صنایع دستی در سنگال
صنایع دستی یک کشور معرف فرهنگ یک کشور است. در کشور سنگال ساخت صنایع دستی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار و نه تنها معرف ذوق و قریحه‌ی سنگالی بلکه یکی از نشانه های هنر غنی در آفریقا است.
تاریخچه صنایع دستی
هنر صنایع دستی در سنگال ریشه در تاریخ فرهنگ و اقتصاد این کشور دارد. اما پس از استقلال این کشور بود که این بخش رشد به سزایی پیدا کرد. در سال 1963، دفتر بخش صنایع دستی افتتاح شد. در سال 1975، این بخش در دو شاخه «کانون ملی ارتقاء صنایع دستی» برای اجرای سیاست دولت در حوزه صنایع دستی هنری و «کانون ملی مطالعات ارتقاء صنایع دستی» برای رشد و تولید خدمات به اوج شکوفایی رسید.
اتاق های فنی حرفه‌ای و اتحادیه ملی اتاق های فنی وحرفه‌ای با توجه به قانون شماره 92-77 در 10 اوت 1977 تأسیس شد. در سال 1978، مدیریت صنایع دستی برای کنترل به کارگیری سیاست دولت در حوزه صنایع دستی نیز راه اندازی شد.[۱]
ساختار صنایع دستی سنگال را می توان بر اساس حرفه ها و جمعیت فعال در آن به شرح ذیل مورد توجه قرار داد.
1- انواع صنایع دستی سنگال شامل خیاطی، نجاری، تیماج سازی، جواهر سازی، نقاشی هنری، مجسمه سازی، بافت مو و ریخته‌گری، کیف و کفش سازی و... می شود.
2- صنایع دستی هیجده درصد جمعیت فعال را که درتولید خالص داخلی نقش دارند در بر دارد، یازده اتاق فنی و حرفه‌ای در این حوزه در شهرهای سنگال به خصوص شهر داکار دایر که به امور شرکت های کوچک صنایع دستی و نیروهای کاری که در آن اشتغال دارند رسیدگی می کند. (سنگال دارای 902122 شرکت کوچک صنایع دستی است که 378000 نفر نیروی کار در آن اشتغال دارند).[۲]
انواع صنایع دستی
صنایع دستی سنگال که در زمان قدیم تنها به اشیاء خاص و سنتی محدود می شد، امروزه بسیار متنوع و توسعه یافته است. از جمله صنایع دستی این کشور عبارت است از:
1- نقاشی روی شیشه: صحنه های مذهبی، زندگی روزمره موضوعاتی هستند که روی این شیشه ها نقش بسته اند.
2- جِمبه (آلت موسیقی) (Djembes): تامبورهایی (نوعی طبل و دهل سنگالی که معمولا در بدنه آن نقاشی یا کنده کاری وجودارد) که اصل آن ماندینگ بوده و شهرت خاصی در صنایع دستی دارد.
3- پارچه های نخی سنگالی که نقش و نگار آفریقایی روی آنها طراحی شده است.
4- رنگرزی سنتی (با رنگ سازی سنتی با ابزارهای الگو زنی دستی) که روی پارچه های محلی سنگالی را رنگ کرده و در آفتاب خشک نمود و به خیاطان برای تولید لباس های محلی می فروشند.
5- هنر جواهرسازی دستی - سنتی نیز توسعه بسیاری یافته است. تعداد زیادی از مغازه های ولوف ها سنگ های تزئینی و جواهرات را تراش داده و با طلای 18 عیار یا نقره را که ساخته به روش سنتی – محلی طراحی هنری کرده به مشتریان خود ارائه می کنند.
6- سفالگری که بیشتر در مناطق اطراف رودخانه سنگال رواج دارد. بیشترین مصرف آن کوزه گل است ولی ظروف هم ساخته می شود.
7-"پاین تیسه" (Pagnes Tissés): پارچه های ضخیم بافته شده با الیاف نخ و زری.
این پارچه ها بسیار زیبا و خاص کشور سنگال است. زنان به آن بسیار علاقه دارند و از آنها مراقبت کرده و آن‌را معطر می کنند. این پارچه ها پر از نماد است. از آنها به عنوان حفاظت در برابر بدی هم یاد می شود: چشم بد، باد سرد، زبان زخم و غیره مصادیق آن است. از آنها برای تهیه لباس و یا ساختن کیف و کفش نیز استفاده می شود.[۳]
8- زیورآلات با عاج فیل، این هنر با اینکه از لحاظ سازمان حفاظت محیط زیست استفاده از عاج فیل ممنوع است اما در سنگال به چشم می خورد. از شاخ گاو نیز نه تنها برای زیورآلات بلکه برای مجسمه سازی هم استفاده می شود.
9- زیورآلات که با سنگ های گوناگون به ویژه عقیق و مالاکیت و صدف ساخته می شود.
10- مجسمه های متنوع از جنس چوب با اشکال حیوانات، انسان ها و غیره.
11- عروسک های سنگالی که بیشتر نمایی از زنان و مردان سنگالی را نشان می دهد.
12- تابلوهای شنی با نقش و نگارهای آفریقایی.
13- صندلی و میزهای چوبی کنده کاری شده با نقوش آفریقایی.
14- انواع کیف و کفش و کمربند و دمپایی با چرم شتر، گاو، پوست تمساح، پوست مار، پوست سوسمار و شترمرغ.
15- تابلوهایی فوق العاده زیبا و باور نکردنی که تصاویری را بال های پروانه ها که طراحی شده است.
16- طرح های زیبای آفریقایی کنده کاری شده روی شاخ گاو و شاخ کرگدن.
17- انواع کوله پشتی و کیف های پارچه‌ای با طرح های آفریقایی.
صنایع دستی و تجارت فرهنگی سنگال
سهم صنایع دستی در تولید خالص داخلی در سال 1992، 12% و از سال 1996 تا سال 2001، 18/9 درصد بوده است. آثار ناشی از این مسئله کاهش رقابت، کاهش درآمد و بروز فقر بوده است.
اما فعالیت در بخش صنایع دستی مرتب در حال رشد است. از سال 1996 تا سال 2001، در سال 6/2% رشد داشته است. در این زمینه به 454400 شغل در سال 2001 رسیده در حالی‌که 160000 شغل در سال 1992 گزارش شده است. بخش صنایع دستی دوره های آموزشی را برقرار کرده است. حدود 315000 کارآموز در کارگاه های صنایع دستی در حال فعالیت هستند. این بخش در برخی از حرفه ها (هنر آشپزی، سبزه آرایی، رنگ مو، خیاطی، آرایشگری و بافت مو) بیشتر زنان را به کار گرفته است. توسعه بخش صنایع دستی سنگال امروز از لحاظ اجتماعی – اقتصادی به دو گروه تقسیم شده است:
1- صنایع دستی عمومی که 85% افراد را در برگرفته و شامل تولیدات بازارهای محلی می شود.
2- صنایع دستی شرکتی که 15% افراد را در بر گرفته است. در این نوع صنایع دستی، بیشتر آثار هنرمندان مخلوطی از زیبا شناختی هنرهای پلاستیک (انعطاف پذیر) است و بیشترین مشتریان آنها ثروتمندان آفریقایی و خارجی هستند. از جمله هنرهای آنها طراحی، مُد لباس، طراحی و تولید پارچه، لوازم و مبلمان لوکس منزل است.[۲][۴]
نیز نگاه کنید به
صنایع دستی در روسیه؛ صنایع دستی در تونس؛ صنایع دستی در ژاپن؛ صنایع دستی در کوبا؛ صنایع دستی و تجارت فرهنگی در چین؛ صنایع دستی در تایلند؛ صنایع دستی افغانستان؛ صنایع دستی در آرژانتین؛ صنایع دستی در مالی؛ صنایع دستی در ساحل عاج؛ صنایع دستی در زیمبابوه؛ صنایع دستی در اسپانیا؛ صنایع دستی در اردن؛ صنایع دستی در اتیوپی؛ صنایع دستی در سیرالئون؛ صنایع دستی در قطر.
کتابشناسی
- ↑ Union Nationale des Chambres de Métiers du Sénégal. (2012, April 26). Secteur Artisanat. Retrieved from: http://www.artisanat-senegal.org/secteur-artisanat.htm
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Administrator. (2009). L’artisanat au Sénégal. Retrieved May 25, 2011, from: http://www.apda.gouv.sn/site/index.php?option=com
- ↑ Un artisanat sénégalais riche et varié. (2007). Retrieved May 25, 2012, from: http://www.destinationsenegal.com/tesss.htm
- ↑ بصیری، محمدعلی، فتحی پور، ریحانه (1401).جامعه و فرهنگ سنگال. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)