استادان، پژوهشگران، ادبا و نویسندگان ادبیات فارسی در یمن
استادان، پژوهشگران، ادبا و نویسندگان ادبیات فارسی در یمن
ادبیات فارسی در یمن سابقهای طولانی دارد که به روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور برمیگردد. در طول دهههای اخیر، تعدادی از استادان، پژوهشگران، ادبا و نویسندگان یمنی به مطالعه و ترویج ادبیات فارسی در این کشور پرداختهاند.
1- پیشگامان آموزش زبان فارسی در یمن
آموزش رسمی زبان و ادبیات فارسی در یمن از اواخر دهه 1990 میلادی آغاز شد. در این دوره، استادان ایرانی نقش مهمی در پایهگذاری رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا ایفا کردند. از جمله این افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دکتر غلامحسین یوسفی؛ دکتر شاهرخ محمدبیگی؛ دکتر غلامحسین تمدنی و دکتر علی اوسط ابراهیمی
این استادان در سال 1997 میلادی اولین دورههای آموزش زبان فارسی را در دانشگاه صنعا برگزار کردند.
2- استادان و پژوهشگران یمنی
پس از پایهگذاری رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا، به تدریج استادان و پژوهشگران یمنی نیز در این حوزه تربیت شدند. برخی از مهمترین چهرههای این حوزه عبارتند از:
1-2 دکتر فاطمه بخیت
دکتر فاطمه بخیت از پیشگامان آموزش زبان فارسی در یمن است. او در حال حاضر به عنوان استادیار در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صنعا مشغول به تدریس است. دکتر بخیت علاوه بر تدریس، در زمینه ترجمه آثار فارسی به عربی نیز فعالیت دارد. از جمله آثار ترجمه شده توسط او میتوان به کتاب «اصول نگارش ساده فارسی» اشاره کرد. (بخیت 2024)
2-2 دکتر ابراهیم الدیلمی
دکتر ابراهیم الدیلمی از دیگر استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی در یمن است. او که خود تا حد زیادی به زبان فارسی تسلط دارد، نقش مهمی در گسترش آموزش این زبان در یمن ایفا کرده است. دکتر الدیلمی معتقد است که مردم یمن اشتیاق زیادی به یادگیری زبان و ادبیات فارسی دارند. (الدیلمی 2024)
3-2 عبدالرحمن الضحیانی
عبدالرحمن الضحیانی از دیگر استادان برجسته ادبیات فارسی در یمن است. او که تحصیلات خود را در ایران به پایان رسانده، ریاست دانشگاه امام زید را بر عهده دارد. این دانشگاه که با هدف گسترش زبان و ادبیات فارسی در یمن تأسیس شده، نقش مهمی در آموزش ادبیات فارسی در این کشور ایفا میکند. (خبرگزاری رسا، 2016)
4-2 حمود الاهنومی
حمود الاهنومی ادیب و استاد دانشگاه صنعا است که در زمینه ادبیات پایداری یمن پژوهشهای ارزشمندی انجام داده است. او معتقد است که ادبیات پایداری در یمن قدمتی طولانی دارد و شاعران بزرگی در این زمینه ظهور کردهاند. الاهنومی همچنین به نقش مهم شعر در مقاومت مردم یمن اشاره میکند (علویتبار، 2024). حمود الاهنومی که از برجستهترین استادان و پژوهشگران ادبیات فارسی در یمن است متخصص در زمینه ادبیات تطبیقی ایران و یمن میباشد. الاهنومی نقش مهمی در گسترش مطالعات ادبیات فارسی در دانشگاه صنعا داشته است. (ایبنا، 2024)
3- ادبا و نویسندگان
علاوه بر استادان دانشگاهی، برخی از ادبا و نویسندگان یمنی نیز در زمینه ادبیات فارسی فعالیت داشتهاند. از جمله این افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1-3 معاذ جنید
معاذ جنید از شاعران و نویسندگان معاصر یمنی است که به ادبیات فارسی علاقه ویژهای دارد. او که مشاور وزیر فرهنگ یمن نیز هست، در محافل ادبی مشترک بین شاعران ایرانی و یمنی شرکت میکند و به ترویج ادبیات فارسی در یمن میپردازد. جنید معتقد است که ادبیات یمن از اعتقادات مردم این کشور سرچشمه گرفته است. معاذ جنید در زمینه شعر مقاومت فعالیت دارد. او در محافل ادبی مختلف به قرائت اشعار خود در حمایت از مردم یمن پرداخته است. (علویتبار، 2024)
2-3 سعید الشرعبی
سعید الشرعبی از دیگر نویسندگان و پژوهشگران یمنی است که به مطالعه ادبیات فارسی پرداخته است. او که دانشجوی گروه زبان انگلیسی دانشگاه صنعا است، به بررسی تطبیقی ادبیات فارسی و عربی علاقهمند است. الشرعبی معتقد است که علیرغم تلاشهای ایران برای گسترش زبان و ادبیات فارسی در یمن، این تلاشها با چالشهایی روبرو است (المشارق، 2023).
4- پژوهشگران ایرانی مطالعات یمن
علاوه بر استادان و پژوهشگران یمنی، برخی از محققان ایرانی نیز در زمینه مطالعات ادبی مرتبط با یمن فعالیت داشتهاند. از جمله این افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1-4 دکتر سید جعفر حمیدی
دکتر سید جعفر حمیدی از پژوهشگران برجسته در زمینه جایگاه یمن در ادبیات فارسی است. او در آثار خود به بررسی بازتاب یمن در شعر شاعران کلاسیک فارسی پرداخته است. از جمله آثار او میتوان به مدخل «یمن در شعر فارسی» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی اشاره کرد (حمیدی، n.d.)
2-4 دکتر منصور میرزانیا
دکتر منصور میرزانیا از دیگر پژوهشگرانی است که در زمینه جایگاه یمن در ادب پارسی تحقیقات ارزشمندی انجام داده است. مقاله «جایگاه یمن در ادب پارسی» از جمله آثار اوست که به بررسی پیوندهای تاریخی و فرهنگی ایران و یمن و بازتاب آن در ادبیات فارسی میپردازد. (میرزانیا، 2009)
3-4 جعفر سید
جعفر سید نویسنده کتاب «از دیرباز با یمن: جستاری در شعر پارسی» است. این کتاب به بررسی جایگاه یمن در شعر فارسی از گذشته تا امروز میپردازد و شامل بخشهایی درباره شعر معاصر در حمایت از مردم یمن نیز هست. (سید، 1394)
استادان، پژوهشگران، ادبا و نویسندگان یمنی نقش مهمی در گسترش و ترویج ادبیات فارسی در این کشور داشتهاند. علیرغم چالشهای موجود، تلاشهای این افراد باعث شده است که ادبیات فارسی جایگاه ویژهای در محافل علمی و ادبی یمن پیدا کند. با این حال، برای توسعه بیشتر این حوزه، نیاز به برنامهریزی دقیق، سرمایهگذاری بیشتر و همکاریهای گستردهتر بین نهادهای آموزشی و فرهنگی دو کشور است.
منابع:
1- الدیلمی، 2024، https://B2n.ir/q42462
2- علویتبار، (2024) https://B2n.ir/s62030
3- (میرزانیا، 2009) https://B2n.ir/q54680
4- (جعفر سید 1394) https://B2n.ir/x73071
5- ایبنا. (2024). شعر و ادبیات یمن در خدمت ایدئولوژی این کشور بوده است. https://B2n.ir/n82589 ، https://B2n.ir/p82367 ، https://B2n.ir/e02617
6- خبرگزاری رسا. (2016). نگرانی عربستان از تدریس زبان و ادبیات فارسی در یمن. https://B2n.ir/f57203
7- خبرگزاری مهر. (2024). ادبیات یمن از اعتقادات مردمش سرچشمه گرفته است. https://B2n.ir/n82589 ، https://B2n.ir/s25567
8- صالحی، م. ع. (1395). یمن در شعر فارسی. تهران: انتشارات آشنایی.
9- المشارق. (2023). تلاشهای بیهودۀ ایران برای آموزش زبان فارسی و ترویج فرهنگ ایرانی در یمن. https://B2n.ir/k80120