ادیان در زیمبابوه
جایگاه و نقش دین در جامعه وسیاست
طبق ماده 60 قانون اساسی زیمبابوه،داشتن هر مذهب و اعتقادی در بیان و عمل و در خلوت و جمع برای هر فردی آزاد بوده هیچ کس حق ندارد دیگری را به تغییر و پیروی از دستورات دین دیگر وادار سازد.
در قانون اساسی زیمبابوه بر دین خاصی تاکید نشده و تنها از آزادی هر گونه عقیده، دین و اندیشه سخن رفته است .در زمان تصویب قانون اساسی جدید،سران نهادهای مسیحی زیمبابوه تلاش کردند مسیحیت را به عنوان مذهب رسمی کشور رسمیت بخشنداما موفق نشدند.
حضور اکثریت مسیحی و نقش و تأثیر آن در ارکان حکومتی تا زمان استقلال سیاسی کاملاً مشهود بود.دو فرقه کاتولیک و پروتستان همواره هم زیستی مسالمت آمیز در این کشور داشتند اما با توجه به نقش مسیحیت کاتولیک در مبارزات آزادی بخش،فرقه کاتولیک پس از استقلال هم چنان روابط تنگاتنگ خود با قدرت سیاسی را ادامه داد.پس از استقلال،رویارویی مسیحیت کاتولیک و حکومت به دلیل انتقادات آنان به قدرت حاکم افزایش یافته به تدریج قدرت سیاسی بر کلیسای کاتولیک برتری پیدا کرد و این امر باعث ایجاد روابط نزدیک دیگر فرق مسیحی با حزب حاکم شد.کلیسای پنتاکستال در میان دیگر فرق مسیحی توانست نقش مهم تری را در جریان تحولات سیاسی معاصر کشور و حتی ائتلاف حزب حاکم و حزب مخالف طی دهه گذشته ایفا نماید.تلاش برای وحدت سیاسی در کشور و محکوم نمودن سیاست های تفرقه افکنانه غرب بیش از پیش توانست کلیسای پنتاکستال و سیاست های دینی آن را با قدرت حاکمه هم سو کند.
مسيحيت
در منابع مختلف،میسیونرهای تبشیری اولین منادیان مسیحیت در زیمبابوه معرفی شده اند.
میسیونرهای کلیسای کاتولیک رم نخستین مبلغان مسیحی در این سرزمین بوده و مردم قبیله شونا اولین گروه بومیان بودند که در دوران سلطنت پادشاهی "مونوموتاپا" تحت تبلیغات کشیشان پرتغالی قرار گرفتند.پس از ساختن مراکز کلیسایی متعدد توسط میسیونرهای پرتغالی و بعد از شکست سیاسی و خروج استعمار پرتغال از این کشور،زیمبابوه تا قرن نوزدهم شاهد ورود و فعالیت میسیونرهای پروتستان در دوران استعمار بریتانیا بود.
بریتانیا در کنار استعمار سیاسی به استثمار فرهنگی بومیان پرداخت و با استحاله فرهنگی،آنان را از اعتقادات سنتی و باورهای دینی خود دور کرده مسیحیت غربی و ارزش های آن را وارد کشور کرد. با تأسیس انجمن میسیونری لندن در سال 1799 توسط "رابرت موفات" و همسرش در زیمبابوه،روابط گرم و دوستانه بین هیئت تبشیری و قبیله اندبله ایجاد شد.
همراهی گروه های تبلیغی با استعمارگران و اهداف استعماری آنان انکار ناپذیر است.تبعیض نژادی در مراکز مختلف و جدا سازی سفید پوستان از سیاهان بومی زیمبابوه،هدف مشترک کشیشان مسیحی و اربابان استعماری بریتانیا بود.
رودز،به عنوان استعمارگری مسیحی دراین کشور موجب گسترش مراکز کلیسایی مسیحیت شد.سال های 1896و1897 ایام احیای قدرت دو قبیله شونا و اندبله بود. هم زمان با احیای مجدد این دو قبیله میسیونرهای مسیحی نیز فعالیت خود را در این کشور افزایش دادند.اما تغییر کیش بومیان به مسیحیت کار دشواری بود.میسیونرها برای رفع این مشکل و جلوگیری از رویگردانی تازه مسیحیان بومی بر آن شدند تا به ظاهر به فرهنگ و هنجارهای سیاهان توجه کرده آنها را محترم شمارند. ساخت مدارس و ایجاد امکانی برای آموزش کودکان بومی توسط مراکز تبلیغی مسیحی در واقع روش جدیدی در مسیر گسترش اهداف استعماری و تبلیغ و توسعه مسیحیت به شدت دنبال می شد.
روش های تبلیغی مسیحیت
1-آموزش2-رسانه های گروهی3- تأسیس مراکز درمانی و بنیادهای خیریه4- فعالیت های سیاسی و اجتماعی به نفع سیاه پوستان.
1-آموزش:
با توجه به علاقمندی مردم زيمبابوه به امر آموزش و تحصیل، سرمايه گذاری آموزشی يكي از مهم ترين راهكارهای تبليغی مسيحيت در اين كشور بود.در سال 1895 تعدادي از ميسيونرهای وابسته به "انجمن ميسيونرهای انگليس" ، اولين مدرسه را در منطقه " اينياثی" [1] در نزديكی شهر بولاوايوی امروزی تأسيس کردند.به دنبال آن، مدارس ديگری در اين كشور توسط آنان تأسیس شدند.هدف اصلی اين مدارس آموزش مذهب مسیحیت بود و این هدف در مدارسی كه توسط دولت در دوران استعمار تأسيس شده بود نیز دنبال می شد و علی رغم تظاهر به محترم شمردن باورهای سنتی مردم،در مدارس این مذاهب سنتی به عنوان جلوه های شرك، بی تمدنی و جهل معرفی می شد.
پس از فروپاشی حکومت سفید پوستان و روی کار آمدن سیاهان در این کشور،آموزش مسیحیت در مدارس ابتدايی و متوسطه هم چنان ادامه یافت.با تلاش شورای عالی مسيحيت زيمبابوه،دپارتمان آموزش مذهب در سال 1988 در وزارت آموزش عالی کشور تأسيس شد.اين دپارتمان در ابتدا طرحی را تصويب کرد كه مطابق آن كليه دانش آموزان در سطح " o level"[2]،می بايست امتحانات درس مطالعات مذهبی را نيز می گذراندند. با توجه به تبليغات گسترده در آموزش مذهب مسيحيت و نوع و کیفیت سيلابس های درسی كه توسط مؤسسات آموزشی به صورت اجباری برای دانش آموزان ارائه می شود، نسل جوان با اصول و اعتقادات مسيحي آشنا و تربیت شده فرهنگ و سنت آنها تحت تأثیر مستقیم و کامل مسیحیت قرار می گیرد.
2- رسانه های گروهی
رسانه های ارتباط جمعی از جمله ابزارهای بسيار نيرومند اشاعه مسيحيت در جنوب آفريقا و به ويژه زيمبابوه بوده و می باشد.امروزه بيشتر مناطق كشور تحت نفوذ رسانه ها بوده و در روزهای يكشنبه حداقل 40 درصد برنامه های راديو و تلويزيون به تبليغ مسيحيت اختصاص دارد.تهیه برنامه های تبليغی از سوی آمريكا و اروپا انجام و به صورت مجانی جهت پخش در اختيار رادیو و تلويزيون زيمبابوه قرار می گيرد.هرشب در پايان برنامه هاي تلويزيون،پنج دقيقه به پخش پيام تبلیغی مسيحيت اختصاص دارد.
3- مراكز درمانی و بنيادهای خيريه
بيش از دو سوم بيمارستان ها، كلينيك ها و مراكز درمانی زيمبابوه توسط مسيحيت احداث شده است.شرایط نابسامان اقتصادی واجتماعی در کشوری که بیشتر مردم آن فقیر هستند،عامل بسیار مهمی است تا دولت از خدمات درمانی و خیریه سازمان های مسیحی حمایت کند.شورای مسیحیت زیمبابوه در سال 1979 اقدام به تأسیس یک مؤسسه رفاهی[3] نمود که فعالیت اصلی آن بر اعطای بورس تحصیلی و تأمین هزینه تحصیلی نوجوانان و جوانان فقیر متمرکز می باشد.
4- فعالیت های سیاسی و اجتماعی
الف-تلاش برای حفظ منافع سیاه پوستان در رابطه با اصلاحات قانون زمین در مقابل سفید پوستان و مقاومت در برابر نقض حقوق بشر
ب- مخالفت با طرح یان اسمیت در سال 1971 در خصوص برقراری روابط رودزیا و بریتانیا جهت اسکان انگلیسی ها در این کشور و پیروزی در این هدف
ج- فعالیت های مهم سیاسی در راه مبارزات آزادی خواهی بر علیه استعمار در سال های 1976 تا 1980( طالبی بیدهندی، همان ماخذ، صص 21-14).
کلیساهای زیمبابوه
هرچند اکثریت جمعیت زیمبابوه مسیحی می باشند اما منابع آمار دقیق و قابل اعتمادی از آن ها ارائه نمی دهند.
-کلیساهای غیر بومی
مهم ترین کلیساهای غیر بومی زیمبابوه عبارتنداز:
1-کلیسای انگلیکن
آغاز دوره فعالیت تبلیغی این کلیسا از دهه 1860 و آغاز رسمی فعالیت کلیسایی انگلیکن از سال 1890 و بعد از تسلط سفید پوستان بر منطقه ماشونالند زیمبابوه بوده است .
2-کلیسای آپوستولیک
این کلیسا فعالیت خود رااز سال 1983 تا کنون به طور مستقل ادامه داده است.
3- کلیسای کاتولیک با پیروانی حدود 1145000 نفر[4]
4- کلیسای انجیل خدا
این کلیسا در سال 1910 کار خود را در آفریقای جنوبی آغاز و از سال 1948 فعالیت خود را در زیمبابوه ادامه داد.
5-کلیسای متدیست متحد[5]
شعبه ای از کلیسای متدیست بریتانیا می باشد."مائی چازا" سر اسقف این کلیسا از 1948 تا 1960 فعالیت تبلیغی داشت و پس از مرگش ،فعالیت رسمی مرکز وی با نام شهر خدا تعطیل شد و به عنوان حرکتی دینی اما منفصل از کلیسای متدیست ادامه یافت.از ویژگی های این کلیسا اعتقاد به درمان روحانی بود.
6- کلیسای روز هفتم ظهور مجدد مسیح(ع)
فعالیت رسمی آن در زیمبابوه از سال 1894 آغاز شد.
7- کلیسای متحد مسیح
در سال 1957 توسط مبلغین آمریکایی در این کشور ایجاد و فعالیت تبلیغی خود را آغاز نمود.هدف مهم این کلیسا تبلیغ نظم نوین اجتماعی از طریق آموزش های خاص است.
8- کلیسای بهشت
فعالیت آن از سال 1923 آغاز شد و تا سال 1981 تغییرات مهمی در روش های تبلیغی خود به وجود آورد.
9- کلیسای مجمع خداوند
از سال 1960 دراین کشور به طور مستقل فعالیت تبلیغی دارد.
به غیر از کلیساهای فوق، مراکز کلیسایی دیگری چون:لوترین،پروتستان،شاهدان یهوه،باپتیست،پنتاکستال، ارتدکس یونان و ... در این کشور فعالیت می کنند و از سوی آمریکا و اروپا حمایت می شوند.)عرب احمدی،198:1382(
-کلیساهای بومی
تعداد كليساهای بومی در كشورهای آفريقای زير صحرا به طور معمول بين 10 تا 20 درصد نسبت به كل جمعيت در تغيير بوده هر يك باورها واعتقادات يك يا چند قبيله آفريقایی را در بر می گیرد.
استعمار غرب به عنوان عامل بیرونی و برخی عوامل درونی چون تغييرات سياسي،اجتماعی و اقتصادی،تعارض برخی آموزه های مسیحی غربی با باورهای سنتی،گسترش جنبش های آزادی بخش و مبارزات استقلال خواهی و نیز جنگ های داخلی میان قبایل بسياری از مسیحیان به ویژه جوانان را بر آن داشت تا با ايجاد تحول در اعتقادات خود،اقدام به تأسیس کلیساهای بومی مستقل آفریقایی نمایند.آمیختگی اعتقادات دینی بومیان با تعالیم مسیحیت باعث ایجاد فرقه های مختلفی از مسیحیت در فضای فرهنگی زیمبابوه شده است.امروزه بیش از 130 گروه مختلف با آداب و رسوم متنوع، کلیساهای بومی زیمبابوه را تشکیل می دهند.
(محمدتقی امینی،12:1377(
تغييرات اعتقادی در بعضی از كليساها منجر به ایجاد خدشه و تحریف در زمينه اعتقادات اساسی دینی شد به گونه ای که برخي از آنها با دور شدن از اعتقادات اصلی مسيحيت ، باورهای آميخته به جادوگری و آئين های اديان بومی را وارد مسیحیت خود كردند.در باورهای جديد برخی احكام مانند مجوز چند همسري،ازدواج كودكان و نيز معدود تحريم ها از قبيل مصرف دخانيات و شرب خمر از تغییراتی بود که وارد احکام مسیحیت این کلیساها شد. ((www.thestandard.co.zw/2014/07/07/churches-zimbabwe-christian.
دهه 1930 آغاز فعالیت کلیساهای بومی در این کشور و دهه 1950 دوران رشد فعالیت های آنها بود.بعدها همکاری برخی کلیساها و فرقه های مسیحی با دولت نژادپرست رودزیا،مسیحیان بومی را بر آن داشت تا "سازمان کلیساهای مستقل آفریقایی" را در سال 1972 ایجاد کنند.این سازمان شامل 12 کلیسای بومی بود و گروه های بسیاری از مردم زیمبابوه از این کلیساها پیروی می کردند.)طالبی بیدهندی،2:1376(
مهم ترین کلیساهای بومی زیمبابوه عبارتنداز:کلیساهای اصلاح طلب،آفریقایی انگلیکن،اوانجلیک،برترن کرایست،اسقفی متدیست،رسولان جنوب آفریقا،ارتدوکس،جان مارانگ،متدیست،اپوستولیک،عیسوی،پیروان نبوت،و...(همان،26 (
مسیحیان 84 درصد از کل جمعیت کشور این کشور را تشکیل می دهند و اکثر آنان از پیروان و هواداران مسيحيت (كليسای) بومي هستند.
-كليسای پنتاكستال و ویژگی های آن
كليساهای پنتاكستال در زيمبابوه "كليساهای آفريقايی واگرا يا منشعب" نيز ناميده شده اند.در اين كليسا تأكيد بسياری بر روح و معنويت كليسايی به ويژه پيشگويی،مباحثه،شفا،دعا و سحر مي شود.در زیمبابوه سه مدل مختلف از كليسای پنتاكستال فعاليت دارند:
كليساهای كلاسيك (مدرن) ، كاريزماتيك و كليساهای تازه كار آفريقايی تحت لوای پنتاكستال گرايی.
" دیوید ماکسول" اظهار می کند بزرگ ترین کلیسای پنتاکستال زیمبابوه به نام "زااوگا"[6] از فرهنگ آفریقای جنوبی نشأت گرفته است.(تحولات مذهبی یهود ومسیحیت در آغاز هزاره سوم،46:1392)
ویژگی های عمده کلیسای پنتاکستال در زیمبابوه شامل:
خودكفايی ملی و بين المللی، ارتباط با مراكز شهری، تبليغ انجيل با هدف خوشبختی، مدرنيسم و معنويت باوری می باشد.
كليساهای پنتاكستال شباهت های زیادی با كليساهای پنتاكستال آمريكای شمالی داشته متأثر از آنها می باشند.این کلیسا رشد سريعی در زيمبابوه داشت و در حال حاضر حداقل 20 درصد از جمعيت مسيحيان کشور از این کلیسا پیروی می کنند.[7]
اسلام و مسلمانان
ورود دین اسلام به زیمبابوه هم زمان با تأسیس برخی سلسله های پادشاهی در منطقه سواحل شرق آفریقا در قرن چهارم هجری بوده است.طی این دوران، تجار مسلمان که بیشتر از هند و مناطق هم جوار مهاجرت کرده بودند،داد و ستد و تجارت را به داخل مناطق شرق و از آنجا به سمت جنوب آفریقا و منطقه امروزی زیمبابوه گسترش دادند.حضور بازرگانان مسلمان هندی در منطقه زیمبابوه امروز،با تعاملات فرهنگی و دینی با دیگر مهاجران مسلمان از منطقه خاورمیانه، شمال و غرب آفریقا توأم بود. FATIMA ZAHRA (A.S) WOMEN’S ORGANISATION.2015))
از نقطه نظر زبانی، گروه های زبانی آفریقایی سواحیلی و شونا نقش مهمی در تقویت حضور اسلام در زیمبابوه داشتند.بخشی از این گروه های زبانی در حدود قرن پانزدهم میلادی از سواحل شرق آفریقا به این کشور مهاجرت و دراطراف منطقه صخره ای " زیمبابوه بزرگ" مستقر شدند.بومیان این سرزمین به ویژه مردم قبیله "وارمبا" به تدریج به دین اسلام گرویدند.مشابهت ها و قرابت های زیادی بین آداب و رسوم اسلامی و اعتقادات فرهنگی بومی در میان مسلمانان زیمبابوه دیده می شود.
تا دهه 1960 بیشتر مسلمانان زیمبابوه مهاجرینی از کشورهای مالاوی،هند،سومالی و موزامبیک بودند.(مهاجرت مسلمانان مالاوی به این کشور در سطح بسیار گسترده ای صورت گرفت) امروزه بیشتر مسلمانان این کشور را گروه های مهاجر آسیایی(هند و پاکستان)،آفریقایی ( مالاوی و موزامبیک) و شمال آفریقا و خاورمیانه تشکیل می دهد.
فقر مسلمانان بومی مشکلات بسیاری از جمله کم سوادی ، ناآگاهی و عدم امکان دسترسی به آموزش های آکادمیک و اسلامی را تشدید کرده است. فقدان آموزش های اسلامی از مهم ترین چالش های پیش روی اقلیت مسلمان این کشور بوده و می باشد.این نیاز باعث تأسیس سازمان رسمی "مجلس العلمای زیمبابوه" در دهه 1970 با کمک و حمایت عربستان شد و در سال 1977 "مرکز دارالعلم" از طرف این سازمان و با حمایت مالی بانک توسعه اسلامی جده جهت ارایه آموزش های اسلامی به جوانان مسلمان ایجاد شد.
مسلمانان زیمبابوه پس از آفریقای جنوبی بهترین شرایط را در میان کشورهای واقع در جنوب آفریقا دارند. بعد از دهه 1980 ، سازمان های اسلامی زیمبابوه توسعه یافته هم اکنون سازمان هایی چون : مجلس العلما،شورای عالی اموراسلامی،سازمان جوانان مسلمان، سازمان زنان مسلمان حضرت زهرا(س)، مرکز اسلامی موتاره،مجتمع امام خمینی(ره) کادوما،آژانس مسلمانان آفریقا ، صندوق خیریه زکات و... در این کشور فعالیت دارند.علی رغم علاقمندی مسلمانان به گسترش دین اسلام ، مشکلات فراوان اقتصادی آنها را از پیشرفت باز داشته است.(همان)
- شیعیان
شیعیان در زیمبابوه به دو گروه بومی و غیر بومی تقسیم می شوند.جمعیت شیعیان بومی در این کشور بسیار محدود بوده و حضور قابل توجهی در جامعه مسلمان این کشور ندارند.
شیعیان بومی را عمدتاً گروهی از جوانان در شهرهای حراره, کادوما, بولاوایو تشکیل می دهند.به نظر می رسد جمعیت شیعیان بومی در حدود 1000 نفر باشد.
حضور آشکار و علنی شیعیان در زیمبابوه هم زمان با تأسیس مرکز اسلامی امام خمینی(ره) توسط شیخ جولا در سال 1987 در این کشور آغاز شد.
شیعیان غیر بومی این کشور را به دو گروه مهاجران هندی و لبنانی می توان تقسیم کرد:
1-شیعیان مهاجر هندی ( خوجه ):
دولت بریتانیا براساس سیاست های استعماری خود همیشه از نیروی کار مردم مستعمرات مختلف خود به ویژه هند در سایر مستعمرات استفاده می کرد.با استقرار استعمار بریتانیا در زیمبابوه گروهی از مردم هند به عنوان سرباز و یا کارگر به این کشور آورده شدند.اقامت آن ها در زیمبابوه سبب مهاجرت اقوام و بستگانشان و نیز گروه های دیگری از مردم هند به این کشور شد.گروهی از مسلمانان سنی و شیعه ی هندی نیز در این مهاجرت ها وارد زیمبابوه شدند.هندی ها در دوران استعمار و پس از استقلال هم چنان دراین کشور باقی ماندند . هم اکنون نیز تعداد زیادی هندی تبار با ادیان و مذاهب مختلف دراین کشور زندگی می کنند.
شیعیان خوجه هندی سال ها به صورت غیر علنی و در حالت تقیه در این کشور به سر می بردند. (همان)
2-شیعیان لبنانی
اکثریت شیعیان غیر بومی را لبنانی ها تشکل می دهند که غالباً در زمینه امور تجاری فعالیت دارند.جمعیت شیعیان لبنانی در حدود 150 نفر بوده معمولاً در امور خیریه فعال هستند.
- مساجد
در همه ی ادیان مؤسسات وابسته به آنان می کوشند اعتقادات، فرهنگ، آداب، رسوم و هویت های دینی پیروان خود را حفظ نمایند.مسلمانان زیمبابوه نیز از اواخر دهه ی چهل با ساخت مساجدی فعالیت های فرهنگی و دینی خود را شروع کردند.
محور فعالیت آنان در زیمبابوه، آموزش تعلیمات دینی به مسلمانان به ویژه جوانان در مساجد و مدارس بوده هم اکنون نیز این مؤسسات فرهنگی - اسلامی با رهبری و کمک علما، تجار و جوانان مسلمان، فعالیت خود را ادامه می دهند.
در شهرهای بزرگ زیمبابوه مسجد جامعی برای برپایی نماز جمعه بنا شده که در آن ها مانند سایر مساجد علوم قرآنی، احکام، احادیث و عقاید اسلامی آموزش داده می شود.
در حراره 18 مسجد،در بولاوایو 8 مسجد و نیز بیش از چهل مسجد در شهرهای دیگر مانند کوئه کوئه،مگونیگور،موتاره،کادوما و روستاها وجود دارد که توسط مسلمانان برای اجتماعات دینی و اقامه ی نماز ساخته شده است.
اولین مسجدی که در زیمبابوه بنا شده مسجد "حراره" است و این مسجد هر روز پذیرای هزاران نمازگزار می باشد.
مدارسی که در کنار این مساجد ساخته شده اند توسط علما و استادان مسلمان هندی و پاکستانی که برای تبلیغ به زیمبابوه آمده اند، اداره می شود. شمار اندکی از آفریقایی ها نیز متولی و رئیس هیأت امنای مساجد هستند و مساجد کوچکی که توسط مالزیایی ها ساخته شده توسط خودشان اداره می شود.
مشکل اساسی پیش روی این مساجد عدم تأثیر گذاری مناسب علما و استادان مدعو می باشد.مهم ترین دلایل آن عبارتنداز:
1-عدم شناخت کافی و جامع از مردم و فرهنگ منطقه ی جنوب آفریقا و مسلمانان آفریقایی به ویژه زیمبابوه
2-عدم آشنایی با علوم جدید و آکادمیک و ناآگاهی نسبت به مسایل اجتماعی منطقه
3- تفاوت های عمیق فرهنگ شبه قاره با فرهنگ پیچیده زیمبابوه
1- مسجد ریجیویو
مسلمانان هندی به دلیل برخورداری از امکانات اقتصادی بسیار قوی توانسته اند مراکز ، مساجد و مدارس بسیاری راتأسیس نمایند.بزرگترین مسجد کشور با گنجایش دو هزار نماز گزار در منطقه "ریجیویو"ی حراره، متعلق به مسلمانان هندی بوده و خدمات بسیاری از جمله فعالیت های فرهنگی –اسلامی برای آموزش دینی کودکان و نوجوانان مسلمان ارائه می کند. برگزاری نماز جمعه با شرکت جمعیتی بالغ بر هشتصد تا هزار نفر که اکثراً مهاجرین هندی و پاکستانی هستند،از فعالیت های این مسجد می باشد.
امامت جمعه و جماعت مسجد اکثراً با رؤسای مجلس العلما می باشد.یک مدرسه دینی برای کودکان(که تنها مدرسه اسلامی است)در مسجد تأسیس شده و برای نوجوانان و جوانان کلاس های آموزش قرآن و اصول عقاید به سبک و سیاق وهابی ها برگزار می کند.(همان)
2- مسجد مدینه
دومین مسجد بزرگ زیمبابوه است و به هندی های شافعی مذهب قبيله كاتری تعلق دارد.آنها مخالف وهابيون بوده و با ج.ا.ايران نيز چندان همراه نيستند.دراين مسجد همه ساله، مراسم ميلادالنبی(ص) با شكوه خاصي برگزار می شود.
این مسجد در مرکز تجاری شهر قرار گرفته و تحت نفوذ مجلس العلما می باشد.این مسجد محل برگزاری اجتماعات و نماز جمعه توسط شیخ موسی منک می باشد.عمده افرادي كه در اين مسجد نماز به جای می آورند، از سياهپوستان بومي كشور بوده و امام جماعت معمولاً فردی هندی تبار می باشد.
4- مسجد هایفیلد:
این مسجد در محله فقیرنشین سیاهان قرار دارد.سال ها امامت نمازها در آن بر عهده شیخ اسماعیل تیپانی بود.وی در سال 1387 فوت نمود. (وزارت امور خارجه،زیمبابوه ،1388: 41)
5- مسجد امباره
مسجدی بسیار بزرگ است که در محله فقير و سياهپوست نشين امباره واقع شده است.معمولاً جمعيت زیادی در اين مسجد به اقامه نماز می پردازند.
6-مساجد مركزی شهرهای گوئرو، بولاوايو، ماشوينگو و موتاره
اين مساجد نيز دارای اهميت بوده از مساجدی هستند که به وفور مورد استفاده مسلمانان زیادی قرار می گیرند.
7-مسجد چينويی
اين مسجد توسط رایزنی فرهنگی و با حمایت های جمهوری اسلامی ايران در شهر چینویی احداث و نام مرکز اسلامی امام خمینی(ره) بر آن گذاشته شد.در ساخت این مسجد،سنگ های زیبای ایرانی به کار رفته بود.در اوایل دهه ی 90 نفوذ برخی از طرفداران وهابی ها و اقدامات "آژانس مسلمانان آفریقا" موجب گردید مسجد چینویی از دست ایران خارج و آژانس کنترل و نظارت بر آن را به دست گیرد. بعدها نام امام خمینی(ره) توسط وهابی ها از سر در مسجد برداشته و تابلویی با عنوان "مسجد عمر بن خطاب" بر آن نهاده شد.
مساجد ديگری نيز در شهر حراره و ديگر شهرها وجود دارند كه از اهميت كمتری برخوردارند.از جمله این مساجد می توان به مساجد آركاديا، زنگزا، سكه ، تافارا، موفاكوسی، زراسكوا، هاتفيلد، سنت مری و اپورت اشاره کرد.
- سازمان های اسلامی
1-شورای عالی امور اسلامی
اين شورا در سال 1984 به رهبری "شيخ اسماعيل تيپانی"( مالاوی الاصل) تشكيل گرديد.مواضع شورا نسبت به ایران كاملاً مثبت و هم سو با جمهوری اسلامی ايران بود.شيخ تيپانی در زمان حيات خود در میان مسلمانان بومی از محبوبيت فراوانی برخوردار بود.وی هم چنین امام جماعت مسجد هايفيلد در حومه حراره بوده همواره نسبت به برگزاری مراسم و مناسبت هایی چون سالگرد رحلت حضرت امام خمينی(ره) ، ميلادالنبی(ص) و غيره اهتمام خاصی داشت.شیخ تیپانی یک بار برای شركت در مراسم اربعين رحلت حضرت امام خمينی(ره) به ايران سفر نموده بود.پس از درگذشت وی ، "شيخ اسماعيل دعا" جانشین وی شد.عمده فعاليت های اين شورا عبارتند از:
1- برگزاری نماز و مناسبت های اسلامی در مساجد
2- آموزش علوم اسلامی،برگزاری سمینار ائمه جمعه و جماعات،بررسی مشكلات ائمه جمعه و جماعات،بررسی روش های تبليغ،هماهنگی برنامه های مساجد طرفدار و بحث در خصوص ساير مسائل اجتماعی و فرهنگی مسلمانان
3- بازديد ماهانه از شهرهای مختلف به منظور ملاقات با مسلمانان و شيوخ
4- برگزاری جلسات منظم هفتگی شورا، حضور در مساجد مختلف و فعاليت های دينی و سخنرانی
ایجاد تفرقه بین سازمان های اسلامی از اهداف مراکز وهابی در زیمبابوه است .شورای عالی اموراسلامی که توسط مرحوم شیخ تیپانی تأسیس شده بود و به هواداری از ایران و بهره مندی از کمک های آن شناخته می شد،با تحریکات وهابی ها به انشعاب کشیده شد و سازمان دیگری توسط وهابی ها در برابر این گروه ایجاد شد.
2-آژانس مسلمانان آفریقا
این آژانس در سال 1984 اقدام به تأسیس دفتر نمایندگی خود در حراره نمود.در همان سال شیخ عبدالجلیل روحانی سودانی الاصل،مسئولیت اداره این دفتر را بر عهده گرفت. طبق شواهد موجود،وی فردی نسبتاً روشنفکر و مستقل بود و به جمهوری اسلامی ایران علاقمند بوده در زمان جنگ تحمیلی از مواضع ج.ا.ایران حمایت می کرد.
در سال 1992،مسئولیت دفتر این آژانس در حراره به شیخ باقر که مصری الاصل بود،واگذار شد.به دلیل تند روی های وی، پس از شش ماه شیخ احمد عبدالرحمن مسئولیت امور آن را در اختیار گرفت و شیخ باقر دستیار وی شد.برخی از فعالیت های آژانس فوق به شرح ذیل می باشد:
1-ثبت مساجد با نام آژانس مسلمانان آفریقا
2- توزیع کتب و جزوات تبلیغی دریافتی از وزارت اوقاف کویت و دفتر مرکزی آژانس در آفریقای جنوبی
3-حمایت و نظارت بر کار ائمه جماعات و مراکز اسلامی
بیش از 80 درصد بودجه این آژانس توسط وزارت اوقاف و امور خیریه کویت و بخشی نیز از سوی تجاری چون شیخ احمد توتونچی از عربستان سعودی تأمین می شود.این مرکز ارتباط بسیار نزدیکی با مجلس العلمای زیمبابوه داشته با شیخ موسی منک همکاری خوبی دارد.
سرپرستی ایتام،حفر چاه های عمیق برای مسلمانان، اطعام مسلمانان در ماه مبارک رمضان،تهیه لباس و اونیفورم برای دانش آموزان و دایر نمودن مسجد در مناطق مختلف از جمله فعالیت های آژانس می باشد.(طالبی بیدهندی، صص36-35)
همان گونه که در معرفی مسجد چینویی گفته شد،آژانس در سال های نخستین دهه ی 90 (1992)کنترل مسجدی را که ایران برای بومیان بنا کرده بود،به دست گرفت.بسیاری از بومیان مسلمان منطقه چینوئی زیمبابوه از فعالیت آژانس مسلمانان آفریقا بر علیه اقلیت شیعیان آگاهی نداشته و قول مساعدت به مسلمانان و رسیدگی به زندگی آن ها از جمله ساخت مساجد،حمایت از یتیمان ،پرداخت مساعدت های مالی ، بورس تحصیلی و... را نشانه ای از تعامل مثبت آژانس با مسلمانان منطقه تلقی می کردند.(مشاهدات مولف)
3- سازمان جوانان مسلمان زیمبابوه:
این سازمان در سال 1983 تأسیس شده در زمینه های تبلیغی وآموزشی جوانان اهل سنت فعالیت دارد.
4- مجلس العلمای زیمبابوه:
فعالیت های آموزشی،تبلیغی و خدماتی گسترده برای اهل تسنن داشته و موسسه ای وابسته به سازمان رابطه العالم الاسلامی است و بزرگ ترین مسجد هندی ها و نیز برخی جمعیت های اسلا می،مؤسسات اسلامی و حتی جماعات مسلمان زیمبابوه را هدایت و مدیریت می کند. شعبات آن تقریباً در تمام شهرهای زیمبابوه وجود دارند.ریاست این سازمان با"شیخ موسی منک" (هندی الاصل)می باشد.وی تاکنون نسبت به تأسیس مدارس آموزشی و تبلیغی چون دارالقرآن اقدام نموده است.
تمام جمعیت های اسلامی تحت نظارت مجلس العلما، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و به طور هماهنگ فعالیت می کنند.
نقش مجلس علما همانند «شورای مفتی» در سایر کشورهای اسلا می است.تعداد اعضای آن اکنون هشتاد نفر و بیش تر آنها مالزیایی هستند.در سال های اخیر، تعدادی از علمای بومی آفریقایی نیز در آن عضویت پیدا کرده اند. هدف اصلی از تأسیس این مجلس، توسعه و تقویت تعالیم دینی و تبلیغات اسلا می بر اساس مذهب تسنن در زیمبابوه است. به جهت رعايت مسائل امنيتی، اين سازمان هيچ گاه فعاليت درونی خود را علنی نساخته است.
-فعالیت ها
شیخ موسی منک در تمام امور دینی و فعالیت های اسلامی، مجلس العلما را هدایت کرده از اقدامات آن به شدت پشتیبانی می کند.بعضی از مراکز اسلامی که توسط این مجلس ایجاد شده و یا حمایت می شود،عبارتند از:
1- دارالعلم:مرکزآموزشی دارالعلم در سال 1977 تأسیس شد.این مرکز دارای واحدهای آموزشی دختران و پسران، یتیم خانه،مرکز رایانه و خوابگاه بوده تعداد دانش آموزان آن در سال 2004 بالغ بر400 نفر بود.
مرکز اسلامی مجلس العلمای زیمبابوه دانش آموزان و دانشجویان مسلمان زیادی را تحت تعلیم و آموزش قرار داده و امکاناتی چون اعطای بورس تحصیلی،تسهیلات درمانی و کاریابی برای آنان و خانواده هایشان فراهم نموده است. دوره تحصیل واحد پسران با پنج سال آموزش اسلامی شروع شده و هم زمان با پایان دوره اسلامی،مقطع دبیرستان نیز به اتمام می رسد.
واحد دختران در سال 1996 تأسیس شده است.دوره تحصیلی آموزش اسلامی برای دختران دو سال به صورت تمام وقت بوده مهارت هایی مانند خیاطی،آشپزی،منشی گری و... نیز به دانش آموزان آموزش داده می شود.در سال 2004 دارالعلم 200 فارغ التحصیل دختر داشته است.
در کنار آموزش های رسمی دانش آموزان، مجلس العلما تلاش زیادی برای ارائه آموزش علوم قرآنی مانند قرائت و حفظ قرآن می کند.
تعدادی از فارغ التحصیلان این مرکز،برای تبلیغ و آموزش به کشورهای دیگر از جمله کشورهای همسایه اعزام می شوند.امکانات رایانه ای مجلس از سال 2000 برقرار و در حال حاضر با تجهیزات کامل در خدمت دانش آموزان است.
مدرسه " اقرأ" در حومه حراره نيز توسط اين مرکز اداره می شود و دانش آموزان در این مدرسه به فراگيری علوم اسلامی می پردازند.
2-مرکز نگهداری کودکان بی سرپرست
این مرکز در سال1990 تأسیس شد.هدف مرکز جذب مسلمانان و غیر مسلمانان و آموزش آنان اعلام شده است.این مرکز غیر دولتی بوده از کمک های مجلس العلما برخوردار می باشد.کودکانی که در این مرکز نگهداری می شوند، با رسیدن به سن تحصیل مانند سایر دانش آموزان وارد دوره های تحصیلی آکادمیک و دینی می شوند.
3-ساخت مساجد و مراکز اسلامی
تاکنون مجلس العلما نسبت به ساخت مساجد و مراکز اسلامی متعددی در مناطق مختلف کشور اقدام نموده است.
4-انتشارات
چاپ جزوات آموزشی پیرامون موضوعات مختلف اسلامی،بولتن هفتگی،کتابچه های قرآنی،مجموعه احادیث نبوی(ص) و چاپ مقالات و مطالب متعدد و متنوع اسلامی در هفته نامه ملی کشور"ساندی میل" با بیش از سه میلیون خواننده و روزنامه رسمی زیمبابوه "هرالد" در مناسبت های خاص اسلامی نظیر اعیاد فطر و قربان از فعالیت های انتشاراتی مجلس العلما می باشد.چاپ فصلنامه اسلامی "رسالت امن" یا "پیام صلح" نیز از دیگر فعالیت های انتشاراتی مجلس است.
5-دعوت و تبلیغ
مرکز تبلیغ و دعوت دینی مجلس العلمای زیمبابوه در تمام هشت ایالت کشور فعال است.میانگین شرکت کنندگان در هر یک از دفاتر تبلیغی استانی آن بین 350 الی 2000 نفر می باشد.موضوعاتی که در این مراکز طرح شده درباره آنان گفت و گو می شود،شامل:عقاید،عبادات واحکام،اخلاق اجتماعی می باشد.
واحد بورس تحصیلی برای دانش آموزان، مرکز تهیه مواد غذایی حلال،کمک و حمایت از دیگر مراکز اسلامی و تلاش برای ارائه آموزش های اسلامی به جوانان و بزرگسالان، ساخت واحدهای مسکونی برای مسلمانان نیازمند،کمک به امور ذبح و قربانی برای مسلمانان و برنامه های ویژه ماه مبارک رمضان(ضیافت های افطاری) از دیگر فعالیت های مجلس العلما در داخل و خارج کشور است.طرح وام دهی به هزاران نفر از مسلمانان نیازمند از سال 1994 تاکنون با هدف خودکفا سازی جامعه اقلیت مسلمان زیمبابوه،باعث شهرت و خوش نامی مجلس العلما بین مسلمانان بومی شده است.( طالبي بيدهندی ، همان مأخذ، ص 39)
مجلس العلما جهت مقابله با رشد و تقویت فرهنگ شیعی زنان مسلمان اقدام به تأسیس سازمان اسلامی زنان با همکاری آژانس مسلمانان آفریقا کرده است.
هم چنین با اعطای بورس تحصیلی به مسلمانان به منظور تقویت گرایشات ضد شیعی،افراد مستعد را پس از سپری کردن دوره چهار ساله برای ادامه تحصیل به خارج از کشور(عربستان سعودی،کویت،هند و مصر)اعزام می کند.شیوه دیگر وهابی ها در دشمنی با تشیع،اعطای کمک های اقتصادی به اهل تسنن زیمبابوه در جهت خود کفایی اقتصادی آنان است.در ماه مبارک رمضان با دادن کمک های غذایی و برپا کردن مراسم افطاری برای هوداران خود،آنان را مورد حمایت قرار می دهند.
اهل تسنن در زیمبابوه به دلیل آموزش های وهابیت،معتقدند تشیع مذهبی ساختگی و جعلی بوده شیعیان قرآن مخصوص به خود دارند.این باور با چاپ کتابی از "مفتی افضل حسین الیاس" از علمای آفریقای جنوبی و توزیع آن در زیمبابوه و دیگر کشورهای منطقه تقویت شده است.
در جزوه ای که از سوی آکادمی اسلامی منچستر در بریتانیا چاپ و از سوی کمیته اسلامی الهدی در حراره با عنوان" اعتقادات شیعه" توزیع شد،انقلاب اسلامی ایران نه یک انقلاب سیاسی بلکه طراحی امام خمینی(ره) برای عملی ساختن تبلیغات گسترده اعتقادات شیعی و مبارزه با مذهب تسنن معرفی شد.
متأسفانه بیشتر مسلمانان سنی مذهب زیمبابوه از فعالیت وهابی ها در پوشش تسنن بی اطلاعند و با آنها همکاری می کنند.
6-مركز تبليغات اسلامی بولاوايو:
رهبر اين مركز"شيخ ابراهيم علمی" بوده كه در شهر بولاوايو مستقر می باشد. وي نابينا و در گذشته از مخالفان سر سخت مذهب تشيع بود ولی پس از آشنایی با آموزه ها و كتب شيعی از جمله تفسير الميزان،به تشیع گروید و از علاقمندان و حامیان انقلاب و جمهوری اسلامي و از مدافعين اهل بیت(ع) شد.تلاش های وی باعث رسمی شدن و آزادی حجاب در زيمبابوه گردید.وی نقش بسيار مهمی در پيگيري ممنوعيت ورود كتاب آيات شيطانی به كشور زيمبابوه داشت.
7-سازمان زنان حضرت فاطمه زهرا(س)
این سازمان ارگان اسلامی متعلق به زنان مسلمان کشور است که توسط شیعیان بومی تأسیس شده و تنها سازمان شیعی آموزشی-تربیتی اسلامی در زیمبابوه محسوب می شود.در سال 1993 به همت رایزنی فرهنگی ایجاد و در سال 1994 رسماً دراین کشور به ثبت رسید.این مرکز با جذب نوجوانان و جوانان مسلمان و معدودی غیر مسلمان،به تربیت و نگهداری(اکثراً یتیم و یا بد سرپرست) و آموزش آنان پرداخته است.سازمان از ابتدای تأسیس دارای برنامه های آموزشی تبلیغی مختلف اسلامی-شیعی بوده و در نیمه دوم دهه 90 با تأسیس کالج اسلامی گام مهمی در ادامه آموزش های درسی و شیعی نوجوانان کشور ایفا نموده است.کودکان و نوجوانان با آموزش و تحصیل در این مرکز می توانند در کنار آموزش اسلامی،مقطع دبیرستان را منطبق با نظام آموزشی کشور بگذرانند. کالج اسلامی از طریق ارتباط و همکاری با انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه زیمبابوه و سایر سازمان ها و شخصیت های مسلمان زیمبابوه و کشورهای هم جوار به ویژه آفریقای جنوبی موفق به توسعه فعالیت های دینی و آموزشی خود شده است.
تلاش های مدیره ی سازمان خانم زهرا ماکوینجا در تربیت و آموزش نسل جوان این کشور،موجب گرایش تعداد زیادی از کودکان مسلمان و مسیحی به اسلام و تشیع شده است. در کنار برنامه های آموزشی و تبلیغی،این سازمان همواره به برگزاری مراسم و مناسبت های دینی مانند ایام ولادت و شهادت ائمه اطهار(ع) اقدام کرده است.با بازگشت همسر خانم ماکوینجا که برای تحصیل در دانشگاه اسلامی در غنا به سر می برد،فعالیت های این مرکز توسعه یافت.
8-مجتمع اسلامی امام خمینی(ره) کادوما
مجتمع اسلامی امام خمینی (ره) کادوما بعداز انقلاب اسلامی در کادوما واقع در 130 کیلومتری حراره توسط شیخ جولا تأسیس شد.این مجتمع در زمینی به مساحت حدود یازده هزار متر مربع بنا شده است.در حال حاضر دارای مسجدی است که به غیر از برپایی نماز جماعت برنامه های عبادی،آموزشی و مراسم و مناسبت های دینی نیز در آن برگزار می شود. مجتمع در نقشه اولیه خود دارای امکاناتی چون مسجد،مدرسه،سالن اجتماعات،مرکز درمانی و منزل مسکونی برای امام جماعت مسجد (مدیر مجتمع) بود که تاکنون تنها مسجد و سکونتگاه مدیر ساخته شده است.
فعالیت های تبلیغی و آموزشی شیخ جولا که با عنوان فرزند امام خمینی(ره) در آن کشور مشهور است،از شهر کادوما به چهار گوشه کشور گسترش یافت.دانش آموختگان مرکز اسلامی فوق از اواخر دهه 1980 فعالیت های شیعی خود را توسعه دادند.
چند سال بعداز بنای این مرکز اسلامی،مسیحیان اقدام به ساخت کلیسای زیبایی در روبروی آن نمودند.
9-سازمان جوانان مسلمان( زيميو)
اين سازمان در سال 1983 با هدف اصلي تبليغ اسلام و تبيين برنامه های آموزشی و اسلامی برای جوانان مسلمان شكل گرفت.سازمان بارها به دلیل اختلافات درونی بین اعضای هسته مركزی،با مشکلات فراوانی روبرو شده است.رئيس اين سازمان،"ياسين اولاد ياسين"،سفری به ايران داشته است.
از جمله فعاليت های مهم سازمان می توان به:امر به معروف و نهی از منکر،تربیت جوانان مسلمان، برنامه ماهانه برای جوانان مسلمان تحت عنوان" حلقه"، برگزاري دو اردو برای جوانان مسلمان در سال(هر شش ماه یک بار)، برنامه های آموزش اسلامی و شعایر دینی و تلاش در جهت تقویت و حفظ هویت اسلامی اقلیت مسلمان کشور اشاره کرد.این مرکز با آژانس مسلمانان آفریقا شدیداًاختلاف دارد و در سال 1995، رهبران اين گروه طی نامه ای به اداره مهاجرت،به دلیل ایجاد تفرقه و بر هم زدن وحدت مسلمانان کشور از سوی شيخ باقر از مسئولين آژانس فوق،خواستار اخراج وی از زيمبابوه شدند. اجرای برنامه راديویی "آشنایی با اسلام" از جمله همكاری های مشترك آنان با رايزني فرهنگي بود.
سازمان جوانان مسلمان نقش مهمی در رشد و توسعه ی فعالیت های اسلامی جوانان زیمبابوه دارد.
10-جماعت مسلمانان سنی
رهبر این گروه دكتر عبدالله قاسم می باشد." مسجد مدينه" در منطقه مسلمان نشين ريجيويو در حراره متعلق به آنان است.هميشه نسبت به مسائل سياسی مواضع بی طرفانه ای اتخاذ می کنند.بيشتر آنها از تجار می باشند.همه ساله مراسم ميلادالنبی(ص) را باشكوه فراوان جشن گرفته از علمای آفريقای جنوبی براي سخنراني در این مراسم دعوت می کننند.به دليل اعتقاد به مراسم ميلاد النبی(ص) و اختلاف بر سر اوقات شرعي،همیشه با وهابی ها اختلاف و مشكل دارند.( طالبی بيدهندی،40:1375)
11-سازمان اسلامی كوئه كوئه:
رهبر این سازمان شيخ آدم مكدا می باشد كه در ظاهر مواضع مثبت نسبت به ج.ا.ايران داشته ولی در واقع مخالف ج.ا.ایران مي باشد.سازمان وی شاخه ای از مجلس العلمای زيمبابوه در شهرکوئه کوئه بوده امادر تبليغ وهابيت جدی نمی باشد.وی در دهه 70، با ارائه سخنراني جامعی با عنوان " بنيادگرایی در اسلام" مورد توجه بسیاری از اساتيد قرار گرفت.
12-سازمان اسلامي ماشوينگو:
رهبر آن شيخ رجب از هواداران انقلاب اسلامی می باشد.
13- جمعيت مسلمانان موتاره
14-سازمان دعوت اسلامی اپورت:
رهبر این سازمان "شيخ مصطفی چريمبا" از هواداران انقلاب و جمهوری اسلامی ایران می باشد.شیخ مصطفی در گذشته گاهنامه حقيقت اسلام را به كمك رايزني منتشر مي كرد.
15-سازمان اسلامی كاروئی:رهبری این مرکز با فردی به نام شيخ امين سيمبا می باشد.( طالبی بيدهندی:42)
16-جمعيت مسلمانان واتر فالز
17-مرکز اسلامی شیخ موسی مکدا
18-مؤسسه آموزشی اسلامی در شهر KweKwe
این مؤسسه در سال 1980 تأسیس و دانش آموزان را از کودکی برای آموزش های اسلامی آماده می کند.ارتباط این واحد آموزشی با مرکز آموزش مجلس العلمای حراره موجب تقویت اهداف آن شده است.
19-مرکز آموزش اسلامی "چينييكا"[8] در سال 1976 در "گوتو"[9] واقع در ایالت "ماشوينگو"[10]به منظور جذب بومیان قبیله "وارمبا"[11] که از گذشته های دور بین آنان و اسلام علقه هایی وجود داشته است،تأسیس شد.رهبر مجلس العلما بارها از این منطقه و این مرکز بازدید کرده و مردم قبیله فوق را به اسلام دعوت کرده است.امروزه اسلام در منطقه یاد شده به خوبی جای پای خود را محکم کرده و مرکز فوق دانش آموزان و دانشجویان بسیاری را تحت آموزش های اسلامی قرار داده است.در سال 1982،مؤسسه مزبور اقدام به تأسیس مسجد "امبيزو"[12] در منطقه كوئه كوئه،مسجد "سكه"[13] در حراره و مساجد "كاروئي"[14] و "شانگاني"[15] نمود.در سال های گذشته نیز به منظور ارائه آموزش های اسلامی به ویژه به کودکان ونوجوانان مسلمان، مدرسه و مسجد "والي"[16] و مدرسه و مسجد "بانكت"[17] را تأسیس نمودند و هر ساله بر تعداد دانش آموزان آن افزوده می شود.ازدیگر فعالیت های مرکز اسلامی فوق به موارد ذیل می توان اشاره کرد:
1- اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان مسلمان جهت ادامه تحصیلات دینی
2- انتشارات:چاپ عناوین متعدد کتاب به زبان انگلیسی و زبان های محلی از جمله کتاب رفتار اجتماعی مسلمانان و کتاب نماز طبق نظر امام شافعی
3- حمایت از دیگر مؤسسات اسلامی در کشور
4- برگزاری اردوهای آموزشی-تفریحی برای جوانان مسلمان علاقمند
فعالیت های اسلامی در زیمبابوه در سی سال اخیر رشد چشم گیری داشته و موجب تقویت جایگاه مسلمانان کشور شده است.مسلمانان با فعالیت های دینی خود از طریق مؤسسات و مراکز اسلامی موفق به تثبیت هویت دینی خود شده توانسته اند در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی کشور به شکل مؤثرتری وارد شوند.همکاری مسلمانان در مبارزات علیه رژیم نژادپرست رودزیا،جایگاه و موقعیت آنان را در زیمبابوه بهبود بخشیده است.
چالش های پیش روی روی مؤسسات اسلامی
1.جامعه ی بومی و فرهنگ قبیله ای ریشه دار
2-نفوذ مسیحیت در سطح بسیار گسترده
3-بی سوادی مسلمانان و عدم آگاهی آنان از تعالیم اسلامی
4-عدم برخورداری جوانان مسلمان از تحصیلات دانشگاهی به دلیل فقر مالی
5-کمبود علمای اسلامی آگاه و مطلع
- علمای مسلمان زیمبابوه
موسی منک در منطقه "وانتارسا"[18] در هند به دنیا آمد.تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در هند به پایان رساند و در 16 سالگی حافظ کل قرآن شد.سپس تحصیلات خود را در مطالعات دینی ادامه و در سال 1960 فارغ التحصیل شد.از اساتید هندی وی می توان از شیخ محمد زکریا الکند حلوی و شیخ محمد اسدالله نام برد.
دو تن از فرزندان وی به نام های شیخ شبیر منک و مفتی اسماعیل منک نیز متخصص مطالعات دینی و از خطیبان متبحر و مبلغین مبرز هستند.
موسی منک در سال1960 اقدام به تأسیس مرکزاسلامی درشهر"سيتپون"[19] گجرات نمود که پانصد دانشجو در رشته های مطالعات اسلامی در آن به تحصیل مشغول شدند. بعدها این مرکز علمی دینی به دانشگاه اسلامی تبدیل شد.
به دنبال درخواست گروهی از مسلمانان زیمبابوه جهت آموزش علوم اسلامی،در سال 1965 به این کشور آمد.پس از ورود به زیمبابوه، ابتدا در مسجد و مدرسه خیابان "چارتر"[20] و بعدها در منطقه "ريجيويو"[21] در حراره به فعالیت های دینی پرداخت.شیخ موسی منک از ابتدای ورود خود به زیمبابوه آموزش مسلمانان بومی را هدف قرار داد و در این سال ها پانزده مدرسه تأسیس کرد و هم زمان در مناطق مختلف کشور فعالیت های تبلیغی را انجام داده موفق شد گروهی از بومیان را به دین اسلام درآورد.
در سال 1975 "مجلس العلمای زیمبابوه" را تأسیس و در سال 1977 مرکز آموزشی را در مجلس العلما پایه ریزی کرد.
برخی از آثار شیخ موسی منک:
1-تعلیم الدین شامل 4 فصل اعتقادات اسلامی،طهارت،صلات،روزه و اعتکاف به زبان انگلیسی بر گرفته از مکتب حنفی که دارای منابعی از فقه شافعی نیز می باشد.
2-کتاب حج و عمره
2- قواعد تجوید
3- اخلاق اجتماعی دراسلام
4- قربانی دراسلام
آدم موسی مکدا در سال 1931 در شهر "كوئه كوئه" زیمبابوه به دنیا آمد.تحصیلات خود را در زیمبابوه و آفریقای جنوبی تا مقطع دیپلم متوسطه به پایان رساند.پس از آن وارد فعالیت های تجاری ،فرهنگی و سیاسی شد و در سال 1953 "مجمع جوانان مسلمان رودزیای جنوبی" را تأسیس کرد.
در سال 1960 به هند رفت و تحصیلات خود را در کالج علمای "نادواتول"[22]ادامه داد.در سال 1966 با درجه استادی فارغ التحصیل شد.دوره مطالعات حدیثی را در دارالعلوم پاکستان در یک سال به پایان رساند و در سال 1967 برای ادامه تحصیلات دینی وارد دانشگاه اسلامی مدینه شده در سال 1973 توانست مدرک کارشناسی خود را در رشته مطالعات اسلامی دریافت کند.گفته می شود نامبرده نخستین مسلمان بومی زیمبابوه ای است که به درجه "عالمی- استادی" در مطالعات اسلامی رسیده است. پس از بازگشت به زیمبابوه،در سال 1975 "مرکز اسلامی زیمبابوه" را با هدف انجام تبلیغات اسلامی و کمک به مسلمانان بومی تأسیس کرد.ازسال 1975 تا 1980 با ایجاد ارتباط با اقشار مختلف مسلمان کشور به گسترش مساجد و مراکز اسلامی در زیمبابوه پرداخت.بعد از استقلال زیمبابوه در سال 1980 ،"موسسه آموزشی اسلامی دارالاسلام" را در شهر كوئه كوئه بنیان نهاد. در سال 1995 مرکز نگهداری از ایتام را با کمک مالی و حمایت مجلس العلما در همان مؤسسه تأسیس کرد.
سوابق فعالیت های شیخ موسی مکدا:
1-ریاست مجلس العلمای زیمبابوه به مدت پانزده سال
2-معاونت مجلس العلما (تاکنون)
3-مدیریت مؤسسه آموزش اسلامی
4-عضویت در آکادمی توسعه آموزش های دینی و فرهنگی کشور تحت قوانین وزارت آموزش و فرهنگ زیمبابوه
5-ایراد سخنرانی در دانشگاه زیمبابوه و کالج های آموزش دبیری
6-همکاری با دانشکده مطالعات اسلامی ریاض در عربستان
7-تربیت مبلغان اسلام در زیمبابوه.افرادی که در زیر نام برده می شوند از جمله تربیت شدگان این مرکز می باشند و امروزه در مناطق مختلف کشور فعالیت تبلیغی دارند:
شیخ عمر مافوسا،شیخ نعمان کاریمانزیرا،شیخ احمد اوکا،شیخ قاسم ممبه
آثار مکتوب شیخ موسی مکدا:
1- نماز در فقه شافعی2-رفتاراجتماعی فرد مسلمان3-ترجمه انگلیسی کتاب "حضرت عیسی و حضرت محمد(ص) درانجیل و قرآن" تألیف تاج الدین هلالی 4-حضرت محمد(ص) 5-عقاید اسلامی.
فرق دینی
بهائیت
بهائیت در سال 1953 وارد زیمبابوه شد و اولین بومی در سال 1955 به بهائیت گروید.در سال 1970،نخستین مرکز اداری بهائیت کشور با عضویت 9 نفر تحت عنوان "محفل معنوی ملی بهائی زیمبابوه" تأسیس شد و از آن زمان فعالیت های آنها در این کشور گسترش یافت.بعدها شعبات اداری بهائیت در مناطق مختلف فعال شد و گروهی از مردم را به این آئین کشاند. گفته می شود حدود 99 درصد اعضای جامعه بهائیت زیمبابوه را بومیان این کشور تشکیل می دهند.جامعه بهائی زیمبابوه تحت عنوان سازمان دینی غیر انتفاعی ثبت شده و تاکنون حداقل مراکز بهائی در شهرهای بولاوایو،حراره و چند شهر دیگر ایجاد شده است.بر اساس برخی گزارشات،تعداد بهائیان در زیمبابوه بالغ بر چهل هزار نفر می باشد. بخش قابل توجهی از بهائیان در منطقه " ماشوینگو" زیمبابوه زندگی می کنند. در حال حاضر،این جمعیت در زیمبابوه در بیش از1600 منطقه شهری و روستایی دارای 43 شعبه وابسته به محفل روحانی می باشد.مراکز اصلی بهائیت در شهرهای حراره،بولاوایو،چینامورا،موبایرا و مورئو قرار دارند.
"شوقی افندی" نخستین رهبر بهائی بود که به زیمبابوه آمد.اولین مبلغ بهائی در زیمبابوه یک ایرانی بود که دو ماه پس از ابلاغ پیام جامعه بهائی در سال 1953 وارد زیمبابوه شد ولی پس از ورود به کشور برای دریافت اجازه اقامت،با مخالفت دولت زیمبابوه روبرو شد.پس از آن برخی مبلغین بهائی از آمریکا و بریتانیا با ورود به زیمبابوه در این کشور ساکن شدند.
فعالیت اصلی آن ها ساخت مدرسه برای کودکان و جوانان بود.سرشناس ترین مبلغ بهائیت در زیمبابوه فردی به نام " جان روبارتز"[23] بود که در سال 1957از طرف شوقی افندی به ریاست جامعه بهائیت زیمبابوه منصوب شد.
بهائی های زیمبابوه در اجرای بعضی پروژه های اقتصادی واجتماعی فعال بوده در پروژه های کشاورزی، بهداشتی، خانواده، حقوق زنان، دانشگاهی با همکاری مؤسسات آموزشی چون انجمن معلمان و برخی وزرای کابینه زیمبابوه مشارکت دارند.
هر ساله در نمایشگاه بین المللی کتاب حراره شرکت می کنند و بدون هیچ مانعی در زیمبابوه به تبلیغ بهائیت می پردازند.
این جمعیت کوشیده اند تمام زبان های بومی رایج در زیمبابوه را فرا گیرند.کتاب هایی به زبان های بومی شونا، اندبله و چوا چاپ کرده اند.در سیستم آموزشی مدارس وابسته به بهائیت،آموزش آموزه های بهائیت به زبان های بومی ضروری می باشد.(طالبی بیدهندی،43)
هندوها
پيروان اين فرقه همگي از گروه های هندي الاصل مقيم اين كشور مي باشند.هندوها در حراره داراي معبد بسيار بزرگي هستند.اكثر پيروان هندو مالك فروشگاه هايي در مناطق متوسط(اقتصادي) شهر حراره مي باشند.(طالبی بيدهندی ص 45)
يهودیان
یر اساس منابع،برای نخستين بار در دوران استعمار یهودیانی از روسیه و لیتوانی که به عنوان " يهوديان اشكنازی"[24] شناخته می شدند،وارد رودزيا شده در بخش های صنعت و تجارت به فعاليت پرداختند.در سال 1894 اولين گروه رسمي يهودی به نام "سيناگوگو"[25] در شهر بولاوايو ساکن شدند. دومين گروه در سال 1895 در ساليسبوری( حراره) و سومين گروه نیز در سال 1901 در منطقه " گوولو"[26] اسکان یافتند.تا سال 1900، حدود 400 تبعه يهودي در رودزيا زندگی می كردند.از دهه 1930 تا 1950 گروه های ديگری از يهودیان وارد ساليسبوری (حراره فعلی) شدند.در سال 1943، شورای صهيونيستی رودزيا تأسيس شد.بعد از جنگ جهانی دوم،مهاجرين يهودی از آفريقای جنوبی وانگلستان وارد رودزيا شده تا سال 1961، جمعيت اين گروه به حدود 7 هزار نفر رسيد.در نيمه نخست قرن بيستم،مهاجرين يهودی توانسته بودند كه زندگی مشترك و مسالمت آمیزی با بوميان رودزيا داشته باشند.يهودیان ساكن رودزيا با در اختيار گرفتن دو مدرسه در حراره(شارون) و بولاوايو(كارمل) شاخه جوانان خود را برای فعاليت بيشتر به راه اندازی کردند.تا سال 1979 كه مبارزات آزادي بخش به شدت ادامه داشت،مهاجرين يهودی و بسياری از سفيد پوستان اروپايی، كشور را ترك كردند و پس از آن تا سال 1989،تنها 1200 يهودی از 7 هزار يهودی ساكن در زيمبابوه،باقی مانده و بقیه به اسرائيل و يا آفريقای جنوبی رفته بودند.تا اواخر دهه 1990،با شدت گرفتن بحران اقتصادی زيمبابوه، معدود يهودی مقيم زيمبابوه نيز كشور را ترك كردند و امروزه تنها 120 يهودی در حراره و بولاوايو زندگی می كنند.
یهودیان و سفید پوستان زیمبابوه همبستگی و اتحاد خوبی با هم داشته با افتتاح سفارت رژیم اشغالگر در حراره در ژانويه 1995، فعاليت اقتصادی آنان افزایش پیدا کرد.(طالبی بيدهندی ص 44)
ادیان سنتی
ديناميسم،فتيشيسم،عريان گرايی و ... واژه هایی هستند که در توصيف جهان بینی و دیدگاه اديان سنتی آفريقايی به کار می روند.هر یک از قبايل زيمبابوه برای خود دین و باور سنتی با ویژگی های خاص خود دارد.
تعداد زیادی از مردم زیمبابوه هم چنان بر پیروی از ادیان سنتی به جا مانده از نیاکان خود باقی مانده اند.بر اساس باورهای سنتی،ارواح پدران و بزرگان قبایل واسطه های روحانی میان آنها و خدا هستند.بسیاری از آنان معتقدند هر فردی پس از مرگ روح پدر خود را ملاقات می کند همان گونه که روح وی نیز قبلاً با ارواح پدر و جدش ملاقات نموده است.
در میان بسیاری از مردم قبایل شونا و اندبله،مفهوم خدا تجلی و تداعی گر مفهوم خالق یا هستی بخش جهان است.مفهوم خدا در میان مردم شونا با واژه "موآري"[27] و در میان مردم اندبله با واژه "اوميلو" [28] خوانده می شود و همواره در حیات روزانه مردم نقش فعال دارد. مردم قبیله شونا از طریق "وادزيمو" [29] و مردم قبیله اندبله از طریق "آمادهلوزی"[30] که اجدادشان می باشند با پروردگارشان در ارتباطند و آنها را اجداد متوفی می نامند."وادزيمو"[31]،که نیای قبیله شونا محسوب می شود با حضور در زندگی اجتماعی پیروان و فرزندان آنها همواره در غم ها و شادی های مردم خود شریک است. ارواحی که نقش واسطه بین مردم و نیای آنها را دارند،معمولاً با جد بزرگ شونا یعنی وادزيمو،در ارتباط هستند. پروفسور"تابونا شوكو"[32]، نویسنده کتاب " بهداشت و سعادت در مذهب سنتی كارانگا"[33]،ضمن تحلیل نگرش های دین سنتی "كارانگا" پیرامون دلایل بیماری ها ،راه های تشخیص و روش های نابودی آن ها و به دست آوردن سلامتی را ارائه می کند.وی با تحقیق بر روی کلیسای مستقل آفریقایی شاخه آپوستولیک، به این نتیجه می رسد که شفای بیماران و بخشش سلامتی و سعادت زندگی توسط ارواح نیاکان فقط منحصر به مذاهب سنتی نبوده بلکه ادیان جدید نیز از این باورها تأثیر گرفته نشانه های آن در نظام کلیسایی مستقل مشاهده می شود.
وزارت آموزش زیمبابوه تدریس ادیان سنتی را در برنامه مدارس کشور قرار داده است.
برخی از مذاهب يا فلسفه های سنتی آفريقايی در زيمبابوه عبارتنداز:
1-آئين موالی[34]:
فرقه "موآلی" و معابد آنها در كتابی با عنوان:"تپه های مامبو:اهميت تاريخی و مذهبی آن" تألیف " ماريكه كلارك"[35] که در سال 2008 چاپ شد، مورد بررسی قرار گرفته است.تپه های مامبو در شمالی ترين منطقه بولاوايو و معبد " انجلهله"[36] در فاصله 35 كيلومتری جنوب همان شهر بر روي تپه های "ماتوبو"[37] قرار دارد.برای پیروان این فرقه،معبد انجلهله به عنوان مهم ترين مکان عبادی و محل اجرای برنامه "رقص باران" در ادای احترام و خضوع به روح " موالی" محسوب می شود.هر ساله در فصل باران،رئيس قبيله كه نماينده و رهبر دينی بوده اجرای مراسم را بر عهده دارد،هيأتی را که " آماوسانا"[38] (به معنی جماعتی با ارواح نزول باران) خوانده می شود به سوی معبد "انجلهله" راهی می كند تا از خدای باران (موالی-روحی كه ازميان صخره ای در انجلهله به نمايندگی از جانب مردم حرف می زند) تقاضای باران نمایند.
2- فرقه باران مارومبي[39]
3-فرقه آنهو[40]
فلسفه ای انسان گرايانه است كه شعار آن عبارتست از:" من هستم آن چه هستم چرا كه هستی همگی ما نيز بر اين مبناست".اين فرقه مذهبی دارای صفحه ای در فيس بوك می باشد.
4-آئین سان[41]:
اين فرقه،مذهب خاص بوشمن های منطقه جنوب آفريقا و مربوط به روح جهان مادی محيط پيرامونی انسان است.برای ورود به دايره روح جهان مادی،لازم است كه بوشمن روح خود را از طريق شكار قدرت حيوان، به حالت خلسه درآورد.در زيمبابوه،مفهوم آئين" سان" مشابه مذهبی است كه با همين نام در آفريقای جنوبی پيروانی دارد.تفاوت جزئی بين آئين های فرقه ای در مناطق مختلف جنوب آفريقا فقط در نوع حيوانی است كه بايد شكار شود. ( www.zimbabwetraditionalreligions.com)
[1]-Inyathi
[2]-O Level
[3]-Christian Care
[4] - http://www.earthhealing.info/catholicstats.pdf
[5]-Gutura Jehovah
[6]-ZAOGA
[7]-Chitando,Ibid:98.
[8]-Chinyika
[9]-Gutu
[10]-Masvingo
[11]-Varemba
[12]-Mbizo
[13] -Seke
[14]-Karoi
[15]-Shangani
[16]-Valley
[17]-Banket
[18]-Vantarsa
[19]-Sitpon
[20]-Charter
[21]-Ridgeview
[22]-Nadwatul
[23]-John Robarts
[24]-Ashkenazi Jews
[25]-synagogue
[26]-Gwelo
[27]-Mwari
[28]-uMlimu
[29]-Vadzimu
[30]-amadhlozi
[31]-Vadzimu
[32]-TabonaShoko
[33]-Karanga
[34]-Mwali
[35]-Marieke Clarke
[36]-Njelele
[37]-Matobo
[38]-amawosana
[39]-MarumbiRainCult
[40]-Unhu
[41]-San