شبکه ماهواره ای الجزیره: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «شبکه‌ي ماهواره‌ای الجزیره، در نوامبر سال 1996م در کشور قطر با اختصاص 150میلیون دلار همراه با آخرین تجهیزات ماهواره‌ای تأسیس شد. این شبکه در آغاز به بی‌بی‌سی عربی تعلق داشت و دولت عربستان هزینه‌های آن را پرداخت می‌كرد. اما در پی مصاحبه با یكی...» ایجاد کرد)
 
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)
خط ۱: خط ۱:
شبکه‌ي ماهواره‌ای الجزیره، در نوامبر سال 1996م در کشور قطر با اختصاص 150میلیون دلار همراه با آخرین تجهیزات ماهواره‌ای تأسیس شد. این شبکه در آغاز به بی‌بی‌سی عربی تعلق داشت و دولت عربستان هزینه‌های آن را پرداخت می‌كرد. اما در پی مصاحبه با یكی از مخالفین دولت عربستان سعودی معترض شد ولی بی‌بی‌سی نپذیرفت كه از پخش چنین برنامه‌هایی جلوگیری كند. دولت عربستان قبول كرد الجزیره را بفروشد كه دولت و ولیعهد قطر نیز  این شبكه را به بهای  ۱۵۰میلیون دلار خریداری کرد. این شبکه درواقع اولین انقلاب رسانه‌ای عرب بود که به دلیل ارائه‌ي اخبار و تحلیل‌های جامع از اوضاع خاورمیانه، جذابیت خاصی دارد و توانسته است از بدو تأسیس خود تاکنون، موفق به جذب بیش از 700 میلیون بیننده شود و با آغاز به کار کانال‌های مستقل ورزشی، مستند، کودکان و انگلیسی، اکنون به یک بنگاه تبلیغاتی بزرگ مبدل شده است.این شبکه تلویزیونی شبکه ی خبری ماهواره‌ای است که مرکز آن در شهر دوحه در کشور قطر قرار دارد. و با پخش فیلمهای سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید. شبکه الجزیره از سال ۲۰۰۶(میلادی) پخش برنامه‌های خود به زبان انگلیسی را آغاز کرد.
شبکه‌ي ماهواره‌ای الجزیره، در نوامبر سال 1996م در کشور [[قطر]] با اختصاص 150میلیون دلار همراه با آخرین تجهیزات ماهواره‌ای تأسیس شد. این شبکه در آغاز به بی‌بی‌سی عربی تعلق داشت و دولت عربستان هزینه‌های آن را پرداخت می‌كرد. اما در پی مصاحبه با یكی از مخالفین دولت عربستان سعودی معترض شد ولی بی‌بی‌سی نپذیرفت كه از پخش چنین برنامه‌هایی جلوگیری كند. دولت عربستان قبول كرد الجزیره را بفروشد كه دولت و ولیعهد قطر نیز  این شبكه را به بهای  ۱۵۰میلیون دلار خریداری کرد. این شبکه درواقع اولین انقلاب رسانه‌ای عرب بود که به دلیل ارائه‌ي اخبار و تحلیل‌های جامع از اوضاع خاورمیانه، جذابیت خاصی دارد و توانسته است از بدو تأسیس خود تاکنون، موفق به جذب بیش از 700 میلیون بیننده شود و با آغاز به کار کانال‌های مستقل ورزشی، مستند، کودکان و انگلیسی، اکنون به یک بنگاه تبلیغاتی بزرگ مبدل شده است.این شبکه تلویزیونی شبکه ی خبری ماهواره‌ای است که مرکز آن در [[شهر دوحه]] در کشور قطر قرار دارد. و با پخش فیلمهای سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید. شبکه الجزیره از سال ۲۰۰۶(میلادی) پخش برنامه‌های خود به زبان انگلیسی را آغاز کرد.


الجزیره مدعی است که تنها ایستگاه تلویزیونی غیروابسته از لحاظ سیاسی، در خاورمیانه می‌باشد. که با داشتن مخاطبانی در حدود ۵۰ میلیون بیننده در سراسر جهان با شبکه بی بی سی رقابت می‌کند. و کار خود را با دریافت سرمایه‌ای به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار آمریکاتوسط [[امرای قطر|امیر قطر]] آغاز نمود. هدفش آن بود که از طریق پخش آگهی تا سال ۲۰۰۱ به خودکفایی برسد، اما زمانی که در رسیدن به آن ناکام گردید، امیر قطر با ادامه اعطای یارانه بر مبنای سالانه ۳۰ میلیون دلار آمریکا، در سال ۲۰۰۴ موافقت نمود.
الجزیره مدعی است که تنها ایستگاه تلویزیونی غیروابسته از لحاظ سیاسی، در خاورمیانه می‌باشد. که با داشتن مخاطبانی در حدود ۵۰ میلیون بیننده در سراسر جهان با شبکه بی بی سی رقابت می‌کند. و کار خود را با دریافت سرمایه‌ای به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار آمریکاتوسط [[امرای قطر|امیر قطر]] آغاز نمود. هدفش آن بود که از طریق پخش آگهی تا سال ۲۰۰۱ به خودکفایی برسد، اما زمانی که در رسیدن به آن ناکام گردید، امیر قطر با ادامه اعطای یارانه بر مبنای سالانه ۳۰ میلیون دلار آمریکا، در سال ۲۰۰۴ موافقت نمود.


در آغاز، الجزیره کوشید تا به وسیله عرضه دیدگاه‌های متضاد در ارتباط با برخی از دولتهای کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، بحرین و قطر؛ و نیز رابطه سوریه با لبنان؛ و قوه قضائیه مصر موجب جذب بیشتر بینندگان خود شود. برنامه مستند نمایش لحظه به لحظه جنگ داخلی لبنان در سالهای ۲۰۰۱-۲۰۰۰ موجب جهش نرخ بینندگان این شبکه گردید. در اواخر سال ۲۰۰۱ الجزیره زمانی که سخنرانی ویدئویی رهبران القاعده را پخش نمود، به شهرت جهانی دست یافت. در سال ۲۰۰۳، این شبکه اولین روزنامه نگار انگلیسی زبان خود، افشین راتانزی، از برنامه امروز بی بی سی را که در قلب حوادث بریتانیا قرار داشت، درگیر ماجرا نمود زمانی که تصمیم تونی بلر آن شد که به صحنه حمله آمریکا به عراق بازگردد. در پاسخ به الجزیره، گروهی از سرمایه گذاران سعودی به ایجاد شبکه [[العربیه]] در فصل اول سال ۲۰۰۳ مبادرت نمودند.
در آغاز، الجزیره کوشید تا به وسیله عرضه دیدگاه‌های متضاد در ارتباط با برخی از دولتهای کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، بحرین و قطر؛ و نیز رابطه [[سوریه]] با لبنان؛ و قوه قضائیه [[مصر]] موجب جذب بیشتر بینندگان خود شود. برنامه مستند نمایش لحظه به لحظه جنگ داخلی [[لبنان]] در سالهای ۲۰۰۱-۲۰۰۰ موجب جهش نرخ بینندگان این شبکه گردید. در اواخر سال ۲۰۰۱ الجزیره زمانی که سخنرانی ویدئویی رهبران القاعده را پخش نمود، به شهرت جهانی دست یافت. در سال ۲۰۰۳، این شبکه اولین روزنامه نگار انگلیسی زبان خود، افشین راتانزی، از برنامه امروز بی بی سی را که در قلب حوادث بریتانیا قرار داشت، درگیر ماجرا نمود زمانی که تصمیم تونی بلر آن شد که به صحنه حمله [[آمریکا]] به عراق بازگردد. در پاسخ به الجزیره، گروهی از سرمایه گذاران سعودی به ایجاد شبکه [[العربیه]] در فصل اول سال ۲۰۰۳ مبادرت نمودند.


در ۴ ژولای، ۲۰۰۵، الجزیره بطور رسمی برنامه‌های خود را برای تأسیس یک سرویس ماهواره‌ای جدید به زمان انگلیسی تحت عنوان الجزیره بین المللی، اعلام نمود. الجزیره درتلاشی جهت اقدامی بلند مدت در نظر دارد اخباری را درباره جهان عرب، به خصوص اسرائیل، از چشم انداز خاورمیانه‌ای آن تهیه نماید. این کانال جدید در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۶، تحت عنوان [[الجزیره انگلیسی]] آغاز به کار نمود و مراکز پخشی در دوحه (مقرها و مرکز پخش فعلی الجزیره)، آتن، بوینس آیرس، لندن، کوآلالامپور و [[واشینگتون|واشنگتون]] دارد. این کانال ۲۴ ساعته، در ۷ روز هفته اخبار را طی ۱۲ ساعت از دوحه و چهار ساعت از هریک از مراکز لندن، کوآلالامپور، و واشنگتن پخش کرده است
در ۴ ژولای، ۲۰۰۵، الجزیره بطور رسمی برنامه‌های خود را برای تأسیس یک سرویس ماهواره‌ای جدید به زمان انگلیسی تحت عنوان الجزیره بین المللی، اعلام نمود. الجزیره درتلاشی جهت اقدامی بلند مدت در نظر دارد اخباری را درباره جهان عرب، به خصوص اسرائیل، از چشم انداز خاورمیانه‌ای آن تهیه نماید. این کانال جدید در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۶، تحت عنوان [[الجزیره انگلیسی]] آغاز به کار نمود و مراکز پخشی در دوحه (مقرها و مرکز پخش فعلی الجزیره)، آتن، بوینس آیرس، لندن، کوآلالامپور و [[واشینگتون|واشنگتون]] دارد. این کانال ۲۴ ساعته، در ۷ روز هفته اخبار را طی ۱۲ ساعت از دوحه و چهار ساعت از هریک از مراکز لندن، کوآلالامپور، و واشنگتن پخش کرده است


امروزه بطور فزاینده ای، مصاحبه‌های انحصاری الجزیره و پخش برنامه‌های دیگر آن در شبکه‌های ایالات متحده، انگلستان و دیگر کانالهای رسانه‌های غربی همچون سی ان ان و بی بی سی مجددا" پخش می‌شود. در ژانویه ۲۰۰۳، بی بی سی اعلام کرد که برای سهیم بودن در امکانات و اطلاعات، و از جمله پخش اخبار، با شبکه الجزیره توافق نامه‌ای امضاء نموده است. هم اکنون الجزیره به عنوان یک شبکه رسانه‌ای عمده جریان اصلی محسوب می‌شود، اما بیش از همه شبکه‌ها جنبه جدال آمیز دارد. در ایالات متحده، پخش ویدئویی از شبکه عمدتا" به نمایش ویدئویی بخشهایی از (عملیات ) گروگانگیری و گروگانها محدود می‌شود. پخش برنامه الجزیره در سراسر دنیا از طریق سیستم های مختلف ماهواره‌ای و تلویزیونی قابل دسترسی است در ایالات متحده می‌توان از طریق اشتراک تلویزیون ماهواره‌ای به آن دسترسی پیدا نمود. الجزیره را به راحتی می‌توان از طریق دستگاه دریافت کننده DVB-S در اروپا، شمال آفریقا، و خاور میانه که بر روی ماهواره‌های سیس آسترا و هات بیرد پخش شده، مشاهده نمود. در بریتانیا، از تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۶ می توان این شبکه را از طریق کانال اسکای دریافت کرد. سرویس انگلیسی الجزیره بطور رسمی کار خود را از ساعت ۱۲ به وقت گرینویچ GMT در ۱۵ نوامبر، ۲۰۰۶ آغاز نمود و برای تماشاچیان آمریکای شمالی بر کانال اینتل ست ۵ آمریکا روی باند Ku ، دریافتگر ماهواره‌ای ۱۶ )GHz ۹۹۹/۱۱) در فرمت DVB قابل دریافت است. این برنامه به سرویس دیجیتال اسکای بر روی کانال ۵۱۴ ارسال می‌شود . سرویس شبکه‌ای الجزیره بدون هیچگونه حق اشتراکی در سراسر دنیا قابل دسترس است، اما بخشهای انگلیسی و عربی ظاهرا" بطور بارزی با گزینشهای خود از اخبار و نظرات (موجود) ویرایش می‌شوند.
امروزه بطور فزاینده ای، مصاحبه‌های انحصاری الجزیره و پخش برنامه‌های دیگر آن در شبکه‌های ایالات متحده، انگلستان و دیگر کانالهای رسانه‌های غربی همچون سی ان ان و بی بی سی مجددا" پخش می‌شود. در ژانویه ۲۰۰۳، بی بی سی اعلام کرد که برای سهیم بودن در امکانات و اطلاعات، و از جمله پخش اخبار، با شبکه الجزیره توافق نامه‌ای امضاء نموده است. هم اکنون الجزیره به عنوان یک شبکه رسانه‌ای عمده جریان اصلی محسوب می‌شود، اما بیش از همه شبکه‌ها جنبه جدال آمیز دارد. در ایالات متحده، پخش ویدئویی از شبکه عمدتا" به نمایش ویدئویی بخشهایی از (عملیات ) گروگانگیری و گروگانها محدود می‌شود. پخش برنامه الجزیره در سراسر دنیا از طریق سیستم های مختلف ماهواره‌ای و تلویزیونی قابل دسترسی است در [[ایالات متحده]] می‌توان از طریق اشتراک تلویزیون ماهواره‌ای به آن دسترسی پیدا نمود. الجزیره را به راحتی می‌توان از طریق دستگاه دریافت کننده DVB-S در اروپا، شمال آفریقا، و خاور میانه که بر روی ماهواره‌های سیس آسترا و هات بیرد پخش شده، مشاهده نمود. در بریتانیا، از تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۶ می توان این شبکه را از طریق کانال اسکای دریافت کرد. سرویس انگلیسی الجزیره بطور رسمی کار خود را از ساعت ۱۲ به وقت گرینویچ GMT در ۱۵ نوامبر، ۲۰۰۶ آغاز نمود و برای تماشاچیان آمریکای ش[[مالی]] بر کانال اینتل ست ۵ آمریکا روی باند Ku ، دریافتگر ماهواره‌ای ۱۶ )GHz ۹۹۹/۱۱) در فرمت DVB قابل دریافت است. این برنامه به سرویس دیجیتال اسکای بر روی کانال ۵۱۴ ارسال می‌شود . سرویس شبکه‌ای الجزیره بدون هیچگونه حق اشتراکی در سراسر دنیا قابل دسترس است، اما بخشهای انگلیسی و عربی ظاهرا" بطور بارزی با گزینشهای خود از اخبار و نظرات (موجود) ویرایش می‌شوند.


رئيس الجزيره، [[شيخ حامد بن ثامر|حامد بن ثامر الثاني]]، يکي از عموزادگان  [[شيخ حامد بن خليفه|حامد بن خليفه الثاني]] است. اخيرا" الجزيره عمليات نوسازي را بر روي اين شبکه انجام داده و شبکه اي را ايجاد نموده که شامل همه کانالهاي مختلف ديگر مي باشد. وداح خانفر، مدير عامل شبکه عربي به عنوان مدير کل شبکه الجزيره منصوب گرديد. او همچنان مدير عامل شبکه عربي نيز هست. او توسط احمد شيخ، سردبير، و امين جبله حمايت مي شود. مدير عامل الجزيره انگليسي نيجل پارسونز مي باشد. سردبير وب سايت عربي عبدالعزير المحمود ، و رئيس بخش ويرايش محمود داود هستند. اين شبکه بيش از ۱۰۰ کارمند در بخش ويرايش دارد. سردبير سايت زبان انگليسي ، راسل مريمن است که در اوت ۲۰۰۵ اين مقام را بر عهده گرفته است. او جايگزين عمر بک شد که پس از خروج مدير ويرايش شبکه، اليسون بالهاري، سرپرستي اين سايت را برعهده گرفت. مسئولان سابق اين بخش، خوآن تاکر و احمد شيخ بودند. از جمله شخصيتهاي سرشناس و ممتاز اين شبکه ميزبان برنامه گفتگوي " جهت مخالف " بوده فيصل القاسم است.
رئيس الجزيره، [[شيخ حامد بن ثامر|حامد بن ثامر الثاني]]، يکي از عموزادگان  [[شيخ حامد بن خليفه|حامد بن خليفه الثاني]] است. اخيرا" الجزيره عمليات نوسازي را بر روي اين شبکه انجام داده و شبکه اي را ايجاد نموده که شامل همه کانالهاي مختلف ديگر مي باشد. وداح خانفر، مدير عامل شبکه عربي به عنوان مدير کل شبکه الجزيره منصوب گرديد. او همچنان مدير عامل شبکه عربي نيز هست. او توسط احمد شيخ، سردبير، و امين جبله حمايت مي شود. مدير عامل الجزيره انگليسي نيجل پارسونز مي باشد. سردبير وب سايت عربي عبدالعزير المحمود ، و رئيس بخش ويرايش محمود داود هستند. اين شبکه بيش از ۱۰۰ کارمند در بخش ويرايش دارد. سردبير سايت زبان انگليسي ، راسل مريمن است که در اوت ۲۰۰۵ اين مقام را بر عهده گرفته است. او جايگزين عمر بک شد که پس از خروج مدير ويرايش شبکه، اليسون بالهاري، سرپرستي اين سايت را برعهده گرفت. مسئولان سابق اين بخش، خوآن تاکر و احمد شيخ بودند. از جمله شخصيتهاي سرشناس و ممتاز اين شبکه ميزبان برنامه گفتگوي " جهت مخالف " بوده فيصل القاسم است.
خط ۳۱: خط ۳۱:
نخست اینكه الجزیره می‌توانست برای بخشی از جهان عرب كه به تلویزیونهای دولتی اعراب توجهی نداشتند نشان دهد كاملا بیطرف است. همچنین اختصاصی كردن دستیابی به مصاحبه‌های القاعده یا اخبار مربوط به اقدامهای این گروه، سبب شد مخاطبان زیادی در جهان غرب پیدا كند و از جنبه اقتصادی با فروش این فیلمها به منابع مالی وسیع و اعتبار دست یابد بویژه فیلمهایی كه در بی‌بی‌سی یا سی‌ان‌ان با علامت الجزیره و به‌عنوان خبراختصاصی پخش می‌شد. در این جا می توان به اهمیت  قدرت نرم و دیپلماسی ارجاع داد مفهوم قدرت از دو بعد تشكيل مي شود: دستيابي به منابع لازم جهت عمل، و توان و ميل به انجام عمل. اصل اعتقاد و نظام هاي ارزشي ماهيت اقدام و عوامل آن را در هر نظام مشخص مي كند. در اين ديدگاه، قدرت نرم اساس و زيربنا است و قدرت سخت، به عنوان ابزار، در خدمت اجراي قدرت نرم است. «جوزف ناي» در سال 1990 ميلادي در مجله سياست خارجي (شماره 80) آمريكا مقاله اي را در مورد قدرت نرم منتشر مي نمايد. ناي در مورد قدرت نرم مي نويسد: "قدرت نرم توجه ويژه به اشتغال ذهني جوامع ديگر از طريق ايجاد جاذبه است و زماني يك كشور يا يك جامعه به قدرت نرم دست مي يابد كه بتواند اطلاعات و دانايي را به منظور پايان بخشيدن به موضوعات مورد اختلاف به كار بندد و از اختلافات به گونه اي بهره برداري نمايد كه حاصل آن گرفتن امتياز باشد. يكي از نمونه هاي قدرت نرم مي تواند كاربرد رسانه هاي جمعي در مناقشات باشد، رسانه مي تواند جايگزين فشار نظامي گردد. در اينجا ما ديگر شاهد اعمال زور و اجبار نيستيم، بلكه اقناع افكار عمومي از طريق جنگ رسانه اي صورت مي گيرد.
نخست اینكه الجزیره می‌توانست برای بخشی از جهان عرب كه به تلویزیونهای دولتی اعراب توجهی نداشتند نشان دهد كاملا بیطرف است. همچنین اختصاصی كردن دستیابی به مصاحبه‌های القاعده یا اخبار مربوط به اقدامهای این گروه، سبب شد مخاطبان زیادی در جهان غرب پیدا كند و از جنبه اقتصادی با فروش این فیلمها به منابع مالی وسیع و اعتبار دست یابد بویژه فیلمهایی كه در بی‌بی‌سی یا سی‌ان‌ان با علامت الجزیره و به‌عنوان خبراختصاصی پخش می‌شد. در این جا می توان به اهمیت  قدرت نرم و دیپلماسی ارجاع داد مفهوم قدرت از دو بعد تشكيل مي شود: دستيابي به منابع لازم جهت عمل، و توان و ميل به انجام عمل. اصل اعتقاد و نظام هاي ارزشي ماهيت اقدام و عوامل آن را در هر نظام مشخص مي كند. در اين ديدگاه، قدرت نرم اساس و زيربنا است و قدرت سخت، به عنوان ابزار، در خدمت اجراي قدرت نرم است. «جوزف ناي» در سال 1990 ميلادي در مجله سياست خارجي (شماره 80) آمريكا مقاله اي را در مورد قدرت نرم منتشر مي نمايد. ناي در مورد قدرت نرم مي نويسد: "قدرت نرم توجه ويژه به اشتغال ذهني جوامع ديگر از طريق ايجاد جاذبه است و زماني يك كشور يا يك جامعه به قدرت نرم دست مي يابد كه بتواند اطلاعات و دانايي را به منظور پايان بخشيدن به موضوعات مورد اختلاف به كار بندد و از اختلافات به گونه اي بهره برداري نمايد كه حاصل آن گرفتن امتياز باشد. يكي از نمونه هاي قدرت نرم مي تواند كاربرد رسانه هاي جمعي در مناقشات باشد، رسانه مي تواند جايگزين فشار نظامي گردد. در اينجا ما ديگر شاهد اعمال زور و اجبار نيستيم، بلكه اقناع افكار عمومي از طريق جنگ رسانه اي صورت مي گيرد.


در بحران جنگ 33 روزه حزب الله لبنان با اسرائیل قطر نقش کلیدی بازی کرد. با اینکه کشور کوچک قطر دارای منابع عظیم نفت و گازاست اما به موازات آن با شبکه الجزیره توانست در ابتکاری توام با جسارت و تواضع همه طرفهای درگیر داخلی و همه طرفهای غیر درگیر منطقه ای (سوریه و عربستان و ایران)  در جریان لبنان را با هواپیمای القطریه به دوحه فرا خواند و امیر و نخست وزیر پنج شبانه روز را به مذاکره فعال با همه گروهها گذراندند در نهایت وقتی توافق اعلام شد این نام قطر بود که در صدر بیانیه می درخشید .با اینکه قطر فاقد قدرت سخت مستقل است و برای امنیت خود بر حضور سرفرماندهی آمریکا در قطر تکیه می کند لیکن قدرت نرم قطر هم در امپراطوری کوچک ولی موثر الجزیره خلاصه شده است و تدبیر مشاوران امیر چنان ترکیبی از این قدرت نرم و سخت می سازد که احترام و اعتبار قطر را نه به عنوان یک کشور بلکه به عنوان یک بازیگر '''فعال''' و قابل اعتماد منطقه ای تثبیت می کند.( قدرت هوشمند که تلفیقی از قدرت نرم وسخت است)
در بحران جنگ 33 روزه [[حزب الله لبنان]] با اسرائیل قطر نقش کلیدی بازی کرد. با اینکه کشور کوچک قطر دارای منابع عظیم نفت و گازاست اما به موازات آن با شبکه الجزیره توانست در ابتکاری توام با جسارت و تواضع همه طرفهای درگیر داخلی و همه طرفهای غیر درگیر منطقه ای (سوریه و عربستان و ایران)  در جریان لبنان را با هواپیمای القطریه به دوحه فرا خواند و امیر و نخست وزیر پنج شبانه روز را به مذاکره فعال با همه گروهها گذراندند در نهایت وقتی توافق اعلام شد این نام قطر بود که در صدر بیانیه می درخشید .با اینکه قطر فاقد قدرت سخت مستقل است و برای امنیت خود بر حضور سرفرماندهی آمریکا در قطر تکیه می کند لیکن قدرت نرم قطر هم در امپراطوری کوچک ولی موثر الجزیره خلاصه شده است و تدبیر مشاوران امیر چنان ترکیبی از این قدرت نرم و سخت می سازد که احترام و اعتبار قطر را نه به عنوان یک کشور بلکه به عنوان یک بازیگر '''فعال''' و قابل اعتماد منطقه ای تثبیت می کند.( قدرت هوشمند که تلفیقی از قدرت نرم وسخت است)

نسخهٔ ‏۶ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۶

شبکه‌ي ماهواره‌ای الجزیره، در نوامبر سال 1996م در کشور قطر با اختصاص 150میلیون دلار همراه با آخرین تجهیزات ماهواره‌ای تأسیس شد. این شبکه در آغاز به بی‌بی‌سی عربی تعلق داشت و دولت عربستان هزینه‌های آن را پرداخت می‌كرد. اما در پی مصاحبه با یكی از مخالفین دولت عربستان سعودی معترض شد ولی بی‌بی‌سی نپذیرفت كه از پخش چنین برنامه‌هایی جلوگیری كند. دولت عربستان قبول كرد الجزیره را بفروشد كه دولت و ولیعهد قطر نیز  این شبكه را به بهای  ۱۵۰میلیون دلار خریداری کرد. این شبکه درواقع اولین انقلاب رسانه‌ای عرب بود که به دلیل ارائه‌ي اخبار و تحلیل‌های جامع از اوضاع خاورمیانه، جذابیت خاصی دارد و توانسته است از بدو تأسیس خود تاکنون، موفق به جذب بیش از 700 میلیون بیننده شود و با آغاز به کار کانال‌های مستقل ورزشی، مستند، کودکان و انگلیسی، اکنون به یک بنگاه تبلیغاتی بزرگ مبدل شده است.این شبکه تلویزیونی شبکه ی خبری ماهواره‌ای است که مرکز آن در شهر دوحه در کشور قطر قرار دارد. و با پخش فیلمهای سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید. شبکه الجزیره از سال ۲۰۰۶(میلادی) پخش برنامه‌های خود به زبان انگلیسی را آغاز کرد.

الجزیره مدعی است که تنها ایستگاه تلویزیونی غیروابسته از لحاظ سیاسی، در خاورمیانه می‌باشد. که با داشتن مخاطبانی در حدود ۵۰ میلیون بیننده در سراسر جهان با شبکه بی بی سی رقابت می‌کند. و کار خود را با دریافت سرمایه‌ای به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار آمریکاتوسط امیر قطر آغاز نمود. هدفش آن بود که از طریق پخش آگهی تا سال ۲۰۰۱ به خودکفایی برسد، اما زمانی که در رسیدن به آن ناکام گردید، امیر قطر با ادامه اعطای یارانه بر مبنای سالانه ۳۰ میلیون دلار آمریکا، در سال ۲۰۰۴ موافقت نمود.

در آغاز، الجزیره کوشید تا به وسیله عرضه دیدگاه‌های متضاد در ارتباط با برخی از دولتهای کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، بحرین و قطر؛ و نیز رابطه سوریه با لبنان؛ و قوه قضائیه مصر موجب جذب بیشتر بینندگان خود شود. برنامه مستند نمایش لحظه به لحظه جنگ داخلی لبنان در سالهای ۲۰۰۱-۲۰۰۰ موجب جهش نرخ بینندگان این شبکه گردید. در اواخر سال ۲۰۰۱ الجزیره زمانی که سخنرانی ویدئویی رهبران القاعده را پخش نمود، به شهرت جهانی دست یافت. در سال ۲۰۰۳، این شبکه اولین روزنامه نگار انگلیسی زبان خود، افشین راتانزی، از برنامه امروز بی بی سی را که در قلب حوادث بریتانیا قرار داشت، درگیر ماجرا نمود زمانی که تصمیم تونی بلر آن شد که به صحنه حمله آمریکا به عراق بازگردد. در پاسخ به الجزیره، گروهی از سرمایه گذاران سعودی به ایجاد شبکه العربیه در فصل اول سال ۲۰۰۳ مبادرت نمودند.

در ۴ ژولای، ۲۰۰۵، الجزیره بطور رسمی برنامه‌های خود را برای تأسیس یک سرویس ماهواره‌ای جدید به زمان انگلیسی تحت عنوان الجزیره بین المللی، اعلام نمود. الجزیره درتلاشی جهت اقدامی بلند مدت در نظر دارد اخباری را درباره جهان عرب، به خصوص اسرائیل، از چشم انداز خاورمیانه‌ای آن تهیه نماید. این کانال جدید در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۶، تحت عنوان الجزیره انگلیسی آغاز به کار نمود و مراکز پخشی در دوحه (مقرها و مرکز پخش فعلی الجزیره)، آتن، بوینس آیرس، لندن، کوآلالامپور و واشنگتون دارد. این کانال ۲۴ ساعته، در ۷ روز هفته اخبار را طی ۱۲ ساعت از دوحه و چهار ساعت از هریک از مراکز لندن، کوآلالامپور، و واشنگتن پخش کرده است

امروزه بطور فزاینده ای، مصاحبه‌های انحصاری الجزیره و پخش برنامه‌های دیگر آن در شبکه‌های ایالات متحده، انگلستان و دیگر کانالهای رسانه‌های غربی همچون سی ان ان و بی بی سی مجددا" پخش می‌شود. در ژانویه ۲۰۰۳، بی بی سی اعلام کرد که برای سهیم بودن در امکانات و اطلاعات، و از جمله پخش اخبار، با شبکه الجزیره توافق نامه‌ای امضاء نموده است. هم اکنون الجزیره به عنوان یک شبکه رسانه‌ای عمده جریان اصلی محسوب می‌شود، اما بیش از همه شبکه‌ها جنبه جدال آمیز دارد. در ایالات متحده، پخش ویدئویی از شبکه عمدتا" به نمایش ویدئویی بخشهایی از (عملیات ) گروگانگیری و گروگانها محدود می‌شود. پخش برنامه الجزیره در سراسر دنیا از طریق سیستم های مختلف ماهواره‌ای و تلویزیونی قابل دسترسی است در ایالات متحده می‌توان از طریق اشتراک تلویزیون ماهواره‌ای به آن دسترسی پیدا نمود. الجزیره را به راحتی می‌توان از طریق دستگاه دریافت کننده DVB-S در اروپا، شمال آفریقا، و خاور میانه که بر روی ماهواره‌های سیس آسترا و هات بیرد پخش شده، مشاهده نمود. در بریتانیا، از تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۶ می توان این شبکه را از طریق کانال اسکای دریافت کرد. سرویس انگلیسی الجزیره بطور رسمی کار خود را از ساعت ۱۲ به وقت گرینویچ GMT در ۱۵ نوامبر، ۲۰۰۶ آغاز نمود و برای تماشاچیان آمریکای شمالی بر کانال اینتل ست ۵ آمریکا روی باند Ku ، دریافتگر ماهواره‌ای ۱۶ )GHz ۹۹۹/۱۱) در فرمت DVB قابل دریافت است. این برنامه به سرویس دیجیتال اسکای بر روی کانال ۵۱۴ ارسال می‌شود . سرویس شبکه‌ای الجزیره بدون هیچگونه حق اشتراکی در سراسر دنیا قابل دسترس است، اما بخشهای انگلیسی و عربی ظاهرا" بطور بارزی با گزینشهای خود از اخبار و نظرات (موجود) ویرایش می‌شوند.

رئيس الجزيره، حامد بن ثامر الثاني، يکي از عموزادگان  حامد بن خليفه الثاني است. اخيرا" الجزيره عمليات نوسازي را بر روي اين شبکه انجام داده و شبکه اي را ايجاد نموده که شامل همه کانالهاي مختلف ديگر مي باشد. وداح خانفر، مدير عامل شبکه عربي به عنوان مدير کل شبکه الجزيره منصوب گرديد. او همچنان مدير عامل شبکه عربي نيز هست. او توسط احمد شيخ، سردبير، و امين جبله حمايت مي شود. مدير عامل الجزيره انگليسي نيجل پارسونز مي باشد. سردبير وب سايت عربي عبدالعزير المحمود ، و رئيس بخش ويرايش محمود داود هستند. اين شبکه بيش از ۱۰۰ کارمند در بخش ويرايش دارد. سردبير سايت زبان انگليسي ، راسل مريمن است که در اوت ۲۰۰۵ اين مقام را بر عهده گرفته است. او جايگزين عمر بک شد که پس از خروج مدير ويرايش شبکه، اليسون بالهاري، سرپرستي اين سايت را برعهده گرفت. مسئولان سابق اين بخش، خوآن تاکر و احمد شيخ بودند. از جمله شخصيتهاي سرشناس و ممتاز اين شبکه ميزبان برنامه گفتگوي " جهت مخالف " بوده فيصل القاسم است.

يکي از انتقادهاي ناصحيح اما بطور گسترده گزارش شده راجع به الجزيره، مربوط به نمايشهاي ويدئويي از تروريستهاي نقابداري بوده که در حال قطع کردن سر گروگانهاي غربي مي باشند. زماني که اين موارد در رسانه هاي معتبر گزارش مي شود، الجزيره مي کوشد تا خود را از اين جريانها کنار بکشد. اين ادعا مجددا" از سوي فاکس نيوز در آمريکا در روز افتتاح سرويس انگليسي الجزيره، در ۱۵ نوامبر۲۰۰۶ مطرح گرديد.

این سایت به کرات، طبق نظر خود آن با فشار سیاسی، مجبور به تغییر دادن پشتیبان میزبانی شبکه شده است. در ابتدا سایت انگلیسی زبان آن از طریق دیتاپایپ آمریکایی پشتیبانی می‌شد که هشدار داد به زودی از فناوری های آکامای استفاده خواهند کرد. آنها سپس به شاخه فرانسوی ناولینک تغییر مکان دادند، و سپس به سرویس شبکه جهانی AT&T پیوستند.

بنابر این می بینیم که اين شبکه توانسته ميليونها بيننده عرب زبان را به خود جلب کند. اكنون شبكه الجزیره در مورد مسائل داخلی قطر سكوت می‌كند. این كشور مهمترین پایگاه آمریكا در منطقه و نزدیكترین دولت عربی منطقه به واشنگتن است. زمانی كه الجزیره خریداری شد، هدف آن ایجاد حوزه نفوذ در كشورهای عربی با جلب اعتماد بینندگان بود و این امر با انتشار اخباری میسر می‌شد كه تلویزیونهای عربی از آن دریغ می‌كردند و اقدام این شبكه در جلب بیننده بسیار موثر بود. الجزیره تنها شبكه‌ای است كه نقش اطلاعاتی بازی می‌كند.

الجزیره کانالهای متعدد خاص تلویزیونی را علاوه بر کانال اخبار بکار گرفته است. این کانالها شامل، یک کانال زبان انگلیسی، کانال مستند الجزیره، کانال ورزشی الجزیره، یک کانال عمومی ورزشی به زبان عربی، پخش زنده الجزیره، که همایش ها را در زمان واقعی خود بدون هیچگونه ویرایش یا اعمال نظر پخش می‌کند، و نیز یک کانال تلویزیونی برای کودکان می‌باشد. تولیدات آتی اعلام شده آن عبارتند از الجزیره به زبان اردو که عمدتا" نیازهای رسانه‌ای مردم جنوب آسیا را برآورده می سازد همچنین این شبکه در نظر دارد در صورت امکان کانالهای موسیقی و یک روزنامه بین المللی نیز راه اندازی نماید. علاوه بر کانالهای تلویزیونی خود، الجزیره بر روی وب‌گاه‌های شبکه عربی و شبکه انگلیسی نیز کار می‌کند.

  کانال های زیر مجموعه شبکه الجزیره

کانال کودکان الجزیره، توسط مؤسسه‌ي قطر برای آموزش، علوم و توسعه‌ي جامعه و شرکت مشاوره به نام لوگاردر ایمیج اینترنشنال شبکه‌ي مخصوص کودکان، در شهریور ماه 1384 راه اندازی شد و از سال گذشته نیز کانال جدید غنچه‌ها (البراعم) نیز آغاز به کار کرده است.

  علاوه بر آن، شبکه‌ي الجزیره، طرح ایجاد یک کانال تخصصی در امور اقتصادی را در دست بررسی دارد. در جشن دهمین سالگرد تأسیس شبکه‌ي الجزیره، خبر آغاز فعالیت شبکه‌ي انگلیسی الجزیره و با پوششی جهانی در 24 آبان ماه سال 1385 اعلام شد و دفاترخبری آن در کشور‌های مهم جهان در قاره‌های آمریکا، آسیا و اروپا، فعالیت دارند. علاوه بر دفتر الجزیره‌ي عربی، دفتر مستقل الجزیره‌ي انگلیسی نیز در تهران فعال است. اخیراً بخشی تحت عنوان «آزادی‌های عمومی و حقوق بشر»، به مدیریت سامی الحجاج، خبرنگار سودانی این شبکه که از زندان گوانتانامو آزاد شده، افتتاح شده است.

  لازم به ذکر است بسیاری از برنامه سازان و گویندگان شبکه‌ي الجزیره، قبل از تأسیس این شبکه در تلویزیون عربی بی‌بی‌سی فعالیت می‌کردند که پس از تأسیس شدن این بخش، فعالیت خود را با الجزیره آغاز کردند

نقد وتحلیل شبکه ماهواره ای الجزیره

نخست اینكه الجزیره می‌توانست برای بخشی از جهان عرب كه به تلویزیونهای دولتی اعراب توجهی نداشتند نشان دهد كاملا بیطرف است. همچنین اختصاصی كردن دستیابی به مصاحبه‌های القاعده یا اخبار مربوط به اقدامهای این گروه، سبب شد مخاطبان زیادی در جهان غرب پیدا كند و از جنبه اقتصادی با فروش این فیلمها به منابع مالی وسیع و اعتبار دست یابد بویژه فیلمهایی كه در بی‌بی‌سی یا سی‌ان‌ان با علامت الجزیره و به‌عنوان خبراختصاصی پخش می‌شد. در این جا می توان به اهمیت  قدرت نرم و دیپلماسی ارجاع داد مفهوم قدرت از دو بعد تشكيل مي شود: دستيابي به منابع لازم جهت عمل، و توان و ميل به انجام عمل. اصل اعتقاد و نظام هاي ارزشي ماهيت اقدام و عوامل آن را در هر نظام مشخص مي كند. در اين ديدگاه، قدرت نرم اساس و زيربنا است و قدرت سخت، به عنوان ابزار، در خدمت اجراي قدرت نرم است. «جوزف ناي» در سال 1990 ميلادي در مجله سياست خارجي (شماره 80) آمريكا مقاله اي را در مورد قدرت نرم منتشر مي نمايد. ناي در مورد قدرت نرم مي نويسد: "قدرت نرم توجه ويژه به اشتغال ذهني جوامع ديگر از طريق ايجاد جاذبه است و زماني يك كشور يا يك جامعه به قدرت نرم دست مي يابد كه بتواند اطلاعات و دانايي را به منظور پايان بخشيدن به موضوعات مورد اختلاف به كار بندد و از اختلافات به گونه اي بهره برداري نمايد كه حاصل آن گرفتن امتياز باشد. يكي از نمونه هاي قدرت نرم مي تواند كاربرد رسانه هاي جمعي در مناقشات باشد، رسانه مي تواند جايگزين فشار نظامي گردد. در اينجا ما ديگر شاهد اعمال زور و اجبار نيستيم، بلكه اقناع افكار عمومي از طريق جنگ رسانه اي صورت مي گيرد.

در بحران جنگ 33 روزه حزب الله لبنان با اسرائیل قطر نقش کلیدی بازی کرد. با اینکه کشور کوچک قطر دارای منابع عظیم نفت و گازاست اما به موازات آن با شبکه الجزیره توانست در ابتکاری توام با جسارت و تواضع همه طرفهای درگیر داخلی و همه طرفهای غیر درگیر منطقه ای (سوریه و عربستان و ایران)  در جریان لبنان را با هواپیمای القطریه به دوحه فرا خواند و امیر و نخست وزیر پنج شبانه روز را به مذاکره فعال با همه گروهها گذراندند در نهایت وقتی توافق اعلام شد این نام قطر بود که در صدر بیانیه می درخشید .با اینکه قطر فاقد قدرت سخت مستقل است و برای امنیت خود بر حضور سرفرماندهی آمریکا در قطر تکیه می کند لیکن قدرت نرم قطر هم در امپراطوری کوچک ولی موثر الجزیره خلاصه شده است و تدبیر مشاوران امیر چنان ترکیبی از این قدرت نرم و سخت می سازد که احترام و اعتبار قطر را نه به عنوان یک کشور بلکه به عنوان یک بازیگر فعال و قابل اعتماد منطقه ای تثبیت می کند.( قدرت هوشمند که تلفیقی از قدرت نرم وسخت است)