آموزش عالی روسیه: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
در فدراسیون [[روسیه]] تمام فعالیت های علمی در آکادمی علوم فدراسیون [[روسیه]] متمرکز شده است. این آکادمی در قرن 18  توسط میخائیل لومونوسوف تأسیس شده و از آن زمان تا کنون به فعالیت خود ادامه می دهد. آکادمی علوم [[روسیه]] از بودجه قابل توجهی برخوردار است که توسط دولت تأمین می شود و به پژوهش های مهم برای توسعه علمی کشور اختصاص می یابد. آکادمی علوم شامل بخش های علوم انسانی، علوم طبیعی، ریاضیات و فیزیک، آکادمی آموزشی، آکادمی پزشکی و غیره است. چند سال است که بحث درباره رفع انحصار آکادمی علوم و تجاری کردن فعالیت مراکز علمی و پژوهش گاه ها جریان دارد ولی طرح های وزارت علم و آموزش عالی که در این زمینه ارائه شده است، با مخالفت محافل علمی روبرو شده و به موقع اجرا گذارده نشده است. با این حال، گرایش تجاری کردن فعالیت علمی آشکار می شود و کسی نمی تواند جلوی آن را بگیرد. در حال حاضر هیأت رئیسه آکادمی علوم [[روسیه]] با نظریه جدید بازسازی بخش علمی که توسط وزارت آموزش و علم تهیه شد، آشنا می شود. مطابق با این سند، تمام علم روسی تا سال 2008 به انحصار آکادمی علوم [[روسیه]] در خواهد آمد زیرا هر 5 آکادمی تخصصی دولتی تابع آن خواهند شد. ولی مسأله این است که ریاست آکادمی علوم [[روسیه]] تمایلی ندارد  دانشمندان آکادمی های تخصصی را به عضویت خود قبول کند(شفیعی، همان).
در فدراسیون [[روسیه]] تمام فعالیت‌های علمی در آکادمی علوم فدراسیون [[روسیه]] متمرکز شده است. این آکادمی در قرن 18  توسط میخائیل لومونوسوف تأسیس شده و از آن زمان تا کنون به فعالیت خود ادامه می‌دهد. آکادمی علوم [[روسیه]] از بودجه قابل توجهی برخوردار است که توسط دولت تأمین می‌شود و به پژوهش‌های مهم برای توسعه علمی کشور اختصاص می‌یابد. آکادمی علوم شامل بخش‌های علوم انسانی، علوم طبیعی، ریاضیات و فیزیک، آکادمی آموزشی، آکادمی پزشکی و غیره است. چند سال است که بحث درباره رفع انحصار آکادمی علوم و تجاری کردن فعالیت مراکز علمی و پژوهش گاه‌ها جریان دارد ولی طرح‌های وزارت علم و آموزش عالی که در این زمینه ارائه شده است، با مخالفت محافل علمی روبرو شده و به موقع اجرا گذارده نشده است. با این حال، گرایش تجاری کردن فعالیت علمی آشکار می‌شود و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. در حال حاضر هیأت رئیسه آکادمی علوم [[روسیه]] با نظریه جدید بازسازی بخش علمی که توسط وزارت آموزش و علم تهیه شد، آشنا می‌شود. مطابق با این سند، تمام علم روسی تا سال 2008 به انحصار آکادمی علوم [[روسیه]] در خواهد آمد زیرا هر 5 آکادمی تخصصی دولتی تابع آن خواهند شد. ولی مسأله این است که ریاست آکادمی علوم [[روسیه]] تمایلی ندارد  دانشمندان آکادمی‌های تخصصی را به عضویت خود قبول کند.


نظریه «شرکت دولت فدراسیون [[روسیه]] در اداره سازمان‌های علمی دولتی»  در تابستان سال 2004 توسط وزارت آموزش و علم طراحی شده بود. مطابق با این سند قرار بود آکادمی علوم [[روسیه]] که توسط تزار پطر اول ایجاد شده بود، تا سال 2008 از بین برود. آکادمیسین ها که با این خطر روبرو شدند، مشترکاً علیه برنامه های وزارت آموزش و علم جبه‌ه گرفتند و برنده شدند. ولادیمیر پوتین که روز 27 اکتبر 2004 با وزیر ملاقات داشت، از او خواهش کرد آکادمیسین ها را ناراحت نکند.  وزارتخانه مذکور در جواب به خواست رئیس جمهور مبنی بر اینکه «آکادمی در دریای خروشان ناپدید نشود» به تهیه نظریه جدیدی پرداخت. طبق این سند، آکادمی علوم به صورت قبلی حفظ می شود و فقط جدول سازمانی پرسنل آن تا سال 2008 به میزان 30-20% کاهش خواهد یافت. همچنین قرار است تأمین مالی  آکادمی تا سال 2008 دو برابر (تا 35 میلیارد روبل) افزایش یابد، میانگین دستمزد کارمندان بالغ بر 30 هزار روبل شود و حقوق متخصصین جوان در سطح 20-15 هزار روبل باشد. طبق نظریه جدید، در بخش پژوهشی دانشگاه ها چیزی تغییر نخواهد کرد.  ضربه اساسی متوجه 58  مرکز علمی دولتی موجود خواهد شد.
نظریه «شرکت دولت فدراسیون [[روسیه]] در اداره سازمان‌های علمی دولتی» در تابستان سال 2004 توسط وزارت آموزش و علم طراحی شده بود. مطابق با این سند قرار بود آکادمی علوم [[روسیه]] که توسط تزار پتر اول ایجاد شده بود، تا سال 2008 از بین برود. آکادمیسین‌ها که با این خطر روبرو شدند، مشترکاً علیه برنامه‌های وزارت آموزش و علم جبهه گرفتند و برنده شدند. [[ولادیمیر پوتین]] که روز 27 اکتبر 2004 با وزیر ملاقات داشت، از او خواهش کرد آکادمیسین‌ها را ناراحت نکند. وزارتخانه مذکور در جواب به خواست رئیس جمهور مبنی بر اینکه «آکادمی در دریای خروشان ناپدید نشود» به تهیه نظریه جدیدی پرداخت. طبق این سند، آکادمی علوم به صورت قبلی حفظ می‌شود و فقط جدول سازمانی پرسنل آن تا سال 2008 به میزان 30-20% کاهش خواهد یافت. همچنین قرار است تأمین مالی  آکادمی تا سال 2008 دو برابر (تا 35 میلیارد روبل) افزایش یابد، میانگین دستمزد کارمندان بالغ بر 30 هزار روبل شود و حقوق متخصصین جوان در سطح 20-15 هزار روبل باشد. طبق نظریه جدید، در بخش پژوهشی دانشگاه‌ها چیزی تغییر نخواهد کرد.  ضربه اساسی متوجه 58 مرکز علمی دولتی موجود خواهد شد.


مراکز دولتی علمی طی فرمان 939 مورخ 22 ژوئن 1993 بوریس یلتسین رئیس جمهور سابق [[روسیه]] به منظور تأمین فعالیت ثابت بخش علمی در شرایط اصلاحات ریشه ای اقتصادی، تأسیس شده بودند. 58 مرکز علمی از نظر تعداد کارمندان و بودجه خود در مقام دوم بعد از شبکه سازمان‌های وابسته به آکادمی علوم [[روسیه]] (110 هزار نفر، 18 میلیارد روبل) قرار دارند. در این مراکز حدود 80 هزار نفر کار می کنند و در سال 2004 این مؤسسات از محل بودجه و از منابع غیربودجه ای قریب به 19 میلیارد روبل کسب کرده بودند. مطابق با نظریه جدید وزارت آموزش و علم، تا سال 2008 به جای مراکز علمی که در زمینه علم کاربردی و نه علوم پایه، فعالیت می کنند، باید 7-5 آزمایشگاه بزرگ ملی تشکیل شوند. مراکز علمی منحل شده باید تا سال 2008 سهامی  و تا سال 2010 خصوصی سازی شوند. همه آنها باید تا 5 سال بعد از این تحولات تخصص خود را حفظ کنند و بعد از آن می توانند به هر فعالیت دیگری بپردازند. همچنین قرار است تا سال 2008 پنج آکادمی تخصصی (آکادمی علوم پزشکی، آکادمی معماری و ساختمانی، آکادمی آموزشی، آکادمی کشاورزی و آکادمی هنر) منحل شوند. نمایندگان وزارت آموزش و علم اعتراف کردند که هیچ دستور خاصی درباره توقف فعالیت آکادمی های مذکور صادر نخواهد شد بلکه فقط تأمین مالی دولتی آنها قطع خواهد شد. مؤسسات و آکادمی هایی که در زمینه پژوهش های پایه فعالیت می کنند، به آکادمی علوم [[روسیه]] ملحق خواهند شد و بقیه سهامی خواهند گردید. الکساندر نکیپلوف  معاون رئیس آکادمی علوم [[روسیه]] گفته است: «آکادمی از ریاست و هماهنگی پژوهش های اساسی در کشور امتناع نمی کند ولی حاضر نیست مؤسسات آکادمی های دیگر را به ترکیب خود بپذیرد». آکادمیسین ها معتقدند که قبلاً یک راه افراطی پیشنهاد شده بود و حالا راه افراطی دیگری پیشنهاد می شود ولی در حقیقت امر چیزی تغییر نخواهد کرد(روزنامه «کمرسانت»، 11 می 2005) .
مراکز دولتی علمی طی فرمان 939 مورخ 22 ژوئن 1993 بوریس یلتسین رئیس جمهور سابق [[روسیه]] به منظور تأمین فعالیت ثابت بخش علمی در شرایط اصلاحات ریشه‌ای اقتصادی، تأسیس شده بودند. 58 مرکز علمی از نظر تعداد کارمندان و بودجه خود در مقام دوم بعد از شبکه سازمان‌های وابسته به آکادمی علوم [[روسیه]] (110 هزار نفر، 18 میلیارد روبل) قرار دارند. در این مراکز حدود 80 هزار نفر کار می‌کنند و در سال 2004 این مؤسسات از محل بودجه و از منابع غیربودجه‌ای قریب به 19 میلیارد روبل کسب کرده بودند. مطابق با نظریه جدید وزارت آموزش و علم، تا سال 2008 به جای مراکز علمی که در زمینه علم کاربردی و نه علوم پایه، فعالیت می‌کنند، باید 7-5 آزمایشگاه بزرگ ملی تشکیل شوند. مراکز علمی منحل شده باید تا سال 2008 سهامی  و تا سال 2010 خصوصی سازی شوند. همه آن‌ها باید تا 5 سال بعد از این تحولات تخصص خود را حفظ کنند و بعد از آن می‌توانند به هر فعالیت دیگری بپردازند. همچنین قرار است تا سال 2008 پنج آکادمی تخصصی (آکادمی علوم پزشکی، آکادمی معماری و ساختمانی، آکادمی آموزشی، آکادمی کشاورزی و آکادمی هنر) منحل شوند. نمایندگان وزارت آموزش و علم اعتراف کردند که هیچ دستور خاصی درباره توقف فعالیت آکادمی‌های مذکور صادر نخواهد شد بلکه فقط تأمین مالی دولتی آن‌ها قطع خواهد شد. مؤسسات و آکادمی‌هایی که در زمینه پژوهش‌های پایه فعالیت می‌کنند، به آکادمی علوم [[روسیه]] ملحق خواهند شد و بقیه سهامی خواهند گردید. الکساندر نکیپلوف  معاون رئیس آکادمی علوم [[روسیه]] گفته است: «آکادمی از ریاست و هماهنگی پژوهش‌های اساسی در کشور امتناع نمی‌کند ولی حاضر نیست مؤسسات آکادمی‌های دیگر را به ترکیب خود بپذیرد». آکادمیسین‌ها معتقدند که قبلاً یک راه افراطی پیشنهاد شده بود و حالا راه افراطی دیگری پیشنهاد می‌شود ولی در حقیقت امر چیزی تغییر نخواهد کرد.<ref>روزنامه کمرسانت (11 می 2005).</ref>


قانون فدرال درباره‌ی آموزش و پرورش مصوبه در سال 1992 آغاز تغییرات و اصلاحات نوینی در آموزش و پرورش در مقطع عالی بود. بر اساس این قانون بود که مفاهیم جدیدی چون لیسانس، فوق لیسانس و سیستم آموزشی بالاتر از آن مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس این قانون دانشجو باید رشته‌ی مورد نظر خود را از همان ابتدای ورود به موسسه‌ی آموزش عالی انتخاب میکرد و گاهی انتخاب دانشگاه بر اساس رشته‌ی مورد نظر او بود و این کار را کمی پیچیده می‌کرد و از سوی دیگر برای رشد و پرورش متخصصین و اهل فن در هر رشته بسیار مفید بود. دوره‌ی لیسانس چهار سال است، فوق لیسانس دو سال و دوره‌ی دکتری هم سه ساله است. البته بعد از دوره‌ی دکتری هم یک دوره‌ی دو ساله برای ارتقا به درجه‌ی بالاتر وجود دارد. فارغ التحصیلان هر دوره نیز نام خاصی دارند. فارغ التحصیلان دوره‌ی دو ساله بعد از دکتری را دکتر نااوک می‌گویند. البته در ایران دوره‌ی کاندیدات نااوک برابر با همان دوره‌ی دکتری یا PhD است و دوره‌ی دو ساله‌ی بعد در ایران وجود ندارد. در دوره‌های تحصیلی عالی دانشجو با دفاع از پایان‌نامه یا رساله‌ی خود در خصوص رشته‌ای که تحصیل می‌کند جواز ورود به دوره‌ی بالاتر را کسب می-کند(ابراهیمی و نوروزی، 203).
قانون فدرال درباره‌ی آموزش و پرورش مصوبه در سال 1992 آغاز تغییرات و اصلاحات نوینی در آموزش و پرورش در مقطع عالی بود. بر اساس این قانون بود که مفاهیم جدیدی چون لیسانس، فوق لیسانس و سیستم آموزشی بالاتر از آن مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس این قانون دانشجو باید رشته‌ی مورد نظر خود را از همان ابتدای ورود به موسسه‌ی آموزش عالی انتخاب می‌کرد و گاهی انتخاب دانشگاه بر اساس رشته‌ی مورد نظر او بود و این کار را کمی پیچیده می‌کرد و از سوی دیگر برای رشد و پرورش متخصصین و اهل فن در هر رشته بسیار مفید بود. دوره‌ی لیسانس چهار سال است، فوق لیسانس دو سال و دوره‌ی دکتری هم سه ساله است. البته بعد از دوره‌ی دکتری هم یک دوره‌ی دو ساله برای ارتقا به درجه‌ی بالاتر وجود دارد. فارغ التحصیلان هر دوره نیز نام خاصی دارند. فارغ التحصیلان دوره‌ی دو ساله بعد از دکتری را دکتر نااوک می‌گویند. البته در ایران دوره‌ی کاندیدات نااوک برابر با همان دوره‌ی دکتری یا PhD است و دوره‌ی دو ساله‌ی بعد در ایران وجود ندارد. در دوره‌های تحصیلی عالی دانشجو با دفاع از پایان‌نامه یا رساله‌ی خود در خصوص رشته‌ای که تحصیل می‌کند جواز ورود به دوره‌ی بالاتر را کسب می‌کند.<ref>ابراهیمی ترکمان، ابوذر و نوروزی، مهناز (1391). آشنایی با روسیه از دریچه آداب و رسوم. تهران: الهدی، ص203.</ref>


در حال حاضر 548 موسسه آموزش عالی دولتی در کشور [[روسیه]] وجود، 130 دانشگاه شامل 41 دانشگاه جامع و دارای زمینه های مختلف تحصیل، 56 دانشگاه فنی و مهندسی، 8 دانشگاه در زمینه های علوم کشاورزی، 4 دانشگاه تربیت معلم، 29 آکادمی در زمینه های مختلف تحصیلی شامل 15 آکادمی در زمینه های فنی و مهندسی، 4 آکادمی در زمینه های اقتصاد و مالی، 5 آکادمی علوم انسانی، 3 آکادمی کشاورزی و دام پزشکی، یک آکادمی پزشکی و یک آکادمی یهودیت، 378 انستیتو در 49 زمینه تخصصی و همچنین 180 موسسه آموزش عالی غیردولتی نیز به فعالیت مشغولند. در حال حاضر حدود 3 میلیون دانشجو از [[روسیه]] و 150 کشور جهان مشغول تحصیل در [[روسیه]] میباشند. بر طبق آمار منتشر شده حدود هفتصد هزار نفر در موسسات آموزش عالی [[روسیه]] مشغول بکار می باشند که از این تعداد سیصد و پنجاه هزار نفر مدرس، 50000 نفر در امور پژوهشی و همچنین سیصد هزار نفر در امور مدیریت و خدمات اداری مشغول بکار می باشند. از تعداد مدرسین، صد و پنجاه هزار نفر استاد و هفتاد و هفت هزار نفر دانشیار و استادیار با مدارک فوق دکتری و دکتری در امور آموزشی و پژوهشی مشغول بکارند. دانشگاه دولتی مسکو قدیمی ترین دانشگاه [[روسیه]] است. این دانشگاه در سال 1755 با همت و تلاش دانشمند برجسته میخائیل لامانوسوف تاسیس گردید. انستیتوها و دانشکده های این دانشگاه از اعتبار بین المللی برخوردارند و اساتیدی مانند: تیمیربازوف، لبدف، زلینسکی، ورنادسکی و... در این دانشگاه فعالیت می کردند که دارای شهرت جهانی هستند.
در حال حاضر 548 موسسه آموزش عالی دولتی در [[روسیه|کشور روسیه]] وجود، 130 دانشگاه شامل 41 دانشگاه جامع و دارای زمینه‌های مختلف تحصیل، 56 دانشگاه فنی و مهندسی، 8 دانشگاه در زمینه‌های علوم کشاورزی، 4 دانشگاه تربیت معلم، 29 آکادمی در زمینه‌های مختلف تحصیلی شامل 15 آکادمی در زمینه‌های فنی و مهندسی، 4 آکادمی در زمینه‌های اقتصاد و مالی، 5 آکادمی علوم انسانی، 3 آکادمی کشاورزی و دام پزشکی، یک آکادمی پزشکی و یک آکادمی یهودیت، 378 انستیتو در 49 زمینه تخصصی و همچنین 180 موسسه آموزش عالی غیردولتی نیز به فعالیت مشغولند. در حال حاضر حدود 3 میلیون دانشجو از [[روسیه]] و 150 کشور جهان مشغول تحصیل در [[روسیه]] میباشند. بر طبق آمار منتشر شده حدود هفتصد هزار نفر در موسسات آموزش عالی [[روسیه]] مشغول بکار می‌باشند که از این تعداد سیصد و پنجاه هزار نفر مدرس، 50000 نفر در امور پژوهشی و همچنین سیصد هزار نفر در امور مدیریت و خدمات اداری مشغول بکار می‌باشند. از تعداد مدرسین، صد و پنجاه هزار نفر استاد و هفتاد و هفت هزار نفر دانشیار و استادیار با مدارک فوق دکتری و دکتری در امور آموزشی و پژوهشی مشغول بکارند. دانشگاه دولتی مسکو قدیمی‌ترین دانشگاه [[روسیه]] است. این دانشگاه در سال 1755 با همت و تلاش دانشمند برجسته میخائیل لامانوسوف تاسیس گردید. انستیتوها و دانشکده‌های این دانشگاه از اعتبار بین المللی برخوردارند و اساتیدی مانند: تیمیربازوف، لبدف، زلینسکی، ورنادسکی و... در این دانشگاه فعالیت می‌کردند که دارای شهرت جهانی هستند.


دانشگاه دولتی مسکو نه تنها جزء ده دانشگاه برتر جهان میباشد بلکه در بین دانشگاه های غیرآمریکایی پس از دانشگاه سورین فرانسه، مقام دوم را داراست. در حال حاضر در دانشگاه دولتی مسکو بیش از 28000 دانشجوی کارشناسی دوره دکترا، حدود 2000 دانشجوی خارجی و بیش از 5000 متخصص مشغول به تحصیل هستند. حدود 4000 استاد و نزدیک به 5000 متخصص، آموزش دانشجویان را انجام می دهند. 125 نفر از اعضای فرهنگستان علوم [[روسیه]] نیز در این دانشگاه فعالیت می کنند که در بین آنها چند برنده ی جایزه ی نوبل وجود دارد. دانشگاه دولتی مسکو نقش مهمی در ترویج علم و دانش داشته است و تنها در نیمه ی دوم قرن 19 و اوایل قرن 20، با ابتکار و همیاری این دانشگاه، موزه های بزرگی نظیر پلی تکنیک، تاریخ، جانورشناسی، انسان شناسی، هنرهای زیبا، موزه های هنرهای تجسمی [[الکساندر پوشکین]] تاسیس شد. در حال حاظر دانشگاه دولتی مسکو دارای 22 دانشکده، کالج و انستیتوهای تحقیقاتی شامل: دانشکده های ریاضی- مکانیک، رایانه و سیبرنتیک، فیزیک، شیمی، زیست شناسی، خاک شناسی، جغرافیا، زمین شناسی، علوم پایه، پزشکی، تاریخ، زبان شناسی، زبان های خارجی، فلسفه، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد، حقوق، روزنامه نگاری، آموزش نظامی، انستیتوهای آسیا و آفریقا، امور اداری و تحقیقات اجتماعی و کالج عالی علوم مواد می باشد. همچنین در این دانشگاه هشت پژوهشگاه علمی و تحقیقاتی در رشته های مکانیک، فیزیک هسته ای، فیزیک ذرات بنیادی، نجوم، مرکز آمار، بیولوژی فیزیکی و شیمیایی، انسان شناسی و فرهنگ جهانی نیز به فعالیت های تحقیقاتی می پردازند.
[[دانشگاه دولتی مسکو]] نه تنها جزء ده دانشگاه برتر جهان می‌باشد بلکه در بین دانشگاه‌های غیرآمریکایی پس از دانشگاه سورین فرانسه، مقام دوم را داراست. در حال حاضر در دانشگاه دولتی [[مسکو]] بیش از 28000 دانشجوی کارشناسی دوره دکترا، حدود 2000 دانشجوی خارجی و بیش از 5000 متخصص مشغول به تحصیل هستند. حدود 4000 استاد و نزدیک به 5000 متخصص، آموزش دانشجویان را انجام می‌دهند. 125 نفر از اعضای فرهنگستان علوم [[روسیه]] نیز در این دانشگاه فعالیت می‌کنند که در بین آن‌ها چند برنده‌ی جایزه‌ی نوبل وجود دارد. دانشگاه دولتی [[مسکو]] نقش مهمی در ترویج علم و دانش داشته است و تنها در نیمه‌ی دوم قرن 19 و اوایل قرن 20، با ابتکار و همیاری این دانشگاه، موزه‌های بزرگی نظیر پلی تکنیک، تاریخ، جانورشناسی، انسان‌شناسی، هنرهای زیبا، موزه‌های هنرهای تجسمی [[الکساندر پوشکین]] تاسیس شد. در حال حاظر دانشگاه دولتی [[مسکو]] دارای 22 دانشکده، کالج و انستیتوهای تحقیقاتی شامل: دانشکده‌های ریاضی-مکانیک، رایانه و سیبرنتیک، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، خاک‌شناسی، جغرافیا، زمین‌شناسی، علوم پایه، پزشکی، تاریخ، زبان‌شناسی، زبان‌های‌خارجی، فلسفه، جامعه شناسی، روان‌شناسی، اقتصاد، حقوق، روزنامه‌نگاری، آموزش نظامی، انستیتوهای آسیا و آفریقا، امور اداری و تحقیقات اجتماعی و کالج عالی علوم مواد می‌باشد. همچنین در این دانشگاه هشت پژوهشگاه علمی و تحقیقاتی در رشته‌های مکانیک، فیزیک هسته‌ای، فیزیک ذرات بنیادی، نجوم، مرکز آمار، بیولوژی فیزیکی و شیمیایی، انسان‌شناسی و فرهنگ جهانی نیز به فعالیت‌های تحقیقاتی می‌پردازند<ref>کرمی، جهانگیر (1392). جامعه و فرهنگ [[روسیه]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،</ref>.
== نیز نگاه کنید به ==
 
* [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری روسیه]]
 
* [[آموزش عالی کانادا]]
 
* [[آموزش عالی افغانستان]]
 
* [[آموزش عالی تونس]]
 
* [[آموزش عالی ژاپن]]
 
* [[آموزش عالی کوبا]]
 
* [[آموزش عالی لبنان]]
 
* [[آموزش عالی مصر]]


== کتابشناسی ==
* [[آموزش عالی در چین]]


== نیز نگاه کنید به ==
* [[آموزش عالی سنگال]]


* [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری روسیه]]
== کتابشناسی ==
* [[ساختار و سیاست های آموزشی روسیه]]

نسخهٔ ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۴۱

در فدراسیون روسیه تمام فعالیت‌های علمی در آکادمی علوم فدراسیون روسیه متمرکز شده است. این آکادمی در قرن 18  توسط میخائیل لومونوسوف تأسیس شده و از آن زمان تا کنون به فعالیت خود ادامه می‌دهد. آکادمی علوم روسیه از بودجه قابل توجهی برخوردار است که توسط دولت تأمین می‌شود و به پژوهش‌های مهم برای توسعه علمی کشور اختصاص می‌یابد. آکادمی علوم شامل بخش‌های علوم انسانی، علوم طبیعی، ریاضیات و فیزیک، آکادمی آموزشی، آکادمی پزشکی و غیره است. چند سال است که بحث درباره رفع انحصار آکادمی علوم و تجاری کردن فعالیت مراکز علمی و پژوهش گاه‌ها جریان دارد ولی طرح‌های وزارت علم و آموزش عالی که در این زمینه ارائه شده است، با مخالفت محافل علمی روبرو شده و به موقع اجرا گذارده نشده است. با این حال، گرایش تجاری کردن فعالیت علمی آشکار می‌شود و کسی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد. در حال حاضر هیأت رئیسه آکادمی علوم روسیه با نظریه جدید بازسازی بخش علمی که توسط وزارت آموزش و علم تهیه شد، آشنا می‌شود. مطابق با این سند، تمام علم روسی تا سال 2008 به انحصار آکادمی علوم روسیه در خواهد آمد زیرا هر 5 آکادمی تخصصی دولتی تابع آن خواهند شد. ولی مسأله این است که ریاست آکادمی علوم روسیه تمایلی ندارد  دانشمندان آکادمی‌های تخصصی را به عضویت خود قبول کند.

نظریه «شرکت دولت فدراسیون روسیه در اداره سازمان‌های علمی دولتی» در تابستان سال 2004 توسط وزارت آموزش و علم طراحی شده بود. مطابق با این سند قرار بود آکادمی علوم روسیه که توسط تزار پتر اول ایجاد شده بود، تا سال 2008 از بین برود. آکادمیسین‌ها که با این خطر روبرو شدند، مشترکاً علیه برنامه‌های وزارت آموزش و علم جبهه گرفتند و برنده شدند. ولادیمیر پوتین که روز 27 اکتبر 2004 با وزیر ملاقات داشت، از او خواهش کرد آکادمیسین‌ها را ناراحت نکند. وزارتخانه مذکور در جواب به خواست رئیس جمهور مبنی بر اینکه «آکادمی در دریای خروشان ناپدید نشود» به تهیه نظریه جدیدی پرداخت. طبق این سند، آکادمی علوم به صورت قبلی حفظ می‌شود و فقط جدول سازمانی پرسنل آن تا سال 2008 به میزان 30-20% کاهش خواهد یافت. همچنین قرار است تأمین مالی  آکادمی تا سال 2008 دو برابر (تا 35 میلیارد روبل) افزایش یابد، میانگین دستمزد کارمندان بالغ بر 30 هزار روبل شود و حقوق متخصصین جوان در سطح 20-15 هزار روبل باشد. طبق نظریه جدید، در بخش پژوهشی دانشگاه‌ها چیزی تغییر نخواهد کرد.  ضربه اساسی متوجه 58 مرکز علمی دولتی موجود خواهد شد.

مراکز دولتی علمی طی فرمان 939 مورخ 22 ژوئن 1993 بوریس یلتسین رئیس جمهور سابق روسیه به منظور تأمین فعالیت ثابت بخش علمی در شرایط اصلاحات ریشه‌ای اقتصادی، تأسیس شده بودند. 58 مرکز علمی از نظر تعداد کارمندان و بودجه خود در مقام دوم بعد از شبکه سازمان‌های وابسته به آکادمی علوم روسیه (110 هزار نفر، 18 میلیارد روبل) قرار دارند. در این مراکز حدود 80 هزار نفر کار می‌کنند و در سال 2004 این مؤسسات از محل بودجه و از منابع غیربودجه‌ای قریب به 19 میلیارد روبل کسب کرده بودند. مطابق با نظریه جدید وزارت آموزش و علم، تا سال 2008 به جای مراکز علمی که در زمینه علم کاربردی و نه علوم پایه، فعالیت می‌کنند، باید 7-5 آزمایشگاه بزرگ ملی تشکیل شوند. مراکز علمی منحل شده باید تا سال 2008 سهامی  و تا سال 2010 خصوصی سازی شوند. همه آن‌ها باید تا 5 سال بعد از این تحولات تخصص خود را حفظ کنند و بعد از آن می‌توانند به هر فعالیت دیگری بپردازند. همچنین قرار است تا سال 2008 پنج آکادمی تخصصی (آکادمی علوم پزشکی، آکادمی معماری و ساختمانی، آکادمی آموزشی، آکادمی کشاورزی و آکادمی هنر) منحل شوند. نمایندگان وزارت آموزش و علم اعتراف کردند که هیچ دستور خاصی درباره توقف فعالیت آکادمی‌های مذکور صادر نخواهد شد بلکه فقط تأمین مالی دولتی آن‌ها قطع خواهد شد. مؤسسات و آکادمی‌هایی که در زمینه پژوهش‌های پایه فعالیت می‌کنند، به آکادمی علوم روسیه ملحق خواهند شد و بقیه سهامی خواهند گردید. الکساندر نکیپلوف  معاون رئیس آکادمی علوم روسیه گفته است: «آکادمی از ریاست و هماهنگی پژوهش‌های اساسی در کشور امتناع نمی‌کند ولی حاضر نیست مؤسسات آکادمی‌های دیگر را به ترکیب خود بپذیرد». آکادمیسین‌ها معتقدند که قبلاً یک راه افراطی پیشنهاد شده بود و حالا راه افراطی دیگری پیشنهاد می‌شود ولی در حقیقت امر چیزی تغییر نخواهد کرد.[۱]

قانون فدرال درباره‌ی آموزش و پرورش مصوبه در سال 1992 آغاز تغییرات و اصلاحات نوینی در آموزش و پرورش در مقطع عالی بود. بر اساس این قانون بود که مفاهیم جدیدی چون لیسانس، فوق لیسانس و سیستم آموزشی بالاتر از آن مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس این قانون دانشجو باید رشته‌ی مورد نظر خود را از همان ابتدای ورود به موسسه‌ی آموزش عالی انتخاب می‌کرد و گاهی انتخاب دانشگاه بر اساس رشته‌ی مورد نظر او بود و این کار را کمی پیچیده می‌کرد و از سوی دیگر برای رشد و پرورش متخصصین و اهل فن در هر رشته بسیار مفید بود. دوره‌ی لیسانس چهار سال است، فوق لیسانس دو سال و دوره‌ی دکتری هم سه ساله است. البته بعد از دوره‌ی دکتری هم یک دوره‌ی دو ساله برای ارتقا به درجه‌ی بالاتر وجود دارد. فارغ التحصیلان هر دوره نیز نام خاصی دارند. فارغ التحصیلان دوره‌ی دو ساله بعد از دکتری را دکتر نااوک می‌گویند. البته در ایران دوره‌ی کاندیدات نااوک برابر با همان دوره‌ی دکتری یا PhD است و دوره‌ی دو ساله‌ی بعد در ایران وجود ندارد. در دوره‌های تحصیلی عالی دانشجو با دفاع از پایان‌نامه یا رساله‌ی خود در خصوص رشته‌ای که تحصیل می‌کند جواز ورود به دوره‌ی بالاتر را کسب می‌کند.[۲]

در حال حاضر 548 موسسه آموزش عالی دولتی در کشور روسیه وجود، 130 دانشگاه شامل 41 دانشگاه جامع و دارای زمینه‌های مختلف تحصیل، 56 دانشگاه فنی و مهندسی، 8 دانشگاه در زمینه‌های علوم کشاورزی، 4 دانشگاه تربیت معلم، 29 آکادمی در زمینه‌های مختلف تحصیلی شامل 15 آکادمی در زمینه‌های فنی و مهندسی، 4 آکادمی در زمینه‌های اقتصاد و مالی، 5 آکادمی علوم انسانی، 3 آکادمی کشاورزی و دام پزشکی، یک آکادمی پزشکی و یک آکادمی یهودیت، 378 انستیتو در 49 زمینه تخصصی و همچنین 180 موسسه آموزش عالی غیردولتی نیز به فعالیت مشغولند. در حال حاضر حدود 3 میلیون دانشجو از روسیه و 150 کشور جهان مشغول تحصیل در روسیه میباشند. بر طبق آمار منتشر شده حدود هفتصد هزار نفر در موسسات آموزش عالی روسیه مشغول بکار می‌باشند که از این تعداد سیصد و پنجاه هزار نفر مدرس، 50000 نفر در امور پژوهشی و همچنین سیصد هزار نفر در امور مدیریت و خدمات اداری مشغول بکار می‌باشند. از تعداد مدرسین، صد و پنجاه هزار نفر استاد و هفتاد و هفت هزار نفر دانشیار و استادیار با مدارک فوق دکتری و دکتری در امور آموزشی و پژوهشی مشغول بکارند. دانشگاه دولتی مسکو قدیمی‌ترین دانشگاه روسیه است. این دانشگاه در سال 1755 با همت و تلاش دانشمند برجسته میخائیل لامانوسوف تاسیس گردید. انستیتوها و دانشکده‌های این دانشگاه از اعتبار بین المللی برخوردارند و اساتیدی مانند: تیمیربازوف، لبدف، زلینسکی، ورنادسکی و... در این دانشگاه فعالیت می‌کردند که دارای شهرت جهانی هستند.

دانشگاه دولتی مسکو نه تنها جزء ده دانشگاه برتر جهان می‌باشد بلکه در بین دانشگاه‌های غیرآمریکایی پس از دانشگاه سورین فرانسه، مقام دوم را داراست. در حال حاضر در دانشگاه دولتی مسکو بیش از 28000 دانشجوی کارشناسی دوره دکترا، حدود 2000 دانشجوی خارجی و بیش از 5000 متخصص مشغول به تحصیل هستند. حدود 4000 استاد و نزدیک به 5000 متخصص، آموزش دانشجویان را انجام می‌دهند. 125 نفر از اعضای فرهنگستان علوم روسیه نیز در این دانشگاه فعالیت می‌کنند که در بین آن‌ها چند برنده‌ی جایزه‌ی نوبل وجود دارد. دانشگاه دولتی مسکو نقش مهمی در ترویج علم و دانش داشته است و تنها در نیمه‌ی دوم قرن 19 و اوایل قرن 20، با ابتکار و همیاری این دانشگاه، موزه‌های بزرگی نظیر پلی تکنیک، تاریخ، جانورشناسی، انسان‌شناسی، هنرهای زیبا، موزه‌های هنرهای تجسمی الکساندر پوشکین تاسیس شد. در حال حاظر دانشگاه دولتی مسکو دارای 22 دانشکده، کالج و انستیتوهای تحقیقاتی شامل: دانشکده‌های ریاضی-مکانیک، رایانه و سیبرنتیک، فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، خاک‌شناسی، جغرافیا، زمین‌شناسی، علوم پایه، پزشکی، تاریخ، زبان‌شناسی، زبان‌های‌خارجی، فلسفه، جامعه شناسی، روان‌شناسی، اقتصاد، حقوق، روزنامه‌نگاری، آموزش نظامی، انستیتوهای آسیا و آفریقا، امور اداری و تحقیقات اجتماعی و کالج عالی علوم مواد می‌باشد. همچنین در این دانشگاه هشت پژوهشگاه علمی و تحقیقاتی در رشته‌های مکانیک، فیزیک هسته‌ای، فیزیک ذرات بنیادی، نجوم، مرکز آمار، بیولوژی فیزیکی و شیمیایی، انسان‌شناسی و فرهنگ جهانی نیز به فعالیت‌های تحقیقاتی می‌پردازند[۳].

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. روزنامه کمرسانت (11 می 2005).
  2. ابراهیمی ترکمان، ابوذر و نوروزی، مهناز (1391). آشنایی با روسیه از دریچه آداب و رسوم. تهران: الهدی، ص203.
  3. کرمی، جهانگیر (1392). جامعه و فرهنگ روسیه. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،