رفاه اجتماعی در چین
به نظر می‌رسد با توجه به سياست‌ها و تدابير اتخاذ شده از سوی دولت چین، مردم این کشور حركت به سمت تبديل شدن به جامعه‌ی نسبتا مرفه را آغاز كرده و اين رفاه نسبی عرصه‌های مختلف زندگی آنان از جمله قلمروهای اقتصادی، فرهنگی و ورزشی و غيره را در بر می‌گیرد.
رفاه اجتماعی در گذشته
در گذشته‌ی نه چندان دور، در گوشه و كنار چين مردم اغلب از مشكل مسكن سخن مي‌راندند و داشتن خانه‌ی مسكونی شخصی برای بيشتر آنان به يک رؤيا شباهت داشت، اما 30سال و اندی پس از اجرای سياست اصلاحات و درهای باز، به ويژه در شهرهای بزرگ اين كشور، كمتر خانواده‌ی سه نفره را می‌توان يافت كه آپارتمان مسكونی شخصی نداشته باشند. حال آنكه سه دهه پيش چنين خانواده‌هايی يا فاقد چنين امكانات بودند و يا منزل مسكونی آنان حداكثر يک اتاق آن هم بدون حمام و آشپزخانه بود. در آن زمان مردم نيز توقع زيادی نداشتند، چرا كه سياست واحدی در سراسر كشور اجرا می‌شد و در آن وضعيت نابسامان توزيع آپارتمان مسكونی به عنوان يک امتياز اجتماعی محسوب می‌شد.
رفاه اجتماعی امروزی
ولی امروز، همگام با تغييرات شگرف ایجاد شده در تمام جنبه‌های زندگی مردم، چينی‌ها در عرصه‌ی مسكن نيز شاهد يک انقلاب و تحولات بنيادين هستند. لذا، بسياری از مردم از درآمد بيشتری برخوردار شده و توانسته‌اند برای خود خانه و آپارتمان مسكونی بهتری خريداری نمايند. متراژ برخی از اين خانه‌ها كه دارای چندين اتاق خواب و سایر تجهيزات هستند، به بیش از200 متر مربع می‌رسد. در حقيقت، در چند دهه‌ی گذشته، مساحت سرانهی فضای زندگی به مراتب افزايش يافته است و طبق گزارش اداره‌ی آمار ملی، متوسط سرانهی فضای مسكونی جمعيت شهری به 15/5متر مربع رسيده، حال آن كه اين ميزان در دهه‌ی1990 تنها 9/9 متر مربع بوده است.
از سوی ديگر، در سال‌های اخير محافظت از محيط زيست در ميان مردم چين به موضوعی مهم و قابل توجه تبديل شده است و خواستار محيط زيست بهتر به عنوان بخشی از زندگی كيفی خود هستند. رسانه‌های گروهی چين نيز در تبليغ فرايند حفاظت از محيط زيست كوتاهی نكرده و تا آنجا كه مقدور بوده گزارش‌ها و مقالات متعددی در خصوص محيط زيست و اهميت حفاظت و حراست از آن منتشر كرده و دايما از كاهش آلودگی هوا، ضرورت اجرای تدابير لازم در اين عرصه و پالايش محيط منتشر ساخته‌اند، درحالی كه تا چند سال پيش هم مردم و هم رسانه‌ها كمتر به اين مقوله توجه داشتند.
شیائو کانگ
«رفاه نسبی» كه به زبان چینی از آن با عنوان«شيائو كانگ(Xiao Kang)» ياد می‌شود، عبارتی است كه به تدريج از سال1978، يعنی به دنبال اجرای سياست اصلاحات و درهای باز مورد توجه قرار گرفت و در شانزدهمين كنگره‌ی حزب کمونیست چین كه در ماه نوامبر سال 2002 برگزار شد به آن پرداخته شد. در كنگره‌ی پانزدهم حزب نيز«جيانگ زِمين» تأكيد كرده بود كه رشد توليد ناخالص داخلی چين در نخستين دهه‌ی قرن بيست و يكم، دو برابر سال2000 خواهد بود که به معنای دستيابی به رفاه نسبی در چین است. و در ماه مه سال2000، نیز خاطر نشان كرد كه چین وارد مرحله‌ی نوينی از جامعه‌ی نسبتاً مرفه شده و فرايند نوگرايی و نوسازی كشور سرعت گرفته است.
واژه‌ی«شيائو كانگ» از قدیمی‌ترین كتاب شعر چینی به نام«شی جينگ(Shi Jing)» كه مجموعه‌ای از اشعار قرن دهم تا قرن ششم پیش از ميلاد را در بر دارد، گرفته شده است. اما تا چندی قبل، به ويژه تا30سال پيش، مردم از اين واژه و رفاه نسبی، بيشتر فرار از گرسنگی و سرما و تأمين خوراک و پوشاک را استنباط می‌كردند. از سال 1978كه دِنگ شيائوپنگ طراح سياست اصلاحات و درهای باز از نوسازی و پيشرفت سخن به ميان آورد، نوع نگرش به كلمه‌ی شيائو كانگ و مفهوم آن نيز تغيير يافت و به عاملی كليدی در پيشبرد فرايند نوسازی تبدیل شد.
بر اساس چشم اندازی که رهبران چينی برای کشور خود ترسیم كرده‌اند، تا نيمه‌ی قرن بيست و يكم كه جمهوری خلق چين يکصد سالگی خود را جشن خواهد گرفت(جمهوری خلق چین در سال 1949میلادی تأسیس شده و در سال2049میلادی، یک صد ساله خواهد شد.)، فرايند نوگرايی و نوسازی این کشور تكميل و چين به يک جامعه‌ی مرفه، موفق، قوی، دمكراتيک و با فرهنگ پيشرفته تبديل خواهد شد. مقام‌های چينی تأكيد دارند كه برای رسیدن به اين هدف، باید روند توسعه‌ی اقتصادی و ابداعات علمی و فنی به عنوان موتور اقتصاد ملی شتاب گيرد. افزون براین، بايد در كنار اجرای استراتژی توسعه‌ی پايدار، در عرصه‌های اقتصادی، كيفيت جمعيت، حيات فرهنگی، حيات مادی و محيط زيست نیز توسعه يابد.
با نگاهی به تغييرات حاصله در سبک زندگی چينی‌ها در دو سه دهه‌ی گذشته و توسعه و بهبود زندگی يک ميليارد و350ميليون نفر جمعیت چین در مقايسه با گذشته، چشمگير بودن اين تحولات به خوبی قابل مشاهده است. رشد طبيعی جمعیت چین به 6/95 در هر هزار نفر كاهش يافته كه به مراتب پايين‌تر از نرخ 15/04در سال 1989 است. در همين حال شاخص مصرف انرژی در رشد توليد ناخالص داخلی به يکهزار و 210 دلار رسيده است كه نسبت به سال 1989 تا 32/8 درصد كاهش يافته و پيشرفت‌های علمی و آموزشی چین نیز در طول يک دهه‌ی گذشته چشمگير بوده است. مشاركت در طرح‌های بین المللی علمی مانند کشف«ژن انسان» و فرستادن فضاپيمای سرنشين‌دار به فضا، از جمله پيشرفت‌های علمی اين كشور به شمار می‌رود. این کشور، همچين در چند سال گذشته در اجرای دوره‌های آموزش اجباری9ساله توفيق زيادی داشته و بيسوادی را در ميان بزرگسالان تقريبا ريشه‌كن كرده است.
تغييرات عظيم حاصله در نحوه‌ی زندگی مردم در زمينه‌های آموزشی، فرهنگی، درآمد، الگوی مصرف، الگوی زندگی، مسافرت، بهداشت، تحصيل در خارج از كشور، يادگيری زبان خارجی و... به منزله‌ی زلزله‌ی عظيمی است كه در جامعه‌ی چین اتفاق افتاده و به جای تخريب، در بهبود و بازسازی و پيشرفت و توسعه‌ی چين نقش مؤثری ايفا نموده است. بنابراین، می‌توان گفت جامعه‌ی چین درحال دستیابی به رفاه نسبی و یا شيائو كانگ است.
میزان رضایت مردم چین از شرایط زندگی کنونی
نتیجه‌ی نظر سنجی انجام گرفته توسط بنیاد تحقیق و توسعه‌ی چین از میان شهروندان این کشور در سال 2011میلادی، در خصوص میزان رضایت آن‌ها از کیفیت زندگی خود، نشان می‌دهد که12/8درصد مردم از زندگی خود خیلی راضی بوده‌اند؛ 34/2درصد راضی؛ 2/8درصد کاملا ناراضی؛ 8/5درصد ناراضی؛ 41/4درصد متوسط؛ و 0/3درصد نیز نا مشخص بوده است[۱].
جدول: میزان اهمیت وضعیت رفاه در زندگی مردم چین: چه چیزی در خوشبختی زندگی مهم است
| میزان اهمیت | مهم نیست | خیلی مهم نیست | نمی دانم | نسبتا مهم | خیلی مهم | موضوع |
| 93/6 | 0/5 | 1/2 | 2/8 | 20/7 | 74/9 | هارمونی خانوادگی |
| 93/2 | 0/5 | 1/2 | 4/1 | 20/3 | 74/0 | بهداشت |
| 90/4 | 1/0 | 2/3 | 4/7 | 26/5 | 65/5 | آموزش |
| 89/9 | 0/6 | 2/4 | 5/7 | 29/0 | 62/3 | امنیت زندگی |
| 89/2 | 0/6 | 0/5 | 4/8 | 34/4 | 58 | خدمات بهداشتی |
| 88/2 | 0/5 | 2/3 | 6/0 | 37/7 | 53/5 | وضعیت اقتصادی |
| 87/2 | 1/1 | 3/0 | 7/7 | 34/2 | 54 | کیفیت محیط زیست |
| 87/1 | 1/0 | 3/3 | 6/6 | 36/4 | 52/7 | احترام اجتماعی |
| 85/9 | 1/1 | 4/2 | 8/4 | 36/0 | 50/4 | بیمه اجتماعی |
| 84/1 | 1/8 | 5/2 | 5/4 | 44/5 | 43/2 | شرایط زندگی |
| 83/8 | 1/1 | 4/7 | 11/4 | 38/7 | 44/1 | شغل |
| 83/6 | 1/1 | 4/9 | 11/7 | 38/8 | 43/6 | قیمت‌ها |
| 82/7 | 1/3 | 4/6 | 13/7 | 38/9 | 41/5 | امکانات عمومی |
| 82/1 | 1/3 | 6/1 | 9/3 | 45/9 | 37/4 | ترافیک |
| 80/0 | 2/0 | 5/7 | 19/5 | 34/5 | 38/4 | سیستم قضایی |
| 79/2 | 2/2 | 5/6 | 20/3 | 36/2 | 35/8 | نابرابری درآمد و عدالت اجتماعی |
| 77/8 | 2/4 | 8/5 | 15/0 | 43/7 | 30/4 | روابط اجتماعی |
| 77/0 | 3/4 | 6/8 | 12/9 | 33/9 | 34/0 | عملکرد دولت |
| 73/2 | 3/9 | 12/1 | 20/4 | 37/8 | 25/9 | شرکت در مدیریت اجتماعی |
منبع [۲]
جدول-آمار و ارقام پايه از وضعيت زندگی و رفاه عمومی مردم چین(2009)
| رديف | موضوع | سال1990 | سال2009 |
| 1 | اشتغال | ||
| متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار شهری(نفر) | 1/98 | 1/49 | |
| متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار روستايی(نفر) | 2/92 | 2/85 | |
| تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل شهری(نفر) | 1/77 | 1/94 | |
| تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل روستايی(نفر) | 1/64 | 1/40 | |
| تعداد بيكاران ثبت شدهی شهری(10 هزار نفر) | 383 | 921 | |
| نرخ بيكاری ثبت شدهی شهری(درصد) | 2/5 | 4/3 | |
| تعداد سازمان های ارايه كننده‌ی خدمات شغلی(واحد) | - | 37123 | |
| تعداد بيكاران جويای كار تا پايان سال( 10 هزار نفر) | - | 5806 | |
| 2 | درآمد و هزينه | ||
| متوسط سرانهی درآمد خانوار شهری(يوان) | 1510 | 17175 | |
| متوسط درآمد خالص خانوار روستايی(يوان) | 686 | 5153 | |
| متوسط مصرف و هزينه‌ی سالانه‌ی خانوار شهری(يوان) | 1279 | 12263 | |
| متوسط مصرف و هزينه‌ی سالانه‌ی خانوار روستايی(يوان) | 585 | 3993 | |
| متوسط سرانهی صرفه جويی و پس انداز(يوان) | 623 | 19537 | |
| 3 | كيفيت زندگی | ||
| ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ی ميان درآمد و هزينه- خانوار شهری | 54/2 | 36/5 | |
| ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ی ميان درآمد و هزينه- خانوار روستايی | 58/8 | 41/0 | |
| 4 | وضعيت مسكن | ||
| سرانهی فضای مسكن در مناطق شهری(متر مربع) | 13/7 | - | |
| سرانهی فضای مسكن در مناطق روستايی(متر مربع) | 17/8 | 33/6 | |
| 5 | وضعيت حمل و نقل | ||
| تعداد وسايل حمل و نقل عمومی شهری(برای هر 10 هزار نفر) | 2/2 | 11/1 | |
| متوسط مساحت سرانهی جاده های آسفالت شهری(متر مربع) | 3/1 | 12/8 | |
| تعداد خودرو برای هر 100 خانوار شهری(دستگاه) | - | 10/89 | |
| تعداد موتور سيكلت برای هر 100 خانوار روستايی(دستگاه) | 0/89 | 56/64 | |
| 6 | وضعيت ارتباطات و مخابرات | ||
| ميزان بهره‌مندی از تلفن ثابت و موبايل برای هر 100نفر(دستگاه) | 1/11 | 79/89 | |
| ميزان بهره‌مندی از تلفن موبايل برای هر 100نفر(دستگاه) | 0/002 | 56/27 | |
| 7 | ميزان بهره‌مندی از امكانات عمومی شهری | ||
| ميزان دسترسی مردم به آب لوله كشی(درصد) | 48/0 | 96/1 | |
| ميزان دسترسی مردم به گاز(درصد) | 19/1 | 91/4 | |
| ميزان متوسط سرانهی پارك و فضای سبز(متر مربع) | 1/8 | 10/7 | |
| تعداد دستشويی های عمومی(برای هر 10 هزار نفر) | 3/0 | 3/1 | |
| متوسط سرانهی هزينه‌ی گردشگری داخلی(يوان) | - | 535 | |
| متوسط سرانهی هزينه‌ی گردشگری داخلی شهری(يوان) | - | 801 | |
| متوسط سرانهی هزينه‌ی گردشگری داخلی روستايی(يوان) | - | 295 | |
| 8 | فرهنگ، آموزش و بهداشت | ||
| 1-8 | فرهنگ | ||
| درصد جمعيت تحت پوشش راديويی(درصد) | 74/7 | 96/3 | |
| درصد جمعيت تحت پوشش تلويزيونی(درصد) | 79/4 | 97/2 | |
| تعداد دستگاه‌های تلويزيون(برای هر 100 خانوار شهری) | 59/0 | 135/7 | |
| تعداد دستگاه‌های تلويزيون(براي هر 100 خانوار روستايی) | 4/7 | 108/9 | |
| تعداد دستگاه‌های كامپيوتر(برای هر 100 خانوار شهری) | - | 65/7 | |
| تعداد دستگاه‌های كامپيوتر(برای هر 100 خانوار روستايی) | - | 7/5 | |
| درصد هزينه‌های فرهنگ، آموزش، و تفريحی خانوار شهری | 11/1 | 12/0 | |
| درصد هزينه‌های فرهنگ، آموزش، و تفريحی خانوار روستايی | 5/4 | 8/5 | |
| 2-8 | آموزش | ||
| نرخ ورود دانش آموزان به مقاطع بالاتر تحصيلی | |||
| نرخ ورود دانش آموزان متوسطه به مقطع تحصيلات عالی(درصد) | 27/3 | 77/6 | |
| نرخ ورود دانش آموزان راهنمايی به مقطع متوسطه(درصد) | 40/6 | 85/6 | |
| نرخ ورود دانش آموزان مقطع ابتدايی به راهنمايی(درصد) | 74/6 | 99/1 | |
| متوسط هزينه‌های آموزشی هر دانشجو و دانش آموز | |||
| متوسط هزينه‌ی هر دانشجوی مراكز آموزش عالی(يوان) | - | 7578 | |
| متوسط هزينه‌ی هر دانش آموز مقطع دبيرستانی(يوان) | - | 3209 | |
| متوسط هزينه‌ی هر دانش آموز مقطع راهنمايی(يوان) | - | 3543 | |
| متوسط هزينه‌ی هر دانش آموز مقطع ابتدايی(يوان) | - | 2758 | |
| 3-8 | بهداشت عمومی | ||
| تعداد تخت‌های بيمارستانی و مراكز بهداشتی( هر 10 هزار نفر) | 32/2 | 30/6 | |
| تعداد پزشكان(برای هر 10 هزار نفر) | 15/6 | 17/5 | |
| ميزان هزينه‌های بهداشتی و درمانی هر خانوار شهری(درصد) | 2/0 | 7/0 | |
| ميزان هزينه‌های بهداشتی و درمانی هر خانوار روستايی(درصد) | 3/3 | 7/2 | |
| 9 | امنيت عمومی(اجتماعی) | ||
| تعداد كاركنان تحت پوشش بيمهی بازنشستگی شهری(10 هزار نفر) | 6166 | 23550 | |
| تعداد كارمندان تحت پوشش بيمهی رايگان پايه(10هزار نفر) | 5201 | 17743 | |
| تعداد بازنشستگان تحت پوشش بيمهی رايگان پايه(10 هزار نفر) | 965 | 5807 | |
| تعداد افراد تحت پوشش مراقبت های پزشكی و درمانی شهری(10 هزار نفر) | - | 21937 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهی بيكاری(10 هزار نفر) | - | 12716 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهی از كار افتادگی(10 هزار نفر) | - | 14896 | |
| تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهی زايمان(10 هزار نفر) | - | 10876 | |
| درآمد حاصله از صندوق بيمهی اجتماعی(100 ميليون يوان) | 187 | 16116 |
منبع[۳]
نرخ اشتغال در چین
علیرغم مهاجرت گسترده‌ی ساکنان مناطق روستایی به مناطق شهری و سرازیر شدن سالانه میلیون‌ها کارگر بخش کشاورزی به شهرها، براساس آخرین آمار منتشره از سوی دولت، نرخ بیکاری در این کشور در 4/3درصد کنترل شده است. طبق این آمار تعداد افراد شاغل در چین در سال2011میلادی بالغ بر764میلیون نفر بوده که رکورد جدیدی در زمینه‌ی اشتغال در این کشور به شمار می‌آید. تنها در سال 2011 بیش از 11/2میلیون اشتغال جدید ایجاد شده است. این کشور از سال 2002 سیاست‌های مثبتی در زمینه‌ی ایجاد اشتغال اجرا کرده و نتایج قابل قبولی را نیز به دست آورده است. دولت چین با اجرای این سیاست‌ها تأثیرات منفی ناشی از بحران مالی بین المللی سال2008 را پشت سر گذاشته و در نیمه‌ی دوم سال2009، میزان اشتغال را به سطح قبل از بحران باز گرداند. میزان اشتغال به کار فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها نیز در سطح 70درصد حفظ شده است[۴].
بالارفتن متوسط عمر و افزایش امید به زندگی
میزان امید به زندگی در میان مردم چین پیش از تأسیس جمهوری خلق چین تنها کمی بیشتر از 35 سال بود درحالی که این رقم در سال 2007به بیش از 73 سال، یعنی بیش از دو برابر، افزایش یافته است. امید به زندگی در میان زنان به74/09 سال و در میان مردان 73/5سال رسیده و دفعات زایمان زنان به 1/72 کودک کاهش یافته است[۵][۶].