سند امنیت ملی گرجستان

این دومین بار است که گرجستان سند امنیت ملی را منتشر می‌کند.  سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن  بر خطرات، چالش‌ها و تهدیدهای پیش روی امنیت کشور را منعکس می‌کند. سند امنیت ملی گرجستان به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش‌ها و منافع ملی، تهدید‌ها و چالش‌های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محورهای سیاست کشور، تدوین شده است.

سند ملی امنیت گرجستان توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می‌رسد. احزاب سیاسی، سازمان‌های غیر دولتی و نهادهای مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت گرجستان بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش‌ها و منافع ملی اقدام می‌کند و به تهدیدات و چالش‌های پیش روی کشور واکنش نشان می‌دهد. بر اساس سند امنیت ملی  طرح و  و برنامه‌های مختلفی در زمینه‌های دیگر تدوین می‌کند.  این برنامه‌ها همانند سند ملی تجدید می‌شوند.

فضای امنیتی کشور

فضای امنیتی گرجستان با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه‌ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده روسیه به گرجستان در سال 2008  نشان داد که جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی کماکان وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است. حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 و استقرار  پایگاه و نیروهای اشغال‌گر در خاک گرجستان خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که روسیه حاضر نیست حاکمیت ملی گرجستان، انتخابات دمکراتیک این کشور و  سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی روسیه امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ  نیز تاثیر منفی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز  امکان توسعه امنیت گرجستان را فراهم خواهد کرد.

توسعه روند هم‌گرایی با اروپا برای امنیت گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به اینکه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای گرجستان اهمیت دارد.

گرجستان تا کنون روابط خود را با کشورهای دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشورها از گرجستان به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می‌کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده‌های دمکراسی از طریق اصلاحات می‌تواند موجب تحکیم و تثبیت نهادهای کشور شود. حفظ روند درازمدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشورهای جهان از جمله کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا  و کشورهای منطقه از مهم‌ترین اولویت‌های گرجستان می‌باشد.

ارزش‌های ملی گرجستان

حق حاکمیت و تمامیت ارضی

گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه‌ناپذیر در مرزهای تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشورها را برسمیت می‌شناسد و چنین انتظاری را نیز از آن‌ها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدودسازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر گرجستان غیر قابل قبول است.

آزادی

گرجستان حقوق و آزادی‌های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی‌های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می‌کند. گرجستان حقوق و آزادی‌های تمامی انسان‌ها و گروه‌های ساکن در این کشور را تامین می‌کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آن‌ها را محترم می‌شمرد. گرجستان فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می‌کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.

دمکراسی و قانون‌مداری

گرجستان  به ارزش‌ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آن‌ها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می‌کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می‌کند. گرجستان قانون‌مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت‌ها را از جمله اقلیت‌های قومی و دینی را تامین می‌کند و به توسعه جامعه مدنی و نهادهای دمکراتیک کمک می‌کند.

امنیت

دولت گرجستان درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد‌های خود در مرز‌های شناخته شده از سوی جوامع بین‌المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین‌المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشورها توسعه نخواهد یافت.

رفاه

گرجستان معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان‌ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان‌پذیر است. دولت گرجستان در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می‌کند.

صلح

هدف گرجستان برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین‌المللی با کشور‌های جهان است. گرجستان برای حل اختلافات از روش‌های صلح‌آمیز و حقوق بین‌المللی پیروی می‌کند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه می‌تواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا نماید.

منافع ملی گرجستان

1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت

گرجستان درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش‌های عادلانه و صلح آمیز از مرزهای شناخته شده خود از سوی جوامع بین‌المللی حراست کند.

2- توسعه دمکراسی و نهادهای دولتی

گرجستان برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می‌کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهادهای دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون‌مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف گرجستان است. در این راستا استقرار ارزش‌های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهادهای دولتی حائز اهمیت است.

3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور

  ایجاد سیستم کارآمد امنیتی  برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.

4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی

گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادی‌های شهروندان خود را تامین می‌کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش‌های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم گرجستان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت‌های دولت می‌باشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آن‌ها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری می‌باشد.

5- همگرایی با اروپا و و نهادهای یورو آتلانتیک

گرجستان درصدد همگرایی با نهادهای اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق  بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا گرجستان  بر این اعتقاد است که  انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان‌های مورد نظر حق مسلم کشورهای مستقل می‌باشد.

6-  تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور

ایجاد شرایط مناسب  جهت رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور یکی از اولویت‌های سیاسی - امنیتی گرجستان می‌باشد. دولت در این راستا  توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری‌های اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اجرای دقیق سیاست‌های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.

7-  تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت‌های گرجستان برای تامین امنیت انرژی است. لذا حداکثر بهره‌برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت‌های منطقه‌ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور بر امنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.

8-  تامین امنیت منطقه‌ای

تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت گرجستان می‌گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیرگذار است. حفظ ثبات، استقرار صلح و حل مسالمت‌آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف گرجستان است. این کشور از طریق همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه  می‌تواند در توسعه امنیت منطقه‌ای سهیم باشد.

9-  تحکیم نقش ترانزیتی گرجستان

گرجستان در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعال‌تری در پروژه‌های بین‌المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.

10- تامین امنیت زیست‌محیطی گرجستان و منطقه

حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست‌محیطی در اجرای طرح‌های ملی و بین‌المللی همواره مورد توجه است.

11- تامین هویت ملی و فرهنگی  و همگرایی مدنی

حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت‌های دولت گرجستان است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آن‌ها در سازندگی کشور برای گرجستان اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می‌کند.

12- تحکیم امنیت سایبری

امنیت فضای اطلاع‌رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن‌آوری‌های اطلاعاتی، وابستگی نهادهای دولتی به این تکنولوژی‌ها افزایش می‌یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیش‌گیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می‌رسد.

13-  امنیت جمعیتی

فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آن‌ها از مهم‌ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.

14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون‌مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون‌مرزی از دیگر اولویت دولت است.

خطرات، تهدیدها و چالش‌های پیش روی گرجستان

1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق

درگیری‌های روسیه و گرجستان - برگرفته از سایت osce.usmission - قابل بازیابی از: https://osce.usmission.gov/twelve-years-since-the-full-scale-military-aggression-against-georgia-by-russia/

  گرجستان در اوایل قرن 20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود.

دراوایل دهه 90 جنبش‌های جدایی‌طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری‌های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری‌ها علاوه بر گروه‌های مسلح جدایی‌طلبان، نیروهای ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری‌ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.

روسیه در ماه اوت سال 2008  به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش‌ها و سندهای کمیسیون حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت‌های برخی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اشغال مناطقی از گرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته‌اند.

دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین‌المللی و توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و  تسخینوالی را بعنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت و نیروها و پایگاهای نظامی خود را در آن‌جا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشورهای جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم‌های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشورها را تحت فشار قرار داده است.

اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می‌کند، مهم‌ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.

نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها از سوی روسیه و تلاش‌های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می‌کند.

قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گروهای تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاک گرجستان استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه‌های تروریستی وشناسایی آن‌ها گویای این حقیقت است.

نقض حقوق بشر از سوی رژیم‌های دست نشانده روسیه و نیروهای اشغال‌گر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.  

روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می‌رساند.

2- خطر حمله مجدد  نظامی از سوی روسیه

هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق  بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه  محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می‌کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. روسیه می‌خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.

3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی

حوادث اوایل دهه 90  و در پی آن جنگ اوت 2008  موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند.  نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.

4- مناقشات منطقه قفقاز

توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرزهای گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد.  مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.

5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی

تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.

6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی

کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت گرجستان به شمار می‌رود.

7- چالش‌های انرژی

تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان  بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم  و توسعه منابع  انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.

8- خطرات سایبری

با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس گرجستان به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می‌کند. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه،  اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.

9- چالش‌های زیست‌محیطی

بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده‌سازی المپیک زمستانی  2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آن‌ها به روسیه است، جلوگیری کند.

10- چالش‌های جمعیتی

  بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با  سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان می‌باشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی گرجستان است و اینگونه  اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.

11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی

در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها  بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.

12- تخریب آثار میراث فرهنگی

گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است.

محور‌های سیاست امنیتی گرجستان

1. پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با روسیه

1.1  پایان اشغال مناطق اشغال شده

پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی گرجستان از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان می‌باشد.

دولت گرجستان در این راستا گام‌های موثر و به موقع را بر می‌دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش‌بس شده است. رئیس جمهور گرجستان تعهد کشورش را از طریق نامه‌های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا  تایید کرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر  معیار‌های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه می‌دهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آن‌ها در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.

گرجستان همچنین از پیشنهاد و طرح‌های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می‌کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی گرجستان، مشارکت فعال جامعه بین‌المللی ضروری بنظر می‌رسد. جامعه بین‌المللی باید روسیه را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازین بین‌المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو‌های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافق‌نامه آتش‌بس 12 اوت 2008  عمل نماید و نیرو‌های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین‌المللی یکی از بخش‌های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص  اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد‌های دولتی کشور‌های متحد گرجستان دارای اهمیت است.

دولت گرجستان در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو‌های روسیه و استقرار  نیرو‌های بین‌المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب می‌داند.  با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح  و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی‌سازی روابط روسیه و گرجستان می‌تواند به حل مناقشات در دیگر کشورها نیز کمک کند.

ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه گرجستان حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه‌های سال‌های 2008، 2009، 2010 و 2011  مجمع عمومی سازمان ملل،  قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه‌های سال‌های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.

گرجستان جهت خنثی‌سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات روسیه در مناطق اشغالی، توانمندی‌های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین‌المللی گسترش می‌دهد.

بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه‌های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آن‌ها باید با رعایت اصول و موازین بین‌المللی انجام بگیرد تا آن‌ها از حق بازگشت آزادانه بهره‌مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسیه جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق آبخازیا و تسخینوالی از طریق توافق‌نامه‌های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.

1.2  تنظیم روابط با روسیه

گرجستان خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با روسیه است. چنین روابطی  بدون احترام روسیه به حق حاکمیت گرجستان و بدون پایان اشغالگری میسر نمی‌باشد. در این راستا گرجستان آمادگی خود را  برای مذاکرات با روسیه اعلام می‌دارد.

گرجستان خواهان تبدیل روسیه به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش‌های دمکراسی  استوار باشد. دمکراسی سازی در روسیه و قابل پیش‌بینی بودن سیاست خارجی این کشور  تاثیر مثبتی بر امنیت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.

همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یورو آتلانتیک می‌تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز‌های روسیه را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع روسیه نیز است.

گرجستانخواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی روسیه؛ در قفقاز شمالی است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می‌داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست گرجستان مطلع شوند.

3- سیاست تعامل

گرجستان درصدد است سیاست مناسب و سازکار‌های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را  تدوین کند. دولت در این راستا سند«استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و «طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.

از طرف دیگر گرجستان خواستار ادامه همکاری با جامعه بین‌المللی برای استفاده از ظرفیت‌های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح‌های بشردوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.

4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور

گرجستان در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام می‌دهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی گرجستان، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد‌های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش‌های نظامی و غیر نظامی را فراهم می‌کند.

تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران‌ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیش‌گیری بحران و  محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد‌های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده  نهاد‌های دولتی، یکی از اولویت‌های سیاست امنیتی گرجستان است.

با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی گرجستان، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت گرجستان امکانات جدید را برای آشنایی نیرو‌های مسلح کشور با چالش‌های جدید  فراهم می‌کند و در راستای آمادگی نیرو‌های مسلح  برای حفظ تمامیت ارضی برنامه‌های مختلفی به منظور مدرنیزه‌سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو‌های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار‌های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک، انجام می‌دهد.

دولت در این راستا، دکترین‌هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور می‌باشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران‌ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد‌های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران‌ها  امری مهم و ضروری است.

سیاست دفاعی گرجستان بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت‌های لازم و سیستم کارآمد  نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور‌های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آن‌ها ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان پایبند به ارزش‌های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک را ادامه می‌دهد. لذا افزایش سازگاری نیروی‌های مسلح گرجستان با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی گرجستان می‌باشد. ضمنا گرجستان برای تحکیم  توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور‌های متحد است.

از طرف دیگر گرجستان  برای مشارکت فعال در برنامه‌های صلح ناتو تلاش می‌کند. حضور نیرو‌های نظامی گرجستان در عملیات بین‌المللی ناتو از یک سو  اهمیت گرجستان را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش می‌دهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو‌های گرجستان کمک می‌کند.

5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا

عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی و امنیتی گرجستان است. گرجستان که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا،  بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا  محسوب می‌کند، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب گرجستان همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.

5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی

عضویت در ناتو یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست خارجی گرجستان است. ناتو از نظر گرجستان یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه می‌باشد. عضویت گرجستان در ناتو می‌تواند از یک سو امنیت گرجستان را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند.  ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و افزایش توان دفاعی این کشور می‌کند.  با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008  محافل سیاسی و اجتمایی گرجستان در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت‌های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که گرجستان به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس‌های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008  نتوانست مسیر توسعه گرجستان و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو و گرجستان؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری گرجستان با ناتو تسریع شده است. گرجستان همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه گرجستان خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی می‌داند، در عملیات صلح بین‌المللی و عملیات ناتو مشارکت می‌کند.  در این راستا حضور نیرو‌های گرجی در افغانستان حائز اهمیت است.

5.2-  همگرایی با اتحادیه اروپا

همگرایی مرحله ای گرجستان با اتحادیه اروپا یکی از محور‌های توسعه سیاسی و اقتصادی گرجستان می‌باشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا  موجب تحکیم نهاد‌های دمکراتیک گرجستان و تثبیت روند همگرایی می‌کند.

گرجستان خواستار گسترش حوزه‌های همکاری و استفاده از آزادی‌های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. گرجستان سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا می‌داند. گرجستان مذاکرات در خصوص انعقاد موافقت‌نامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را  بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه می‌دهد.

گرجستان همچنین درصدد اجرای موفقیت‌آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار «مشارکت برای تحرک»  (Mobility Partnership)  است. هدف گرجستان رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.

گرجستان بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش‌های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می‌کند.

گرجستان خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسیه است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه از سوی جامعه بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این راستا گرجستان از قطعنامه  17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با روسیه استقبال می‌کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل‌گیری سیاست خارجی روسیه مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور‌های همسایه و همزیستی مسالمت‌آمیز با آن‌ها، کمک کند.

از طرف دیگر گرجستان انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجی‌گر توافقنامه آتش‌بس ماه اوت 2008 بین گرجستان و روسیه،  فدراسیون روسیه را جهت اجرای قرارداد آتش‌بس و پایبندی به موازین بین‌المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.

6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی

گرجستان با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود  به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می‌کند. گرجستان بطور سنتی روابط خوبی با کشور‌های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد و معتقد است که با رویکرد‌های مشترک می‌توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا توسعه همکاری منطقه‌ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت‌های گرجستان در حوزه دریای سیاه می‌تواند عامل گسترش همکاری باشد.

علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می‌توانند همکاری منطقه‌ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه‌های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری‌ها می‌تواند به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو‌های سیاسی بین کشور‌های منطقه کمک کند. لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور‌های منطقه را تهدید می‌کند. لذا گرجستان از حل مسالمت‌آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین‌المللی حمایت می‌کند.

گرجستان خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری می‌باشد و می‌تواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل‌گیری مناسبات پایدار تجاری گردد. روابط گرجستان با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح‌های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می‌کند. طرح خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» یکی از طرح‌های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می‌توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین‌المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو - تفلیس - قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب  نزدیک شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.

«باکو - تفلیس - جیهان»، «باکو - سوپسا» و «باکو - تفلیس - ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن  به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می‌کند. گرجستان و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح‌هایی مثل «نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا»‌ و «اگری» (Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector Project) هستند تا منابع انرژی کشور‌های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت‌های ترانزیتی گرجستان و آذربایجان به بازار‌های جهانی منتقل شود.

گرجستان در زمینه‌های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می‌کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح»‌ ناتو  به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می‌کند. گرجستان همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه‌ها دارد. گرجستان معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین گرجستان و ارمنستان می‌تواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد.

گرجستان درصدد گسترش همکاری‌های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد. گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می‌کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. گرجستان همچنین خواهان عادی‌سازی روابط ارمنستان با ترکیه  بوده و آماده است به روند عادی‌سازی روابط دو کشور کمک کند.

7- تحکیم روابط خارجی

توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت‌های دولت گرجستان است. در این راستا گرجستان همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین‌المللی توسعه می‌دهد.

7.1- ایالات متحده آمریکا

پس از استقلال گرجستان، ایالات متحده آمریکا  همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد‌های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی گرجستان با نهاد‌های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است. گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا می‌باشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری‌های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه‌های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد.

گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری می‌داند و درصدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان از طریق کمک‌های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری‌ها است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان  برای دولت تفلیس اهمیت ویژه‌ای دارد. گرجستان توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری می‌داند و در صدد جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه‌های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک‌های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک‌ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا  برای اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه نهاد‌های دمکراتیک اهمیت ویژه‌ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می‌کند.

توان دفاعی گرجستان  از طریق کمک‌های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری است. گرجستان حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف‌های پیشنهادی آمریکا ادامه می‌دهد. نیرو‌های نظامی گرجستان که در چارچوب برنامه‌های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده‌اند در عملیات بین‌المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در افغانستان شرکت می‌کنند. گرجستان و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته‌ای نیز همکاری می‌کنند.

7.2 - اوکراین

گرجستان در صدد استفاده از فرصت‌های همکاری استراتژیک با اوکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح‌طلب می‌تواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.

گرجستان و اوکراین در زمینه‌های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین‌المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. گرجستان همچنین خواستار توسعه همکاری با اوکراین در روند همگرایی با نهاد‌های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

7.3 - ترکیه

ترکیه شریک منطقه‌ای گرجستان است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت گرجستان و تلاش این کشور برای توسعه نهاد‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می‌کند. ضمنا ترکیه بزرگ‌ترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان می‌باشد و رژیم‌های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری‌های اقتصادی و اجرای موفقیت‌آمیز طرح‌های انرژی و حمل و نقل  اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد.  گرجستان و ترکیه در چارچوب طرح‌های خط لوله باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس-ارزروم همکاری می‌کنند و حضور فعالی در اجرای طرح‌های مثل «باماکو»، «جریان سفید»‌، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه‌آهن باکو- تفلیس- قارص»  دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو  یکی از مهم‌ترین شرکای نظامی گرجستان است. در این راستا گرجستان خواهان توسعه همکاری‌های نظامی و امنیتی با ترکیه است. همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور می‌باشد.

7.4  - همکاری با دیگر کشور‌های جهان

گرجستان  جهت استفاده از تجربیات کشور‌های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آن‌ها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشورها همکاری می‌کند.گرجستان در صدد توسعه همکاری با کشور‌های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشورها از تمامیت ارضی گرجستان و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه‌ای است. گرجستان از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشورها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می‌کند.

گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا، توسعه همکاری به ویژه همکاری‌های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور‌های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت دارد. تلاش فدراسیون روسیه برای تغییر مرز‌های بین‌المللی چالش بزرگی برای همسایگان روسیه است.

گرجستان توسعه روابط و همکاری با چین، ژاپن، کره جنوبی، کشور‌های خلیج فارس، هند، کانادا، برزیل،  استرالیا، اسراییل، کشور‌های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه‌گذاری و کسب حمایت بین‌المللی، ضروری و مهم می‌داند.

در راستای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد گرجستان و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور‌های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با آن‌ها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی گرجستان توجه ویژه‌ای داشت.

7.5 - همکاری با سازمان‌های بین‌المللی

همکاری با سازمان‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی گرجستان است.

7.5.1 - سازمان ملل

گرجستان معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال‌تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران‌های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. گرجستان تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار‌های روسیه بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می‌کند و معتقد است که این موضوع می‌تواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.

7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا

سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم‌ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا می‌باشد. این سازمان باید نقش ویژه‌ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.

گرجستان همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. گرجستان معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا می‌تواند به توسعه امنیت کشور‌های عضو کمک نماید.

روسیه برای جلوگیری از مشارکت سازمان‌های بین‌المللی در روند حل مناقشات گرجستان  از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛  با این‌حال تلاش گرجستان برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی گرجستان ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت‌آمیز روند تحکیم نهاد‌های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه‌ای دارد.

7.5.3 - شورای اروپا

همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت‌ها برای  استقرار موازین و ارزش‌های اروپایی در گرجستان است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش‌های اروپایی، زمینه تبدیل گرجستان به یک کشور دمکراتیک فراهم می‌باشد. گرجستان در صدد اجرای توصیه‌های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.

8- مبارزه با تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی

هدف سیاست ضد تروریستی گرجستان، تامین امنیت شهروندان و نهاد‌های این کشور است. گرجستان عضو کنوانسیون‌های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری‌های خود را گسترش می‌دهد. گرجستان برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد‌های ضد تروریستی از جمله؛ یگان‌های ویژه نیرو‌های مسلح و انتظامی کشور را توسعه  می‌دهد. گرجستان جهت جلوگیری از استفاده گروه‌های تروریستی از خاک گرجستان، حراست از مرزها  و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور‌های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می‌کند.

مناطق اشغالی گرجستان اکنون  به منشاء تهدید‌های تروریستی تبدیل شده اند. در سال‌های اخیر  عملیات تروریستی در گرجستان  از مناطق اشغالی و توسط عوامل روسیه برنامه ریزی و اجرا می‌شد. برای خنثی‌سازی این خطر لازم است که جامعه بین‌المللی فشار‌های خود را بر روسیه افزایش دهد تا روسیه در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.

گرجستان با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی و کشور‌های جهان همکاری می‌کند تا از استفاده از خاک گرجستان برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. گرجستان در راستای عدم گسترش مواد هسته‌ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.

گرجستان با شرکت در عملیات بین‌المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین‌المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور‌های جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.

9- سیاست امنیت اقتصادی

سیاست اقتصادی گرجستان مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت‌پذیری اقتصاد و مردم است. تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حداقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه‌های عمومی، کاهش بدهی‌های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم‌ترین اولویت‌های سیاست امنیت اقتصادی گرجستان محسوب می‌کند.

توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور‌های منطقه از محور‌های سیاست اقتصادی و امنیتی کشور می‌باشد. توسعه همکاری‌های اقتصادی و روابط مرزی می‌تواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. گرجستان در این راستا آماده همکاری با کشور‌های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، اوکراین، قزاقستان، کشور‌های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و  دیگر کشور‌های آسیای مرکزی و شرقی، است.

گرجستان توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل کشور، افزایش بهره‌برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم‌های حمل و نقل بین‌المللی را ضروری می‌داند. سیاست اقتصادی گرجستان عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت‌ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می‌کند.

گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال‌زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی گرجستان است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت‌پذیر ضروری بنظر می‌رسد. ضمنا کمک به آماده‌سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می‌کند، موجب افزایش رقابت‌پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.

10- سیاست امنیت انرژی

دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه‌گذاری، تقویت همکاری‌های بین‌المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت‌های انرژی کشور را ضروری می‌داند.  ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح‌های منطقه‌ای و بین‌المللی  تاکید می‌کند. در این راستا دولت گرجستان در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح‌های جدید از جمله طرح‌های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق گرجستان است. گرجستان بخشی از کوریدور‌های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر‌های متنوع، به خوبی آگاه است. بنادر گرجستان، خط لوله باکو- سوپسا، باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس- ارزروم از جمله پروژه‌های مهم فعال بوده و گرجستان درصدد اجرای موثراین پروژه‌ها است.

توسعه زیرساخت‌های انرژی و افزایش بهره‌برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت‌های سیاست امنیت انرژی گرجستان می‌باشد. گرجستان همچنین همکاری خود را با سرمایه‌گذاران خارجی جهت بهره‌برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه می‌دهد. با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه‌های برقی  و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می‌کند، لذا گرجستان در صدد تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.

11- سیاست آموزشی

تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم‌ترین اولویت دولت گرجستان است. اصلاحات همه‌گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه‌ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می‌کند. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می‌کند. نظام آموزشی گرجستان برای شهروندان این کشور باید فرصت‌های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند. یکی از بخش‌های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه‌های آموزش زبان‌های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است. یکی دیگر از اولویت‌های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه‌ای می‌باشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه‌ای را دو چندان می‌سازد. توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی در گرجستان یکی از پیش شرط‌های توسعه ظرفیت‌های علمی و توسعه اقتصاد کشور می‌باشد. ضمنا گسترش همکاری‌های بین‌المللی در بخش‌های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می‌رسد.

11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی

کمک به فقرزدایی، افزایش سطح زندگی و شکل‌گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی گرجستان است. دولت جهت  تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال‌زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید. محور‌های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیش‌گیری و مدیریت امراض مسری، پیش‌گیری و درمان بیماری‌های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه‌ها و بیماری‌های همه‌گیر جهت جلوگیری از عفونت‌های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم‌های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای  قشر زیر خط فقر.

12- سیاست امنیت سایبری

گرجستان در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا  با استفاده آن خنثی‌سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و  بازسازی سریع زیرساخت‌ها  امکان‌پذیر شوند. گرجستان با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم‌های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساخت‌های لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی‌های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات  فراهم می‌کند. گرجستان در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور‌های متحد و استفاده از تجربیات آن‌ها است.

13- سیاست امنیت زیست‌محیطی

هدف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیش‌گیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی  یا فعالیت انسان، می‌باشد.  در این خصوص توجه ویژه‌ای به پیش‌گیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می‌کند. انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیش‌گیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیش‌گیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق گرجستان از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست‌محیطی گرجستان است.

با توجه به لزوم همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی برای تامین امنیت زیست‌محیطی، گرجستان خواستار مشارکت فعال جامعه بین‌المللی  برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی روسیه، است. دولت گرجستان با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین‌المللی روسیه را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا به روسیه برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست‌محیطی برای گرجستان و منطقه است، جلوگیری نماید. گرجستان در زمینه  امنیت زیست‌محیطی با  کشور‌های منطقه  همکاری می‌کند. همکاری گرجستان با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌تواند  به تحکیم امنیت زیست‌محیطی منطقه کمک کند.

14- حفظ میراث فرهنگی

گرجستان از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، می‌باشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر گرجستان و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می‌رسد. گرجستان همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برون‌مرزی خود با کشور‌هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش‌های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه‌های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد. آثار تاریخی و فرهنگی گرجستان که در مناطق تحت اشغال روسیه واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می‌گیرند. لذا جامعه بین‌المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با  یونسکو، مرکز بین‌المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی‌های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین‌المللی اثار و مکان‌های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه‌ای است.

15- سیاست جمعیتی

گرجستان جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه‌های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می‌کند. دولت گرجستان در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع گرجستان مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برون‌مرزی  تقویت کرده از اقدامات و تلاش‌های آن‌ها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می‌کند. گرجستان نگران سیاست فدراسیون روسیه جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی آبخازیا و اسکان روسی تبارها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد کرد تا  از این اقدامات روسیه جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی‌ها کمک کند.

16- سیاست همگرایی مدنی

دولت گرجستان به روند همگرایی و مشارکت  اقلیت قومی در جامعه کمک می‌کند.  دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت می‌دهد. این سیاست در «نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است. دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می‌کند تا از این طریق حقوق و ازادی‌های آن‌ها تامین گردد. گرجستان همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، می‌باشد.

17-سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی

حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت گرجستان است. دولت در این راستا  به راه اندازی دوره‌های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی، مدارس عمومی گرجی، گروه‌های فولکلوریک و گروه‌های هنری کمک می‌کند. گرجستان همچنین تلاش می‌کند تا هموطنان مقیم کشور‌های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه‌های مشترک اجرا نمایند.

نمادهای ملی گرجستان سرود ملی

شعار ملی گرجستان

ძალა ერთობაშია

به معنی:

«قدرت در همبستگی است»

سرود ملی گرجستان «آزادی» نام دارد. آزادی به زبان گرجی «تاویسوپلــِبا» تلفظ می‌کند.

ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان:

نشان من، میهن من است

جایگاه نگهدارنده این نشان، سراسر جهان است

کوهستان‌ها و دره‌های درخشان را

با خداوندگار، سهیم‌ هستیم

امروز، آزادی ما

برای شکوه آینده، نغمه می‌سراید

ستاره سحر برمی‌آید

و در میان دو دریا، می‌درخشد

پس ستوده باد آزادی

این آزادی ستوده باد!

نام شاعر: «داوید ماگرادزه»

آهنگ‌سازان: «زاخاری پالیاشویلی»  و «لوسب کچاکمادزه»

تاریخ تصویب:  2004

تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان

دوران‌ قرون وسطی

بر اساس نوشته‌های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانون‌گزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون‌نویسی‌ و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.

نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان (که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بین سال‌های 1005 تا 1028میلادی /395 تا 419 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصردین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه‌ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد. در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیک‌تر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده‌ای داشت.

در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت. می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می‌شد. بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.

دوره سلطه روسیه تزاری

اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آن‌ها کرد. در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت‌شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌ در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوری‌خواه گردید.

دوره بازسازی استقلال گرجستان

گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.

دوره شوروی

قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را  به صورت ظاهری تایید می‌کرد.

قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز

13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد. 30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.

دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین‌المللی را از دست داد.

سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی استالین)

در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.

چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان (قانون اساسی برژنف)

در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.

دوره معاصر استقلال گرجستان

قانون اساسی دوره انتقالی

28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی‌گرا با رهبری «زویاد گامساخوردیا» پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.

اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ  21 فوریه سال 1921 میلادی

در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی‌شده و غیر قابل کاربرد بود.

قانون اساسی مختصر

در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.

اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی

در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد.

ساختار قانون اساسی جدید گرجستان

قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های 1995 تا 2012میلادی / 1374 تا 1391 هجری شمسی، شاهد 31 اصلاحیه شد.

در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده‌اند. در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.

قسمت اصلی قانون اساسی

قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر می‌باشد:

بخش نخست: موازین عمومی

مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین‌المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی‌های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.

بخش دوم: تابعیت گرجستان و حقوق بشر

مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.

بخش سوم: مجلس گرجستان

مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.

بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان

مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.

بخش چهار 1: دولت گرجستان

مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش پنجم: قوه قضایی

مطالب عمده این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش ششم: امور دارایی و نظارت دولتی

مطالب عمده: نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.

بخش هفتم: امور دفاع کشور

مطالب عمده: انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان می‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین‌المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.

بخش هفت 1: حکومت محلی

مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.

بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی

مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود.

نیز نگاه کنید به

گرجستان؛ سیاست و حکومت گرجستان؛