحیه، ظرفیت خاصی برای جذب یا دفع جمعیت دارد<ref>Schmidinger, T. (Ed.). (2023). ''The autonomous administration of North and East Syria: Between a rock and a hard place''. Transnational Press London, Available for https://dokumen.pub/the-autonomous-administration-of-north-and-east-syria-between-a-rock-and-a-hard-place-9781912997510.html</ref>.
|''IMR''
|-
|1950-1955
|187000
|75000
|112000
|51.2
|20.5
|30.6
|7.23
|180.1
|-
|1955-1960
|212000
|77000
|136000
|50.1
|18.1
|32.0
|7.38
|150.5
|-
|1960-1965
|241000
|76000
|165000
|48.5
|15.3
|33.3
|7.54
|121.8
|-
|1965-1970
|275000
|74000
|201000
|46.8
|12.5
|34.2
|7.56
|98.8
|-
|1970-1975
|322000
|70000
|252000
|46.3
|10.1
|36.2
|7.54
|77.3
|-
|1975-1980
|373000
|69000
|304000
|45.4
|8.3
|37.0
|7.32
|63.1
|-
|1980-1985
|417000
|66000
|351000
|42.8
|6.7
|36.1
|6.77
|49.9
|-
|1985-1990
|440000
|61000
|379000
|38.4
|5.3
|33.1
|5.87
|36.2
|-
|1990-1995
|441000
|58000
|383000
|33.3
|4.3
|28.9
|4.80
|26.1
|-
|1995-2000
|447000
|58000
|389000
|29.7
|3.8
|25.8
|3.96
|20.8
|-
|2000–2005
|451000
|62000
|389000
|26.2
|3.6
|22.6
|3.39
|17.4
|-
|2005–2010
|465000
|69000
|396000
|23.9
|3.5
|20.4
|3.10
|15.0
|-
| colspan="9" |''CBR:'' نرخ تولد خام (در هر 1000)
''CDR:'' نرخ مرگ و میر خام (در هر 1000)


''NC:'' غیر طبیعی (در هر 1000)
===== منابع آب، مناطق حاصلخیز و نقش آن‌ها در تمرکز جمعیت =====
مناطق کوهستانی غرب و جنوب غربی سوریه، از جمله کوه‌های جبل‌الزاویه و دره‌ی رودخانه‌ی عاصی (Orontes)، به دلیل بارش‌های مناسب، خاک حاصلخیز، و منابع آبی پایدار، از تراکم جمعیتی بالایی برخوردارند. این نواحی به‌عنوان مراکز اصلی کشاورزی کشور شناخته می‌شوند و تولید محصولاتی چون گندم، زیتون، و میوه‌جات در آن‌ها رایج است<ref>Singh, N. S., Ataullahjan, A., & Murphy, E. (2022). ''Demographic and health indicators in conflict settings: A scoping review of measurement challenges and recommendations''. Global Epidemiology, 4, 100097. https://doi.org/10.1016/j.gloepi.2022.100097</ref>.


''TFR:'' نرخ باروری کل (تعداد فرزندان در هر زن)
برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۸۵٪ از [[جمعیت سوریه]] در مناطقی زندگی می‌کنند که به منابع آب و اراضی قابل کشت دسترسی دارند<ref>Syrians for Truth and Justice. (2025, May 5). ''STJ’s contribution to the call for inputs: What are minority issues?, Available for'' https://stj-sy.org/en/stjs-contribution-to-the-call-for-inputs-what-are-minority-issues/</ref>. دشت‌های غربی، به‌ویژه دره‌ی رودخانه‌ی عاصی، و مناطق اطراف دمشق و حلب، به دلیل شرایط مساعد اقلیمی و خاک حاصلخیز، از تمرکز بالای جمعیت برخوردارند.


''IMR :'' نرخ مرگ و میر نوزادان در هر 1000 تولد
این مناطق نه‌تنها قطب‌های تولید محصولات کشاورزی مانند گندم، زیتون، و سبزیجات هستند، بلکه نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی ملی ایفا می‌کنند. تمرکز جمعیت در این نواحی با زیرساخت‌های کشاورزی، بازارهای محلی، و شبکه‌های حمل‌ونقل در ارتباط مستقیم قرار دارد.
|}جدول حرکات جمعیت سوریه در 55 سال گذشته
{| class="wikitable"
|'''سال'''
|'''1937'''
|1950
|1960
|1970
|1980
|1990
|1995
|2004
|2011
|2016
|2017
|-
|'''جمعیت'''
|2,368,000
|3,252,000
|4,565,000
|6,305,000
|8,704,000
|12,116,000
|14,186,000
|17,921,000
|21,124,000
|17,185,000
|18,029,549
|-
|'''درصد'''
'''رشد'''
|
| +37.3
| +40.4
| +38.1
| +38
| +39.2
| +17.1
| +26.3
| +17.9
|'''−18.6'''
| +4.9
|}تغییرات رشد جمعیتی سوریه در 80 سال گذشته


علت اصلی رشد منفی جمعیت سوریه، در سرشماری سال 2106، ، بحران جنگ داخلی سال 2011-2013 است که تعداد زیادی از شهروندان سوری کشته شدند.
===== مناطق ساحلی و نقش استراتژیک آن‌ها =====
مناطق ساحلی [[سوریه]]، به‌ویژه استان‌های لاذقیه و طرطوس، از جایگاه استراتژیک ویژه‌ای در ساختار جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی کشور برخوردارند. این نواحی با دسترسی مستقیم به دریای مدیترانه، تنها گذرگاه‌های دریایی [[سوریه]] محسوب می‌شوند و نقش حیاتی در تجارت خارجی، واردات کالا، و ارتباط با بازارهای بین‌المللی ایفا می‌کنند<ref>Trading Economics. (2025). ''Syria - Population Ages 15–64 (% of Total), Available for'' https://tradingeconomics.com/syria/population-ages-15-64-percent-of-total-wb-data.html</ref>. از منظر نظامی و امنیتی نیز، این مناطق به‌دلیل نزدیکی به پایگاه‌های دریایی و حضور نیروهای خارجی، در معادلات ژئوپلیتیکی منطقه تأثیرگذارند. بندر طرطوس، که میزبان پایگاه دریایی [[روسیه]] است، نمونه‌ای بارز از این اهمیت استراتژیک است<ref>Tull, K. (2017). ''Agriculture in Syria''. K4D Helpdesk Report. University of Leeds, Nuffield Centre for International Health and Development, Available for https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5bace31f40f0b62dc68af611/133_Agriculture_in_Syria.pdf</ref>.


تعداد دقیق کشته­شدگان به جهت رویکرد‌های سیاسی در ارائه آمار مشخص نیست؛ با این همه، مقایسه گزارش بعضی از مراکز آمارگیری، می تواند به طور تقریبی گویا باشد.
از نظر جمعیتی، مناطق ساحلی در مقایسه با نواحی داخلی، تراکم کمتری دارند، اما در سال‌های اخیر به‌ویژه در پی جنگ داخلی، شاهد افزایش مهاجرت داخلی بوده‌اند. بسیاری از [[نهاد خانواده سوریه|خانواده‌ها]] از مناطق جنگ‌زده به شهرهای ساحلی پناه آورده‌اند، که این امر فشار مضاعفی بر زیرساخت‌های شهری، منابع طبیعی، و خدمات عمومی وارد کرده است.


شبکه خبری ''PBS'' آمریکا به نقل از «مرکز تحقیقات سیاسی سوریه»  (المرکز السوری لبحوث السیاسات)[26] (''SCPR'')[27] اعلام نموده­است که طی 15 مارس 2011 تا 11 فوریه 2016،  470 هزار نفر در سوریه؛ اعم از نیرو‌های دولتی، نیرو‌های معارضین و غیر نظامیان، کشته­شده‌اند.[28]
علاوه بر این، مناطق ساحلی با برخورداری از اقلیم معتدل، زمین‌های حاصل‌خیز، و منابع آبی، ظرفیت بالایی برای توسعه کشاورزی، گردشگری، و صنایع سبک دارند. با این حال، بهره‌برداری ناکافی از این ظرفیت‌ها، به‌ویژه در دوران بحران، مانع از شکوفایی اقتصادی این نواحی شده است. در مجموع، مناطق ساحلی [[سوریه]] نه‌تنها دروازه‌ی ارتباطی کشور با جهان خارج هستند، بلکه در تحولات داخلی نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کنند؛ نقشی که در برنامه‌ریزی‌های آتی برای بازسازی و توسعه، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد<ref>UN-ESCWA & BGR. (2013). ''Inventory of Shared Water Resources in Western Asia: Chapter 7 – Orontes River Basin, Available for'' https://waterinventory.org/sites/waterinventory.org/files/chapters/Chapter-07-Orontes-River-Basin-web_1.pdf</ref>.


« استفان دی میستورا » (''Staffan de Mistura'') (زاده 1947) ، نماینده ایتالیایی سازمان ملل در امور سوریه هم 400 هزار نفر[29] و دیده­بان حقوق بشر سوریه (''SOHR'')[30]، آمار حداقلی 494 هزار و حداکثری 606 هزار نفر را اعلام نموده‌اند.[31]
===== مناطق بیابانی و کم‌آب =====
نواحی شرقی و مرکزی [[سوریه]]، به‌ویژه بیابان شام (بادیه‌الشام)، به دلیل کمبود منابع آبی، بارندگی اندک، و شرایط سخت محیطی، از تراکم جمعیتی بسیار پایینی برخوردارند. این مناطق عمدتاً محل سکونت جوامع عشایری و بادیه‌نشین هستند که اقتصادشان مبتنی بر دامداری و کوچ‌نشینی است<ref>UN-Habitat. (2022). ''Syria: Urban profile and demographic trends'', Available for https://unhabitat.org/syria-urban-profile</ref>.


تلفات ما‌هانه مستند در جنگ داخلی سوریه بر اساس گزارش دیده­بان حقوق بشر سوریه (آمارگیری: 2014-2016)؛ به ترتیب از پایین به بالا، غیرنظامیان ، نیرو‌های طرفدار دولت، جنگجویان ضد دولتی سوریه  و جنگجویان خارجی ضد دولتی
نبود زیرساخت‌های پایدار، محدودیت در دسترسی به خدمات عمومی، و آسیب‌پذیری در برابر خشکسالی‌های دوره‌ای، پراکندگی جمعیت در این نواحی را به‌شدت محدود کرده است<ref>UN-Habitat.    (2024). ''Urbanization Trends in Syria: Challenges and Opportunities''., Available for    https://unhabitat.org/syria</ref>. با این حال، این مناطق از نظر فرهنگی و تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارند و در صورت توسعه منابع آبی و زیرساختی، می‌توانند نقش مکملی در توسعه منطقه‌ای ایفا کنند.
[[پرونده:Pi 5.jpg|بندانگشتی|جنگجویان عشایری در صحرای سوریه، قرن بیستم قابل بازیابی از https://www.splashtravels.com/world-history/photos-sand-dwellers-who-live-temperatures-above-120f]]


نقشه تقریبی تراکم جمعیت سوریه در 2015 (اوج داعش) و تعداد و محل جمعیت آوارگان[32]
==== تأثیر رویدادهای انسانی و جنگ داخلی ====
تحولات سیاسی و امنیتی دهه‌ی اخیر، به‌ویژه جنگ داخلی [[سوریه]]، تأثیرات عمیقی بر ساختار جمعیتی و فضایی کشور گذاشته‌اند. جابه‌جایی‌های گسترده، مهاجرت اجباری، و تخریب زیرساخت‌ها، الگوهای سنتی سکونت و توسعه را به‌شدت دگرگون کرده‌اند.


هرم سنی جمعیت سوریه در سال 2020
===== جابه‌جایی ناشی از درگیری‌های نظامی =====
{| class="wikitable"
از سال ۲۰۱۱ به بعد، جنگ داخلی [[سوریه]] موجب جابه‌جایی‌های گسترده جمعیتی شده است. مناطق درگیر درگیری‌های سنگین مانند حلب، حمص، و درعا، شاهد مهاجرت قابل‌توجهی به سمت مناطق امن‌تر مانند دمشق، لاذقیه، و طرطوس بوده‌اند<ref>UN-Habitat.    (2025). ''Urbanization in Syria: Building inclusive & sustainable    cities'', Available for https://unhabitat.org/syrian-arab-republic</ref>. این جابه‌جایی‌ها به افزایش تراکم جمعیتی در شهرهای میزبان منجر شده و فشار مضاعفی بر زیرساخت‌های خدماتی مانند مسکن، آب، برق، و بهداشت وارد کرده است<ref>United Nations.    (2022). ''United Nations 2022–2024 Syria Strategic Framework'', Available for https://syria.un.org/sites/default/files/2022-10/UNSF%202022-2024%20English%20Final%20Signed.pdf</ref>.
| colspan="8" |'''-       بزرگترین شهر‌های سوریه (طبق سرشماری سال 2004)'''
|-
|
|'''رتبه'''
|'''نام'''
|'''استان'''
|'''جمعیت'''
|
|
|
|-
| rowspan="10" |
|1
|حلب
|استان حلب
|2,132,100
|
|
|
|-
|2
|دمشق
|دمشق
|1,414,913
|
|
|
|-
|3
|حمص
|استان حمص
|652,609
|
|
|
|-
|4
|لاذقیه
|استان لاذقیه
|383786
|
|
|
|-
|5
|حما
|استان حماه
|312,994
|
|
|
|-
|6
|رقه
|استان رقه
|220,488
|
|
|
|-
|7
|دیرالزور
|استان دیرالزور
|211,857
|
|
|
|-
|8
|الحسکه
|استان الحسکه
|188160
|
|
|
|-
|9
|قامشلی
|استان الحسکه
|184231
|
|
|
|-
|10
|سیده زینب
|استان ریف دمشق
|136,427
|
|
|
|}-      '''نرخ کاهش جمعیت:''' 797/0٪ (تخمین 2012)<ref>''World Population Prospects: The 2010 Revision". un.org. Archived from the original on 6 May 2011. Retrieved 29 November 2015.''</ref>


-      '''میزان زاد و ولد:''' 7/20 تولد/1000 جمعیت (تخمین 2018)
===== مهاجرت اجباری و آوارگی داخلی =====
بر اساس گزارش‌های [https://www.un.org/en/ سازمان ملل]، بیش از ۶.۸ میلیون نفر به‌عنوان آواره داخلی در [[سوریه]] ثبت شده‌اند<ref>United Nations.    (2025, May 15). ''Syria: Millions displaced, infrastructure in ruins, but    hope remains'', Available for https://news.un.org/en/story/2025/05/1163431</ref>. بسیاری از این افراد در اردوگاه‌ها یا مناطق شهری با شرایط نامناسب زندگی می‌کنند. این جابه‌جایی‌های اجباری، الگوهای سنتی سکونت را دگرگون کرده و چالش‌هایی جدی برای ارائه خدمات اولیه، آموزش، و اشتغال ایجاد کرده‌اند<ref>United Nations    Development Programme. (2025, February). ''Syria SEIA final report:     Socio-economic impact assessment of the conflict and recovery scenarios'', Available for    https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/2025-02/undp-sy-seia-final-24022025_compressed.pdf</ref>.
[[پرونده:Pi 6.jpg|بندانگشتی|مهاجران سوری پس از جنگ داخلی، قابل بازیابی از<nowiki/>https://www.unsw.edu.au/newsroom/news/2018/06/world-refugee-day-2018--we-can-do-better-and-we-have-done-better]]
علاوه بر این، تخریب زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها، مدارس، و شبکه‌های حمل‌ونقل در مناطق جنگ‌زده، موجب تمرکز جمعیت در مناطقی با امکانات نسبی شده است. این تمرکز ناهمگون، خطر نابرابری فضایی و تنش‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد و نیازمند مداخلات هدفمند در حوزه‌ی بازسازی و توسعه منطقه‌ای است<ref>United Nations    Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. (2024). ''Syria:    Humanitarian Response Plan'', Available for https://www.unocha.org/syria</ref>.


-      '''میزان مرگ و میر:''' 4 مرگ/1000 نفر جمعیت (تخمین زده شده در سال 2018)
==== تأثیر جغرافیا بر فعالیت‌های اقتصادی و تمرکز جمعیت ====
[[جغرافیای طبیعی سوریه|جغرافیای متنوع سوریه]]، از کوهستان‌های شمالی تا بیابان‌های شرقی، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری الگوهای اقتصادی و تمرکز [[جمعیت سوریه|جمعیت]] ایفا می‌کند. تفاوت‌های اقلیمی، منابع طبیعی، و دسترسی به زیرساخت‌ها موجب شده‌اند که هر منطقه ویژگی‌های خاصی در زمینه‌ی تولید، اشتغال، و سکونت‌پذیری داشته باشد<ref>United Nations    Population Fund. (2024). ''Ageing in Syria: Demographic Trends'', Available for https://syria.unfpa.org/en/topics/ageing</ref>.


-      '''نرخ خالص مهاجرت:''' 57 م‌هاجر/1000 نفر جمعیت (تخمین 2018)
در نواحی غربی و حاصلخیز کشور، شرایط مناسب برای کشاورزی موجب شکل‌گیری قطب‌های تولیدی و بازارهای محلی شده است<ref>United Nations    Population Fund. (2024). ''Reproductive Health in Syria: Challenges and    Opportunities'', Available for https://syria.unfpa.org/en/topics/reproductive-health</ref>. تولید محصولاتی مانند گندم، پنبه، و زیتون نه‌تنها اقتصاد محلی را تقویت کرده، بلکه جمعیت قابل‌توجهی را به این مناطق جذب کرده است. این مناطق، به‌ویژه در استان‌های حماه و ادلب، از تراکم جمعیتی بالاتری نسبت به نواحی خشک برخوردارند<ref>UNICEF. (n.d.). ''Syrian crisis'', Available for https://www.unicef.org/emergencies/syrian-crisis</ref>.


-       '''نرخ باروری''': در سال 2009م.  5/3 بود و به تفکیک استان بر اساس استان، بدین قرار: حلب (2/3)، دمشق (6/2)، داریا (2/5)، دیرالزور (9/6)، حما (3/3)، حسکه (5/3)، حمص (1/3)، ادلب (8/4)، لاذقیه (2/2)، قنیطره (8/3)، رقه (5)، ریف دمشق (3/3)، السویدا (1/2)، طرسوس (3/2)
در مناطق ساحلی، موقعیت جغرافیایی و دسترسی به دریای مدیترانه زمینه‌ساز توسعه‌ی تجارت دریایی، صادرات، و صنایع سبک شده است. وجود بنادری مانند لاذقیه و طرطوس، این نواحی را به مراکز اقتصادی و جمعیتی مهم تبدیل کرده است. با این حال، فشار ناشی از مهاجرت داخلی و محدودیت‌های زیرساختی، چالش‌هایی در مسیر توسعه پایدار این مناطق ایجاد کرده است.


-       '''نرخ زناشویی :''' در سال 2009م.  6 بود و به تفکیک استان بر اساس استان، بدین قرار: حلب (4/5)، دمشق (7/4)، داریا (3/7)، دیرالزور (2/10)، حما (6/6)، حسکه (7/6)، حمص (9/5)، ادلب (7/7)، لاذقیه (5/4)، قنیطره (5/6)، رقه (9/7)، ریف دمشق (4/5)، السویدا (4)، طرسوس (8/4)،
در مقابل، مناطق بیابانی و نیمه‌خشک شرق و جنوب [[سوریه]]، با وجود برخورداری از منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز، به‌دلیل کمبود آب، شرایط اقلیمی سخت، و ضعف زیرساخت‌ها، از جمعیت پراکنده و فعالیت‌های اقتصادی محدودتری برخوردارند. فعالیت‌هایی مانند دامداری سنتی، استخراج منابع معدنی، و تجارت غیررسمی، ساختار اقتصادی این نواحی را تشکیل می‌دهند<ref>U.S. Department of State. (2025). ''2025 report on international religious freedom: Syria'', Available for https://www.state.gov/reports/2023-report-on-international-religious-freedom/syria/</ref>.


-      '''نسبت شهرنشینی :''' جمعیت شهری، 2/54 درصد از کل جمعیت (2018)
جدول شماره 1. مقایسه مناطق جغرافیایی سوریه از نظر اقتصادی و جمعیتی
{| class="wikitable"
|نوع منطقه
|ویژگی‌های جغرافیایی
|فعالیت‌های اقتصادی اصلی
|وضعیت جمعیت
|چالش‌ها و فرصت‌ها
|-
|غربی و حاصلخیز
|زمین‌های کشاورزی، منابع آبی
|کشاورزی (گندم، زیتون، پنبه)،  بازارهای محلی
|تراکم جمعیت بالا
|فرصت توسعه روستایی، نیاز به  مدیریت منابع
|-
|ساحلی
|دسترسی به دریای مدیترانه،  بنادر
|تجارت دریایی، صادرات، صنایع  سبک
|تمرکز جمعیت متوسط تا بالا
|مهاجرت داخلی، فشار بر زیرساخت‌ها
|-
|بیابانی و نیمه‌خشک
|اقلیم خشک، منابع زیرزمینی  (نفت، گاز)
|استخراج منابع، دامداری، تجارت  سنتی
|جمعیت پراکنده و کم
|ضعف زیرساخت، فرصت توسعه انرژی
|}


-      '''نسبت جمعیت بر اساس نژاد و قومیت''' : عرب (80-85٪)، کرد (10 %) ، ترکمن (4-5 %)، آشوری (3-4 %)، چرکس (5/1 %)، ارمنی (1%) و دیگر اقوام کمتر از ./9 %<ref>''Demographic Developments and Population Policies in Baʻthist Syria, Onn. Winkler, page 184, 1998.''</ref>
در مجموع، جغرافیا نه‌تنها بستر فعالیت‌های اقتصادی را تعیین می‌کند، بلکه در جذب یا دفع [[جمعیت سوریه|جمعیت]] نیز نقش کلیدی دارد. این رابطه دوسویه میان طبیعت و انسان، در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای و بازسازی پس از بحران، باید به‌عنوان یکی از عوامل بنیادین مورد توجه قرار گیرد.


-      '''نسبت جمعیت بر اساس دین:''' بر اساس تحلیل سال ،021:  سنی (74 %)،  شیعه؛ اعم از علوی، اسماعیلی و اثنی­عشری (12 %)،  مسیحی (10 %)،  دروزی (3 %)
=== نتیجه‌گیری   ===
الگوهای پراکندگی [[جمعیت سوریه|جمعیت در سوریه]] محصول تقاطع عوامل طبیعی و دست‌به‌دست هم دادن رویدادهای انسانی است<ref>World Bank. (2000). ''Fertility rate, total (births per woman) - Syria'', Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=SY</ref>. دسترسی به آب و اراضی حاصلخیز همچنان موتور اصلی تمرکز [[جمعیت سوریه|جمعیت]] به‌ویژه در دره عاصی، دشت‌های غربی و اطراف دمشق و حلب است، در حالی که نواحی بیابانی شرقی به‌دلیل محدودیت‌های محیطی و زیرساختی جمعیت کمی را در خود جای داده‌اند. از سوی دیگر، جنگ داخلی و جابه‌جایی‌های اجباری میل سکونتی را به سوی شهرهای امن‌تر و مناطق ساحلی افزایش داده و فشار مضاعفی بر خدمات عمومی و زیرساخت‌ها وارد کرده است<ref>World Bank. (2023). ''Syria country overview, Available for'' https://www.worldbank.org/en/country/syria/overview</ref>. برای عبور از این چالش و دستیابی به توسعه پایدار، باید:


-       '''[[جمعیت مسیحیان سوریه]]:''' آخرین سرشماری رسمی که در آن به آمار طوایف مختلف در سوریه اشاره شد، سرشماری سال 1956 میلادی وزارت اقتصاد این کشور بود. طبق این سرشماری، جمعیت سوریه در سال 1956 بالغ‌بر چ‌هار میلیون نفر بود، که در سال 2000 میلادی به 16 میلیون و 200 هزار نفر رسید، یعنی حدود چ‌هار برابر شد. همین منبع، جمعیت مسیحیان در سال 1956 را بالغ‌بر 508 هزار نفر اعلام کرد. ازآنجاکه افزایش جمعیت مسیحیان به نسبت مسلمانان، سه‌به‌چ‌هار برآورد می‌شود؛ بنابراین، جمعیت مسیحیان سوریه در سال 2000، باید حدود یک‌میلیون و 570 نفر باشد. اما پژوهشگران، رقم بالا را غیرواقعی ارزیابی می‌کنند، آنان بر این باورند که حدود 300 هزار مسیحی در پنجاه سال گذشته از سوریه به اروپا مهاجرت کردند. بر این اساس، جمعیت کنونی آنان حدود یک‌میلیون و دویست هزار نفر خواهد بود.
* زیرساخت‌های آسیب‌دیده در مناطق جنگ‌زده را بازسازی کرد؛
* توسعه متوازن شهری و روستایی را بر اساس ظرفیت‌های محلی پی‌ریزی نمود؛
* خدمات عمومی را در مناطق میزبان آوارگان تقویت کرد؛
* از جوامع عشایری و بادیه‌نشین در نواحی کم‌جمعیت حمایت نمود.


-       '''جمعیت طوایف مسیحی سوریه''' (تخمین در سال 2000): روم ارتدکس: 181 هزار 545 هزار/ ارامنه ارتدکس: 114 هزار 342 هزار/ روم کاتولیک: 60 هزار 180 هزار/ سریانی ارتدکس: 55 هزار 166 هزار/ سریان کاتولیک: 20 هزار 62 هزار/ ارامنه کاتولیک: 20 هزار 61 هزار/ مارونی­‌ها 19 هزار 57 هزار/ پروتستان: 12 هزار 37 هزار/ نستوری‌‌ها: 11 هزار 35 هزار/ لاتین: 7 هزار 21 هزار/  کلدانی ‌ها 5 هزار 17 هزار
تنها از طریق چنین رویکردی می‌توان توازن فضایی، عدالت اجتماعی و انسجام ملی را در [[جغرافیای انسانی سوریه]] محقق ساخت<ref>World Bank. (2024). ''Population ages 0–14 (% of total population) - Syria'', Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.0014.TO.ZS?locations=SY</ref>.


-       '''نرخ سواد سوری­‌های 15 ساله و بالاتر''': برای مردان 86درصد و برای زنان 6/73 درصد است.<ref>شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)</ref>
==نیز نگاه کنید به==
==نیز نگاه کنید به==
[[پراکندگی جمعیت در اتیوپی|پراکندگی جمعیت در اتیوپی،]] [[پراکندگی جمعیت در اردن|پراکندگی جمعیت در اردن،]] [[پراکندگی جمعیت در اسپانیا|پراکندگی جمعیت در اسپانیا،]] [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت در افغانستان،]] [[پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی|پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی،]] [[پراکندگی جمعیت در اوکراین|پراکندگی جمعیت در اوکراین،]] [[پراکندگی جمعیت در آرژانتین|پراکندگی جمعیت در آرژانتین،]] [[پراکندگی جمعیت در بنگلادش]]، [[پراکندگی جمعیت در تاجیکستان]]، [[پراکندگی جمعیت در تایلند|پراکندگی جمعیت در تایلند،]] [[پراکندگی جمعیت در تونس|پراکندگی جمعیت در تونس،]] [[پراکندگی جمعیت در چین|پراکندگی جمعیت در چین،]] [[پراکندگی جمعیت در روسیه|پراکندگی جمعیت در روسیه،]] [[پراکندگی جمعیت در زیمبابوه|پراکندگی جمعیت در زیمبابوه،]] [[پراکندگی جمعیت در ژاپن|پراکندگی جمعیت در ژاپن ،]] [[پراکندگی جمعیت در ساحل عاج|پراکندگی جمعیت در ساحل عاج،]] [[پراکندگی جمعیت در سریلانکا|پراکندگی جمعیت در سریلانکا،]] [[پراکندگی جمعیت در سنگال]]، [[پراکندگی جمعیت در سودان]][[پراکندگی جمعیت در سوریه|،]] [[پراکندگی جمعیت در سیرالئون|پراکندگی جمعیت در سیرالئون،]] [[پراکندگی جمعیت در فرانسه|پراکندگی جمعیت در فرانسه،]] [[پراکندگی جمعیت در قزاقستان|پراکندگی جمعیت در قزاقستان،]] [[پراکندگی جمعیت در قطر]]، [[پراکندگی جمعیت در کانادا]]، [[پراکندگی جمعیت در کوبا]]، [[پراکندگی جمعیت در گرجستان]]، [[پراکندگی جمعیت درلبنان|پراکندگی جمعیت در لبنان]]، [[پراکندگی جمعیت در مالی]]، [[پراکندگی جمعیت در مصر]].
[[پراکندگی جمعیت در عراق]]؛ [[پراکندگی جمعیت در اتیوپی|پراکندگی جمعیت در اتیوپی؛]] [[پراکندگی جمعیت در اردن|پراکندگی جمعیت در اردن؛]] [[پراکندگی جمعیت در اسپانیا|پراکندگی جمعیت در اسپانیا؛]] [[پراکندگی جمعیت در افغانستان|پراکندگی جمعیت در افغانستان؛]] [[پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی|پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی؛]] [[پراکندگی جمعیت در اوکراین|پراکندگی جمعیت در اوکراین؛]] [[پراکندگی جمعیت در آرژانتین|پراکندگی جمعیت در آرژانتین؛]] [[پراکندگی جمعیت در بنگلادش]]؛ [[پراکندگی جمعیت در تاجیکستان]]؛ [[پراکندگی جمعیت در تایلند|پراکندگی جمعیت در تایلند؛]] [[پراکندگی جمعیت در تونس]]؛ [[پراکندگی جمعیت در روسیه|پراکندگی جمعیت در روسیه؛]] [[پراکندگی جمعیت در زیمبابوه|پراکندگی جمعیت در زیمبابوه؛]] [[پراکندگی جمعیت در ژاپن|پراکندگی جمعیت در ژاپن؛]] [[پراکندگی جمعیت در ساحل عاج|پراکندگی جمعیت در ساحل عاج؛]] [[پراکندگی جمعیت در سریلانکا|پراکندگی جمعیت در سریلانکا؛]] [[پراکندگی جمعیت در سودان]]؛ [[پراکندگی جمعیت در سیرالئون|پراکندگی جمعیت در سیرالئون؛]] [[پراکندگی جمعیت در فرانسه|پراکندگی جمعیت در فرانسه؛]] [[پراکندگی جمعیت در قزاقستان]]؛ [[پراکندگی جمعیت در قطر]]؛ [[پراکندگی جمعیت در کانادا]]؛ [[پراکندگی جمعیت در گرجستان]]؛ [[پراکندگی جمعیت درلبنان|پراکندگی جمعیت در لبنان]]؛ [[پراکندگی جمعیت در مالی]]؛ [[پراکندگی جمعیت در مصر]]؛ [[پراکندگی جمعیت در چین]]؛ [[پراکندگی جمعیت در کوبا]]؛ [[پراکندگی جمعیت در سنگال]]؛ [[پراکندگی جمعیت در یمن]]
 
==کتابشناسی==
==کتابشناسی==
[[ رده:پراکندگی جمعیت ]]
<references />
 
== نویسنده مقاله ==
نرگس شکوری
[[رده:پراکندگی جمعیت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۷

پراکندگی جمعیت در سوریه بازتابی از تعامل پیچیده میان طبیعت، زیرساخت، و تحولات انسانی است. شرایط اقلیمی، منابع آبی، توپوگرافی، و ظرفیت‌های زیستی هر منطقه، در کنار عواملی چون جنگ داخلی، مهاجرت‌های گسترده، و تخریب زیرساخت‌ها، الگوهای سکونت را به‌طور بنیادین دگرگون کرده‌اند.

در برخی نواحی، مانند دشت‌های حاصلخیز غربی و مناطق ساحلی، تمرکز جمعیت با توسعه اقتصادی و خدماتی همراه بوده است؛ در حالی‌که مناطق بیابانی و جنگ‌زده با پراکندگی کم و محرومیت زیرساختی مواجه‌اند. این تفاوت‌ها، اگر بدون مدیریت هدفمند رها شوند، می‌توانند به نابرابری‌های فضایی، تنش‌های اجتماعی، و بحران‌های خدماتی منجر شوند[۱]. تحلیل دقیق این الگوها، برای تدوین سیاست‌های توسعه متوازن، بازسازی پس از بحران، و توزیع عادلانه منابع و خدمات، ضرورتی راهبردی در مسیر بازسازی سوریه به‌شمار می‌آید.

عوامل طبیعی و جغرافیایی

ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی سوریه، از ارتفاعات سرد تا دشت‌های حاصلخیز و بیابان‌های خشک، زمینه‌ساز تفاوت‌های چشمگیر در ظرفیت سکونت و توسعه منطقه‌ای هستند.

رودخانه‌ی عاصی [۲](Orontes): میراث تاریخی سوری قابل بازیابی از https://belongtosyria.wordpress.com/2018/05/02/the-journey-begins/
تنوع جغرافیایی و نقش آن در پراکنش جمعیت

تفاوت‌های اقلیمی، منابع طبیعی، و شرایط زیستی در مناطق مختلف سوریه، الگوهای پراکندگی جمعیت را به‌گونه‌ای شکل داده‌اند که هر ناحیه، ظرفیت خاصی برای جذب یا دفع جمعیت دارد[۳].

منابع آب، مناطق حاصلخیز و نقش آن‌ها در تمرکز جمعیت

مناطق کوهستانی غرب و جنوب غربی سوریه، از جمله کوه‌های جبل‌الزاویه و دره‌ی رودخانه‌ی عاصی (Orontes)، به دلیل بارش‌های مناسب، خاک حاصلخیز، و منابع آبی پایدار، از تراکم جمعیتی بالایی برخوردارند. این نواحی به‌عنوان مراکز اصلی کشاورزی کشور شناخته می‌شوند و تولید محصولاتی چون گندم، زیتون، و میوه‌جات در آن‌ها رایج است[۴].

برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۸۵٪ از جمعیت سوریه در مناطقی زندگی می‌کنند که به منابع آب و اراضی قابل کشت دسترسی دارند[۵]. دشت‌های غربی، به‌ویژه دره‌ی رودخانه‌ی عاصی، و مناطق اطراف دمشق و حلب، به دلیل شرایط مساعد اقلیمی و خاک حاصلخیز، از تمرکز بالای جمعیت برخوردارند.

این مناطق نه‌تنها قطب‌های تولید محصولات کشاورزی مانند گندم، زیتون، و سبزیجات هستند، بلکه نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی ملی ایفا می‌کنند. تمرکز جمعیت در این نواحی با زیرساخت‌های کشاورزی، بازارهای محلی، و شبکه‌های حمل‌ونقل در ارتباط مستقیم قرار دارد.

مناطق ساحلی و نقش استراتژیک آن‌ها

مناطق ساحلی سوریه، به‌ویژه استان‌های لاذقیه و طرطوس، از جایگاه استراتژیک ویژه‌ای در ساختار جغرافیایی، اقتصادی و سیاسی کشور برخوردارند. این نواحی با دسترسی مستقیم به دریای مدیترانه، تنها گذرگاه‌های دریایی سوریه محسوب می‌شوند و نقش حیاتی در تجارت خارجی، واردات کالا، و ارتباط با بازارهای بین‌المللی ایفا می‌کنند[۶]. از منظر نظامی و امنیتی نیز، این مناطق به‌دلیل نزدیکی به پایگاه‌های دریایی و حضور نیروهای خارجی، در معادلات ژئوپلیتیکی منطقه تأثیرگذارند. بندر طرطوس، که میزبان پایگاه دریایی روسیه است، نمونه‌ای بارز از این اهمیت استراتژیک است[۷].

از نظر جمعیتی، مناطق ساحلی در مقایسه با نواحی داخلی، تراکم کمتری دارند، اما در سال‌های اخیر به‌ویژه در پی جنگ داخلی، شاهد افزایش مهاجرت داخلی بوده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها از مناطق جنگ‌زده به شهرهای ساحلی پناه آورده‌اند، که این امر فشار مضاعفی بر زیرساخت‌های شهری، منابع طبیعی، و خدمات عمومی وارد کرده است.

علاوه بر این، مناطق ساحلی با برخورداری از اقلیم معتدل، زمین‌های حاصل‌خیز، و منابع آبی، ظرفیت بالایی برای توسعه کشاورزی، گردشگری، و صنایع سبک دارند. با این حال، بهره‌برداری ناکافی از این ظرفیت‌ها، به‌ویژه در دوران بحران، مانع از شکوفایی اقتصادی این نواحی شده است. در مجموع، مناطق ساحلی سوریه نه‌تنها دروازه‌ی ارتباطی کشور با جهان خارج هستند، بلکه در تحولات داخلی نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کنند؛ نقشی که در برنامه‌ریزی‌های آتی برای بازسازی و توسعه، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد[۸].

مناطق بیابانی و کم‌آب

نواحی شرقی و مرکزی سوریه، به‌ویژه بیابان شام (بادیه‌الشام)، به دلیل کمبود منابع آبی، بارندگی اندک، و شرایط سخت محیطی، از تراکم جمعیتی بسیار پایینی برخوردارند. این مناطق عمدتاً محل سکونت جوامع عشایری و بادیه‌نشین هستند که اقتصادشان مبتنی بر دامداری و کوچ‌نشینی است[۹].

نبود زیرساخت‌های پایدار، محدودیت در دسترسی به خدمات عمومی، و آسیب‌پذیری در برابر خشکسالی‌های دوره‌ای، پراکندگی جمعیت در این نواحی را به‌شدت محدود کرده است[۱۰]. با این حال، این مناطق از نظر فرهنگی و تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارند و در صورت توسعه منابع آبی و زیرساختی، می‌توانند نقش مکملی در توسعه منطقه‌ای ایفا کنند.

جنگجویان عشایری در صحرای سوریه، قرن بیستم قابل بازیابی از https://www.splashtravels.com/world-history/photos-sand-dwellers-who-live-temperatures-above-120f

تأثیر رویدادهای انسانی و جنگ داخلی

تحولات سیاسی و امنیتی دهه‌ی اخیر، به‌ویژه جنگ داخلی سوریه، تأثیرات عمیقی بر ساختار جمعیتی و فضایی کشور گذاشته‌اند. جابه‌جایی‌های گسترده، مهاجرت اجباری، و تخریب زیرساخت‌ها، الگوهای سنتی سکونت و توسعه را به‌شدت دگرگون کرده‌اند.

جابه‌جایی ناشی از درگیری‌های نظامی

از سال ۲۰۱۱ به بعد، جنگ داخلی سوریه موجب جابه‌جایی‌های گسترده جمعیتی شده است. مناطق درگیر درگیری‌های سنگین مانند حلب، حمص، و درعا، شاهد مهاجرت قابل‌توجهی به سمت مناطق امن‌تر مانند دمشق، لاذقیه، و طرطوس بوده‌اند[۱۱]. این جابه‌جایی‌ها به افزایش تراکم جمعیتی در شهرهای میزبان منجر شده و فشار مضاعفی بر زیرساخت‌های خدماتی مانند مسکن، آب، برق، و بهداشت وارد کرده است[۱۲].

مهاجرت اجباری و آوارگی داخلی

بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، بیش از ۶.۸ میلیون نفر به‌عنوان آواره داخلی در سوریه ثبت شده‌اند[۱۳]. بسیاری از این افراد در اردوگاه‌ها یا مناطق شهری با شرایط نامناسب زندگی می‌کنند. این جابه‌جایی‌های اجباری، الگوهای سنتی سکونت را دگرگون کرده و چالش‌هایی جدی برای ارائه خدمات اولیه، آموزش، و اشتغال ایجاد کرده‌اند[۱۴].

مهاجران سوری پس از جنگ داخلی، قابل بازیابی ازhttps://www.unsw.edu.au/newsroom/news/2018/06/world-refugee-day-2018--we-can-do-better-and-we-have-done-better

علاوه بر این، تخریب زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها، مدارس، و شبکه‌های حمل‌ونقل در مناطق جنگ‌زده، موجب تمرکز جمعیت در مناطقی با امکانات نسبی شده است. این تمرکز ناهمگون، خطر نابرابری فضایی و تنش‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد و نیازمند مداخلات هدفمند در حوزه‌ی بازسازی و توسعه منطقه‌ای است[۱۵].

تأثیر جغرافیا بر فعالیت‌های اقتصادی و تمرکز جمعیت

جغرافیای متنوع سوریه، از کوهستان‌های شمالی تا بیابان‌های شرقی، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری الگوهای اقتصادی و تمرکز جمعیت ایفا می‌کند. تفاوت‌های اقلیمی، منابع طبیعی، و دسترسی به زیرساخت‌ها موجب شده‌اند که هر منطقه ویژگی‌های خاصی در زمینه‌ی تولید، اشتغال، و سکونت‌پذیری داشته باشد[۱۶].

در نواحی غربی و حاصلخیز کشور، شرایط مناسب برای کشاورزی موجب شکل‌گیری قطب‌های تولیدی و بازارهای محلی شده است[۱۷]. تولید محصولاتی مانند گندم، پنبه، و زیتون نه‌تنها اقتصاد محلی را تقویت کرده، بلکه جمعیت قابل‌توجهی را به این مناطق جذب کرده است. این مناطق، به‌ویژه در استان‌های حماه و ادلب، از تراکم جمعیتی بالاتری نسبت به نواحی خشک برخوردارند[۱۸].

در مناطق ساحلی، موقعیت جغرافیایی و دسترسی به دریای مدیترانه زمینه‌ساز توسعه‌ی تجارت دریایی، صادرات، و صنایع سبک شده است. وجود بنادری مانند لاذقیه و طرطوس، این نواحی را به مراکز اقتصادی و جمعیتی مهم تبدیل کرده است. با این حال، فشار ناشی از مهاجرت داخلی و محدودیت‌های زیرساختی، چالش‌هایی در مسیر توسعه پایدار این مناطق ایجاد کرده است.

در مقابل، مناطق بیابانی و نیمه‌خشک شرق و جنوب سوریه، با وجود برخورداری از منابع زیرزمینی مانند نفت و گاز، به‌دلیل کمبود آب، شرایط اقلیمی سخت، و ضعف زیرساخت‌ها، از جمعیت پراکنده و فعالیت‌های اقتصادی محدودتری برخوردارند. فعالیت‌هایی مانند دامداری سنتی، استخراج منابع معدنی، و تجارت غیررسمی، ساختار اقتصادی این نواحی را تشکیل می‌دهند[۱۹].

جدول شماره 1. مقایسه مناطق جغرافیایی سوریه از نظر اقتصادی و جمعیتی

نوع منطقه ویژگی‌های جغرافیایی فعالیت‌های اقتصادی اصلی وضعیت جمعیت چالش‌ها و فرصت‌ها
غربی و حاصلخیز زمین‌های کشاورزی، منابع آبی کشاورزی (گندم، زیتون، پنبه)، بازارهای محلی تراکم جمعیت بالا فرصت توسعه روستایی، نیاز به مدیریت منابع
ساحلی دسترسی به دریای مدیترانه، بنادر تجارت دریایی، صادرات، صنایع سبک تمرکز جمعیت متوسط تا بالا مهاجرت داخلی، فشار بر زیرساخت‌ها
بیابانی و نیمه‌خشک اقلیم خشک، منابع زیرزمینی (نفت، گاز) استخراج منابع، دامداری، تجارت سنتی جمعیت پراکنده و کم ضعف زیرساخت، فرصت توسعه انرژی

در مجموع، جغرافیا نه‌تنها بستر فعالیت‌های اقتصادی را تعیین می‌کند، بلکه در جذب یا دفع جمعیت نیز نقش کلیدی دارد. این رابطه دوسویه میان طبیعت و انسان، در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای و بازسازی پس از بحران، باید به‌عنوان یکی از عوامل بنیادین مورد توجه قرار گیرد.

نتیجه‌گیری  

الگوهای پراکندگی جمعیت در سوریه محصول تقاطع عوامل طبیعی و دست‌به‌دست هم دادن رویدادهای انسانی است[۲۰]. دسترسی به آب و اراضی حاصلخیز همچنان موتور اصلی تمرکز جمعیت به‌ویژه در دره عاصی، دشت‌های غربی و اطراف دمشق و حلب است، در حالی که نواحی بیابانی شرقی به‌دلیل محدودیت‌های محیطی و زیرساختی جمعیت کمی را در خود جای داده‌اند. از سوی دیگر، جنگ داخلی و جابه‌جایی‌های اجباری میل سکونتی را به سوی شهرهای امن‌تر و مناطق ساحلی افزایش داده و فشار مضاعفی بر خدمات عمومی و زیرساخت‌ها وارد کرده است[۲۱]. برای عبور از این چالش و دستیابی به توسعه پایدار، باید:

  • زیرساخت‌های آسیب‌دیده در مناطق جنگ‌زده را بازسازی کرد؛
  • توسعه متوازن شهری و روستایی را بر اساس ظرفیت‌های محلی پی‌ریزی نمود؛
  • خدمات عمومی را در مناطق میزبان آوارگان تقویت کرد؛
  • از جوامع عشایری و بادیه‌نشین در نواحی کم‌جمعیت حمایت نمود.

تنها از طریق چنین رویکردی می‌توان توازن فضایی، عدالت اجتماعی و انسجام ملی را در جغرافیای انسانی سوریه محقق ساخت[۲۲].

نیز نگاه کنید به

پراکندگی جمعیت در عراق؛ پراکندگی جمعیت در اتیوپی؛ پراکندگی جمعیت در اردن؛ پراکندگی جمعیت در اسپانیا؛ پراکندگی جمعیت در افغانستان؛ پراکندگی جمعیت در امارات متحده عربی؛ پراکندگی جمعیت در اوکراین؛ پراکندگی جمعیت در آرژانتین؛ پراکندگی جمعیت در بنگلادش؛ پراکندگی جمعیت در تاجیکستان؛ پراکندگی جمعیت در تایلند؛ پراکندگی جمعیت در تونس؛ پراکندگی جمعیت در روسیه؛ پراکندگی جمعیت در زیمبابوه؛ پراکندگی جمعیت در ژاپن؛ پراکندگی جمعیت در ساحل عاج؛ پراکندگی جمعیت در سریلانکا؛ پراکندگی جمعیت در سودان؛ پراکندگی جمعیت در سیرالئون؛ پراکندگی جمعیت در فرانسه؛ پراکندگی جمعیت در قزاقستان؛ پراکندگی جمعیت در قطر؛ پراکندگی جمعیت در کانادا؛ پراکندگی جمعیت در گرجستان؛ پراکندگی جمعیت در لبنان؛ پراکندگی جمعیت در مالی؛ پراکندگی جمعیت در مصر؛ پراکندگی جمعیت در چین؛ پراکندگی جمعیت در کوبا؛ پراکندگی جمعیت در سنگال؛ پراکندگی جمعیت در یمن

کتابشناسی

  1. ↑ Rahmoun, T., Zhao, W., & Hassan, M. (2019). Restructuring integrated spatial tourism planning in the Syrian coastal region: Tourism for peace. In U. Stankov et al. (Eds.), Cultural sustainable tourism (pp. 219–231). Springer, Available for https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-10804-5_21
  2. ↑ Syrians for Truth and Justice. (2023, March 16). Curricula in Afrin: Between “Turkification” and restrictions on the Kurdish language. https://stj-sy.org/en/curricula-in-afrin-between-turkification-and-restrictions-on-the-kurdish-language/
  3. ↑ Schmidinger, T. (Ed.). (2023). The autonomous administration of North and East Syria: Between a rock and a hard place. Transnational Press London, Available for https://dokumen.pub/the-autonomous-administration-of-north-and-east-syria-between-a-rock-and-a-hard-place-9781912997510.html
  4. ↑ Singh, N. S., Ataullahjan, A., & Murphy, E. (2022). Demographic and health indicators in conflict settings: A scoping review of measurement challenges and recommendations. Global Epidemiology, 4, 100097. https://doi.org/10.1016/j.gloepi.2022.100097
  5. ↑ Syrians for Truth and Justice. (2025, May 5). STJ’s contribution to the call for inputs: What are minority issues?, Available for https://stj-sy.org/en/stjs-contribution-to-the-call-for-inputs-what-are-minority-issues/
  6. ↑ Trading Economics. (2025). Syria - Population Ages 15–64 (% of Total), Available for https://tradingeconomics.com/syria/population-ages-15-64-percent-of-total-wb-data.html
  7. ↑ Tull, K. (2017). Agriculture in Syria. K4D Helpdesk Report. University of Leeds, Nuffield Centre for International Health and Development, Available for https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5bace31f40f0b62dc68af611/133_Agriculture_in_Syria.pdf
  8. ↑ UN-ESCWA & BGR. (2013). Inventory of Shared Water Resources in Western Asia: Chapter 7 – Orontes River Basin, Available for https://waterinventory.org/sites/waterinventory.org/files/chapters/Chapter-07-Orontes-River-Basin-web_1.pdf
  9. ↑ UN-Habitat. (2022). Syria: Urban profile and demographic trends, Available for https://unhabitat.org/syria-urban-profile
  10. ↑ UN-Habitat. (2024). Urbanization Trends in Syria: Challenges and Opportunities., Available for https://unhabitat.org/syria
  11. ↑ UN-Habitat. (2025). Urbanization in Syria: Building inclusive & sustainable cities, Available for https://unhabitat.org/syrian-arab-republic
  12. ↑ United Nations. (2022). United Nations 2022–2024 Syria Strategic Framework, Available for https://syria.un.org/sites/default/files/2022-10/UNSF%202022-2024%20English%20Final%20Signed.pdf
  13. ↑ United Nations. (2025, May 15). Syria: Millions displaced, infrastructure in ruins, but hope remains, Available for https://news.un.org/en/story/2025/05/1163431
  14. ↑ United Nations Development Programme. (2025, February). Syria SEIA final report: Socio-economic impact assessment of the conflict and recovery scenarios, Available for https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/2025-02/undp-sy-seia-final-24022025_compressed.pdf
  15. ↑ United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. (2024). Syria: Humanitarian Response Plan, Available for https://www.unocha.org/syria
  16. ↑ United Nations Population Fund. (2024). Ageing in Syria: Demographic Trends, Available for https://syria.unfpa.org/en/topics/ageing
  17. ↑ United Nations Population Fund. (2024). Reproductive Health in Syria: Challenges and Opportunities, Available for https://syria.unfpa.org/en/topics/reproductive-health
  18. ↑ UNICEF. (n.d.). Syrian crisis, Available for https://www.unicef.org/emergencies/syrian-crisis
  19. ↑ U.S. Department of State. (2025). 2025 report on international religious freedom: Syria, Available for https://www.state.gov/reports/2023-report-on-international-religious-freedom/syria/
  20. ↑ World Bank. (2000). Fertility rate, total (births per woman) - Syria, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN?locations=SY
  21. ↑ World Bank. (2023). Syria country overview, Available for https://www.worldbank.org/en/country/syria/overview
  22. ↑ World Bank. (2024). Population ages 0–14 (% of total population) - Syria, Available for https://data.worldbank.org/indicator/SP.POP.0014.TO.ZS?locations=SY

نویسنده مقاله

نرگس شکوری

برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=پراکندگی_جمعیت_در_سوریه&oldid=78325»