آغاز دوره هیان، فرمانبری مردم امیشی[VII] -بازماندگان جومون اولیه در شمال که خارج از نفوذ دولت در جنوب بودند- وحدت بیشتر ژاپن و انتقال پایتخت از نارا به شهر هیان‌کیو[平安京Heian kyō] -کیوتو کنونی- را در پی داشت. دوره هیان دوره ژاپنی کردن همه آن چیزی بود که این کشور در دوره‌های قبلی از چین و شبه جزیره کره گرفته بود. ژاپنی ها احساس کردند آنچه لازم است را از خارج گرفته و اکنون در پی شکل‌دهی به فرهنگی ژاپنی و خاص خود بودند، کما اینکه سال 894 م اعزام هیأت به چین را هم متوقف کردند^[۱]، این دوره شاهد گسترش هنر و فرهنگ بود، نمود آن هم نوشته شدن «داستان گنجی»[『源氏物語』/Genji Monogatari.] و ظهور قالب شعری واکا[VIII] است که اولی نخستین رمان مدرن جهان به حساب می آید و دومی قلب شعری ژاپنی است.

تصور وجود یک دولت مرکزی قدرتمند در کیوتوی تحت کنترل کامل امپراتور، تصویری واقعی از فضای سیاسی این دوران سرزمین ژاپن ترسیم نمی کند. در حقیقت، جنگ سالاران قدرتمند با ارتش خود بر مناطق خارج کیوتو تسلط داشتند و با پایان خدمت اجباری در سال 792 م امپراتور مجبور شد برای سرکوب شورش‌ها و حفاظت از خود به خاندان پیرامونی اعتماد کند. او قدرت نظامی چندانی نداشت و مجبور بود در ازای اظهار وفاداری و حفظ حکومت خود پیاپی امتیاز بدهد. این تضعیف تدریجی قدرت مرکزی را می توان در اصطلاح شوئِن[IX] مشاهده کرد. با معرفی ریتسوریو در اواسط قرن هفتم، تمام زمین‌ها تحت مالکیت دولت اعلام شده بودند که برای حمایت از دولت می‌بایست مالیات پرداخت می‌کردند. اما زمین‌هایی که تحت عنوان شوئِن طبقه بندی می‌شدند وضعیتی بدون مالیات داشتند و به عنوان پاداش به کسانی داده می‌شد که به بیعت خود با امپراطور وفادار بودند. در قرن 12 م، حدود نیمی از زمین‌های قابل کشت ژاپن به عنوان شوئِن طبقه بندی می‌شد و همین مسأله به طور قابل توجهی درآمد حکومت مرکزی را تعضیف کرد^[۲].

اعتقاد به جایگاه امپراتور که از تبار کامی خورشید یا آماتراسو[XI] بود، ریشه ای عمیق داشت. امپراتور به عنوان نماینده آسمانی مردم به حاکمیت دولت مشروعیت می‌داد، بنابراین در حالی که قدرت امپراتور در طول زمان کمرنگ می‌شد، جایگاهش تحت لوای اسطوره برآمده از آن محافظت شد و به این ترتیب هیچ فرد جنگجویی در طول زمان و با هر میزان بیرحمی، به فکر وارد کردن خدشه‌ای به شخص امپراتور نیفتاد.

از اوایل قرن هشتم در ژاپن قانون خدمت سربازی وضع شد. به این سربازان آموزش نظامی داده می‌شد و سپس نظم و امنیت مناطق برعهده آنان قرار می‌گرفت. از قرن دهم خاندان‌های کشاورزی که از نظر مالی قدرت داشتند، برای حفظ امنیت قلمروی خویش گروهی از سربازان ماهر را به كار گرفتند که به آنان معمولاً بوشی[武士/Bushi] گفته می‌شد. از اواخر قرن دوازدهم اصطلاح سامورایی[侍/Samurai] مترادف بوشی به کار می‌رفت و در ارتباط با جنگاوران رده‌های میانی و عالی استفاده می‌شد. سامورایی‌ها به یک طایفه یا ارباب مشخص وابسته بودند. آنها پیرو مجموعه ضوابطی بودند که بعدها بوشیدو[XII] نامیده شد. این آموزه‌ها را همچنان می‌توان هم در زندگی روزمره مردم ژاپن و هم در هنرهای رزمی ژاپنی امروز مشاهده کرد.^[۳]

با تغییر توازن قدرت به سمت خارج از مرکز، حکومت امپراتور به طور فزاینده‌ای به یک ناظر منفعل تبدیل شد. آن چیزی که موجبات این تحول را فراهم آورد، یک اختلاف بر سر جانشینی امپراتور در سال 1155 م بود که برای قریب به 40 سال ادامه داشت. در این دوران طبقه جنگویان –سامورایی- عملا حاكمان کشور شدند و کم و بیش از دربار کیوتو مستقل بودند و به مدت 700 سال قدرت را در دست داشتند. این وضعیت تا 1868 که امپراتور میجی دوباره قدرت را در دست امپراتور تثبیت کرد، ادامه داشت ^[۴]^[۵].

نیز نگاه کنید به

تاریخ ژاپن؛ تاریخ دوره باستان ژاپن؛ دوره کوفون؛ دوره آسوکا؛ دوره نارا

پاورقی

[I] 蝦夷/Emishi: از دید دربار یاماتو نام عمومی مردمانی بود که در دشت کانتو، منطقه شمال شرق هونشو و هوکایدو زندکی می‌کردند.

[II] 平安京Heian kyō.

[III] 和歌/Waka: به معنی شعر ژاپنی است و در مقابل شعر چینی قرار می‌گیرد. برای اطلاعات بیشتر به فصل ادبیات رجوع شود.

[IV] 荘園/Shōen: این اصطلاح اشاره به شکلی از زمینداری خصوصی در ژاپن باستان و سده‌های میانی دارد که در اختیار اشراف مرکز و نیز معابد بودایی بزرگ بود. همچنین به این املاک نیز شوئِن گفته می‌شد و معاف از مالیات بودند.

[V] 天照大神/Amaterasu no Ōkami: کامی اصلی آسمان در آیین شینتو است که به عنوان نیای خاندان امپراتوری پرستش می‌شود.

[VI] 武士道/Bushidō: به معنی راه بوشی یا جنگجو است.

کتابشناسی

↑ Yamakawa shösetsu Nihonshi zuroku Henshuülinkai. (2011). Yamakawa shösetsu Nihonshi Zuroku. Dai yonhan. Yamakawa shuppansha. [山川詳說日本史囡編集委員会（2010）『山川詳說日本。史因錄』（第放）山川出版社] 29-50
↑ Sheldon H, H.. (1994). Factories of Death: Japanese Secret Biological Warfare, 1932-1945, and the American Cover-Up.Routledge. 2-31
↑ نیتوبه، اینازو (۱۳۹۹). بوشیدو. ترجمه محمد نقی‌زاده و منوچهر منعم. تهران: نشرحریر، ص. 41.
↑ Weston, M. (2002). Giants of Japan: The Lives of Japan's. Greatest Men and Women. New York. NY Kodansha. World Bank. 2019. GDP (current USS) - Japan. World 139
↑ پالیزدار، فرهاد(1402)." تاریخ ژاپن ". در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص 36-65.

منبع اصلی

پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله(1402). جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص 36-65.

نویسنده مقاله

فرهاد پالیزدار

[:22-1] Yamakawa shösetsu Nihonshi zuroku Henshuülinkai. (2011). Yamakawa shösetsu Nihonshi Zuroku. Dai yonhan. Yamakawa shuppansha. [山川詳說日本史囡編集委員会（2010）『山川詳說日本。史因錄』（第放）山川出版社] 29-50

[2] Sheldon H, H.. (1994). Factories of Death: Japanese Secret Biological Warfare, 1932-1945, and the American Cover-Up.Routledge. 2-31

[3] نیتوبه، اینازو (۱۳۹۹). بوشیدو. ترجمه محمد نقی‌زاده و منوچهر منعم. تهران: نشرحریر، ص. 41.

[4] Weston, M. (2002). Giants of Japan: The Lives of Japan's. Greatest Men and Women. New York. NY Kodansha. World Bank. 2019. GDP (current USS) - Japan. World 139

[5] پالیزدار، فرهاد(1402)." تاریخ ژاپن ". در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و فرهنگ ژاپن. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص 36-65.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]