ساختار هرم جمعیتی پاکستان

ترکیب سنی و ساختار جمعیتی

پاکستان در سال ۲۰۲۴ با جمعیتی بالغ بر 252 میلیون نفر، دارای هرم جمعیتی جوانی است. بر اساس داده‌های رسمی:

• ۳۵.۵ درصد از جمعیت زیر ۱۵ سال
• ۵۹.۴ درصد در سنین کار (۱۵ تا ۶۴ سال)
• ۵.۱ درصد بالای ۶۵ سال

این آمار حاکی از افزایش جمعیت و حفظ ساختار سنی جوان در پاکستان است. در سال ۲۰۱۴، جمعیت کشور حدود ۱۹۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شد و میانگین سنی برابر با ۲۲ سال بود. این ارقام، همراه با رشد جمعیت طی دهه اخیر، نشان‌دهنده دینامیک قابل‌توجهی در تحولات جمعیتی پاکستان است که پیامدهای گسترده‌ای برای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، آموزشی و رفاهی در پی دارد. استمرار ساختار جمعیتی جوان، علاوه بر تأثیر بر بازار کار و نیازهای زیرساختی، چالش‌هایی در حوزه تأمین منابع و برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار به همراه داشته و فرصت‌هایی را برای بهره‌برداری از نیروی انسانی پویا فراهم می‌کند.

تحلیل جمعیت‌شناختی ترکیب سنی:

بر اساس نظریه‌های جمعیت‌شناسی، ترکیب سنی پاکستان نمایانگر مرحله دوم انتقال جمعیتی (Demographic Transition) است. این مرحله معمولاً با کاهش نرخ مرگ‌ومیر و سپس کاهش نرخ زادوولد همراه است که منجر به افزایش جمعیت جوان و فعال می‌شود.

پدیده هرم جمعیتی جوان:

ساختار سنی فعلی پاکستان بازتاب‌دهنده هرم جمعیتی جوانی است که بخش قابل‌توجهی از آن را افراد زیر ۱۵ سال تشکیل می‌دهند. این وضعیت تحت تأثیر عوامل ذیل پدیدار گشته است:

نرخ زاد و ولد بالا:پاکستان همچنان یکی از بالاترین نرخ‌های زاد و ولد در منطقه را دارد، که منجر به افزایش چشمگیر جمعیت جوان کشور شده است.

کاهش نرخ مرگ‌ومیر کودکان: پیشرفت‌های قابل‌توجه در حوزه بهداشت عمومی و گسترش دسترسی به خدمات درمانی، کاهش چشمگیری در نرخ مرگ‌ومیر کودکان ایجاد کرده است.

پنجره جمعیتی:

پاکستان در حال ورود به مرحله‌ای از تحولات جمعیتی است که به آن «پنجره جمعیتی» گفته می‌شود. این دوره زمانی است که نسبت جمعیت در سنین کار (۱۵ تا ۶۴ سال) به بالاترین میزان خود می‌رسد و می‌تواند مزایای اقتصادی قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. اگرچه این مرحله می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند، بهره‌گیری از آن مستلزم برنامه‌ریزی دقیق برای آموزش، اشتغال و استفاده بهینه از نیروی انسانی است.

چالش‌های جمعیتی:

1. فشار بر نظام آموزشی و بهداشتی: افزایش جمعیت کودکان و نوجوانان، نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده در بخش‌های آموزش و سلامت را بیش از پیش ضروری کرده است.
2. ورود موج بزرگی از جمعیت جوان به بازار کار، تقاضای شدیدی برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و اجرای سیاست‌های مؤثر اشتغال‌زایی ایجاد کرده است.

مقایسه سنی و تحولات اجتماعی:

در سال ۲۰۲۴، میانگین سنی پاکستان ۲۳.۸ سال است که افزایش نسبت به سال ۲۰۱۴ را نشان می‌دهد. این افزایش به دلیل کاهش نرخ زادوولد و بهبود شرایط بهداشتی و آموزشی است. بر اساس تحلیل‌های جامعه‌شناختی، این تغییرات بهبود شاخص‌های توسعه انسانی و ورود به مرحله‌ای پیشرفته‌تر از توسعه اجتماعی و اقتصادی را به همراه داشته است.

نسبت جنسیتی و ترکیب خانوارها:

نسبت جنسیتی در پاکستان به طور معمول ۵۱.۲ درصد مرد و ۴۸.۸ درصد زن است. بااین‌حال، مشارکت زنان در نیروی کار تنها ۲۴ درصد است که بیشتر به دلایل فرهنگی و اجتماعی مربوط می‌شود. در مناطق شهری، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند کراچی و لاهور، افزایش تعداد خانوارهای کوچک‌ و کم تعداد به چشم می‌خورد. این تغییرات عمدتاً ناشی از شهرنشینی، تغییر الگوهای زندگی، و افزایش هزینه‌های خانوار است.

چالش‌ها و فرصت‌ها:

چالش ها

1. بیکاری جوانان: نرخ بیکاری بالا در میان جوانان یکی از چالش‌های اساسی است که نیاز به سیاست‌های اشتغال‌زایی مؤثر دارد.
2. عدم برابری جنسیتی: مشارکت پایین زنان در نیروی کار و سایر جنبه‌های اجتماعی - اقتصادی، نیاز به اصلاحات گسترده در قوانین و فرهنگ عمومی دارد.
3. فشار بر زیرساخت‌های خدماتی: افزایش جمعیت، فشار بیشتری بر خدمات بهداشتی، آموزشی و حمل‌ونقل وارد می‌کند که نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عمده دارد.

فرصت‌های اقتصادی

استفاده بهینه از نیروی کار جوان می‌تواند به رشد اقتصادی و تقویت جایگاه منطقه‌ای پاکستان کمک کند. اگر برنامه‌های توسعه‌ای و آموزشی مناسب اجرا شود، می‌توان از این نیروی کار برای تقویت بخش‌های مختلف اقتصادی بهره‌برداری کرد. ساختار جمعیتی جوان پاکستان، چالش‌ها و فرصت‌های ویژه‌ای را در خود نهفته دارد که با سیاست‌گذاری‌های مناسب و بهره‌گیری از تحلیل‌های جمعیت‌شناختی می‌توان از آن در توسعه و پیشرفت آینده این کشور استفاده کارآمد کرد.

نیز نگاه کنید به :

ساختار هرم جمعیتی اتیوپی، ساختار هرم جمعیتی اردن، ساختار هرم جمعیتی اسپانیا، ساختار هرم جمعیتی امارات متحده عربی، ساختار هرم جمعیتی اوکراین، ساختار هرم جمعیتی آرژانتین، ساختار هرم جمعیتی بنگلادش، ساختار هرم جمعیتی تاجیکستان، ساختار هرم جمعیتی تایلند، ساختار هرم جمعیتی تونس، ساختار هرم جمعیتی چین، ساختار هرم جمعیتی روسیه، ساختار هرم جمعیتی زیمبابوه، ساختار هرم جمعیتی ژاپن، ساختار هرم جمعیتی ساحل عاج، ساختار هرم جمعیتی سریلانکا، ساختار هرم جمعیتی سنگال، ساختار هرم جمعیتی سودان، ساختار هرم جمعیتی سوریه، ساختار هرم جمعیتی سیرالئون، ساختار هرم جمعیتی فرانسه، ساختار هرم جمعیتی قزاقستان، ساختار هرم جمعیتی قطر، ساختار هرم جمعیتی کانادا، ساختار هرم جمعیتی کوبا، ساختار هرم جمعیتی گرجستان، ساختار هرم جمعیتی لبنان، ساختار هرم جمعیتی مالی، ساختار هرم جمعیتی مصر.

نویسنده مقاله

نرگس شکوری