سند امنیت ملی گرجستان

این دومین بار است که گرجستان سند امنیت ملی را منتشر می کند. سند جدید تحولات فضای امنیتی کشور و تاثیر آن بر خطرات، چالش ها و تهدید های پیش روی امنیت کشور را منعکس می کند.

سند امنیت ملی گرجستان به عنوان یک سند اساسی، به منظور تشریح و تعیین ارزش ها و منافع ملی، تهدید ها و چالش های پیش روی امنیت کشور و اتخاذ محور های سیاست کشور، تدوین شده است.

سند ملی امنیت گرجستان توسط قوه مجریه تدوین و توسط مجلس به تصویب می رسد. احزاب سیاسی، سازمان های غیر دولتی و نهاد های مدنی نیز در تدوین سند امنیت ملی مشارکت داشتند. دولت گرجستان بر اساس این سند در راستای حفظ ارزش ها و منافع ملی اقدام می کند و به تهدیدات و چالش های پیش روی کشور واکنش نشان می دهد.

بر اساس سند امنیت ملی طرح و و برنامه های مختلفی در زمینه های دیگر تدوین می شود. این برنامه ها همانند سند ملی تجدید می شوند.

فضای امنیتی کشور

فضای امنیتی گرجستان با توجه به تحولات اخیر جهانی و منطقه ای دستخوش تغییر شده است. تهاجم گسترده روسیه به گرجستان در سال 2008 نشان داد که جنگ ها و عملیات های نظامی کماکان وسیله ای برای رسیدن به اهداف سیاسی در جهان امروز است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 و استقرار پایگاه و نیرو های اشغالگر در خاک گرجستان خطرات زیادی برای فضای امنیتی کشور ایجاد کرد. جنگ 2008 همچنین نشان داد که روسیه حاضر نیست حاکمیت ملی گرجستان، انتخابات دمکراتیک این کشور و سیاست داخلی و خارجی را بپذیرد. در واقع حمله نظامی روسیه امنیت منطقه قفقاز را به خطر انداخت. ادامه بحران در قفقاز شمالی و مناقشه قره باغ نیز تاثیر منفی بر امنیت گرجستان می گذارد. لذا استقرار صلح و ایجاد فصای همکاری در منطقه قفقاز امکان توسعه امنیت گرجستان را فراهم خواهد کرد.

توسعه روند همگرایی با اروپا برای امنیت گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به اینکه گرجستان عضو حوزه اروپا و یوروآتلانتیک است، توسعه ناتو و اتحادیه اروپا به سوی شرق برای گرجستان اهمیت دارد.

گرجستان تا کنون روابط خود را با کشور های دمکراتیک جهان حفظ کرده و حمایت این کشور ها از گرجستان به توسعه دمکراسی در این کشور کمک می کند. باتوجه به تحولات جهانی، تحولات داخلی سیاسی، تاثیر بسزایی بر شکل گیری فضای امنیتی کشور دارد. بنابراین توسعه دست آورده های دمکراسی از طریق اصلاحات می تواند موجب تحکیم و تثبیت نهاد های کشور شود.

حفظ روند دراز مدت رشد اقتصادی کشور از طریق پیروی از اصول بازار آزاد، نظم سیاست مالی و پولی، برای توسعه پایدار کشور حائز اهمیت است. روابط و همکاری آزاد تجاری و اقتصادی با کشور های جهان از جمله کشور های اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور های منطقه از مهم ترین اولویت های گرجستان می باشد.

ارزش های ملی گرجستان

حق حاکمیت و تمامیت ارضی:‌

گرجستان کشوری مستقل، یکپارچه و تجزیه ناپذیر در مرز های تعریف شده در قانون اساسی خود بوده که همواره تمامیت ارضی و حق حاکمیت دیگر کشور ها را برسمیت می شناسد و چنین انتظاری را نیز از آنها دارد. هرگونه تلاش یا اقدام به منظور محدود سازی حق حاکمیت، دخالت در امور داخلی کشور و تغییر سیاست خارجی با اعمال زور از نظر گرجستان غیر قابل قبول است.

آزادی:

گرجستان حقوق و آزادی های شناخته شده در بیانیه حقوق بشر، کنوانسیون حقوق سیاسی و مدنی سازمان ملل و کنوانسیون حفظ حقوق و آزادی های بنیادی اروپا را برسمیت شناخته و قانون اساسی این کشور آن را تضمین می کند. گرجستان حقوق و آزادی های تمامی انسان ها و گروه های ساکن در این کشور را تامین می کند و حق انتخاب، آزادی بیان و اعتقادات آنها را محترم می شمرد. گرجستان فرصت مناسبی برای مطرح شدن توانایی شهروندان این کشور فراهم می کند. ضمنا بر این باور است که آزادی اقتصادی پیش شرط تامین آزادی و حقوق افراد است.

دمکراسی و قانون مداری:

گرجستان به ارزش ها و اصول دمکراسی پایبند است و بر اساس آنها سیستم دمکراتیک حاکمیت را مستقر می کند. حاکمیت در این سیستم از طریق قانون محدود و بین قوه مقننه، مجریه و قوه قضاییه تقسیم می شود. گرجستان قانون مداری، تکثرگرایی و حقوق اقلیت ها را از جمله اقلیت های قومی و دینی را تامین می کند و به توسعه جامعه مدنی و نهاد های دمکراتیک کمک می کند.

امنیت:

دولت گرجستان درصدد تامین امنیت اتباع و نهاد های خود در مرز های شناخته شده از سوی جوامع بین المللی است و در این راستا از موازین و اصول بین المللی پیروی می کند. گرجستان به یک پارچگی امنیت در کشور و سیستم بین المللی اعتقاد دارد، چراکه امنیت یک کشور از طریق تضعیف امنیت دیگر کشور ها توسعه نخواهد یافت.

رفاه:

گرجستان معتقد است که تلاش برای رفاه از حقوق بنیادی انسان ها است و تحقق آن تنها در فضای آزاد امکان پذیر است. دولت گرجستان در راستای رفاه مردم خود مدل توسعه پایدار کشور را مبتنی بر اقتصاد آزاد، اصل دولت کوچک، سیاست کلان اقتصادی، مالیات پایین و سیاست اجتماعی هدفمند، ایجاد می کند.

صلح:

هدف گرجستان برقراری روابط مبتنی بر موازین و اصول حقوق بین المللی با کشور های جهان است. گرجستان برای حل اختلافات از روش های صلح آمیز و حقوق بین المللی پیروی می کند. گرجستان آزاد، مستقل، توسعه یافته و یکپارچه می تواند نقش مهمی در تحکیم امنیت منطقه ای و بین المللی ایفا نماید.

منافع ملی گرجستان:

1- تامین تمامیت ارضی و حق حاکمیت:‌ گرجستان درصدد است تمامیت ارضی خود را احیا و حفظ نماید و با استفاده از روش های عادلانه و صلح آمیز از مرز های شناخته شده خود از سوی جوامع بین المللی حراست کند.

2- توسعه دمکراسی و نهاد های دولتی: گرجستان برای مدیریت کشور یک مدلی ایجاد می کند تا بتواند پایداری سیستم سیاسی کشور و توسعه آن را تامین کند. تقویت نهاد های دمکراتیک به منظور حفظ حقوق بشر، حفظ قانون مداری، آزادی بیان، آزادی وجدان، آزادی عقیده، آزادی دین و آزادی اعتقادات از اهداف گرجستان است. در این راستا استقرار ارزش های دمکراتیک، ارتقای خودآگاهی مردم و افزایش اعتماد به نهاد های دولتی حائز اهمیت است.

3- توسعه سیستم کارآمد و موثر امنیتی کشور: ایجاد سیستم کارآمد امنیتی برای تامین توسعه کشور و امنیت مردم از اهداف دولت است.

4- تحکیم وحدت ملی و تفاهم مدنی: گرجستان حفظ منافع، حقوق و آزادی های شهروندان خود را تامین می کند. دولت در این راستا درصدد ایجاد جامعه مبتنی بر اصول برابری، تکثرگرایی، عدالت و بردباری، بدون در نظر گرفتن عواملی چون ملیت، نژاد، زبان، جنسیت، اعتقادات و گرایش های سیاسی است. مشارکت فعال نمایندگان مردم گرجستان در عرصه های سیاسی و اجتماعی یکی از اولویت های دولت می باشد. ضمنا توسعه روابط با ساکنان مناطق اشغالی و مشارکت دادن آنها در امور سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور مهم و ضروری می باشد.

5- همگرایی با اروپا و و نهاد های یورو آتلانتیک: گرجستان درصدد همگرایی با نهاد های اروپایی ویوروآتلانتیک است که از این طریق بتواند دمکراسی را تثبیت نموده امنیت و رفاه کشور را تامین کند. ضمنا گرجستان بر این اعتقاد است که انتخاب مسیر توسعه و عضویت در پیمان های مورد نظر حق مسلم کشور های مستقل می باشد.

6- تامین رشد مستمر و درازمدت اقتصاد کشور: ایجاد شرایط مناسب جهت رشد مستمر و دراز مدت اقتصاد کشور یکی از اولویت های سیاسی- امنیتی گرجستان می باشد. دولت در این راستا توسعه آزاد اقتصاد کشور، گسترش همکاری های اقتصادی، جذب سرمایه گذاری های خارجی، اجرای دقیق سیاست های مالی و حفظ اصل دولت کوچک را دنبال خواهد کرد.

7- تامین امنیت انرژی: تنوع در منابع انرژی و خطوط انتقال آن یکی از اولویت های گرجستان برای تامین امنیت انرژی است. لذا حد اکثر بهره برداری از منابع داخلی، مدرنیزه کردن سیستم انرژی کشور و همگرایی آن با زیر ساخت های منطقه ای حائز اهمیت است. در این راستا افزایش پتانسیال انرژی کشور برامنیت کشور، رفاه مردم و توسعه اقتصادی تاثیر خواهد گذاشت.

8- تامین امنیت منطقه ای: تحولات اروپا، حوزه دریای سیاه و منطقه قفقاز تاثیر مستقیمی بر امنیت گرجستان می گذارد. تحولات منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه نیز بسیار تاثیر گذار است. حفظ ثبات، استقرارصلح و حل مسالمت آمیز اختلافات در این مناطق از اهداف گرجستان است. این کشور از طریق همکاری های دوجانبه و چندجانبه می تواند در توسعه امنیت منطقه ای سهیم باشد.

9- تحکیم نقش ترانزیتی گرجستان: گرجستان در راستای تحکیم نقش ترانزیتی خود آماده است حضور فعالتری در پروژه های بین المللی انرژی، حمل و نقل و ارتباطات داشته باشد.

10- تامین امنیت زیست محیطی گرجستان و منطقه: حفظ محیط زیست و استفاده موثر از منابع طبیعی ارتباط تنگاتنگی با بهداشت و امنیت اجتماعی دارد. موضوع امنیت زیست محیطی در اجرای طرح های ملی و بین المللی همواره مورد توجه است.

11- تامین هویت ملی و فرهنگی و همگرایی مدنی: حفظ و توسعه تنوع فرهنگی و هویت ملی از اولویت های دولت گرجستان است. همگرایی اقوام مختلف و مشارکت آنها در سازندگی کشور برای گرجستان اهمیت دارد. لذا دولت شرایط مطلوبی برای حفظ و توسعه هویت و فرهنگ اقوام مختلف فراهم می کند.

12- تحکیم امنیت سایبری: امنیت فضای اطلاع رسانی و حفظ اطلاعات الکترونیکی برای گرجستان حائز اهمیت است. با توجه به توسعه سریع فن آوری های اطلاعاتی، وابستگی نهاد های دولتی به این تکنولوژی ها افزایش می یابد. لذا مبارزه با جرایم سایبری و پیشگیری از اقدامات خربکارانه سایبری ضروری بنظر می رسد.

13- امنیت جمعیتی: فراهم نمودن شرایط مناسب برای شیوه زندگی سالم، افزایش سن امید به زندگی، تشویق گرجیان مقیم خارج به بازگشت به وطن و همگرایی مجدد آنها از مهم ترین اولویت دولت است. امنیت جمعیتی ارتباط مستقیمی با رشد پایدار و بلند مدت اقتصاد کشور دارد.

14- تحکیم روابط با گرجیان و هموطنان برون مرزی و همچنین کمک به آموزش زبان مادری و حفظ هویت فرهنگی گرجیان برون مرزی از دیگر اولویت دولت است.

خطرات، تهدید ها و چالش های پیش روی گرجستان

1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق: گرجستان در اوایل قرن20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود. دراوایل دهه 90 جنبش های جدایی طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می شد، به درگیری های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری ها علاوه بر گروه های مسلح جدایی طلبان، نیرو های ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری ها منجر به پاکسازی قومی شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.

روسیه در ماه اوت سال 2008 به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش ها و سند های کمیسیون حقیقت یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت های برخی از کشور ها و سازمان های بین المللی اشغال مناطقی ازگرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته اند.

دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین المللی و توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و تسخینوالی را بعنوان کشور های مستقل به رسمیت شناخت و نیرو ها و پایگا های نظامی خود را در آنجا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشور های جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشور ها را تحت فشار قرار داده است.

اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می کند، مهم ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می باشد. نظامی کردن مناطق اشغالی و استقرار نیرو های زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.

نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشور ها از سوی روسیه و تلاش های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می کند.

قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گرو های تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاگ گرجستان استفاده می کند. جلوگیری از اقدامات گروه های تروریستی وشناسایی آنها گویای این حقیقت است.

نقض حقوق بشر از سوی رژیم های دست نشانده روسیه و نیرو های اشغالگر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.

روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می رساند.

2- خطر حمله مجدد نظامی از سوی روسیه: هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008 نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهاد های یوروآتلانتیک شود. روسیه می خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیرو های نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه های خود زمینه سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین المللی تخطی می کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008 مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو های بین المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت های بین المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا می تواند عامل بازدارنده باشد.

3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده شدگان از مناطق اشغالی: حوادث اوایل دهه 90 و در پی آن جنگ اوت 2008 موجب پاکسازی قومی شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند. نقض حقوق رانده شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم ترین چالش ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آنها را در اولویت کاری خود قرار داده است.

4- مناقشات منطقه قفقاز: توسعه مناقشات و بحران ها از کشور های همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرز های گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می کند که به نوبه خود عامل بروز بحران های دیگر در منطقه می باشد. مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشور های قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.

5- تروریسم بین المللی و جرایم سازمان یافته فراملی: تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می شود. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.

6- چالش های اجتماعی و اقتصادی: کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد های کشور، و افزایش بی کاری می تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت های دولت گرجستان به شمار می رود.

7- چالش های انرژی: تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت های لازم و توسعه منابع انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.

8- خطرات سایبری: با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت های حساس گرجستان به تکنولوژی های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می شود. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه، اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.

9- چالش های زیست محیطی: بحران های ناشی از فر آیند های طبیعی و فعالیت انسانی می تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران آسیب های زیست محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده سازی المپیک زمستانی 2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آنها به روسیه است، جلوگیری کند.

10- چالش های جمعیتی: بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان می باشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش های پیش روی گرجستان است و اینگونه اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی ها را تهدید می کند.

11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی: در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آنها بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعالتر داشته باشند.

12- تخریب آثار میراث فرهنگی: گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می شود. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است.

محور های سیاست امنیتی گرجستان

1- پایان اشغال مناطق اشغال شده و تنظیم روابط با روسیه:

1.1 پایان اشغال مناطق اشغال شده: پایان یافتن اشغال مناطق اشغالی، همگرایی مدنی ساکنان این مناطق و اعاده حاکمیت ملی گرجستان از مهم ترین اولویت های سیاست امنیتی گرجستان می باشد.

دولت گرجستان در این راستا گام های موثر و به موقع را بر می دارد. ضمنا دولت گرجستان به تعهدات خود درچارچوب توافقنامه آتش بس مورخ 12 اوت 2008 پایبند است. از طرف دیگر با توجه به سخنرانی رئیس جمهور گرجستان در مجلس اروپا در تاریخ 23 نوامبر سال 2010، دولت گرجستان بطور یکجانبه متعهد به رعایت آتش بس شده است. رئیس جمهورگرجستان تعهد کشورش را از طریق نامه های خود به رهبران اتحادیه اروپا، ناتو، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رئیس جمهوری آمریکا تایید کرده است. گرجستان همچنان به ارائه طرح صلح به منظور تعیین خودمختاری گسترده مبتنی بر معیار های اروپایی برای مناطق اشغالی ادامه می دهد و حتی آماده است قبل از تعیین رژیم حقوقی نهایی مناطق اشغالی، با آنها در زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهت از سرگیری رفت و آمد، بازسازی اقتصاد آن مناطق، بازگشت رانده شدگان و آوارگان همکاری کند.

گرجستان همچنین از پیشنهاد و طرح های صلح که به پایان اشغال مناطق اشغالی کمک کند، استقبال می کند. برای پایان اشغال مناطق اشغالی گرجستان، مشارکت فعال جامعه بین المللی ضروری بنظر می رسد. جامعه بین المللی باید روسیه را تحت فشار قرار دهد تا این کشور متعهد به عدم تهاجم به گرجستان شود. موازین بین المللی از جمله اصل عدم استقرار نیرو های بیگانه در دیگر کشورها بدون موافقت این کشور را رعایت کند و به کلیه تعهدات خود در قبال توافقنامه آتش بس 12 اوت 2008 عمل نماید و نیرو های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. ضمنا به کارگیری اصطلاح «اشغال» در اسناد حقوقی و سیاسی بین المللی یکی از بخش های سیاست پایان اشغالگری است. در این خصوص اسناد صادره از سوی پارلمان اروپا، سنای آمریکا و نهاد های دولتی کشور های متحد گرجستان دارای اهمیت است.

دولت گرجستان در راستای حل بحران مناطق اشغالی، خروج نیرو های روسیه و استقرار نیرو های بین المللی در این مناطق را تنها ساز و کار مناسب می داند. با توجه به اهمیت حضور ناظران اتحادیه اروپا، دولت گرجستان خواستار توسعه حوزه فعالیت هیئت ناظران است؛ چرا که ورود ناظران به مناطق اشغالی به توسعه روند صلح و استقرار ثبات کمک خواهد کرد. ضمنا عادی سازی روابط روسیه و گرجستان می تواند به حل مناقشات در دیگر کشور ها نیز کمک کند.

ادامه سیاست عدم به رسمیت شناختن استقلال مناطق اشغالی و تایید پاکسازی قومی از دیدگاه گرجستان حائز اهمیت است. در این خصوص باید به قطعنامه های سال های 2008، 2009، 2010 و 2011 مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه سال 1993 شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه های سال های 1994، 1996 و 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا و قطعنامه سال 2011 مجلس اروپا اشاره شود.

گرجستان جهت خنثی سازی خطر تروریسم ناشی از اقدامات روسیه در مناطق اشغالی، توانمندی های خود را افزایش داده و همکاری خود را با جامعه بین المللی گسترش می دهد.

بازگشت رانده شدگان و مهاجران اجباری به خانه های خود، اعاده حقوق و تامین امنیت آنها باید با رعایت اصول و موازین بین المللی انجام بگیرد تا آنها از حق بازگشت آزادانه بهره مند شوند. گرجستان از هرگونه اقدامات روسیه جهت تغییر وضعیت مالکیت و بافت جمعیتی مناطق آبخازیا و تسخینوالی از طریق توافقنامه های غیر قانونی، جلوگیری خواهد کرد.

1.2 تنظیم روابط با روسیه: گرجستان خواستار روابطی مبتنی بر اصول حسن همجواری و برابری با روسیه است. چنین روابطی بدون احترام روسیه به حق حاکمیت گرجستان و بدون پایان اشغالگری میسر نمی باشد. در این راستا گرجستان آمادگی خود را برای مذاکرات با روسیه اعلام می دارد.

گرجستان خواهان تبدیل روسیه به کشوری دمکراتیک است تا روابط این کشور با دیگران بر اصول احترام به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و ارزش های دمکراسی استوار باشد. دمکراسی سازی در روسیه و قابل پیش بینی بودن سیاست خارجی این کشور تاثیر مثبتی بر امنیت گرجستان و منطقه خواهد گذاشت.

همگرایی گرجستان با نهاد های اروپایی و یورو آتلانتیک می تواند به استقرار صلح و امنیت در قفقاز کمک کرده و امنیت مرز های روسیه را نیز تضمین کند. این موضوع قطعا به نفع روسیه نیز است.

گرجستان خواهان استقرار صلح و ایجاد فضای همکاری در مناطق جنوبی روسیه؛ در قفقاز شمالی است. دولت گرجستان توسعه روابط با ملل قفقاز شمالی را ضروری می داند تا از این طریق مردم قفقاز شمالی بیشتر از اهداف و سیاست گرجستان مطلع شوند.

2- توسعه نهاد های دولتی و تحکیم دمکراسی:

3- سیاست تعامل:

گرجستان درصدد است سیاست مناسب و سازکار های انگیزشی جهت نزدیک ساختن مناطق اشغال شده و ساکنان آن مناطق به گرجستان و توسعه ارتباطات با مردم دیگر مناطق کشور را تدوین کند. دولت در این راستا سند« استراتژی کشور در قبال مناطق اشغالی از طریق همکاری و تعامل» و « طرح عمل سیاست تعامل» را تدوین کرده است.

از طرف دیگر گرجستان خواستار ادامه همکاری با جامعه بین المللی برای استفاده از ظرفیت های موجود جهت اجرای سیاست تعامل است. ضمنا برای اجرای موفقیت آمیز سیاست تعامل، ضروری است طرح های بشر دوستانه در قبال مناطق اشغال شده با دولت گرجستان هماهنگ شود.

4- توسعه سیستم دفاعی و امنیتی کشور:

گرجستان در راستای حفظ امنیت ملی، اصلاحاتی جهت افزایش کارایی سیستم امنیتی کشور را انجام می دهد. سنگ بنای اصلاحات بخش امنیتی گرجستان، روند بررسی امنیت ملی است که هماهنگی و همکاری نزدیک نهاد های امنیتی و افزایش کیفیت همکاری بخش های نظامی و غیر نظامی را فراهم می کند.

تشکیل سیستم موثر و کارآمد مدیریت بحران ها جهت شناسایی، پیش بینی و پیشگیری بحران و محو نمودن سریع یا به حداقل رساندن پیامد های منفی آن از طریق همکاری هماهنگ شده نهاد های دولتی، یکی از اولویت های سیاست امنیتی گرجستان است.

با توجه به تغییرات انجام شده در فضای امنیتی گرجستان، افزایش توانایی دفاعی کشور یکی از مهم ترین محورهای سیاست امنیتی کشور است. دولت گرجستان امکانات جدید را برای آشنایی نیرو های مسلح کشور با چالش های جدید فراهم می کند و در راستای آمادگی نیرو های مسلح برای حفظ تمامیت ارضی برنامه های مختلفی به منظور مدرنیزه سازی سیستم آموزش و تمرین، توسعه سیستم مدیریت نیرو های مسلح، افزایش قابلیت و نزدیک ساختن آن به معیار های ناتو و کمک به روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک، انجام می دهد.

دولت در این راستا، دکترین هایی را تدوین کرده و درصدد مدیریت موثر امکانات و منابع حساس و مهم کشور می باشد. از طرفی بکارگیری از سیتم کارآمد مدیریت بحران ها در ارتش و توسعه همکاری بین نهاد های نظامی و غیر نظامی در زمینه مدیرت و کنترل بحران ها امری مهم و ضروری است.

سیاست دفاعی گرجستان بر اصل دفاع همگانی استوار است. اجرای موفقیت آمیز این سیاست نیاز به ایجاد سیستم دفاع غیر نظامی، توسعه زیرساخت های لازم و سیستم کارآمد نیروی ذخیره دارد. همکاری با کشور های متحد بمنظور توسعه سیستم نیروی ذخیره و استفاده از تجربیات آنها ضروری بنظر می رسد. گرجستان پایبند به ارزش های دمکراتیک است و روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک را ادامه می دهد. لذا افزایش سازگاری نیروی های مسلح گرجستان با ناتو یکی از اولویت اصلاحات دفاعی گرجستان می باشد. ضمنا گرجستان برای تحکیم توان دفاعی خود درصدد توسعه همکاری با کشور های متحد است.

از طرف دیگر گرجستان برای مشارکت فعال در برنامه های صلح ناتو تلاش می کند. حضور نیرو های نظامی گرجستان در عملیات بین المللی ناتو از یک سو اهمیت گرجستان را برای امنیت حوزه یورآتلانتیک افزایش میدهد و از سوی دیگر به افزایش توان نظامی نیرو های گرجستان کمک می کند.

5- همگرایی با ناتو و اتحادیه اروپا:

عضویت در اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مهم ترین اولویت های سیاست خارجی و امنیتی گرجستان است. گرجستان که به خاطر قرار داشتن در حوزه دریای سیاه و در ناحیه جنوب شرقی اروپا، بخش جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی اروپا محسوب می شود، بدلیل تحولات تاریخی از مسیر توسعه طبیعی خود جدا شده بود. اکنون انتخاب گرجستان همگرایی با اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی است تا امنیت و توسعه این کشور تامین شود.

5.1 - عضویت در پیمان اتلانتیک شمالی:

عضویت در ناتو یکی از مهم ترین اهداف سیاست خارجی گرجستان است. ناتو از نظر گرجستان یک وسیله اصلی برای تامین امنیت و توسعه پایدار حوزه یورآتلانتیک بوده و اساس معماری امنیت این حوزه می باشد. عضویت گرجستان در ناتو می تواند از یک سو امنیت گرجستان را تضمین کند و از دیگر سو به استقرار ثبات در کل منطقه کمک کند. ضمنا اصلاحات جاری در راستای عضویت در ناتو موجب تحکیم نهاد های دمکراتیک گرجستان و افزایش توان دفاعی این کشور می شود. با توجه به نظر سنجی برگزار شده در سال 2008 محافل سیاسی و اجتمایی گرجستان در خصوص عضویت کشور در ناتو اتفاق نظر دارند. از سال 2004 گرجستان در راستای توسعه همکاری با ناتو به پیشرفت های بزرگ دست یافته است. رهبران ناتو در اجلاس 2008 در بخارست توافق کردند که گرجستان به عضویت ناتو در آید. این موضوع در تصمیمات سران ناتو در اجلاس های استراسبورگ و لیسبون و همچنین در راهبرد جدید ناتو منعکس شده است.

حمله روسیه به گرجستان در سال 2008 نتوانست مسیر توسعه گرجستان و روند همگرایی این کشور با ناتو را متوقف کند. با تشکیل کمیسیون ناتو وگرجستان؛ آغاز اجرای طرح سالانه ملی همکاری گرجستان با ناتو تسریع شده است. گرجستان همچنین در مجمع پارلمانی ناتو حضور فعالی دارد. با توجه به اینکه گرجستان خود را نیز مسئوول تامین امنیت دسته جمعی می داند، در عملیات صلح بین المللی و عملیات ناتو مشارکت می کند. در این راستا حضور نیرو های گرجی در افغانستان حائز اهمیت است.

5.2- همگرایی با اتحادیه اروپا:

همگرایی مرحله ای گرجستان با اتحادیه اروپا یکی از محور های توسعه سیاسی و اقتصادی گرجستان می باشد. توسعه همکاری با اتحادیه اروپا موجب تحکیم نهاد های دمکراتیک گرجستان و تثبیت روند همگرایی می شود.

گرجستان خواستار گسترش حوزه های همکاری و استفاده از آزادی های چهارگانه (نقل و انتقالات آزاد مردم، کالا، خدمات و سرمایه) با اتحادیه اروپا است. گرجستان سیاست همسایگی اتحادیه اروپا طرح مشارکت شرق را عامل مساعدت در همگرایی با اتحادیه اروپا می داند.

گرجستان مذاکرات در خصوص انعقاد موافقتنامه درباره عضویت وابسته با اتحادیه اروپا را بمنظور توسعه روابط از طریق همگرایی سیاسی و اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد تجارت، ادامه می دهد.

گرجستان همچنین درصدد اجرای موفقیت آمیز توافقنامه تسهیل رژیم روادید (visa facilitation and readmission agreements ) و توسعه همکاری در چارچوب ابتکار« مشارکت برای تحرک» (Mobility Partnership) است. هدف گرجستان رسیدن به رژیم لغو روادید با اتحادی اروپا است.

گرجستان بر اهمیت توسعه همکاری با اتحادیه اروپا در بخش های مختلف به ویژه در زمینه تامین امنیت انرژی، حمل و نقل آموزش، فرهنگی و غیره تاکید می کند.

گرجستان خواستار مشارکت فعال اتحادیه اروپا در روند حل مناقشه گرجستان و روسیه است. دراین رابطه برسمیت شناختن اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه از سوی جامعه بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا گرجستان از قطعنامه 17 نوامبر سال 2011 مجلس اروپا استقبال می کند.

گرجستان همچنین از سیاست اتحادیه اروپا جهت همکاری و تعامل بیشتر با روسیه استقبال می کند. سیاست اتحادیه اروپا زمانی موثر خواهد بود که بتواند به شکل گیری سیاست خارجی روسیه مبتنی بر اصول احترام به حاکمیت کشور های همسایه و همزیستی مسالمت آمیز با آنها، کمک کند.

از طرف دیگر گرجستان انتظار دارد که اتحادیه اروپا بعنوان میانجیگر توافقنامه آتش بس ماه اوت 2008 بین گرجستان و روسیه، فدراسیون روسیه را جهت اجرای قرارداد آتش بس و پایبندی به موازین بین المللی بیشتر تحت فشار قرار دهد.

6- همکاری در منطقه قفقاز جنوبی:

گرجستان با توجه به اهمیت توسعه همکاری با همسایگان، با اقدامات سیاسی و اقتصادی خود به توسعه منطقه و تبدیل آن به منطقه آرام، با ثبات و جذاب کمک می کند.

گرجستان بطور سنتی روابط خوبی با کشور های همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان دارد و معتقد است که با رویکرد های مشترک می توان توسعه آتی منطقه را تامین کرد. در این راستا توسعه همکاری منطقه ای و ایجاد حوزه مشترک اقتصادی و بازار به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد. ضمنا قابلیت های گرجستان در حوزه دریای سیاه می تواند عامل گسترش همکاری باشد.

علی رغم اختلافات موجود؛ سه کشور قفقاز جنوبی می توانند همکاری منطقه ای در زمینه مبارزه با تروریسم، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر گسترش دهند و برنامه های مشترک برای حفظ محیط زیست اجرا کنند. اینگونه همکاری ها می تواند به توسعه همکاری اقتصادی و توسعه گفتگو های سیاسی بین کشور های منطقه کمک کند.

لاینحل ماندن مناقشه قره باغ امنیت کشور های منطقه را تهدید می کند. لذا گرجستان از حل مسالمت آمیز این مناقشه با مشارکت فعال جوامع بین المللی حمایت می کند.

گرجستان خواستار توسعه همکاری اقتصادی و تجاری با آذربایجان و ارمنستان است. اجرای طرح های بزرگ اقتصادی برای تثبیت امنیت نیز ضروری می باشد و می تواند منجر به تحکیم اعتماد و شکل گیری مناسبات پایدار تجاری گردد.

روابط گرجستان با جمهوری آذربایجان به روابط استراتژیک تبدیل شده است. طرح های مشترک انرژی، حمل و نقل و ارتباطات نقش موثری در توسعه دو کشور ایفا می کند. طرح خط راه آهن «باکو- تفلیس- قارص » یکی از طرح های مشترک است که دو کشور به وسیله آن می توانند نقش ترانزیتی خود در منطقه را افزایش دهند و به شبکه بین المللی راه آهن بپیوندند. راه اندازی خط راه آهن «باکو- تفلیس- قارص» به توسعه روابط اقتصادی بین شرق و غرب کمک کرده و موجب نزدیک شدن گرجستان به حوزه اروپا خواهد شد.

«باکو- تفلیس- جیهان»، «باکو- سوپسا» و «باکو- تفلیس- ارزروم» سه طرح مهم انرژی است که علاوه بر جنبه اقتصادی آن به تثبیت امنیت در منطقه نیز کمک می کند. گرجستان و جمهوری آذربایجان همچنین درصدد عملی شدن طرح هایی مثل « نابوکو»، «جریان سفید»، «کوریدورحمل و نقل نفت یورو آسیا»‌ و «اگری» (Azerbaĳan-Georgia-Romania Interconnector Project) هستند تا منابع انرژی کشور های آسیای میانه و آذربایجان با استفاده از قابلیت های ترانزیتی گرجستان و آذربایجان به بازار های جهانی منتقل شود.

گرجستان در زمینه های سیاسی، امنیتی و روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک نیز با جمهوری آذربایجان همکاری می کند. همکاری دو کشور در چارچوب اتحادیه گوام نیز حائز اهمیت است. مشارکت آذربایجان در برنامه «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا و برنامه«مشارکت برای صلح »‌ ناتو به هماهنگ شدن منافع دو کشور و اتخاذ مواضع مشترک کمک می کند.

گرجستان همکاری نزدیکی با ارمنستان در تمامی زمینه ها دارد. گرجستان معتقد است که توسعه روابط حسنه و گسترش همکاری فیمابین گرجستان و ارمنستان می تواند منافع متقابل را تامین کرده روابط سنتی دو کشور را توسعه دهد.

گرجستان درصدد گسترش همکاری های اقتصادی با ارمنستان است. همکاری دو کشور در بخش های مختلف از جمله تجارت، حمل و نقل و گردشگری موجب افزایش مناسبات فیمابین خواهد شد.

گرجستان از حضور ارمنستان در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا حمایت می کند و خواستار گسترش همکاری این کشور با ناتو است. گرجستان همچنین خواهان عادی سازی روابط ارمنستان با ترکیه بوده و آماده است به روند عادی سازی روابط دو کشور کمک کند.

7- تحکیم روابط خارجی:

توسعه روابط سیاسی و گسترش تجارت خارجی، جذب سرمایه گذاری ها و تحکیم مناسبات اجتماعی و فرهنگی از اولویت های دولت گرجستان است. در این راستا گرجستان همکاری های دوجانبه و چندجانبه خود را با جوامع بین المللی توسعه می دهد.

7.1- ایالات متحده آمریکا:

پس از استقلال گرجستان، ایالات متحده آمریکا همواره از حاکمیت و تمامیت ارضی، توسعه نهاد های دمکراتیک، توسعه اقتصاد بازاری و همگرایی گرجستان با نهاد های اروپایی و یوروآتلانتیک حمایت کرده است.

گرجستان درصدد توسعه روابط استراتژیک با آمریکا می باشد و این موضوع در منشور همکاری که در ژانویه سال 2009 به امضا رسید منعکس شده است. هدف منشور همکاری، کمک به روند توسعه همکاری های دفاعی، امنیتی، اقتصادی، انرژی، اجتماعی و فرهنگی از طریق اجرای تصمیمات گروه های کاری است. حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه ای دارد.

گرجستان توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آمریکا را ضروری می داند و درصدد جذب سرمایه گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح های عمرانی و توسعه نهاد های دمکراتیک اهمیت ویژه ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می کند.

توان دفاعی گرجستان از طریق کمک های آمریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری ها است.

حمایت دولت آمریکا و تاکید آن بر لزوم پایان اشغالگری مناطق گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت ویژه ای دارد. گرجستان توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آمریکا ضروری می داند و در صدد جذب سرمایه گذاری و افزایش صادرات محصولات گرجی به آمریکا است. با توجه به قرارداد تجارت ترجیحی بین دو کشور امکان صادرات محصولات گرجی به آمریکا با تعرفه های کمتر، فراهم شده است. گرجستان همچنین خواستار برقراری رژیم تجارت آزاد با آمریکا است.

کمک های مالی آمریکا برای گرجستان حائز اهمیت است. کمک یک میلیارد دلاری آمریکا پس از جنگ 2008 و همچنین اختصاص کمک ها از سوی شرکت چالش هزاره آمریکا برای اجرای طرح های عمرانی و توسعه نهاد های دمکراتیک اهمیت ویژه ای داشته است. آمریکا همچنین برنامه های آموزشی و علمی را جهت افزایش دانش و آگاهی محققان و دانشجویان گرجی اجرا می کند.

توان دفاعی گرجستان از طریق کمک های امریکا افزایش قابل توجهی داشته است و گرجستان خواستار تعمیق این همکاری است. گرجستان حمایت سیاسی و نظامی خود را از ائتلاف های پیشنهادی آمریکا ادامه می دهد. نیرو های نظامی گرجستان که در چارچوب برنامه های آموزش و تمرین آمریکا آموزش دیده اند در عملیات بین المللی صلح از جمله برنامه ایساف ناتو در افغانستان شرکت می کنند. گرجستان و آمریکا در زمینه مبارزه با قاچاق مواد هسته ای نیز همکاری می کنند.

7.2 - اکراین:

گرجستان در صدد استفاده از فرصت های همکاری استراتژیک با اکراین است. افزایش نقش اکراین به عنوان کشور دمکراتیک و صلح طلب می تواند به استقرار صلح و ثبات در منطقه کمک کند.

گرجستان و اکراین در زمینه های سیاسی و امنیتی همکاری دو جانبه و همکاری بین المللی در چارچوب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری حوزه دریای سیاه و اتحادیه گوام دارند. گرجستان همچنین خواستار توسعه همکاری با اکراین در روند همگرایی با نهاد های یورآتلانتیک بوده و از مشارکت این کشور در طرح «مشارکت شرقی» اتحادیه اروپا استقبال می کند.

7.3 - ترکیه:

ترکیه شریک منطقه ای گرجستان است که همواره از تمامیت ارضی و حاکمیت گرجستان و تلاش این کشور برای توسعه نهاد های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حمایت می کند. ضمنا ترکیه بزرگترین شریک تجاری و اقتصادی گرجستان می باشد و رژیم های لغوروادید و تجارت آزاد بین دو کشور بر قرار شده است. توسعه همکاری های اقتصادی و اجرای موفقیت آمیز طرح های انرژی و حمل و نقل اهمیت راهبردی برای دو کشور دارد. گرجستان و ترکیه در چارچوب طرح های خط لوله باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس-ارزروم همکاری می کنند و حضور فعالی در اجرای طرح های مثل «باماکو»، « جریان سفید»‌، «کوریدور انتقال نفت ارو آسیا» و «خط راه آهن باکو- تفلیس- قارص» دارند. علاوه بر این ترکیه بعنوان عضو ناتو یکی از مهم ترین شرکای نظامی گرجستان است. در این راستا گرجستان خواهان توسعه همکاری های نظامی و امنیتی با ترکیه است.

همکاری دو کشور در بخش فرهنگی نیز دارای اهمیت است. دو کشور همکاری فعال در زمینه آثار میراث فرهنگی آغاز کرده اند. توسعه این همکاری به نفع هر دو کشور می باشد.

7.4 - همکاری با دیگر کشور های جهان:

گرجستان جهت استفاده از تجربیات کشور های حوزه دریای بالتیک و کسب حمایت آنها برای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا، با این کشور ها همکاری می کند.

گرجستان در صدد توسعه همکاری با کشور های اروپای جنوب شرقی و حوزه اسکان دیناوی است. حمایت این کشور ها از تمامیت ارضی گرجستان و اصلاحات جاری در این کشور دارای اهمیت ویژه ای است. گرجستان از توسعه همکاری با ملداوی و بلاروس و مشارکت این کشور ها در طرح مشارکت شرقی اتحادیه اروپا استقبال می کند.

گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی بین اروپا و آسیا، توسعه همکاری به ویژه همکاری های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل با قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان را مد نظر دارد. هدف این همکاری کمک به توسعه تجارت و گردش آزاد سرمایه بین غرب و شرق است. آگاهی کشور های آسیای مرکزی از تحولات سیاسی گرجستان برای دولت تفلیس اهمیت دارد. تلاش فدراسیون روسیه برای تغییر مرز های بین المللی چالش بزرگی برای همسایگان روسیه است.

گرجستان توسعه روابط و همکاری با چین، ژاپن، کره جنوبی، کشور های خلیج فارس، هند، کانادا، برزیل، استرالیا، اسراییل، کشور های آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا را جهت توسعه تجارت، جذب سرمایه گذاری و کسب حمایت بین المللی، ضروری و مهم می داند.

در راستای جذب سرمایه گذاری، افزایش آگاهی مردم در مورد گرجستان و کسب حمایت ها لازم است. روند برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک با کشور های آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب و توسعه همکاری های اقتصادی و تجاری با آنها ادامه یابد. در روند مذاکرات با این کشور ها باید نسبت به موضوع حمایت از تمامیت ارضی گرجستان توجه ویژه ای داشت.

7.5 - همکاری با سازمان های بین المللی:

همکاری با سازمان های بین المللی یکی از مهم ترین اولویت سیاست خارجی و امنیت ملی گرجستان است.

7.5.1 - سازمان ملل:

گرجستان معتقد است که سازمان ملل باید نقش فعال تری جهت استقرار صلح در جهان و حل مناقشات و بحران های موجود ایفا کند. در این راستا باید تلاش شود تا کارایی سازمان ملل افزایش یابد. گرجستان تعطیلی ماموریت هیئت ناظران سازمان ملل را که ناشی از فشار های روسیه بوده است، را بسیار منفی ارزیابی می کند و معتقد است که این موضوع می تواند تاثیر منفی بر نقش سازمان ملل در تامین و تثبیت امنیت جهانی بگذارد.

7.5.2 - سازمان امنیت و همکاری اروپا:

سازمان امنیت و همکاری اروپا یکی از مهم ترین سازمان ها برای تامین امنیت اروپا می باشد. این سازمان باید نقش ویژه ای در استقرار صلح، ثبات و دمکراسی در اروپا داشته باشد.

گرجستان همواره به اصول تعریف شده در اسناد این سازمان مبتنی بر احترام به حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها، پایبند است. گرجستان معتقد است که افزایش نقش سازمان امنیت وهمکاری اروپا می تواند به توسعه امنیت کشور های عضو کمک نماید.

روسیه برای جلوگیری از مشارکت سازمان های بین المللی در روند حل مناقشات گرجستان از ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا ممانعت به عمل آورد؛ با اینحال تلاش گرجستان برای از سرگیری فعالیت هیئت ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در خاک این کشور از جمله در مناطق اشغالی و افزایش نقش این سازمان جهت توسعه امنیت و دمکراسی گرجستان ادامه دارد. کمک و مساعدت سازمان امنیت و همکاری اروپا برای به انجام رساندن موفقیت آمیز روند تحکیم نهاد های دمکراتیک و اصلاحات جاری، اهمیت ویژه ای دارد.

7.5.3 - شورای اروپا:

همکاری در چارچوب شورای اروپا یکی از بهترین فرصت ها برای استقرار موازین و ارزش های اروپایی درگرجستان است. با توجه به پایبندی این کشور به موازین و ارزش های اروپایی، زمینه تبدیل گرجستان به یک کشور دمکراتیک فراهم می باشد. گرجستان در صدد اجرای توصیه های شورای اروپا برای توسعه دمکراسی، حفظ حقوق اقلیت قومی، رعایت حقوق بشر و تثبیت حاکمیت قانون است.

8- مبارزه با تروریسم بین المللی و جرایم سازمان یافته فراملی:

هدف سیاست ضد تروریستی گرجستان، تامین امنیت شهروندان و نهاد های این کشور است. گرجستان عضو کنوانسیون های مبارزه با تروریسم سازمان ملل بوده و در این راستا همکاری های خود را گسترش می دهد.

گرجستان برای رسیدن به این هدف مهم همکاری نزدیکی با کمیته مبارزه با تروریسم سازمان ملل دارد و واحد های ضد تروریستی از جمله؛ یگان های ویژه نیرو های مسلح و انتظامی کشور را توسعه می دهد. گرجستان جهت جلوگیری از استفاده گروه های تروریستی از خاک گرجستان، حراست از مرز ها و نظارت بر گمرکات را افزایش داده در راستای مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملی با کشور های همسایه آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همکاری می کند.

مناطق اشغالی گرجستان اکنون به منشاء تهدید های تروریستی تبدیل شده اند. در سال های اخیر عملیات تروریستی در گرجستان از مناطق اشغالی و توسط عوامل روسیه برنامه ریزی و اجرا می شد. برای خنثی سازی این خطر لازم است که جامعه بین المللی فشار های خود را بر روسیه افزایش دهد تا روسیه در صورت تکرار عملیات تروریستی بهای سنگین سیاسی بپردازد.

گرجستان با توجه به اهمیت مبارزه با تروریسم هسته ای با آژانس بین المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان های بین المللی و کشور های جهان همکاری می کند تا از استفاده از خاک گرجستان برای تولید و انتقال مواد هسته ای و رادیو اکتیو جلوگیری شود. گرجستان در راستای عدم گسترش مواد هسته ای و رادیو اکتیو نگران وضعیت موجود در مناطق اشغالی است.

گرجستان با شرکت در عملیات بین المللی ضد تروریستی حضور فعالی در ائتلاف ضد تروریستی دارد. با توجه به اینکه تروریسم بین المللی تهدید جدی برای امنیت جهان است، عدم موفقیت در عملیات افغانستان تاثیر منفی بر امنیت کشور های جهان و منطقه از جمله گرجستان خواهد گذاشت.

9- سیاست امنیت اقتصادی:

سیاست اقتصادی گرجستان مبتنی بر اصل آزادی اقتصاد بوده و هدف اصلی سیاست امنیت اقتصادی این کشور فراهم کردن شرایط مناسب برای کمک به توسعه کشور، افزایش رفاه مردم و رقابت پذیری اقتصاد و مردم است.

تحکیم ثبات اقتصاد کلان از طریق اتخاذ سیاست جدی مالی، به حد اقل رساندن نرخ تورم، کاهش هزینه های عمومی، کاهش بدهی های خارجی، رفع کسری بودجه با مازاد بودجه و بهبودی سیستم مالیاتی، از مهم ترین اولویت های سیاست امنیت اقتصادی گرجستان محسوب می شود.

توسعه روابط سازنده اقتصادی با اتحادیه اروپا، آمریکا و کشور های منطقه از محور های سیاست اقتصادی و امنیتی کشور می باشد. توسعه همکاری های اقتصادی و روابط مرزی می تواند نقش موثری در کاهش تنش ایفا نماید. گرجستان در این راستا آماده همکاری با کشور های آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، ایران، ارمنستان، اکراین، قزاقستان، کشور های خاورمیانه، حوزه دریای سیاه و دیگر کشور های آسیای مرکزی و شرقی، است.

گرجستان توسعه زیرساخت های حمل و نقل کشور، افزایش بهره برداری از ظرفیت ترانزیتی کشور و همگرایی با سیستم های حمل و نقل بین المللی را ضروری می داند.

سیاست اقتصادی گرجستان عدم مداخله دولت در فعالیت اقتصادی شرکت ها، حفظ آزادی اقتصادی و مالکیت شخصی، بهبود سیستم مالیاتی و اجرای سیاست دقیق مالی را تامین می کند.

گرجستان درصدد است فراهم نمودن شرایطی است تا مردم دسترسی به محصولات خوب و ارزان داشته باشند. ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه گذاری، افزایش رقابت پذیری مردم و اقتصاد و رشد اشتغال زایی از دیگر اهداف سیاست اقتصادی گرجستان است. برای تحقق این اهداف ایجاد بازار کار رقابت پذیر ضروری بنظر می رسد. ضمنا کمک به آماده سازی نیروی کار مجرب که از طریق اجرای سیاست هدفمندانه آموزشی میسر می شود، موجب افزایش رقابت پذیری مردم و اقتصاد خواهد شد.

10- سیاست امنیت انرژی:

دولت در راستای تامین امنیت انرژی، جذب سرمایه گذاری، تقویت همکاری های بین المللی در بخش انرژی و توسعه زیرساخت های انرژی کشور را ضروری می داند. ضمنا دولت گرجستان بر ضرورت تنوع در منابع انرژی و تامین کنندگان آن و مشارکت در طرح های منطقه ای و بین المللی تاکید می کند. در این راستا دولت گرجستان در چارچوب برنامه کوریدور انرژی جنوب، خواهان اجرای طرح های جدید از جمله طرح های انتقال نفت و گاز منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق گرجستان است.

گرجستان بخشی از کوریدور های مهم انتقال انرژی است و از نقش خود برای انتقال منابع انرژی دریای خزر و آسیای مرکزی به اروپا از طریق مسیر های متنوع، به خوبی آگاه است. بنادرگرجستان، خط لوله باکو- سوپسا، باکو- تفلیس- جیهان و باکو- تفلیس- ارزروم از جمله پروژه های مهم فعال بوده و گرجستان درصدد اجرای موثراین پروژه ها است.

توسعه زیرساخت های انرژی و افزایش بهره برداری از منابع آبی و دیگر منابع انرژی پاک کشور از دیگر اولویت های سیاست امنیت انرژی گرجستان می باشد. گرجستان همچنین همکاری خود را با سرمایه گذاران خارجی جهت بهره برداری از منابع انرژی تجدید پذیر ادامه و توسعه می دهد.

با توجه به اینکه ساخت خطوط جدید انتقال برق و نیروگاه های برقی و بازسازی نیروگاه های فرسوده به کاهش وابستگی به منابع انرژی وارداتی و افزایش امنیت انرژی کشور کمک می کند، لذا گرجستان در صدد تبدیل شدن به بزرگترین صادر کننده برق در منطقه است. در این راستا افزایش تولید برق و ساخت خطوط انتقال برق ضروری است.

11- سیاست آموزشی:

تکمیل نظام آموزشی کشور از مهم ترین اولویت دولت گرجستان است. اصلاحات همه گیر نظام آموزشی کشور جهت افزایش کیفیت آموزش متوسط، عالی و حرفه ای و کمک به ایجاد جامعه مبتنی بر دانش، انجام می شود. در این راستا ایجاد فضای مناسب برای توسعه علم و مشارکت فعال بخش خصوصی در نظام آموزشی از ضروریات کشور محسوب می شود. نظام آموزشی گرجستان برای شهروندان این کشور باید فرصت های شغلی و امکان استفاده از دانش را مهیا کند.

یکی از بخش های اصلاحات انجام شده در نظام آموزشی اجرای برنامه های آموزش زبان های خارجی به ویژه زبان انگلیسی و آموزش رایانه در مدارس متوسط است.

یکی دیگر از اولویت های اصلاحات نظام آموزشی کشور توسعه آموزش حرفه ای می باشد. توسعه اقتصاد گرجستان ضرورت توسعه آموزش حرفه ای را دو چندان می سازد.

توسعه آموزش عالی نیز برای پیشرفت کشور اهمیت ویژه ای دارد. افزایش کیفیت آموزش عالی درگرجستان یکی از پیش شرط های توسعه ظرفیت های علمی و توسعه اقتصاد کشور می باشد. ضمنا گسترش همکاری های بین المللی در بخش های تحقیقاتی، علمی و تکنولوژی ضروری بنظر می رسد.

11- سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی:

کمک به فقر زدایی، افزایش سطح زندگی و شکل گیری قشر قدرتمند متوسط از اهداف سیاست امنیت اجتماعی و بهداشتی گرجستان است.

دولت جهت تامین امنیت اجتماعی و بهداشتی مردم درصدد است به اشتغال زایی کمک کرده بیمه اجتماعی را توسعه و همگانی نماید.

محور های سیاست بهداشتی کشور به شرح ذیل است: کمک به افزایش کیفیت خدمات پزشکی، توسعه نظام آموزش پزشکی، افزایش کارایی سیستم پیشگیری و مدیریت امراض مسری، پیشگیری و درمان بیماری های خطرناک (ایدز، اعتیاد، سل و غیره)، توسعه سیستم نظارت بر آزمایشگاه ها و بیماری های همه گیر جهت جلوگیری از عفونت های خطرناکی که منشاء مصنوعی یا طبیعی دارند، راه اندازی سیستم های واکنش سریع، کمک به ترویج شیوه زندگی سالم، قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی از طریق توسعه سیستم بیمه درمان و قابل دسترسی کردن خدمات پزشکی برای قشر زیر خط فقر.

12- سیاست امنیت سایبری:

گرجستان در نظر دارد یک سیستم امنیت اطلاعات را ایجاد کند تا با استفاده آن خنثی سازی حملات سایبری، به حد اقل رساندن اثرات آن و بازسازی سریع زیرساخت ها امکان پذیر شوند.

گرجستان با توجه به اهمیت تامین امنیت اطلاعات محرمانه و حفظ سیستم های اطلاعات کشوراساس حقوقی و زیرساختهای لازم را جهت ارتقاء تکنولوژی های اطلاعاتی و حفظ اطلاعات فراهم می کند.

گرجستان در راستای تامین امنیت سایبری درصدد گسترش همکاری با کشور های متحد و استفاده از تجربیات آنها است.

13- سیاست امنیت زیست محیطی:

هدف سیاست امنیت زیست محیطی گرجستان، حفظ امنیت مردم و محیط زیست از طریق پیشگیری از آلودگی محیط زیست، کاهش منابع طبیعی و بحران های ناشی از حوادث طبیعی یا فعالیت انسان، می باشد. در این خصوص توجه ویژه ای به پیشگیری از حوادث طبیعی همانند سیل، بهمن، رانش زمین، زلزله و حوادث صنعتی می شود.

انجام اقدامات موثر برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست، پیشگیری از آلودگی منابع آبی و زمین، حفظ جنگل ها، پیشگیری از آلودگی دریای سیاه و پاکسازی مناطق گرجستان از ضایعات رادیواکتیو از دیگر اهداف سیاست امنیت زیست محیطی گرجستان است.

با توجه به لزوم همکاری منطقه ای و بین المللی برای تامین امنیت زیست محیطی، گرجستان خواستار مشارکت فعال جامعه بین المللی برای جلوگیری از تخریب محیط زیست مناطق اشغالی از سوی روسیه، است. دولت گرجستان با استفاده از امکانات سیاسی خود تلاش خواهدکرد با کمک جامعه بین المللی روسیه را تحت فشار قرار داده از انتقال غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا به روسیه برای المپیک زمستانی سوچی که یک تهدید زیست محیطی برای گرجستان و منطقه است، جلوگیری نماید.

گرجستان در زمینه امنیت زیست محیطی با کشور های منطقه همکاری می کند. همکاری گرجستان با آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می تواند به تحکیم امنیت زیست محیطی منطقه کمک کند.

14- حفظ میراث فرهنگی:‌

گرجستان از طریق توسعه همکاری با یونسکو و دیگر سازمان های بین المللی درصدد حفظ و توسعه میراث فرهنگی و آثار منحصر به فرد خود که بخشی از میراث فرهنگی جهان است، می باشد. در این راستا اتخاذ سیاست حفظ میراث فرهنگی با هدف کمک به هنر کهن و معاصر گرجستان و نگهداری آثار معماری، ضروری بنظر می رسد. گرجستان همچنین جهت حفظ میراث فرهنگی برونمرزی خود با کشور هایی که اثار تاریخی گرجی در آنجا واقع شده باشد و ارزش های فرهنگی در موزه ها یا کنتابخانه های این کشورها نگهداری شده باشد، همکاری خواهد کرد.

آثار تاریخی و فرهنگی گرجستان که در مناطق تحت اشغال روسیه واقع شده اند، در معرض خطر نابودی قرار می گیرند. لذا جامعه بین المللی باید در حفظ این آثار مشارکت نمایند. در این راستا همکاری با یونسکو، مرکز بین المللی مطالعات حفظ و مرمت دارایی های فرهنگی (ICCROM)، شورای بین المللی اثار و مکان های باستانی (ICOMOS) و اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) دارای اهمیت ویژه ای است.

15- سیاست جمعیتی:

گرجستان جهت بهبودی وضعیت جمعیتی از برنامه های افزایش زاد و ولد، کاهش مرگ و میر کودکان، ترویج شیوه زندگی سالم و افزایش سن امید به زندگی حمایت می کند.

دولت گرجستان در صدد فراهم کردن شرایط مناسبی برای بازگشت گرجیان برونمرزی و دیگر اتباع گرجستان مقیم خارج به این کشور است. در این راستا دولت ارتباطات خود را با جوامع گرجیان برونمرزی تقویت کرده از اقدامات و تلاش های آنها برای حفظ زبان گرجی و ارتباط با میهن تاریخی تشویق می کند.

گرجستان نگران سیاست فدراسیون روسیه جهت تغییر مصنوعی و غیر قانونی بافت جمعیتی آبخازیا و اسکان روسی تبار ها در آنجا است. گرجستان تلاش خواهد کرد تا از این اقدامات روسیه جلوگیری کرده به حفظ هویت قومی و فرهنگی آبخازیایی ها کمک کند.

16- سیاست همگرایی مدنی:

دولت گرجستان به روند همگرایی و مشارکت اقلیت قومی در جامعه کمک می کند. دولت همچنین به توسعه تدریس زبان گرجی بین اقلیت قومی و حفظ هویت و فرهنگ آنان اهمیت می دهد. این سیاست در « نظریه ملی همگرایی مدنی» و «طرح عمل» منعکس شده است.

دولت امکاناتی برای آموزش زبان گرجی و استفاده از آن زبان توسط اقلیت قومی فراهم می کند تا از این طریق حقوق و ازادی های آنها تامین گردد.

گرجستان همچنین درصدد فراهم ساختن شرایط مناسبی برای همگرایی مدنی مهاجرانی که مجددا به میهن بازگشتند، می باشد.

17- سیاست روابط با جوامع گرجیان برون مرزی:

حفظ هویت هموطنان برونمرزی یکی از اولویت دولت گرجستان است. دولت در این راستا به راه اندازی دوره های آموزش زبان گرجی، مدارس هفتگی، مدارس عمومی گرجی، گروه های فولکلوریک و گروه های هنری کمک می کند. گرجستان همچنین تلاش می کند تا هموطنان مقیم کشور های مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و پروژه های مشترک اجرا نمایند.

سرود ملی

شعار ملی گرجستان :

ძალა ერთობაშია

به معنی :

« قدرت در همبستگی است »

سرود ملی گرجستان « آزادی » نام دارد.

آزادی به زبان گرجی « تاویسوپلــِبا » تلفظ می شود.

ترجمه فارسی سرود ملی گرجستان :

نشان من، میهن من است

جایگاه نگهدارنده این نشان، سراسر جهان است

کوهستان‌ها و دره‌های درخشان را

با خداوندگار، سهیم‌ هستیم

امروز، آزادی ما

برای شکوه آینده، نغمه می‌سراید

ستاره سحر برمی‌آید

و در میان دو دریا، می‌درخشد

پس ستوده باد آزادی

این آزادی ستوده باد!

نام شاعر : « داوید ماگرادزه »

آهنگسازان : « زاخاری پالیاشویلی» و « لوسب کچاکمادزه »

تاریخ تصویب : 2004

تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان

دوران‌ قرون وسطی

بر اساس نوشته های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانونگزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون نویسی‌ و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.

نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان ( که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد) بین سال‌های 1028 ـ 1005 میلادی / 419ـ 395 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصر دین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد.

در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیکتر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده ای داشت.

در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت.می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می شد.بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.

دوره سلطه روسیه تزاری

اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آن‌ها کرد.

در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوریخواه گردید.

دوره بازسازی استقلال گرجستان

گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.

دوره شوروی

قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را به صورت ظاهری تایید می‌کرد.

قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز

13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد.

30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.

دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین المللی را از دست داد.

سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان ( قانون اساسی استالین)

در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.

چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان( قانون اساسی برژنف)

در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.

دوره معاصر استقلال گرجستان

قانون اساسی دوره انتقالی

28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی گرا با رهبری « زویاد گامساخوردیا » پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.

اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ 21 فوریه سال 1921 میلادی

در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی شده و غیر قابل کاربرد بود.

قانون اساسی مختصر

در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.

اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی

در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد.

قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های 2012 ـ 1995 میلادی / 1391ـ1374 هجری شمسی، شاهد 31 اصلاحیه شد.

در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده اند.

تشریح مختصر ساختار قانون اساسی کنونی گرجستان

در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.

قسمت اصلی قانون اساسی

قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر می‌باشد:

بخش نخست: موازین عمومی

مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.

بخش دوم : تابعیت گرجستان و حقوق بشر

مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.

بخش سوم: مجلس گرجستان

مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.

بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان

مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.

بخش چهار 1: دولت گرجستان

مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش پنجم: قوه قضایی

مطالب عمده این بخش عبارتند از : موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش ششم : امور دارایی و نظارت دولتی

مطالب عمده : نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.

بخش هفتم: امور دفاع کشور

مطالب عمده : انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان می‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.

بخش هفت 1: حکومت محلی

مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.

بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی

مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود.

موازین انتقالی

بخش نهم

مطالب: شرایط و مقررات اعتبار رسمی قانون اساسی، اهمیت و نتایج آن برای قانون‌پروری در کشور، تعهد دولت جهت تطبیق همه قوانین و اسناد رسمی دولتی با قانون اساسی کشور و مدت تصویب قانون دیوان عالی.