روابط اقتصادی کانادا و ایران
در چند دهه گذشته، روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و کانادا نیز با فراز و نشیب مواجه بوده است. عوامل مختلفی در افت و خیزهای روابط اقتصادی دخالت داشته است، از جمله شرایط و ملاحظات سیاسی و بین المللی، موقعیت و فاصله جغرافیایی، نبود شناخت صحیح طرفین از ظرفیتهای اقتصادی یکدیگر، فقدان موافقتنامه مهم تجاری(اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و همکاریهای گمرکی و غیره) و وجود قوانین تبعیضآمیز در مبادلات بازرگانی. این مسئله به ویژه در سالهای اخیر بر سطح تبادل هیأتها و حجم مبادلات تجاری دو کشور تأثیر منفی گذاشته است. در سال های گذشته، روابط تجاری به خرید و فروش اقلام اساسی، مانند نفت، گندم و کالاهای مصرفی، محدود بوده است. در زمینه تجارت و بازرگانی روابط دو کشور هرگز به همکاریهای صنعتی و فنی مهم و عمده نیانجامید. علت این امر را باید در ملاحظات سیاسی طرف کانادایی و نفوذ آمریکا دانست. در زمینه تجارت متقابل نیز طرف ایرانی، عمدتاً خریدار و طرف کانادایی، فروشنده اقلام مصرفی بوده است.این مسأله نیز، بدون در نظر گرفتن نوسانات سیاسی، تابع شرایط بازار است. روابط فنی، انسانی و مبادله هیأتهای اقتصادی نیز متأثر از روابط سیاسی بین دو کشور و در دو دوره کاملاً متمایز قابل بررسی است. دوره اول با اشغال سفارت آمریکا در تهران و قطع روابط دیپلماتیک یک جانبه از سوی کانادا آغاز شد و تا سال 1367 ادامه یافت. در این دوره مبادله هیأتهای اقتصادی و صنعتی بین دو کشور متوقف شد و روابط فنی و انسانی نیز تحت تاثیر آن به شدت کاهش یافت.
از تیر ماه 1367، دوره دوم با صدور بیانیه برقراری مجدد روابط کامل دیپلماتیک بین دو کشور آغاز شد و با مبادله سفیر در سال 1369 ادامه یافت. این دوره را میتوان دوره پایهریزی برای بهبود روابط اقتصادی ایران و کانادا نامید. در این دوره، به ویژه در سالهای 1369 تا 1370، هیاتهای اقتصادی متعددی از دو کشور به ایران و کانادا مسافرت کردند، با همتایان خود درباره گسترش همکاریهای اقتصادی و صنعتی مذاکراتی انجام دادند و به توافقهایی نیز دست یافتند. یکی از دستاوردهای برقراری روابط، حضور بازرگانان کانادایی در ایران در اکتبر سال 1991 بود. در جریان این سفر، یادداشت تفاهمی نیز با وزیر دارایی و امور اقتصادی ایران امضا شد. حجم روابط تجاری ایران - کانادا افزایش یافت و در سال 2007 و 2008 به اوج خود رسید.
جدول شماره 1.حجم روابط تجاری دو کشور را براساس اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار کانادا در طی سالهای 2006 تا 2010 را نشان میدهد [۱].
جدول شماره 1. حجم معاملات تجاری ایران و کانادا(ارقام به میلیون دلار آمریکا محاسبه شده است)
سال | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
صادرات کانادا به ایران | 246/272 | 689/254 | 687/638 | 005/373 | 115 |
واردات کانادا از ایران | 238/39 | 683/41 | 389/37 | 686/21 | 37 |
چنان که ملاحظه میشود، مبادلات تجاری دو کشور با توجه به روند بازارهای جهانی و شرایط سیاسی فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. آمارها نشان میدهند که در بهترین حالت سهم ایران از صادرات به کانادا حدود 11هزارم درصد بوده است. این بررسیها نشان میدهند که در سال 2010 صادرات ایران به کانادا با 69 درصد افزایش به حدود 37 میلیون دلار رسید و صادرات این کشور به ایران به 115میلیون دلار کاهش یافت.
از مهمترین اقلام صادراتی ایران به کانادا میتوان به انواع خوراکیها(خرما، آجیل و پسته، انواع میوههای فرآوری شده، کشمش و زعفران)، فرش و سایر کفپوشها، سنگهای ساختمانی، گچ و سنگهای قیمتی، انواع طلق و شیشههای معدنی، انواع سبزیها و فرآوردههای دامی، شیرینیها، نوشیدنی، صنایع دستی و زینتی اشاره کرد. از طرف دیگر مهمترین اقلام وارداتی ایران از کانادا عبارت بودهاند از: غلات(گندم، ذرت و جو)، حبوبات(لوبیای روغنی، سویا و برنج)، تجهیزات نیروگاهی و برق، تولیدات دارویی، تجهیزات پزشکی، درمانی، علمی و فنی، تجهیزات راهداری و حمل و نقل ریلی، مواد پلاستیکی و صنایع وابسته، کاغذ و مقوا، تجهیزات الکتریکی و ماشینهای الکترونیکی، آهن و فولاد، مواد خوراکی و چربیها، قطعات خودرو، محصولات شیمیایی و مکملهای دارویی، اسپرم گاو و تجهیزات کشتیسازی. در واقع، مواد خوراکی مانند پسته و خشکبار و فرش از مزیتهای صادراتی ایران به کانادا و غلات و حبوبات، تجهیزات نیروگاهی، پالایشگاهی و مواد دارویی از مزیتهای صادراتی کانادا به ایران محسوب میشوند.
یکی از دلایل پایین بودن میزان مبادلات تجاری میان دو کشور استانداردهای بالایی است که در کانادا وجود دارد و اجرا می شود. کالاهای صادراتی ایران فاقد این استانداردها هستند. در نتیجه صادرات کالاهای ایرانی به کانادا همواره مشکل است. از طرف دیگر، وجود مشکلات بانکی موجب شده است تبادلات مالی و پولی میان بازرگانان و تجار دو کشور بسیار مشکل شود. در حال حاضر، بیشتر مبادلات ایران و کانادا از طریق مکزیک، کشورهای اروپایی و نیز برخی از کشورهای عربی به شکل غیرمستقیم انجام میگیرد.[۲][۳]
نیز نگاه کنید به
روابط کانادا با جمهوری اسلامی ایران؛ روابط اقتصادی و تجاری ایران و آرژانتین؛ روابط اقتصادی و تجاری ایران و اوکراین؛ روابط اقتصادی اردن و ج.ا.ایران؛ روابط اقتصادی و تجاری ایران و اتیوپی؛ روابط اقتصادی و تجاری مصر و ایران
کتابشناسی
- ↑ لاریجانی, ف. (1383). روابط سیاسی ایران و کانادا. مجموعه مطالعات رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، سفارت ایران در کانادا.
- ↑ محمودی, م. (1390). کانادا: سرزمین ملیتها. انتشارات تخت جمشيد - انتشارات قشقايي.
- ↑ لاریجانی، فاضل(1395). جامعه و فرهنگ کانادا. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدیص.392-396.