نمادها و سمبل های فرهنگی قزاقستان

نمادها و سمبل های فرهنگی

در فرهنگ و ادبیات قزاق نمادها و سمبل های فراونی وجود دارد، در طول تاریخ، قزاق با شجاعت، دلاوری، جنگجویی، آزادگی شهره بوده است که اندام درشت، تنومند و قدهای بلند و چهارشانه از شاخص های بخش مهمی از مردم قزاقستان مخصوصا قزاق های ساکن در دشت و روستا بشمار می رود. به همین خاطر در دورانی عده زیادی از نیروهای ارتش اتحاد جماهیر شوروی بدلیل شجاعت و جنگاوری از قزاق ها تشکیل شده بود.

مردم قزاق به بنا بر خصلت و روحیه دلاوری خود نمادها، سمبل ها و الگوهایی دارند که هر کدام بیانگر یکی از ویژگی های ملی، میهنی، آداب و رسوم و روحیه جوانمردی آنهاست که به تعدادی از سمبل هایی که نشانگر هویت ملی آنها نیز است به ترتیب اولویت و اهمیت اشاره می شود.

پورت

اهمیت پورت در فرهنگ قزاق به حدی است که در هر جشن ملی و مذهبی و جشنواره های فرهنگی و هنری پورت به عنوان نماد ملی و هویت تاریخی و میهنی قزاقی برپا می‌شود و به نمایش گذاشته می شود و هر ساله جشنواره اختصاصی

«جشنواره پورت» به عنوان یکی از میراث فرهنگی- معنوی

ثبت شده در یونسکو برگزار می‌شود که در سال ۲۰۱۵ به مناسبت پانصدو پنجاهمین سال حکومت خانات قزاق در شهر آلماتی جشنواره پورت برگزار شد.

پورت خانه باستانی قزاق‌هاست که یادگار زندگی عشایری آنان است و برپایی آن نیز به سادگی انجام می‌شود. دیواره و بدنه پورت معمولا از پشم شتر، گوسفند و گاه از موی حیوانات بافته می شود و در حقیقت دیواره یورت از نمد حلاجی شده بسیار فشرده درست می شود که هم از سوز و سرمای گزنده زمستان بیابان های سرد و خشن دشتها و استپ های قزاقستان جلوگیری می کند و هم خانه قزاق کوچ نشین است که آنها را از گزنده گرمای تابستان و حیوانات مزاحم و درنده محفوظ می دارد. 190

سقف یورت که از مشبکی چوبین و دایره شکل به نام «شنبرک» تشکیل شده است هم عمود خیمه که از چوب های قوس دار است را نگه می دازد و هم با محفظه های بازی که دارد نقش پنجره سقفی، هواکش و تهویه هوای چادر را ایفا می‌کند. یورت در زمستان با بخاری های سنتی و با سوزاندن چوب گرم و در تابستان بدلیل جلوگیری گرما بوسیله نمد و دیواره یورت خنک و مطبوع است.

هانگونه که امروزه تزیینات و دکوراسیون خانه از اهمیت زیادی برخوردار است و هر کس با ذوق و سلیقه خود به نمای بیرونی، تزیینات و نوع چینش داخلی خانه اهمیت می دهند قزاق نیز بیرون و درون یورت را با سلیقه های مختلف تزیین می کردند. برخی با آویزان کردن منگوله های بافته شده از نخهای رنگی و برخی دیگر با نوارهای بافته شده بصورت کمربند دور تا دور پورت را تزیین می کردند، در داخل پورت نیز ذوق و سلیقه عشایری، چادر نشینی و کوچ رویی با زیور آلات مختلف به مدد قزاق ها می آید و فرشهای سنتی که توسط زنان قزاق بافته و از میراث هنری آنان بشمار می رود دیواره های داخل یورت را زینت می دهد و کف یورت و زیر پای ساکنین را گرم و نرم می‌کند.

امروزه برای ساخت یک پورت قزاقی نیاز به صرف هزینه ای معدل ۵۰۰ هزار تا ۹ میلیون تتگه (واحد پول قزاقستان) معادل حدود ۲۵۰۰ الی ۴۵ هزار دلار می‌باشد. نها .

20

اسب

اسب این حیوان نجیب، زیبا و چابک یکی دیگر از نمادها و سمبل های مردم قزاقستان است: مردم قزاق تاریخ پر فراز و نشیب خود را با اسب گذرانده اند، اسب هم کوچ نشینان استپ های ناحیه مرکز و جنوبی دشت قپچاق و هم قزاق هایی که در مناطق کوه ها و جلگه های ناحیه شمالی و همجوار کوه های آلتای زندگی می کنند را از مکانی به مکان دیگر و از ییلاق به قشلاق و از قشلاق به ییلاق، از کوه ها سوی دشت و از دشت ها به ارتفاعات کوهستان ها انتقال می داده اند.

191

علاوه بر اینکه اسب وسیله نقلیه مردم کوچ رو قزاق بوده است زمینه تفریح و ورزش و سرگرمی مردم و بخش مهمی از غذای بیابانگردان جنگجوی قزاق را هم تأمین می‌کرده، اسب در کشاورزی نیز نقشی اساسی داشته است. نقش این حیوان نجیب را در جنگ ها نیز نباید از نظر دور داشت، اسب از همراهان همیشگی مردم قزاق بوده است که در سرمای سخت و طولانی با وزش های سوزناک باد هرگز آنها را تنها نگذاشته است. کودکان قزاق از همان اوان کودکی در دشت های پهناور دشت قپچاق با اسب خو می گرفتند و تا پیری بخشی از عمر خود را چه در سفر و چه در جنگ بر روی اسب سپری می کردند. ۱۵۲

« در فولکلور قزاق، داستان ها و ضرب المثل های بسیاری درباره اسب وجود دارد که با توجه به مضمون و مفهوم شان می توان به جایگاه و اهمیت این حیوان نزد آنان پی برد. حتی افسانه ای قزاقی وجود دارد که به شرح پدیدار شدن اسب های آسمانی می‌پردازد. طبق این اسطوره، در ازمنه سابق اسبی وجود نداشت و مردم به جای آن ها از گاوها استفاده می‌کردند در اعیاد گاوها را زینت می‌کردند و بر روی آن ها سوار می‌شدند. اما روزی اتفاقی اسرارآمیزی رخ داد: گاوها شروع به مردن و تلف شدن کردند: مردم به درگاه خداوند خود دعا می‌کنند تا در عوض موجود بهتری را برای کارهای سنگین تر به آنها ببخشد. ناگهان کوچ نشینان تصویر ترسناکی را در آسمان مشاهده کردند: باد شدیدی در سحرگاه، در تمام استپ وزیدن می گیرد و از شن های بلند شده، اسبی در مقابل کوچ نشینان ظاهر شد و چنین شد که اسب در بین مردم ظاهر و مونس سفرها و حضرهای آنها شد»۱۵۳

صحراگردان قزاق در بیابان های بی آب و علف که آبی برای نوشیدن نمی یافتند، قئمئز یا شیر مادیان را در مشک های آب می‌ریختند و بجای آب می نوشیدند.که این آب آشامیدنی هم مایعات مورد نیاز بدن و هم بخشی از غذای کوچ روان را تأمین می‌کرد. روده اسب که پس از تمیز کردن و شستن از گوشت اسب پر می شد و پس از پخته شدن نوعی غذا شبیه به سوسیس های امروزی را به نام قازی بدست می داد از غذاهای اشرافی به شمار می‌رفت که این غذا امروزه نیز زینت بخش سفره های مردم قزاق است. اسب با اصالت و نجابت و محبت و وفای خود امروزه برای کمک به درمان فلج اطفال به یاری مردم قزاقستان شتافته است به گزارش پیام آفتاب به نقل از فارس، پلیس سواره نظام در ولایت «تاراس» در قزاقستان از اوایل ماه جاری شروع به کمک برای اسب درمانی آن دسته از کودکان منطقه «جامبیل» کرده که به فلج مغزی مبتلا هستند. جامعه

۱۵۲ اسب در فرهنگ قزاق، تهیه و تنظیم : الیاس یمرلی http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=347 ، (Elias Yemreli)

همان 153

192

جوانان معلول منطقه جامبیل با حمایت اداره پلیس ولایت پیشنهاد داده که پلیس به حدود ۳۰۰ کودک فلج مغزی این ولایت اجازه دهد تا با اسب‌های خود سوارکاری کنند. این درحالی است که درمان با سوارکاری یک روش شناخته شده بین‌المللی برای درمان بیماری‌های مختلف است.

«گوهر سارسن بایوا» سخنگوی اداره پلیس ولایت تأکید کرد که بسیاری از کودکان در این روش درمانی تا حدودی بهبود یافته‌اند، برای مثال،«رجب» ۶ساله اکنون می‌تواند خودش قاشق را نگه دارد و بنویسد.دختری به نام «دانا» که عموما حرف نمی زدآمادگی بیشتری برای فعالیت اجتماعی باهم سن وسالان خود پیدا کرده است.

در کشورهای آسیای مرکزی از جمله در قزاقستان اسب سواری از جایگاه خاصی برخوردار است و اسب درمانی یکی از راه‌های درمان برخی از بیماری‌ها از جمله افسردگی است.

برخی روانشناسان معتقدند که ارتباط عاطفی با حیوانات و به ویژه با اسب می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌های روانی مؤثر باشد.

درمان با کمک اسب، ابتدا در اروپا در دهه ۱۸۰۰ مورد استفاده قرار گرفت. از آن زمان به بعد، اسب در کمک به مردم در طیف وسیعی از مشکلات شخصی مانند، افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، اختلالات خواب و اختلال استرس بعد از حادثه، بویژه در میان سربازان کهنه کار جنگ‌ها، نقش مهمی ایفا کرده است .اسب درمانی برای درمان کودکان با مشکلات اوتیسم یا با دیگر مشکلات رفتاری، و همچنین برای کودکانی که سابقه مورد سوء استفاده قرارگرفتن دارند نیز استفاده شده است ۱۵۴.

در ادبیات قزاقی، ضرب المثل ها و عبارات بسیاری وجود دارند که ارزش و منزلت اسب را در نزد قزاق می

رساند. از جمله اینکه می گویند: «اسب، بال مرد است»، «اسب پادشاه حیوان هاست»، .

...همچنین، از کسی

که دارای انسانیت والا، صبر و استواری در مقابل سختی‌ها باشد، با صفت «دارای سیرت و طبیعت اسب» یاد می شود.

۱۵۴ درمان فلج مغزی کودکان با اسب درمانی در قزاقستان 86%http://www.payam-aftab.com/fa/doc/news/229527%D9 193

برای قزاق ها، اسب همچنین مقیاس ثروت مردم بوده است: هر کسی که تعداد اسب هایش از ۵۰۰۰ راس می گذشت، در زمره ثروتمندان محسوب می‌شد. در سال ۱۸۸۰ قزاقستان دارای ۱,۸ میلیون اسب بوده است.۱۵۵ ولی متأسفانه امروزه دیگر گله های فراوان اسب در استپهای قزاقستان کمتر به چشم می‌خورد و جای اسبهای بیابان را خودروهای لوکس رولز رویس و بنتلی در خیابانهای شهرهای قزاقستان پر کرده است.بنا به گزارش اخبار خودرو به نقل از ایسنا بر اساس گزارش بلومبرگ، بیبیت علی بکوف، ۳۱ ساله یکی از ثروتمندان نسل جدید در قزاقستان که پنج خودرو دارد از جمله یک فانتوم رولز رویس که سال گذشته از یک نمایندگی فروش آلماتی خریداری کرد گفته است: اکنون که خاطرات کمونیسم به فراموشی سپرده می‌شود، ثروتمندان کشور دوست دارند ثروتشان را به نمایش بگذارند. قزاق ها سابق بر این اسب‌هایشان را نشان می‌دادند و اکنون خودروهایشان را نشان می‌دهند.۱۵۶

۱۵۵ اسب در فرهنگ قزاق، تهیه و تنظیم : الیاس یمرلی http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=347 ، (Elias Yemreli) ۱۵۶ معاوضه اسب با رولز رویس!،

http://www.donyayekhodro.com/110957/

194

عقاب

عقاب که پرنده تیز بین، تیز پرواز و سلطان کوه ها و محیط بر دشت ها و دره ها و شکارچی ماهری است از سمبل های مهم فرهنگ مردم قزاق به شمار می رود مردم قزاق عقاب را بخاطر این ویژگی ها سمبل و نماد ملی خود می دانند. عقاب برای مردم این دیار پرنده ای خوش یمن و با شکوه بشمار می‌رود. شکار با عقاب نوعی ورزش است که از روزگاران گذشته در بین مردم رواج داشته و امروزه هم در قزاقستان مسابقات شکار با عقاب ادامه دارد، در هزاران سال قبل در مناطق شمالی و مرکزی قزاقستان بخش مهمی از ارتزاق مردم کوچ نشین از آغاز فصل سرما و معمولا بین ماه های نوامبر تا جولای بوسیله شکار با عقاب آموزش دیده و دست آموز تأمین می شده است، امروزه در کشور قزاقستان تعداد شکارچی های ماهر با عقاب چندان زیاد نیست اما با این وجود هر ساله طبق رسم دیرینه مسابقات شکار با عقاب بر گزارمی شود وبهترین شکارچی اننتخاب می‌شود که چهارمین مسابقه شکار با عقاب در منطقه آکمولا در سال ۲۰۰۹ برگزار شد، بنا به گزارش خانم آیناش سیتوا نویسنده و مترجم قزاقی برگزاری جشنواره شکار با عقاب در قزاقستان یکی از ورزشها و مراسم باستانی منطقه و مردم قزاقستان بشمار می‌رود.۱۵۷

استان پاولدار واقع درشمال شرقی جمهوری قزاقستان ودرکناررودخانه ایرتیش با زمستان های طولانی و سرد و تابستان های گرم وکوتاه که یکی اززیباترین نقاط قزاقستان درمناطق آشیانه سازی پارک شاهین اروپایی، عقاب طلایی، باز، عقاب استپ، وغیره مشاهده می‌شود و سه گونه ازپرندگان (قوش، شاهین اروپایی و باز)

۱۵۷ مسابقات شکار با عقاب، ترجمه و تنظیم از :آیناش سیتوا( ، (Ainash Seitova 195

http://kaziran.com/Pages.aspx?CatId=270

همچنین بازبزرگ، قوش استپ وبازکوچک استپ ازجمله گونه های جهانی درمعرض خطر است که در این منطقه وجود دارد.

انگشتری

انگشتر در فرهنگ قزاق در دست مردان نماد مردانگی قدرت، صداقت و درستی، و انگشترهای تزیین یافته از عقیق و زمرد حاکی از ایمان و اعتقاد به مبانی دینی است و انگشتر از جنس طلا، نقره و سایر فلزات در دست زنان برای تزیین و زیبایی و هویت ملی و میهنی بشمار می‌رود.

انگشتر سازی یکی از صنایع دستی مهم مردم قزاقستان است که از جنس، مدل و اشکال مختلف ساخته می شود. در بسیاری از میادین، پارک ها و یا اماکن عمومی مجسمه های بزرگی به شکل انگشتر و مخصوصا انگشتر و مهر خانات قزاق به عنوان یکی از نمادها و سمبل های مردم قزاق نصب شده است.

در قزاقستان در هر سال نمایشگاه های فرهنگی و هنری مختلفی برپا می شود که یکی از این نمایشگاه ها به

عرضه فرهنگ و هنر دینی و اسلامی اختصاص دارد که نمایش انگشترهای متنوع و مختلف از جمله آثار این نمایشگاه بشمار می‌رود.

196