شيائو كانگ
به نظر میرسد با توجه به سیاستها و تدابیر اتخاذ شده از سوی دولت چین، مردم این کشور حرکت به سمت تبدیل شدن به جامعهی نسبتا مرفه را آغاز کرده و این رفاه نسبی عرصههای مختلف زندگی آنان از جمله قلمروهای اقتصادی، فرهنگی و ورزشی و غیره را در بر میگیرد.
در گذشتهی نه چندان دور، در گوشه و کنار چین مردم اغلب از مشکل مسکن سخن میراندند و داشتن خانهی مسکونی شخصی برای بیشتر آنان به یک رؤیا شباهت داشت، اما 30سال و اندی پس از اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز، به ویژه در شهرهای بزرگ این کشور، کمتر خانوادهی سه نفره را میتوان یافت که آپارتمان مسکونی شخصی نداشته باشند. حال آنکه سه دهه پیش چنین خانوادههایی یا فاقد چنین امکانات بودند و یا منزل مسکونی آنان حداکثر یک اتاق آن هم بدون حمام و آشپزخانه بود. در آن زمان مردم نیز توقع زیادی نداشتند، چرا که سیاست واحدی در سراسر کشور اجرا میشد و در آن وضعیت نابسامان توزیع آپارتمان مسکونی به عنوان یک امتیاز اجتماعی محسوب میشد.
ولی امروز، همگام با تغییرات شگرف ایجاد شده در تمام جنبههای زندگی مردم، چینیها در عرصهی مسکن نیز شاهد یک انقلاب و تحولات بنیادین هستند. لذا، بسیاری از مردم از درآمد بیشتری برخوردار شده و توانستهاند برای خود خانه و آپارتمان مسکونی بهتری خریداری نمایند. متراژ برخی از این خانهها که دارای چندین اتاق خواب و سایر تجهیزات هستند، به بیش از200 متر مربع میرسد. در حقیقت، در چند دههی گذشته، مساحت سرانهی فضای زندگی به مراتب افزایش یافته است و طبق گزارش ادارهی آمار ملی، متوسط سرانهی فضای مسکونی جمعیت شهری به 15/5متر مربع رسیده، حال آن که این میزان در دههی1990 تنها 9/9 متر مربع بوده است.
از سوی دیگر، در سالهای اخیر محافظت از محیط زیست در میان مردم چین به موضوعی مهم و قابل توجه تبدیل شده است و خواستار محیط زیست بهتر به عنوان بخشی از زندگی کیفی خود هستند. رسانههای گروهی چین نیز در تبلیغ فرایند حفاظت از محیط زیست کوتاهی نکرده و تا آنجا که مقدور بوده گزارشها و مقالات متعددی در خصوص محیط زیست و اهمیت حفاظت و حراست از آن منتشر کرده و دایما از کاهش آلودگی هوا، ضرورت اجرای تدابیر لازم در این عرصه و پالایش محیط منتشر ساختهاند، درحالی که تا چند سال پیش هم مردم و هم رسانهها کمتر به این مقوله توجه داشتند.
شیائو كانگ، یا رفاه نسبی در جامعهی چین
«رفاه نسبی» که به زبان چینی از آن با عنوان «شیائو کانگ(Xiao Kang)» یاد میشود، عبارتی است که به تدریج از سال1978، یعنی به دنبال اجرای سیاست اصلاحات و درهای باز مورد توجه قرار گرفت و در شانزدهمین کنگرهی حزب کمونیست چین که در ماه نوامبر سال 2002 برگزار شد به آن پرداخته شد. در کنگرهی پانزدهم حزب نیز «جیانگ زِمین» تأکید کرده بود که رشد تولید ناخالص داخلی چین در نخستین دههی قرن بیست و یکم، دو برابر سال2000 خواهد بود که به معنای دستیابی به رفاه نسبی در چین است. و در ماه مه سال2000، نیز خاطر نشان کرد که چین وارد مرحلهی نوینی از جامعهی نسبتاً مرفه شده و فرایند نوگرایی و نوسازی کشور سرعت گرفته است.
مفهوم شیائوکانگ
واژهی «شیائو کانگ» از قدیمیترین کتاب شعر چینی به نام«شی جینگ(Shi Jing)» که مجموعهای از اشعار قرن دهم تا قرن ششم پیش از میلاد را در بر دارد، گرفته شده است. اما تا چندی قبل، به ویژه تا30سال پیش، مردم از این واژه و رفاه نسبی، بیشتر فرار از گرسنگی و سرما و تأمین خوراک و پوشاک را استنباط میکردند. از سال 1978 که دِنگ شیائوپنگ طراح سیاست اصلاحات و درهای باز از نوسازی و پیشرفت سخن به میان آورد، نوع نگرش به کلمهی شیائو کانگ و مفهوم آن نیز تغییر یافت و به عاملی کلیدی در پیشبرد فرایند نوسازی تبدیل شد.
بر اساس چشم اندازی که رهبران چینی برای کشور خود ترسیم کردهاند، تا نیمهی قرن بیست و یکم که جمهوری خلق چین یکصد سالگی خود را جشن خواهد گرفت(جمهوری خلق چین در سال 1949میلادی تأسیس شده و در سال2049میلادی، یک صد ساله خواهد شد.)، فرایند نوگرایی و نوسازی این کشور تکمیل و چین به یک جامعهی مرفه، موفق، قوی، دمکراتیک و با فرهنگ پیشرفته تبدیل خواهد شد. مقامهای چینی تأکید دارند که برای رسیدن به این هدف، باید روند توسعهی اقتصادی و ابداعات علمی و فنی به عنوان موتور اقتصاد ملی شتاب گیرد. افزون براین، باید در کنار اجرای استراتژی توسعهی پایدار، در عرصههای اقتصادی، کیفیت جمعیت، حیات فرهنگی، حیات مادی و محیط زیست نیز توسعه یابد.
با نگاهی به تغییرات حاصله در سبک زندگی چینیها در دو سه دههی گذشته و توسعه و بهبود زندگی یک میلیارد و350میلیون نفر جمعیت چین در مقایسه با گذشته، چشمگیر بودن این تحولات به خوبی قابل مشاهده است. رشد طبیعی جمعیت چین به 6/95 در هر هزار نفر کاهش یافته که به مراتب پایینتر از نرخ 15/04در سال 1989 است. در همین حال شاخص مصرف انرژی در رشد تولید ناخالص داخلی به یکهزار و 210 دلار رسیده است که نسبت به سال 1989 تا 32/8 درصد کاهش یافته و پیشرفتهای علمی و آموزشی چین نیز در طول یک دههی گذشته چشمگیر بوده است. مشارکت در طرحهای بینالمللی علمی مانند کشف «ژن انسان» و فرستادن فضاپیمای سرنشیندار به فضا، از جمله پیشرفتهای علمی این کشور به شمار میرود. این کشور، همچین در چند سال گذشته در اجرای دورههای آموزش اجباری9ساله توفیق زیادی داشته و بیسوادی را در میان بزرگسالان تقریبا ریشهکن کرده است.
تغییرات عظیم حاصله در نحوهی زندگی مردم در زمینههای آموزشی، فرهنگی، درآمد، الگوی مصرف، الگوی زندگی، مسافرت، بهداشت، تحصیل در خارج از کشور، یادگیری زبان خارجی و... به منزلهی زلزلهی عظیمی است که در جامعهی چین اتفاق افتاده و به جای تخریب، در بهبود و بازسازی و پیشرفت و توسعهی چین نقش مؤثری ایفا نموده است. بنابراین، میتوان گفت جامعهی چین درحال دستیابی به رفاه نسبی و یا شیائو کانگ است.
نیز نگاه کنید به
رفاه اجتماعی در چین؛ وضعیت اقتصادی و معیشت مردم چین
منبع اصلی
سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی.
نویسنده مقاله
علی محمد سابقی