نهادها و مراکز دینی مسلمانان بنگلادش: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۵

در دوران شکوفایی اسلام در بنگلادش ترویج و تبلیغ اسلام در بین مردم بیشتر از طریق صوفیان صورت می‌گرفت. در این دوران عموما در جوار کاخ پادشاهان و یا سلاطین، محلی موسوم به «مرید خانه» قرار داشت که پیروان مذاهب مختلف به هنگام پذیرش اسلام به این محل آورده می‌شدند.

در این دوران و پس از آن مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ، در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نهاد. این مسجد بزرگ‌ترین مسجد در شبه قاره می‌باشد. رسم بر این بود که در کنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه‌های علمیه‌ای نیز بنا می‌شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1876 نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی بنام دیوبند تأسیس شد. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسیس شده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان در فراگیری آیات جهاد ایفا کرد و تاثیر به سزایی نیز در مردم بنگال برجای گذاشت. به طور کلی موسسات وسازمان‌های اسلامی در بنگلادش را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:

1. موسساتی مانند مدرسه، مساجد و گروه‌های داوطلبی که احکام اسلامی را تدریس می‌کنند.

2. مراکزی که اطراف آرامگاه‌های صوفیان و روحانیون تشکیل می‌شود.

3. سازمان‌های متعدد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی که وظیفه آنها رسیدگی به وضعیت رفاهی مسلمانان است.

این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه‌های دینی هستند که از قدیم تا به حال به کار تعلیم و تربیت مربیان و رهبران مذهبی اشتغال دارند.

هزاران مسجد موجود در بنگلادش همچنان مراکز فعالی برای فعالیت‌های اجتماعی مذهبی هستند. سازمان‌های بی‌نظیر«هییت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج(Samaj)و بیت الشرف، فعالیت‌های برخی از این مساجد را هماهنگ کرده و برنامه‌هایی برای فعالیت‌های فرهنگی مذهبی مانند: تبلیغ اسلام، توسعه آموزش‌های اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدمـــاتی تهیه می‌کنند. این مساجد به منزله مراکز نمازهای جماعت و یومیه، همواره نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می‌کنند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزیین مساجد قدیمی، تبدیل به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در بنگلادش شده است.

آرامگاه‌های صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگترین مراکز دعا ونیایش وتعلیم اصول قرآن و سنت در بنگلادش بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در بنگلادش وجود دارد. این عارفان و صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به بنگلادش آمده‌اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در بنگلادش بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن‎ها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم درآمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در چیتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار میرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم‌ترین این مراکز هستند که بازسازی شده‌اند. پیشوا ذاکر منجیل ( مرکز عبادی بین‌المللی ) اترشی در فریدپور، که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله (معروف به پیر صاحب اترشی ) تأسیس شده، اخیرا تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف کشور به این آرامگاه ها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر ازمردم عادی و مقامات دولتی در این مکان‌ها گردهم می‌آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است اما با امکانات فراوان یک مسجد و یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزار تن را در خود می‌پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین‌المللی نیز در آن جا تأسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالا جامعه بنگلادش را مجددا بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.

سازمان‌ها و موسسات اجتماعی و مذهبی نیز در بنگلادش وجود دارد. مهم‌ترین آن‌ها بنیاد اسلامی (Islamic Foundation)، هییت مسجد بنگلادش ، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی بنگلادش، جمعیت المدرسین بنگلادش، هیئت جهانی اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامه و شورای سازمان‌های اجتماعی فرهنگی اسلامی می‌باشند.

«بنیاد اسلامی» مسئولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور برعهده دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاس‌ها وانجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تاکنون، از همه مشهورتر است. انتشار دایره المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می‌باشد. هیئت مسجد بنگلادش، تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیت‌های اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری از طریق ارائه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آنها مشغول است. تلاش این گروه د‌ر جهت تقویت ایجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.

هدف «انجمن مدرسه قرآن» تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی می باشد. وظیفه «مرکز اسلامی بنگلادش» تحقیق روی تعلیمات قرآن است و ترجمه کتاب‌هایی به زبان‌های عربی، اردو و فارسی به بنگالی را بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمان‌های دیگری که در کار انجام پروژه‌های مشابهی هستند، همکاری می‌کند. «جمعیت المدرسین بنگلادش» یکی دیگر از بزرگترین سازمان‌هایی است که بیش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم‌ترین برنامه‌های آن، برگزاری جلسات سخنرانی در مورد عقاید اسلامی و روش زندگی اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعی دارد آگاهی اسلامی در جامعه را افزایش دهد. «هییت جهانی اسلام» سازمانی بشر دوست است که خدماتی به یتیمان و معلولان ارائه می‌دهد. هدف«اتحاد الامه»، که توسط گروهی از رهبران مذهبی سرپرستی می‌شود، ایجاد اتحاد بین نیروهای اسلامی در بنگلادش به منظور اسلام گرایی جامعه است. «شورای سازمان‌های فرهنگی اجتماعی» در جهت هماهنگی فعالیت‌های گروه‌های اجتماعی مذهبی و تبلیغی در بنگلادش کار می‌کند^[۱].

سازمان عاشق غوث الاعظم

این سازمان، طی جلسه‌ای در تالار مجتمع مسجد غوث الاعظم در مهاگ‌هایی واقع در شمال شهر داکا، شکل گرفت. سازمانی است کاملا غیر سیاسی که با هدف تشویق جوانان برای ساختن زندگی خود بر اساس الگوی زندگی حضرت عبدالقادر جیلانی و خدمت به کشور و ملت تأسیس شده است.

در این رابطه کمیته 25 نفره به ریاست محمد مستفیض الرحمان تشکیل شده است. مولانا عبدالسلام، خطیب مسجد غوث الاعظم نیز سرپرستی کمیته را بر عهده دارد. هیأت امنای مسجد به این سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارائه می‌دهد. کسانی که تمایل به عضویت در این سازمان را دارند، مجاز به حق عضویت در هیچ حزب سیاسی نیستند. «غوث الاعظم» لقب شیخ عبدالقادر گیلانی ( جیلانی ) است که در بنگلادش بسیار مورد احترام می‌باشد^[۲].

سازمان نهضت ملی اهل سنت

این سازمان، سمینارها و برنامه‌های متعددی از جمله سالگرد وفات شخصیت‌ها و علمای اهل سنت از جمله خواجه معین الدین چشتی را برگزار می‌کند. «در این نشست، سخنرانان بر اهمیت پیروی از اولیای خدا تأکید دارند و اظهار می‌دارند که خلفای راشدین، اهل بیت، صحابه کرام، ایمه و اولیای کرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقیقت اند^[۳].»

سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت

این سازمان ضدیت و مخالف شدیدی با «قادیانی‌ها» دارد. مولانا عبدالحق خطیب مسجد بیت‌المکرم، سخنگوی این سازمان می‌باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندین بار بواسطه تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعالیت قادیانی‌ها اعلام داشته است. این سازمان معتقد است که مولانا عبد الاول رییس بنیاد اسلامی بنگلادش نه تنها یک فرد قادیانی است و جوانان را از دین اسلام خارج می‌کند بلکه وجود وی در بنیاد اسلامی به منزله اهانت به اسلام است.

سازمان قراء بنگلادش

هر ساله از طرف «سازمان قراء بنگلادش» و شرکت تعدادی از قاریان قرآن کشورها به منظور مسابقه قرآن خوانی، مسابقاتی تشکیل می‌شود. این برنامه در زمین چمن «پلتن»، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می‌شود. هر ساله مراسم افتتاحیه این مسابقه به ریاست قاری محمد یوسف رییس سازمان قراء برگزار می‌شود.

سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر

این سازمان طی سمیناری در باشگاه مطبوعاتی داکا به ریاست خانم شاهده عبید فعالیت خود را آغاز کرد. در همین رابطه نیز سمیناری با عنوان «حقوق بشر از نگاه معاصر» برگزار گردید^[۴].

سازمان‌های دیگر

بنیاد اسلامی بنگلادش؛ این بنیاد از بزرگترین سازمان‌های اسلامی دولتی بنگلادش و زیر نظر وزارت مذهب است .

اسلامیک بانک فاوندیشن؛ سازمان اختصاصی بانک اسلامی بنگلادش برای کارهای خیریه است.

سازمان تبلیغات اسلامی بنگلادش؛ یک سازمان خیریه برای مسلمانانی است که تازه به اسلام مشرف می‌شوند.

اسلامیک میشن؛ سازمانی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی روستایی است که توسط بنیاد اسلامی بنگلادش اداره می‌شود.

انجمن مفید الاسلام؛ یک سازمان خیـــریه ، خصوصـــا امـــور امــــدادی برای جنازه‌های بی‌سرپرست است.

مرکز اسلامی بنگلادش؛ سازمان بزرگ پژوهشی وانتشاراتی.

مجتمع بیت‌المکرم و سازمان کتابخانه اسلامی؛ این مجتمع در شهر باریسال در جنوب کشور به فعالیت‌های آموزشی فرهنگی می‌پردازد.

مرکز فرهنگی بنگلادش؛ سازمانی فرهنگی، ادبی و اسلامی است.

آکادمی پژوهشی علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگی و پژوهشی است.

انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتی است.

بنگلادش مسجد میشن؛ سازمانی خیریه و تبلیغی است که به عنوان مرکز کلیه مساجد عمل می‌کند.

انجمن اسلامی حلف الفضول؛ سازمانی خیریه است و دارای کتابخانه عمومی است.

انجمن ادبی قومی؛ سازمانی ادبی مخصوص استادان و طلاب حوزه‌های علمیه قومی است.

سازمان عقب افتادگان ذهنی؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن‌ها است.

سازمان شاعر غلام مصطفی؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است.

انجمن حمیات الامه؛ سازمانی برای امور خیریه است و در خدمت مردم و مسلمانانی است که تازه به اسلام گرویده‌اند.

جماعت تبلیغی

از سازمان‌های معروف و فعال در سراسر شبه قاره، سازمانی غیر سیاسی و غیر رسمی است که در همه دنیا کار تبلیغ دین را انجام می‌دهد. مولانا محمد الیاس در سال 1915 فعالیت خود را به نام تبلیغ دین، از هند شروع کرد. فعالیت‌های این جماعت از مسجد نظام‌الدین دهلی آغاز شد.

در افکار و فعالیت‌های جماعت تبلیغی، تأثیر امام محمد غزالی عارف و دانشمند معروف ایرانی نمایان است. به عقیده این جماعت اگر مسلمانان با ایمان و عمل واقعی تربیت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنیا زیر لوای اسلام در خواهد آمد.

رهبری این جماعت به دست شورایی 10 نفره است. امیر واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل پاکستان و یک نفر به نام مولانا عبدالعزیز اهل بنگلادش بوده است.

هر ساله در منطقه ای به نام «تونگی»، در حومه شمال داکا، اجتماع جهانی تبلیغ برگزار می کنند و از کشورهای مختلف دنیا از جمله روسیه، عمان، آلمان، کنیا، برونیی، سنگاپور، فیلیپین، تایلند، آفریقای جنوبی، نیوزلند، بلژیک، مصر، تونس، موریتانی، الجزایر، سومالی، فرانسه، فیجی، کویت، ترکیه، مراکش، مالزی، اردن، سوریه، عربستان، امارات و... در این اجتماع حضور می‌یابند. تعداد جمعیت شرکت کننده به حدود 3 میلیون نفر می‌رسد.

لازم به ذکر است که اجتماع فوق در سال 1927 میلادی افتتاح شد. جماعت تبلیغی فاقد هر گونه نشریه است. به گزارش روزنامه انقلاب، چاپ بنگلادش، به شماره 6 ژانویه 2001 م ، در پی وفات مولانا عبدالعزیز، امیر جماعت بنگلادش، در حال حاضر شورای چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سید عزیز الحکیم فعالیت‌های تبلیغی را در بنگلادش رهبری می‌کنند.

بنیاد اسلامی بنگلادش

بنیاد اسلامی بنگلادش در 28 مارس 1975 م تأسیس شد. دفتر مرکزی این بنیاد در شهر داکا دایر می‌باشد. از آنجا که تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسیم شده و جمعا دارای 58 ناحیه می‌باشد، این بنیاد در همه این نواحی برای فعالیت‌های خود دفتر دارد.

بنیاد اسلامی زیر نظر مستقیم وزارت دین قرار دارد و یکی از وظایف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراکز و آکادمی‌ها و انستیتوهای اسلامی است. نظارت بر امور و تحقیقات پیرامون فقه و قوانین، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، همچنین چاپ کتب اسلامی و رساله‌ها و تنظیم و برنامه‌ریزی در خصوص کنفرانس‌ها و سخنرانی‌ها در خصوص تاریخ روابط اسلامی، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامی از دیگر وظایف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه مسجد بیت المکرم در داکا و تمامی مساجد نیز زیر نظر این بنیاد می‌باشد.

بنیاد اسلامــــی دارای 6 آکـــادمی آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مرکز ماموریت‌های اسلامی است .

رابطه العالم الاسلامی

سازمان رابطه العالم الاسلامی بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه ارکان میانمار به بنگلادش، که توسط دولت میانمار سرکوب و رانده شده بودند، و به منظور رسیدگی به پناهندگان مسلمان اعلام موجودیت کرد. این سازمان شاخه منطقه‌ای رابطه عالم اسلامی را به دست میرقاسم علی، عضو حزب جماعت اسلامی بنگلادش سپرده و برنامه‌های امدادی و کمک‌رسانی خود را دنبال می‌کند.

رابطه العالم الاسلامی در نزدیکی کوکس بازار، در جنوب غرب بنگلادش، بیمارستانی مجهز تأسیس کرده که هنوز موجودیت خود را حفظ کرده و فعال می‌باشد و در چند نقطه دور افتاده کشور نیز طرح‎‌ها و پروژه‌های امدادی و بهداشتی در دست اجرا دارد. مرکز این نهاد در منطقه «محمدپور» شهر داکا واقع است. گفتنی است که نهاد فوق، سازمانی غیردولتی (NGO) است.

سازمان بین‌المللی امداد اسلامی

هدف از تشکیل سازمان بین‌المللی امداد اسلامی رسیدگی به دریافت و تقسیم عادلانه کمک‌های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه است. این سازمان در تلاش است تا کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را به مراکز تحت پوشش ارسال دارد. بر این اساس تحت عنوان NGO فعالیت رسمی دارد.

سازمان امدادی کویت

هدف از تشکیل این سازمان عمدتا ساخت مساجد و یا کمک به بنای آن است. این مرکز از طریق کشورهای عربی در خاورمیانه مورد حمایت مالی قرار می‌گیرد و کارمندان آن عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های اسلامی عربستان سعودی هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسما فعالیت دارد.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

↑ فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.
↑ روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999
↑ روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999
↑ روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999

منبع اصلی

توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).

نویسندگان مقاله

محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی

[1] فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه.

[2] روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999

[3] روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999

[4] روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-در دوران شکوفایی اسلام در [[بنگلادش]] ترویج و تبلیغ اسلام در بین مردم بیشتر از طریق صوفیان صورت می گرفت. در این دوران عموما در جوار کاخ پادشاهان و یا سلاطین، محلی موسوم به «مرید خانه» قرار داشت که پیروان مذاهب مختلف به هنگام پذیرش اسلام به این محل آورده می شدند.
+در دوران شکوفایی اسلام در [[بنگلادش]] ترویج و تبلیغ اسلام در بین مردم بیشتر از طریق صوفیان صورت می‌گرفت. در این دوران عموما در جوار کاخ پادشاهان و یا سلاطین، محلی موسوم به «مرید خانه» قرار داشت که پیروان مذاهب مختلف به هنگام پذیرش اسلام به این محل آورده می‌شدند.
-در این دوران و پس از آن مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ، در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نهاد. این مسجد بزرگ ترین مسجد در شبه قاره می باشد. رسم بر این بود که در کنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه های علمیه ای نیز بنا می شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1876 نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی بنام دیوبند تأسیس شد. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسیس شده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان در فراگیری آیات جهاد ایفا کرد و تاثیر به سزایی نیز در مردم بنگال برجای گذاشت. به طور کلی موسسات وسازمان های اسلامی در بنگلادش را می توان به سه گروه تقسیم کرد:
+در این دوران و پس از آن مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته شد. در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ، در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نهاد. این مسجد بزرگ‌ترین مسجد در شبه قاره می‌باشد. رسم بر این بود که در کنار مساجد، به عنوان مرکزیت شهر، مدارس و حوزه‌های علمیه‌ای نیز بنا می‌شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1876 نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی بنام دیوبند تأسیس شد. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تأسیس شده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان در فراگیری آیات جهاد ایفا کرد و تاثیر به سزایی نیز در مردم بنگال برجای گذاشت. به طور کلی موسسات وسازمان‌های اسلامی در [[بنگلادش]] را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد:
-# موسساتی مانند مدرسه، مساجد و گروههای داوطلبی که احکام اسلامی را تدریس می کنند؛
+. موسساتی مانند مدرسه، مساجد و گروه‌های داوطلبی که احکام اسلامی را تدریس می‌کنند.
-# مراکزی که اطراف آرامگاههای صوفیان و روحانیون تشکیل می شود؛
-# سازمانهای متعدد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی که وظیفه آنها رسیدگی به وضعیت رفاهی مسلمانان است.
-این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه های دینی هستند که از قدیم تا به حال به کارتعلیم و تربیت مربیان و رهبران مذهبی اشتغال دارند.
+. مراکزی که اطراف آرامگاه‌های صوفیان و روحانیون تشکیل می‌شود.
-هزاران مسجد موجود در بنگلادش همچنان مراکز فعالی برای فعالیت های اجتماعی مذهبی هستند. سازمان های بی نظیر«هییت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج(Samaj)و بیت الشرف، فعالیت های برخی از این مساجد را هماهنگ کرده و برنامه هایی برای فعالیت های فرهنگی مذهبی مانند: تبلیغ اسلام، توسعه آموزش های اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدمـــاتی تهیه می کنند.  این مساجد به منزله مراکز نمازهای جماعت و یومیه، همواره نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می کنند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزیین مساجد قدیمی، تبدیل به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در بنگلادش شده است.
+. سازمان‌های متعدد اجتماعی، مذهبی و فرهنگی که وظیفه آنها رسیدگی به وضعیت رفاهی مسلمانان است.
-آرامگاه های صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگترین مراکز دعا ونیایش وتعلیم اصول قرآن و سنت در [[بنگلادش]] بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در بنگلادش وجود دارد. این عارفان و صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به بنگلادش آمده اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در بنگلادش بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن ها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم در آمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در چیتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار میرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم ترین این مراکز هستند که بازسازی شده اند. پیشوا ذاکر منجیل ( مرکز عبادی بین المللی ) اترشی در فریدپور، که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله (معروف به پیر صاحب اترشی ) تأسیس شده، اخیرا تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف کشور به این آرامگاه ها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر ازمردم عادی و مقامات دولتی در این مکان ها گردهم می آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است اما با امکانات فراوان یک مسجد و یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزار تن را در خود می پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین المللی نیز در آن جا تأسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالا [[جامعه بنگلادش]] را مجددا بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.
+این سه گروه در حقیقت مدارس و حوزه‌های دینی هستند که از قدیم تا به حال به کار تعلیم و تربیت مربیان و رهبران مذهبی اشتغال دارند.
-سازمان ها و موسسات اجتماعی و مذهبی نیز در بنگلادش وجود دارد. مهم ترین آن ها بنیاد اسلامی (Islamic Foundation)، هییت مسجد بنگلادش ، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی بنگلادش، جمعیت المدرسین بنگلادش، هییت جهانی اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامه و شورای سازمان های اجتماعی  فرهنگی اسلامی می باشند.
+هزاران مسجد موجود در [[بنگلادش]] همچنان مراکز فعالی برای فعالیت‌های اجتماعی مذهبی هستند. سازمان‌های بی‌نظیر«هییت مسجد بنگلادش»، مسجد سماج(Samaj)و بیت الشرف، فعالیت‌های برخی از این مساجد را هماهنگ کرده و برنامه‌هایی برای فعالیت‌های فرهنگی مذهبی مانند: تبلیغ اسلام، توسعه آموزش‌های اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدمـــاتی تهیه می‌کنند. این مساجد به منزله مراکز نمازهای جماعت و یومیه، همواره نقش مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم بازی می‌کنند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزیین مساجد قدیمی، تبدیل به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در [[بنگلادش]] شده است.
+[[پرونده:Khan jahan ali mazar building.jpg|بندانگشتی|درگاه خان جهان علی در خولنا ، قابل بازیابی از https://www.wikiwand.com/en/articles/Khan_Jahan_Ali]]
+آرامگاه‌های صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگترین مراکز دعا ونیایش وتعلیم اصول قرآن و سنت در [[بنگلادش]] بوده است. صدها آرامگاه اولیاء ا... و صوفیه در [[بنگلادش]] وجود دارد. این عارفان و صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به [[بنگلادش]] آمده‌اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در [[بنگلادش]] بر عهده داشتند. پس از مرگ هم، مزار آن‎ها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم درآمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در [[چيتاگنگ|چیتاگنگ]]، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزار میرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم‌ترین این مراکز هستند که بازسازی شده‌اند. پیشوا ذاکر منجیل ( مرکز عبادی بین‌المللی ) اترشی در فریدپور، که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله (معروف به پیر صاحب اترشی ) تأسیس شده، اخیرا تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. صدها نفر ازمردم روزانه از نقاط مختلف کشور به این آرامگاه ها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر ازمردم عادی و مقامات دولتی در این مکان‌ها گردهم می‌آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است اما با امکانات فراوان یک مسجد و یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزار تن را در خود می‌پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین‌المللی نیز در آن جا تأسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالا جامعه [[بنگلادش]] را مجددا بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.
-«بنیاد اسلامی» مسیولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور برعهده دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاس ها وانجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تاکنون، از همه مشهورتر است. انتشار دایره المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می باشد. هییت مسجد بنگلادش، تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیت های اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری از طریق ارایه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آن ها مشغول است. تلاش این گروه در جهت تقویت ایجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.
+سازمان‌ها و موسسات اجتماعی و مذهبی نیز در [[بنگلادش]] وجود دارد. مهم‌ترین آن‌ها بنیاد اسلامی (Islamic Foundation)، هییت مسجد [[بنگلادش]] ، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی [[بنگلادش]]، جمعیت المدرسین [[بنگلادش]]، هیئت جهانی اسلام ( قرآن وسنت )، اتحاد الامه و شورای سازمان‌های اجتماعی فرهنگی اسلامی می‌باشند.
-هدف «انجمن مدرسه قرآن» تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی می باشد. وظیفه «مرکز اسلامی بنگلادش» تحقیق روی تعلیمات قرآن است و ترجمه کتاب هایی به زبان های عربی، اردو و فارسی به بنگالی را بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمان های دیگری که در کار انجام پروژه های مشابهی هستند، همکاری می کند. «جمعیت المدرسین بنگلادش» یکی دیگر از بزرگترین سازمان هایی است که بیش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم ترین برنامه های آن، برگزاری جلسات سخنرانی در مورد عقاید اسلامی و روش زندگی اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعی دارد آگاهی اسلامی در جامعه را افزایش دهد. «هییت جهانی اسلام» سازمانی بشر دوست است که خدماتی به یتیمان و معلولان ارایه می دهد. هدف«اتحاد الامه»، که توسط گروهی از رهبران مذهبی سرپرستی می شود، ایجاد اتحاد بین نیروهای اسلامی در بنگلادش به منظور اسلام گرایی جامعه است. «شورای سازمان های فرهنگی اجتماعی» در جهت هماهنگی فعالیت های گروه های اجتماعی مذهبی و تبلیغی در بنگلادش کار می کند.<ref>فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه].</ref>
+«بنیاد اسلامی» مسئولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور برعهده دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاس‌ها وانجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تاکنون، از همه مشهورتر است. انتشار دایره المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می‌باشد. هیئت مسجد [[بنگلادش]]، تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیت‌های اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری از طریق ارائه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آنها مشغول است. تلاش این گروه د‌ر جهت تقویت ایجاد مسلمانان به قرآن و سنت بوده است.
-====[[سازمان عاشق غوث الاعظم]]====
-این سازمان، طی جلسه ای در تالار مجتمع [[مسجد غوث الاعظم]] در مهاگ هایی واقع در شمال شهر داکا، شکل گرفت. سازمانی است کاملا غیر سیاسی که با هدف تشویق جوانان برای ساختن زندگی خود بر اساس الگوی زندگی حضرت عبدالقادر جیلانی و خدمت به کشور  و ملت تأسیس شده است.
-در این رابطه کمیته 25 نفره به ریاست محمد مستفیض الرحمان تشکیل شده است. مولانا عبدالسلام، خطیب مسجد غوث الاعظم نیز سرپرستی کمیته را بر عهده دارد. هیأت امنای مسجد به این سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارایه می دهد. کسانی که تمایل به عضویت در این سازمان را دارند، مجاز به حق عضویت در هیچ حزب سیاسی نیستند. «غوث الاعظم» لقب شیخ عبدالقادر گیلانی ( جیلانی ) است که در بنگلادش بسیار مورد احترام می باشد.<ref>روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999</ref>
+هدف «انجمن مدرسه قرآن» تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی می باشد. وظیفه «مرکز اسلامی [[بنگلادش]]» تحقیق روی تعلیمات قرآن است و ترجمه کتاب‌هایی به زبان‌های [https://iranology-e.ir/index.php?title=%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C عربی]، اردو و [https://iranology-e.ir/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C فارسی] به بنگالی را بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمان‌های دیگری که در کار انجام پروژه‌های مشابهی هستند، همکاری می‌کند. «جمعیت المدرسین بنگلادش» یکی دیگر از بزرگترین سازمان‌هایی است که بیش از صد هزار عضو، شامل معلمان و محصلان دارد. از مهم‌ترین برنامه‌های آن، برگزاری جلسات سخنرانی در مورد عقاید اسلامی و روش زندگی اسلامی بر مبنی تعالیم ارزشمند قرآن کریم است و سعی دارد آگاهی اسلامی در جامعه را افزایش دهد. «هییت جهانی اسلام» سازمانی بشر دوست است که خدماتی به یتیمان و معلولان ارائه می‌دهد. هدف«اتحاد الامه»، که توسط گروهی از رهبران مذهبی سرپرستی می‌شود، ایجاد اتحاد بین نیروهای اسلامی در [[بنگلادش]] به منظور اسلام گرایی جامعه است. «شورای سازمان‌های فرهنگی اجتماعی» در جهت هماهنگی فعالیت‌های گروه‌های اجتماعی مذهبی و تبلیغی در [[بنگلادش]] کار می‌کند<ref>فرزين نيا، زیبا (1374)، بنگلادش. تهران: [https://www.ipis.ir/ دفتر مطالعات سياسي بين المللي وزارت امورخارجه].</ref>.
-====[[سازمان نهضت ملی اهل سنت بنگلادش|سازمان نهضت ملی اهل سنت]] ====
-این سازمان، سمینارها و برنامه های متعددی از جمله سالگرد وفات شخصیت ها وعلمای اهل سنت از جمله خواجه معین الدین چشتی را برگزار می کند. «در این نشست، سخنرانان بر اهمیت پیروی از اولیای خدا تأکید دارند و اظهار می دارند که خلفای راشدین، اهل بیت، صحابه کرام، ایمه و اولیای کرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقیقت اند».<ref>روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999</ref>
-====[[سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت بنگلادش|سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت]]====
-این سازمان ضدیت و مخالف شدیدی با «قادیانی ها» دارد. مولانا عبدالحق خطیب مسجد بیت المکرم، سخنگوی این سازمان می باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندین بار بواسطه تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعالیت قادیانی ها اعلام داشته است. این سازمان معتقد است که مولانا عبد الاول رییس بنیاد اسلامی بنگلادش نه تنها یک فرد قادیانی است و جوانان را از دین اسلام خارج می کند بلکه وجود وی در بنیاد اسلامی به منزله اهانت به اسلام است.
-====[[سازمان قراء بنگلادش]]====
-هر ساله از طرف «سازمان قراء بنگلادش» و شرکت تعدادی از قاریان قرآن کشورها به منظور مسابقه قرآن خوانی، مسابقاتی تشکیل می شود. این برنامه در زمین چمن «پلتن»، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می شود. هر ساله مراسم افتتاحیه این مسابقه به ریاست قاری محمد یوسف رییس سازمان قراء برگزار می شود.
-====[[سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر بنگلادش|سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر]]====
-این سازمان طی سمیناری در باشگاه مطبوعاتی داکا به ریاست خانم شاهده عبید فعالیت خود را آغاز کرد. در همین رابطه نیز سمیناری با عنوان «حقوق بشر از نگاه معاصر» برگزار گردید.<ref>روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999</ref>
-===سازمان های دیگر===
-* بنیاد اسلامی بنگلادش؛  این بنیاد از بزرگترین سازمان های اسلامی دولتی [[بنگلادش]] و زیر نظر وزارت مذهب است؛
+==== [[سازمان عاشق غوث الاعظم]] ====
-* اسلامیک بانک فاوندیشن؛ سازمان اختصاصی بانک اسلامی [[بنگلادش]] برای کارهای خیریه است؛
+این سازمان، طی جلسه‌ای در تالار مجتمع [[مسجد غوث الاعظم]] در مهاگ‌هایی واقع در شمال [[داكا|شهر داکا]]، شکل گرفت. سازمانی است کاملا غیر سیاسی که با هدف تشویق جوانان برای ساختن زندگی خود بر اساس الگوی زندگی حضرت عبدالقادر جیلانی و خدمت به کشور و ملت تأسیس شده است.
-* سازمان تبلیغات اسلامی [[بنگلادش]]؛ یک سازمان خیریه برای مسلمانانی است که تازه به اسلام مشرف می شوند؛
-* اسلامیک میشن؛ سازمانی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی روستایی است که توسط بنیاد اسلامی [[بنگلادش]] اداره می شود؛
-* انجمن مفید الاسلام؛ یک سازمان خیـــریه ، خصوصـــا امـــور امــــدادی برای جنازه های بی سرپرست است؛
-* مرکز اسلامی [[بنگلادش]]؛ سازمان بزرگ پژوهشی وانتشاراتی؛
-* مجتمع بیت المکرم و سازمان کتابخانه اسلامی؛ این مجتمع در شهر باریسال در جنوب کشور به فعالیتهای آموزشی فرهنگی می پردازد؛
-* مرکز فرهنگی [[بنگلادش]]؛ سازمانی فرهنگی، ادبی و اسلامی است؛
-* آکادمی پژوهشی علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگی و پژوهشی است؛
-* انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتی است؛
-* [[بنگلادش]] مسجد میشن؛ سازمانی خیریه و تبلیغی است که به عنوان مرکز کلیه مساجد عمل می کند؛
-* انجمن اسلامی حلف الفضول؛ سازمانی خیریه است و دارای کتابخانه عمومی است؛
-* انجمن ادبی قومی؛ سازمانی ادبی مخصوص استادان و طلاب حوزه های علمیه قومی است؛
-* سازمان عقب افتادگان ذهنی؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن ها است؛
-* سازمان شاعر غلام مصطفی؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است؛
-* انجمن حمیات الامه؛ سازمانی برای امور خیریه است و در خدمت مردم و مسلمانانی است که تازه به اسلام گرویده اند.
-===جماعت تبلیغی===
+در این رابطه کمیته 25 نفره به ریاست محمد مستفیض الرحمان تشکیل شده است. مولانا عبدالسلام، خطیب مسجد غوث الاعظم نیز سرپرستی کمیته را بر عهده دارد. هیأت امنای مسجد به این سازمان مساعدت و مشورت لازم را ارائه می‌دهد. کسانی که تمایل به عضویت در این سازمان را دارند، مجاز به حق عضویت در هیچ حزب سیاسی نیستند. «غوث الاعظم» لقب شیخ عبدالقادر گیلانی ( جیلانی ) است که در [[بنگلادش]] بسیار مورد احترام می‌باشد<ref>روزنامه انقلاب ؛ داکا ؛ بنگلادش ؛ 25 اکتبر 1999</ref>.
-از سازمان های معروف و فعال در سراسر شبه قاره،  سازمانی غیر سیاسی و غیر رسمی است که در همه دنیا کار تبلیغ دین را انجام می دهد. مولانا محمد الیاس در سال 1915 فعالیت خود را به نام تبلیغ دین، از هند شروع کرد. فعالیت های این جماعت از مسجد نظام الدین دهلی آغاز شد.
-در افکار و فعالیت های جماعت تبلیغی، تأثیر امام محمد غزالی عارف و دانشمند معروف ایرانی نمایان است. به عقیده این جماعت اگر مسلمانان با ایمان و عمل واقعی تربیت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنیا زیر لوای اسلام در خواهد آمد.
+==== [[سازمان نهضت ملی اهل سنت بنگلادش|سازمان نهضت ملی اهل سنت]] ====
+این سازمان، سمینارها و برنامه‌های متعددی از جمله سالگرد وفات شخصیت‌ها و علمای اهل سنت از جمله خواجه معین الدین چشتی را برگزار می‌کند. «در این نشست، سخنرانان بر اهمیت پیروی از اولیای خدا تأکید دارند و اظهار می‌دارند که خلفای راشدین، اهل بیت، صحابه کرام، ایمه و اولیای کرام در تداوم زمان مراحل مختف حق و حقیقت اند<ref>روزنامه انقلاب، داکا، بنگلادش، 19 اکتبر 1999</ref>.»
-رهبری این جماعت به دست شورایی 10 نفره است. امیر واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل پاکستان و یک نفر به نام مولانا عبدالعزیز اهل [[بنگلادش]] بوده است.
+==== [[سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت بنگلادش|سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت]] ====
+این سازمان ضدیت و مخالف شدیدی با «قادیانی‌ها» دارد. مولانا عبدالحق خطیب مسجد بیت‌المکرم، سخنگوی این سازمان می‌باشد. «سازمان جوانان تحفظ ختم نبوت» چندین بار بواسطه تظاهرات، مخالفت خود را با تداوم و فعالیت قادیانی‌ها اعلام داشته است. این سازمان معتقد است که مولانا عبد الاول رییس بنیاد اسلامی [[بنگلادش]] نه تنها یک فرد قادیانی است و جوانان را از دین اسلام خارج می‌کند بلکه وجود وی در بنیاد اسلامی به منزله اهانت به اسلام است.
-هر ساله در منطقه ای به نام «تونگی»، در حومه شمال داکا، اجتماع جهانی تبلیغ برگزار می کنند و از کشورهای مختلف دنیا از جمله [[روسیه]]، عمان، آلمان، کنیا، برونیی، سنگاپور، فیلیپین، [[تایلند]]، آفریقای جنوبی، نیوزلند، بلژیک، [[مصر]]، [[تونس]]، موریتانی، الجزایر، سومالی، [[فرانسه]]، فیجی، کویت، ترکیه، مراکش، مالزی، [[اردن]]، [[سوریه]]، عربستان، [[امارات متحده عربی|امارات]] و... در این اجتماع حضور می یابند. تعداد جمعیت شرکت کننده به حدود 3 میلیون نفر می رسد.
+==== [[سازمان قراء بنگلادش]] ====
+هر ساله از طرف «سازمان قراء [[بنگلادش]]» و شرکت تعدادی از قاریان قرآن کشورها به منظور مسابقه قرآن خوانی، مسابقاتی تشکیل می‌شود. این برنامه در زمین چمن «پلتن»، با شرکت حدود ده هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزار می‌شود. هر ساله مراسم افتتاحیه این مسابقه به ریاست قاری محمد یوسف رییس سازمان قراء برگزار می‌شود.
-لازم به ذکر است که اجتماع فوق در سال 1927 میلادی افتتاح شد. جماعت تبلیغی فاقد هر گونه نشریه است. به گزارش روزنامه انقلاب، چاپ [[بنگلادش]]، به شماره 6 ژانویه 2001 م ، در پی وفات مولانا عبدالعزیز، امیر جماعت بنگلادش، در حال حاضر شورای چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سید عزیز الحکیم فعالیت های تبلیغی را در بنگلادش رهبری می کنند.
+==== [[سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر بنگلادش|سازمان اتحاد مسلمین برای حقوق بشر]] ====
-===[[بنیاد اسلامی بنگلادش]]===
+این سازمان طی سمیناری در باشگاه مطبوعاتی [[داكا|داکا]] به ریاست خانم شاهده عبید فعالیت خود را آغاز کرد. در همین رابطه نیز سمیناری با عنوان «حقوق بشر از نگاه معاصر» برگزار گردید<ref>روزنامه اتفاق ، داکا ، بنگلادش ، 11 سپتامبر 1999</ref>.
-[[بنیاد اسلامی بنگلادش]] در 28 مارس 1975 م تأسیس شد. دفتر مرکزی این بنیاد در شهر داکا دایر می باشد. از آنجا که تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسیم شده و جمعا دارای 58 ناحیه می باشد، این بنیاد در همه این نواحی برای فعالیت های خود دفتر دارد.
-بنیاد اسلامی زیر نظر مستقیم وزارت دین قراردارد و یکی از وظایف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراکز و آکادمی ها و انستیتوهای اسلامی است. نظارت بر امور و تحقیقات پیرامون فقه و قوانین، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، همچنین چاپ کتب اسلامی و رساله ها و تنظیم و برنامه ریزی در خصوص کنفرانس ها و سخنرانی ها در خصوص تاریخ روابط اسلامی، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامی از دیگر وظایف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه [[مسجد بیت المکرم]] در داکا و تمامی مساجد نیز زیر نظر این بنیاد می باشد.
+=== سازمان‌های دیگر ===
+بنیاد اسلامی [[بنگلادش]]؛  این بنیاد از بزرگترین سازمان‌های اسلامی دولتی [[بنگلادش]] و زیر نظر وزارت مذهب است .
-بنیاد اسلامــــی دارای 6 آکـــادمی آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مرکز ماموریت های اسلامی است .
+اسلامیک بانک فاوندیشن؛ سازمان اختصاصی بانک اسلامی [[بنگلادش]] برای کارهای خیریه است.
-===رابطه العالم الاسلامی===
-سازمان رابطه العالم الاسلامی بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه ارکان میانمار به بنگلادش، که توسط دولت میانمار سرکوب و رانده شده بودند، و به منظور رسیدگی به پناهندگان مسلمان اعلام موجودیت کرد. این سازمان شاخه منطقه ای رابطه عالم اسلامی را به دست میرقاسم علی، عضو [[حزب جماعت اسلامی بنگلادش]] سپرده و برنامه های امدادی و کمک رسانی خود را دنبال می کند.
-رابطه العالم الاسلامی در نزدیکی کوکس بازار، در جنوب غرب بنگلادش، بیمارستانی مجهز تأسیس کرده که هنوز موجودیت خود را حفظ کرده و فعال می باشد و در چند نقطه دور افتاده کشور نیز طرح ها و پروژه های امدادی و بهداشتی در دست اجرا دارد. مرکز این نهاد در منطقه «محمدپور»  شهر داکا واقع است. گفتنی است که نهاد فوق، سازمانی غیر دولتی ( NGO ) است.
+سازمان تبلیغات اسلامی [[بنگلادش]]؛ یک سازمان خیریه برای مسلمانانی است که تازه به اسلام مشرف می‌شوند.
-===سازمان بین المللی امداد اسلامی===
-هدف از تشکیل سازمان بین المللی امداد اسلامی رسیدگی به دریافت و تقسیم عادلانه کمک های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه  است. این سازمان در تلاش است تا کمک های نقدی وغیرنقدی خود را به مراکز تحت پوشش ارسال دارد. بر این اساس تحت عنوان NGO فعالیت رسمی دارد.
+اسلامیک میشن؛ سازمانی فرهنگی، آموزشی و بهداشتی روستایی است که توسط بنیاد اسلامی [[بنگلادش]] اداره می‌شود.
-===[[سازمان امدادی کویت در بنگلادش|سازمان امدادی کویت]]===
-هدف از تشکیل این سازمان عمدتا ساخت مساجد و یا کمک به بنای آن است. این مرکز از طریق کشورهای عربی در خاورمیانه مورد حمایت [[مالی]] قرار می گیرد و کارمندان آن عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه های اسلامی عربستان سعودی هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسما فعالیت دارد.
+انجمن مفید الاسلام؛ یک سازمان خیـــریه ، خصوصـــا امـــور امــــدادی برای جنازه‌های بی‌سرپرست است.
+مرکز اسلامی [[بنگلادش]]؛ سازمان بزرگ پژوهشی وانتشاراتی.
+مجتمع بیت‌المکرم و سازمان کتابخانه اسلامی؛ این مجتمع در شهر باریسال در جنوب کشور به فعالیت‌های آموزشی فرهنگی می‌پردازد.
+مرکز فرهنگی [[بنگلادش]]؛ سازمانی فرهنگی، ادبی و اسلامی است.
+آکادمی پژوهشی علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگی و پژوهشی است.
+انجمن علامه اقبال؛ سازمانی فرهنگ و انتشاراتی است.
+[[بنگلادش]] مسجد میشن؛ سازمانی خیریه و تبلیغی است که به عنوان مرکز کلیه مساجد عمل می‌کند.
+انجمن اسلامی حلف الفضول؛ سازمانی خیریه است و دارای کتابخانه عمومی است.
+انجمن ادبی قومی؛ سازمانی ادبی مخصوص استادان و طلاب حوزه‌های علمیه قومی است.
+سازمان عقب افتادگان ذهنی؛ هدف این سازمان کمک به عقب افتادگان ذهنی و حمایت از آن‌ها است.
+سازمان شاعر غلام مصطفی؛ سازمانی ادبی و فرهنگی است.
+انجمن حمیات الامه؛ سازمانی برای امور خیریه است و در خدمت مردم و مسلمانانی است که تازه به اسلام گرویده‌اند.
+=== جماعت تبلیغی ===
+از سازمان‌های معروف و فعال در سراسر شبه قاره، سازمانی غیر سیاسی و غیر رسمی است که در همه دنیا کار تبلیغ دین را انجام می‌دهد. مولانا محمد الیاس در سال 1915 فعالیت خود را به نام تبلیغ دین، از هند شروع کرد. فعالیت‌های این جماعت از مسجد نظام‌الدین دهلی آغاز شد.
+در افکار و فعالیت‌های جماعت تبلیغی، تأثیر امام محمد غزالی عارف و دانشمند معروف ایرانی نمایان است. به عقیده این جماعت اگر مسلمانان با ایمان و عمل واقعی تربیت شوند، بدون جهاد و جنگ و جدال، تمام دنیا زیر لوای اسلام در خواهد آمد.
+رهبری این جماعت به دست شورایی 10 نفره است. امیر واحد برای جماعت وجود دارد. پنج نفر از آنان اهل هندوستان، چهار نفر اهل [[پاکستان]] و یک نفر به نام مولانا عبدالعزیز اهل [[بنگلادش]] بوده است.
+هر ساله در منطقه ای به نام «تونگی»، در حومه شمال [[داكا|داکا]]، اجتماع جهانی تبلیغ برگزار می کنند و از کشورهای مختلف دنیا از جمله [[روسیه]]، عمان، آلمان، کنیا، برونیی، سنگاپور، فیلیپین، [[تایلند]]، آفریقای جنوبی، نیوزلند، بلژیک، [[مصر]]، [[تونس]]، موریتانی، الجزایر، سومالی، [[فرانسه]]، فیجی، کویت، ترکیه، مراکش، مالزی، [[اردن]]، [[سوریه]]، عربستان، [[امارات متحده عربی|امارات]] و... در این اجتماع حضور می‌یابند. تعداد جمعیت شرکت کننده به حدود 3 میلیون نفر می‌رسد.
+لازم به ذکر است که اجتماع فوق در سال 1927 میلادی افتتاح شد. جماعت تبلیغی فاقد هر گونه نشریه است. به گزارش روزنامه انقلاب، چاپ [[بنگلادش]]، به شماره 6 ژانویه 2001 م ، در پی وفات مولانا عبدالعزیز، امیر جماعت [[بنگلادش]]، در حال حاضر شورای چهار نفره شامل مولانا مزمل حق، مولانا محمودالحق، مهندس سراج الاسلام و سید عزیز الحکیم فعالیت‌های تبلیغی را در [[بنگلادش]] رهبری می‌کنند.
+=== [[بنیاد اسلامی بنگلادش]] ===
+[[بنیاد اسلامی بنگلادش]] در 28 مارس 1975 م تأسیس شد. دفتر مرکزی این بنیاد در [[داكا|شهر داکا]] دایر می‌باشد. از آنجا که تمام وسعت کشور به 6 قسمت تقسیم شده و جمعا دارای 58 ناحیه می‌باشد، این بنیاد در همه این نواحی برای فعالیت‌های خود دفتر دارد.
+بنیاد اسلامی زیر نظر مستقیم وزارت دین قرار دارد و یکی از وظایف آن توسعه و نظارت بر مساجد و مراکز و آکادمی‌ها و انستیتوهای اسلامی است. نظارت بر امور و تحقیقات پیرامون فقه و قوانین، علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی، همچنین چاپ کتب اسلامی و رساله‌ها و تنظیم و برنامه‌ریزی در خصوص کنفرانس‌ها و سخنرانی‌ها در خصوص تاریخ روابط اسلامی، فلسفه، فرهنگ و فقه اسلامی از دیگر وظایف اصلی این بنیاد است. اداره و توسعه [[مسجد بیت المکرم]] در [[داكا|داکا]] و تمامی مساجد نیز زیر نظر این بنیاد می‌باشد.
+بنیاد اسلامــــی دارای 6 آکـــادمی آموزشی مختص امامان جمعه و جماعت و 29 مرکز ماموریت‌های اسلامی است .
+=== رابطه العالم الاسلامی ===
+سازمان رابطه العالم الاسلامی بعد از مهاجرت گسترده مسلمانان از منطقه ارکان میانمار به [[بنگلادش]]، که توسط دولت میانمار سرکوب و رانده شده بودند، و به منظور رسیدگی به پناهندگان مسلمان اعلام موجودیت کرد. این سازمان شاخه منطقه‌ای رابطه عالم اسلامی را به دست میرقاسم علی، عضو [[حزب جماعت اسلامی بنگلادش]] سپرده و برنامه‌های امدادی و کمک‌رسانی خود را دنبال می‌کند.
+رابطه العالم الاسلامی در نزدیکی کوکس بازار، در جنوب غرب [[بنگلادش]]، بیمارستانی مجهز تأسیس کرده که هنوز موجودیت خود را حفظ کرده و فعال می‌باشد و در چند نقطه دور افتاده کشور نیز طرح‎‌ها و پروژه‌های امدادی و بهداشتی در دست اجرا دارد. مرکز این نهاد در منطقه «محمدپور» شهر [[داكا|داکا]] واقع است. گفتنی است که نهاد فوق، سازمانی غیردولتی (NGO) است.
+=== سازمان بین‌المللی امداد اسلامی ===
+هدف از تشکیل سازمان بین‌المللی امداد اسلامی رسیدگی به دریافت و تقسیم عادلانه کمک‌های مردمی بین نیازمندان است. تلاش این سازمان حمایت و زیرپوشش قراردادن نیازمندان جامعه  است. این سازمان در تلاش است تا کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را به مراکز تحت پوشش ارسال دارد. بر این اساس تحت عنوان NGO فعالیت رسمی دارد.
+=== [[سازمان امدادی کویت در بنگلادش|سازمان امدادی کویت]] ===
+هدف از تشکیل این سازمان عمدتا ساخت مساجد و یا کمک به بنای آن است. این مرکز از طریق کشورهای عربی در خاورمیانه مورد حمایت مالی قرار می‌گیرد و کارمندان آن عمدتا از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های اسلامی [[عربستان سعودی]] هستند. سازمان امدادی کویت به عنوان NGO رسما فعالیت دارد.
 == نیز نگاه کنید به ==