زبان و ادبیات فارسی در اوكراین

پس از برقراری روابط سیاسی،‌ اقتصادی و فرهنگی بین دو كشور، تعداد قابل ملاحظه ای از اوكراینی‌‌‌‌ها به فراگیری زبان فارسی روی آوردند. بیش از مرکز آموزش زبان فارسی در مراكز آموزشی مختلف از جمله، در دانشكده‌های شرق‌شناسی،‌ روابط بین‌الملل، زبان‌شناسی، اقتصاد بین‌الملل و حقوق وجود دارد كه علاوه بر دانشكده‌ها می‌توان به مدارسی كه در آنجا دانش‌آموزان در حال فراگیری این زبان‌اند، اشاره كرد. در حال حاضر‌‌‌‌‌یك استاد ازسوی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری به اوکراین اعزام شده است.

با توجه به رابطه آموزش زبان فارسی با ادبیات و تاریخ و فرهنگ ایران، مقامات كشور اوكراین به جهت اهمیت شناساندن ایران به دانش‌آموزان و دانشجویان اوكراینی همكاری و علاقه زیادی در این خصوص نشان می‌دهند.

بطور کلی آموزش زبان فارسی در اوکراین در سه بخش مدارس، دانشگاه‌ها و مراكز غیرانتفاعی انجام می گیرد:

مدارس زبان و ادبیات فارسی در اوکراین

در 5 مدرسه زبان فارسی تدریس می‌شود كه به ترتیب اهمیت عبارت‌اند از:

• مدرسه شماره 1 زبان‌های شرقی كی‌یف

این مدرسه همان‌طور كه در عنوان آن آمده با دیگر مدارس اوكراین متفاوت است و‌‌‌‌‌یك مدرسه زبان‌آموزی است، لذا دانش‌آموزان از سال اول ابتدایی تا سال آخر دبیرستان زبان دیگری غیر از زبان اوكراینی را فرا می‌گیرند (به مدت 11 سال). در این مدرسه از سال 1994 آموزش زبان فارسی شروع شد و اولین گروه آن‌ها بعد از اا سال وارد دانشگاه‌ها شدند.

• مدرسه تخصصی زبان‌های خارجی شماره 12 شهر «ایرپین»

این شهر درحومه كی‌یف قرار دارد و از سال 2004 با 12 دانش‌آموز در سال اول ابتدایی، آموزش زبان فارسی آغاز شده است. نكته جالب توجه این است كه دانش‌آموزان اوكراینی در این مدرسه علاوه بر زبان مادری خود باید زبان انگلیسی و روسی را دركنار‌‌‌‌‌یك زبان اختیاری دیگر مانند فارسی، عربی، تركی، چینی، ژاپنی فرا گیرند.

• دبیرستان روابط بین‌المللی شماره 51 كی‌یف

این مدرسه در سال 2004 با حدود 10 دانش‌آموز اول ابتدایی، آموزش زبان فارسی را آغاز نموده است. نكته قابل توجه در مورد 1000 دانش‌آموز این مدرسه این است كه این مدرسه با‌‌‌‌‌یونسكو ارتباط نزدیك دارد و از جمله مدارس بسیار معروف اوكراین است.

• مدرسه و كودكستان آریانا ـ كی‌یف

این مدرسه با 20 دانش‌آموز كار آموزش زبان فارسی را در سال 2004 شروع كرده است.

• مدرسه وابسته به دانشگاه تاوریدای شهر سیمفروپل

این مدرسه نیز با 5 دانش‌آموز در سال2004 اقدام به آموزش زبان فارسی نموده است. شهر سمیفروپل در جمهوری خودمختار كریمه واقع شده كه از نظر نژادی تاتار هستند و احساس نزدیكی بیشتری نسبت به سایر مناطق اوكراین به ایران دارند.

آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌های اوكراین

• دانشكده روابط بین‌الملل دانشگاه ملی شفچنكو ـ كی‌یف

این دانشگاه‌‌‌‌‌یكی از معتبرترین مراكز علمی اوكراین است و فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در مناصب مهم دولتی قرار می‌گیرند. از سال 1994 آموزش زبان فارسی شروع شده است،تاکنون چنیدین گروه از این دانشگاه فارغ التحصیل شده اند.

• دانشكده شرق‌شناسی دانشگاه دولتی شفچنكو ـ كی‌یف

در این دانشكده از سال 1992 با 12 دانشجو آموزش زبان فارسی شروع شد و هر دو سال‌‌‌‌‌یك بار دانشجوی جدید می‌گیرند. استاد اعزامی از ایران به عنوان استاد رسمی در دانشگاه فوق حضور دارد.

• دانشگاه ملی زبان‌شناسی ـ كی‌یف (اینیاز)

در دانشگاه ملی زبان‌شناسی از سال 1997 زبان فارسی تدریس می‌شود و در سال2004  اولین گروه از دانشجویان زبان فارسی فارغ‌التحصیل شدند.

• دانشگاه بین‌المللی ـ كی‌یف

نام سابق این مركز،‌ دانشگاه بین‌المللی حقوق و زبان‌شناسی بوده است و از جمله مراكز علمی و آموزشی غیرانتفاعی در اوكراین است. از سال 1997 اقدام به آموزش زبان فارسی نموه و تاسال 2004 میلادی  28 دانشجو را جذب كرده است.

• دانشكده شرق‌شناسی و حقوق ـ كی‌یف

این دانشكده و مدرسه شماره‌‌‌‌‌یك زبان‌های شرقی كی‌یف به هم وابسته‌اند و این دانشكده فارغ‌التحصیلان مدرسه مذكور را جذب می‌كند. دانشجویان این دانشكده نسبت به دیگر دانشكده‌ها از معلومات بالاتری برخوردار هستند.

• دانشگاه شرق‌شناسی و روابط بین‌الملل خاركفسكی كالیگیوم ـ خاركف

خاركف از شهرهای صنعتی و دانشگاهی اوكراین است. از سال 1993 تاكنون آموزش زبان فارسی در دانشگاه خاركف برگزارمی‌شود و چند گروه از دانشجویان آن فارغ‌التحصیل شده‌اند.

• دانشگاه دولتی آموزش و پرورش (تربیت معلم) ـ خاركف

این دانشگاه با حمایت سفارت جمهوری اسلامی ایران از سال 1995 هر ساله 10 دانشجوی زبان فارسی را می‌پذیرد كه اولین گروه آن‌ها درسال 2004 فارغ‌التحصیل شدند.

• دانشگاه اكولوژی تاوریدا، دانشكده شرق‌شناسی ـ

در این دانشكده با پیگیری سفارت و آقای آیدار ممت‌اف آموزش زبان فارسی برپا شده است. اكثریت مردم ایالت كریمه را مسلمانان تاتار تشكیل می‌دهند.

• دانشگاه ملی تاوریدا در سیمفروپل ـ شبه جزیره كریمه

این دانشگاه كه در سال 2001 میلادی با جذب 7 دانشجو اقدام به آموزش زبان فارسی نمود دومین مركز در این شبه جزیره است كه زبان فارسی در آن تدریس می‌شود.

• دانشگاه دولتی ایوان فرانكو ـ لووف

با وجود فاصله زیاد شهر لووف از كی‌یف و نبود استاد ایرانی و عدم دسترسی كافی به امكانات، چهار گروه دردانشكده شرق‌شناسی این دانشگاه در حال فراگیری زبان فارسی هستند و رییس دانشكده شرق‌شناسی عهده‌دار تدریس زبان فارسی است.

مراكز غیرانتفاعی آموزش زبان فارسی در اوكراین

1ـ اولین مركزغیرانتفاعی در بند اودسا توسط آقای پهلوان‌زاده، پایه‌گذار مركز فرهنگی ایران زمین در شهر اودسا، راه‌اندازی شده است. نكته جالب توجه این است كه پهلوان‌زاده فارغ‌التحصیل دانشگاه پزشكی اودسا است و با همكاری همین دانشگاه اقدام به آموزش زبان فارسی نموده، و تا سال 2004میلادی 100 نفر از علاقه‌مندان به فراگیری این زبان ثبت نام نموده بود.

2ـ سفارت جمهوری اسلامی ایران در كتابخانه ملی اوكراین، مركزی با مساحت 80 مترمربع را در سال 1381 به نام «بخش ادبیات ایران» تشكیل داده است كه با حداقل دو هزار جلد كتاب، سیستم سمعی و بصری و رایانه تجهیز شده است.

2ـ علاوه بر آن در مراكز آموزشی و علمی زیر نیز اتاق فرهنگی ایران تشكیل شده است:

دانشگاه بین‌المللی ـ‌ كی‌یف، دانشگاه ملی شفچنكو ـ دانشگاه دولتی زبان‌شناسی ـ كی‌یف، مدرسه زبان‌های شرقی،‌ دانشگاه خاركف، دانشگاه سیمفروپل، مدرسه 12 ایرپین. اضافه می شود طی سال‌های اخیر تغییراتی در وضعیت آموزشی فوق الذکر رخ داده است.

در اوكراین نیز مانند دیگر كشورها برخی مشكلات مشابه برای آموزش زبان فارسی وجود دارد كه به طور مختصر به آن‌ها اشاره می‌شود:

1ـ تهیه كتب و منابع آموزشی به زبان اوكراینی‌‌‌‌‌ یا روسی كه به طور‌‌‌‌‌یكسان و منظم درتمام شهرها توزیع

2.اعزام مدرس زبان فارسی كه از نیرو و توانایی كافی برای مواجه شدن با جوانان دانشجو برخوردار باشد و در ابتدای امر تأكید بیشتر بر آموزش زبان فارسی داشته باشد نه ادبیات فارسی.

3. ارسال كتاب‌های آسان و روان، ارسال فیلم و  سی دی‌‌‌‌های آموزشی به جای ارسال كتاب‌های حجیم و غیرقابل استفاده ادبی، تاریخی، فلسفی، عرفانی و ... كه حتی مورد استفاده استادان نیز قرار نمی‌گیرد.

4ـ برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی و بورسیه نمودن دانشجویان ممتاز.

5ـ برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از دانشجویان و به خصوص فارغ‌التحصیلان رشته زبان فارسی و عدم قطع رابطه با آن‌ها و بهره‌برداری از هزینه‌ای كه برای این منظور شده است.

6ـ حمایت از تأسیس مركز ایران‌شناسی در آكادمی مائوپ و تألیف فرهنگ لغات اوكراینی به فارسی.

7ـ تأسیس انجمن فارغ‌التحصیلان رشته‌های ایران‌شناسی و زبان فارسی كی‌یف و نظارت غیرمستقیم نمایندگی.

نیز نگاه کنید به

آموزش زبان فارسی در دانشگاه های کانادا؛ زبان فارسی در تونس؛ زبان فارسی در ژاپن؛ آموزش زبان فارسی در لبنان؛ زبان فارسی در دانشگاه های مصر؛ زبان فارسی در چین؛ آموزش زبان فارسی در سنگال؛ زبان و ادبیات فارسی در مصر؛ زبان فارسی در فرانسه؛ زبان و ادبیات فارسی در تایلند؛ زبان فارسی در اسپانیا؛ زبان فارسی در قطر؛ زبان فارسی در کوبا