تاریخ موسیقی چینی

براساس اسناد و مدارک و کتاب­ ها و نوشته­ های تاریخی، استفاده از هنر و آلات موسیقی در چین از دوران پارینه سنگی و از دوران انسان ابتدایی رواج داشته است. کشفیات باستانی به دست آمده از دوران عصر حجر نشان از ابداع آلات مختلف موسیقی از سنگ و چوب و سفال از بیش از4000 سال پیش در این کشور دارد. نِی ­های استخوانی کشف شده­ ی متعلق به عصر پارینه سنگی در چین، جزو قدیمی­ ترین آلات موسیقی یافت شده در جهان هستند. آلات موسیقی سفالین کشف شده از منطقه­ ی شی­اَن نیز دارای قدمتی 6000 ساله هستند.

نوشته های تاریخی نیز از 4000 سال پیش به وجود ابزار موسیقی و استفاده از این هنر در زندگی روزمره­ ی مردم و دربار پادشاهان حکایت دارد. در دوران سلسله­ ی شیا(2070تا1600پیش از میلاد) جامعه­ ی چین از دوران ابتدایی عصر حجر به دوران برده داری تکامل یافت. در این دوره هنر موسیقی که قبلا برای توتم­ های قبیله ­ای و ارواح نیاکان و مراسم قربانی استفاده می ­شد، و ابزاری برای بیان احساسات و ترانه­ های عامیانه در ستایش آسمان، بیان آمال و آرزوها، و مراسم قربانی بود، در کنار کاربری پیشین، به ابزاری برای تقویت قدرت و ستایش اعمال و کردار و تفریحات طبقه­ ی حاکم تبدیل شد. کتاب­ های تاریخی چین که پیدایش موسیقی سنتی ردیفی چینی را به دوران امپراتوری خوانگ ­دی (Huangdi)(امپراتور زرد) در4000 سال پیش نسبت می­ دهند، با کشف برنز در دوران خوانگ­ دی بر تنوع آلات موسیقی که پیش از آن تنها از چوب و سنگ و سفال بود افزود و با ساختن زنگ ­های فلزی ردیفی صدای متنوع­ تر و بلندتری از این آلات تولید گردید. در همین دوره بود که از آلات تلفیقی سنگ و برنز برای مراسم­ هایی هم­چون رفتن به جنگ، ورود به کاخ امپراتوری، مراسم قربانی کردن و جشن­ ها استفاده می‌­شد. در دوران سلسله­ ی«جو» هنر موسیقی از حالت نیایشی پیشین به تفریحات درباری تمایل بیشتری پیدا کرد و نظارت دولتی آن را به استانداردهای لازم نزدیک­تر ساخت.

در این دوره، برای استفاده از موسیقی در مراسم نیایشی و درباری و استفاده­ ی مقامات دربار براساس جایگاه شان از آن مقررات و چارچوبی تحت عنوان«موسیقی حرکات موزون 6 سلسله ­ی پادشاهی(Six-Dynasty Music Dance)» تعیین و معرفی شد که هیچکس حق تخلف از آن را نداشت. گروه موسیقی مربوط به دربار و امپراتور از 64 هنرمند و موسیقیدان تشکیل می­ شد. از این طریق بود که هنر موسیقی وارد دنیای تمدن بشری شد.

در دوران سلسله ­های بهار و پاییز و حکومت­ های هم ­ستیز(770تا221پیش از میلاد) که جامعه­ ی چین از برده­ داری به فئودالی تغییر یافت، هنر موسیقی نیز متحول شده و دسته ­بندی هشتگانه ­ی آن آغاز شد. همزمان با توسعه و استاندارد یافتن موسیقی درباری، موسیقی عامیانه نیز به روند تکاملی خود ادامه داد و موسیقی محلی مناطق مختلف هم رشد یافته و برتنوع و کیفیت آلات موسیقی افزوده شد. میان آواز، رقص و موسیقی فولکلور همیشه ارتباط تنگاتنگی وجود داشته که داستانسرایی عامیانه نیز بر غنای آن افزوده است.

در دوران سلسله­ ی چین (Qin)(221 تا206میلادی) به عنوان نخستین امپراتور سراسر چین بود که نهاد سازمان یافته ­ای برای ساماندهی و نظارت بر آموزش، جمع آوری ترانه­ ها، موسیقیدانان و استفاده ­ی صحیح از آلات موسیقی شکل گرفت. رشد و تکامل موسیقی در دوران سلسله ­ی خَن(206 پیش از میلاد تا220میلادی) هم­چنان ادامه یافت و جمع آوری موسیقی ­های عامیانه و محلی و تلفیق آن­ها در موسیقی ملی موجب رشد و بهتر شدن هر دو بخش شده و این هنر هرچه بیشتر در زندگی خصوصی مردم تأثیر­گذار گردید. آغاز فعالیت جاده ­ی معروف ابریشم نیز در انتقال سبک و آلات موسیقی مناطق مختلف غربی به چین بسیار مؤثر بود. ورود و گسترش آیین بودا در سرزمین چین و ورود انواع هنرهای هندی به ویژه هنر موسیقی آیینی نیز زمینه را برای رشد و تکامل موسیقی آیینی در این کشور فراهم ساخت. تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی چین در دوران سلسله ­های سویی (Sui) و تانگ و توسعه­ ی روابط اقتصادی و فرهنگی چین با مناطق غربی(به ویژه ایران دوران ساسانی) زمینه را برای بلوغ و رشد هرچه بیشتر انواع موسیقی چینی فراهم نمود[ii]. در این دوران بود که سبک ­های«موسیقی 7 بخشی (Seven Part Music)» یا«موسیقی 9 بخشی (Nine part Music)» از تلفیق موسیقی سنتی چینی و مناطق غربی به وجود آمد و شهرت زیادی پیدا کرد. در دوران تانگ بود که مؤسسات آموزشی و نظارت بر موسیقی مذهبی، درباری، و عامیانه از هم مجزا شده و هر کدام به صورت تخصصی روی موسیقی کارکرده و موسیقیدان­ های برجسته­ ی متعددی در این زمینه­ ها آموزش دیده و تربیت شدند. این مراکز هم­چنین با برگزاری مسابقات بهترین موسیقی و موسیقیدان هر رشته را انتخاب و خلاقیت و نوآوری­ های زیادی در این عرصه به وجود آمد.

روند تکاملی هنر موسیقی در دوران سلسله­ های سونگ و یوان نیز هم­چنان ادامه یافت و در هر عصری با ابداع سبک و روش و آلات موسیقی جدید، قدمی در بهبود این هنر برداشته شد و از تلفیق موسیقی و اپرای جنوب و شمال در دوران یوان بهترین موسیقی و اپرای چین به وجود آمد.

در دوران سلسله ­های مینگ و چینگ هنر موسیقی هرچه بیشتر وارد زندگی عموم مردم شده و مؤسسات موسیقی غیر دولتی(بخش خصوصی) نیز وارد عرصه­ ی شده و بر غنا و گسترش هرچه بیشتر آن افزوده و گروه­ های کوچک و بزرگ موسیقی در شهرهای مختلف و حتی روستاها شکل گرفت.

نیز نگاه کنید به

پیشینه موسیقی سیرالئون؛ پیشینه موسیقی روسیه؛ پیشینه موسیقی سوریه؛ پیشینه موسیقی فرانسه؛ پیشینه موسیقی سودان

پاورقی

[ii] - طبق اظهارات محققان هنر موسیقی در چین که در ملاقات حضوری با اینجانب مطرح می کردند، سبک ها و آلات موسیقی مناطق غربی چین که منظورشان ایران باستان است، در رشد و تکامل موسیقی این کشور تأثیر به سزایی داشته است. آلات موسیقی هم چون نی، عود(در زبان چینی پیپا)، کمانچه(در زبان چینی آرهو)، شیپور و ساز قانون از ایران وارد چین شده است که این موضوع در کتاب های تاریخی این کشور نیز ثبت شده است.