تنگریسم در قزاقستان
همانگونه که اشاره شد با ورود اسلام به آسیای مرکزی و قزاقستان، اسلام جایگزین آیین تنگریسم شد. دین باستانی قزاقها تنگریسم Tengrinism یک دین تثلیثی است که قبل از اسلام در بین مردم قزاقستان رایج شده بود. الهه اصلی و بزرگتر تنگری Tengri الهه آسمان و مظهر جنس نر، الهه ژرسو Jersu الهه زمین و آب و مظهر جنس ماده و اومای Umai الهه زایندگی و محافظ زنان هنگام زایمان که روح خوب و حامی بچهها بودهاست.
تنگریسم در حقیقت آیینی جدای از شمنیسم نیست، بلکه تنگریسم شکل بومی شده شمنیسم است که مطابق با آداب و رسوم و سبک زندگی کوچ نشیتی، دامپروری و کشاورزی منطقه پدیدار گشته است که برخی از نقوش افسانههای قزاقی حاکی از ارتباط تنگری با سنتهای شمنیسم سیبری است در عرفان و فلسفه غرب تنگری به عنوان یک سیستم فلسفی منسجم معرفی شده است.
تنگری در نزد ترکها و مغولهای قدیم برترین خدا و به معنی آسمان و خدای آسمان بوده است، بنا برنقل کاشغری صاحب دیوان لغات الترک، ترکها همه چیزهایی که در نظر آنها بزرگ مینمود تنگری به معنی بزرگ و الهه مقدس میخواندند همانند کوههای بلند، درختان تنومند و یا افراد و شخصیتهای بزرگ از این رو به خدای بزرگ و خدای آسمان که خالق هستی است تنگری گفتهاند. ترکها تنگری را حافظ بقای قوم ترک میدانند و آنان را بر دشمن پیروز میکند. همچنین خاقان که بزرگترین کاهن کیش تنگری است را نماینده خدا میدانستند لذا همه و منجمله خاقان باید فقط احکام و دستورات و آیین تنگری را اجرا کنند و اگر خاقانی بر خلاف قوانین تنگری عمل کند به نوعی مخالفت تنگری با رفتار خاقان آشکار میشود و خاقان به مجازات خویش میرسد.
عده ای از قزاقها مخصوصا مردم سنتی علیرغم پایبندی و اعتقاد به اسلام به تبعیت از آیین شمنیسم و تنگریسم در رویدادهای مهمی مانند صلح بین دو قبیله متخاصم، پیروزی بر دشمن و غیره برای شادی نیاکان خود مادیان یا اسب نر سفید قربانی میکردهاند. قزاقها روح اجداد خود را حامی و نگهدارنده افراد و فرزندان خود میدانند و در خاک سپاری و بزرگداشت درگذشتگان آداب و رسومی دارند که بجای مانده از آیین شمنی و تنگری است. وقتی کسی فوت میکند مردم در خانه درگذشته جمع میشوند و قبل از تششیع جنازه هدایایی را به بازماندگان میدهند[۱][۲][۳].
در اندیشه قدیمی تمام ترکان و در تنگریسم به همراه افرادی که در جنگ قهرمان جنگی محسوب میشوند یک تعداد پیکره از سنگ تراشیده میشد - که نشانگر وجود مزار یک فرد قهرمان جنگی بوده - در تفکر تنگریسم و شمنیزم، ترکان سربازان کشته شده در دنیای دیگر به فرد قهرمان و سلحشور که توسط او کشته شده بود ند خدمت خواهند کرد - و تعداد این نمونههای سنگی نیز نشانگر جسارت-شجاعت - قهرمانی و قدرت فرد صاحب مزار بود. بال بالهای یافت شده در منطقه ترکستان و غیره.
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ نگاهی به تاریخ موسیقی در [./قزاقستان قزاقستان] (قسمت اول)، سایت ایران قازاق http://kazalash.blogfa.com/tag/=393&pageid=37054&siteid=393 PEJIFIL B KA3AXCTAHE
- ↑ گرایش به [./تنگریسم_در_قزاقستان تنگریسم] و [./شمنیسم_در_قزاقستان شمنیسم] در آسیای مرکزی، پژوهش و تدوین سید حسن حیدری، مرکز مطالعات فرهنگی بین المللی. http://motaleaat.ir/index.aspx?siteid=393&fkeyid=&siteid
- ↑ برگرفته از http://www.unesco.kz/heritagenet/kz/content/duhov_culture/religia/religia_in_kz.htm
منبع اصلی
صابری، اصغر(1395). جامعه و فرهنگ قزاقستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
نویسنده مقاله
اصغر صابری