مهاجرت های تاریخی مسلمانان در چین

مسلمانان در چین، برگرفته از خبرگزاری بین المللی قرآن، قابل بازیابی از https://iqna.ir/fa/news/1430417/

در طول صدها سال شکل گیری و توسعه جامعه‌ی مسلمانان در کشور چین، 5 مرحله مهاجرت عمده صورت گرفته که هر مرحله از این مهاجرت‌ها زمینه­‌های جدیدی برای شکل گیری و توسعه­‌ی جامعه‌ی مسلمانان در این سرزمین به همراه داشته است که در پی به چگونگی و دامنه‌ی این تاثیرگذاری­‌ها اشاره می‌شود.

نخستین مهاجرت تاریخی مسلمانان در چین

درست پس از پیدایش اسلام و همزمان با سفر بازرگانان ایرانی و اعراب به چین آغاز شد. طبق اسناد و مدارک تاریخی، درسال 651 میلادی، نخستین فرستاده‌ی ویژه خلیفه‌ی سوم به شهر چانگ­اَن پایتخت آن روز چین در دوران سلسله تانگ اعزام و سپس روابط رسمی بین امپراتوری اسلامی و امپراتوری چین برقرار شد. با آغاز این مناسبات رسمی، تعداد زیادی از فرستادگان، تجار و دانشمندان مسلمان، از طریق جاده‌ی مشهور ابریشم از غرب و شمال غرب وارد چین شدند؛ هم­زمان بسیاری از تجار مسلمان عرب و فارس نیز از طریق«جاده‌ی ابریشم دریایی» به چین سفر کرده و در سواحل دریای جنوب شرقی چین ساکن شدند. لذا اسلام از دو مسیر زمینی و دریایی وارد این کشور شده و مناطق شمال غرب و سواحل دریای جنوب شرقی چین به قدیمی ترین ناحیه­‌های مسلمان نشین این کشور تبدیل شدند.

دومین مهاجرت تاریخی مسلمانان در چین

تاریخی مسلمانان در اوایل تأسیس امپراتوری مغول­‌ها بود. نیروهای مغولی چنگیز سرزمین­‌های پهناور آسیا و اروپا را اشغال و تعداد بیشماری از مسلمانان عرب و فارس و ترک را از آسیای غربی و آسیای میانه به چین آوردند. آنان دوشادوش ارتش مغول، در بسیاری از جبهه‌های جنوب و شمال چین جنگیده و پس از فتح این سرزمین، در سراسر چین پراکنده شده و با دختران نژاد خَن و مغول ازدواج و سرانجام زمینه­ی ایجاد جامعه‌ی مشترک ملی نژادی مسلمانان در سراسر چین (قوم خویی) فراهم و از این طریق بخش دیگری از جامعه‌ی مسلمانان این کشور شکل گرفت.

سومین مهاجرت تاریخی مسلمانان در چین

عمده‌ی مسلمانان در چین، در دوران سلسله‌ی مینگ صورت گرفت که این دوران به دلیل تغییر وضعیت مسلمانان از یک بخش جدای از جامعه‌ی چین به عضویت در جامعه‌ی چینی، عصر مهمی در تاریخ مسلمانان این سرزمین به شمار می‌آید. هنگامی که جو یوان­جانگ(Zhu Yuan Zhang) امپراتور دودمان مینگ، ارتش خود را پایه ریزی کرد، تعداد زیادی از افسران عالیرتبه‌ی ارتش او را مسلمانان (خویی) تشکیل می‌دادند. پس از اشغال منطقه‌ی یون­نَن توسط لشگر سیصد هزار نفره­‌ی مینگ،  مسلمانان ساکن جنوب رودخانه‌ی یانگ تسه، گروه گروه وارد استان یون­نان شده و مهاجرت مسلمانان در داخل چین به اوج خود رسید. هم­چنین از زمان اودای(907 – 960) موج مهاجرت مسلمانان مناطق غربی به داخل چین آغاز شد که این مهاجرت در سال 1520 بعلت قطع شدن رابطه‌ی حکومت مینگ با مناطق غربی به پایان رسید.

چهارمین مهاجرت تاریخی مسلمانان در چین

تاریخی مسلمانان در دوران­ه ای شیان فِنگ(Xian Feng)، از (1851 تا 1862) و تونگ جی(Tong Zhi)، از (1862 تا 1875) به وقوع پیوست که در تاریخ مسلمانان چین بسیار مهم است. در آن زمان، مسلمانان ساکن شمال غرب و استان یون­نَن در جنوب غربی، پشت سر هم دست به شورش زدند که قیام مسلمانان در استان­‌های شَن­سی و گنسو و قیام دو ون­شیو(Du Wen Xiu) در استان یون نَن، گسترده تر از سایر قیام‌ها بود، ولی همه‌ی این شورش‌ها توسط ارتش امپراتوری دودمان چینگ سرکوب شده و به شکست انجامیدند. حکومت چینگ پس از سرکوبی قیام­‌های مسلمانان، سیاست مهاجرت و کوچ اجباری را در مورد آنان به مورد اجرا گذاشت. در چنین شرایطی بود که مسلمانان از استان­‌های شَن­سی، گَنسو، نینگ­شیا و چینگ­ خَی همراه با ضربه­‌های شدید روحی و روانی ناشی از شکست، مجبور به مهاجرت به سایر مناطق شدند. مسلمانان دونگ گان(Dong Gan) موجود در آسیای میانه از همان زمان بوجود آمدند.

پنجمین مهاجرت تاریخی مسلمانان در چین

مسلمانان پیش از تأسیس چین جدید در سال 1949 به وقوع پیوست. قبل از آزادی چین، تعداد زیادی از آنان که دوشادوش ارتش و دولت حزب ملی کومین تانگ با کمونیست­‌ها می‌جنگیدند، به دلیل ترس از انتقام کمونیست­‌ها و همراه با نیروهای چیان­ کای­چک، از طریق یون­نَن فرار کرده و وارد کشورهای آسیای جنوب شرقی شده و در آنجا مقیم شدند. اکنون فرزندان این مهاجران مسلمان بیشتر در کشورهای تایلند، برمه، عربستان سعودی، تایوان و سایر مناطق بطور پراکنده زندگی می­ کنند. هر چند دامنه‌ی این مهاجرت کوچک بود، ولی پراکندگی مسلمانان چینی را تا آسیای جنوب شرقی گستراند.

شکل گیری جامعه‌ی مسلمانان چین در طول قرن‌های گذشته، زمینه‌ی تلفیق فرهنگ اسلامی و فرهنگ سنتی چین را نیز فراهم و فرهنگ ویژه‌ی اسلامی ویژه مسلمانان چین شکل گرفت.

نیز نگاه کنید به

اسلام در چین؛ مهاجرت مسلمانان به کانادا

پاورقی

[i] - طبق برخی از اسناد و مدارک تاریخی، مغول ها پس از اشغال ایران و آسیای غربی، بین یکصد تا سیصد هزار نفر مسلمان را از ایران و آسیای مرکزی با اجبار به چین کوچانده و از آنان در لشگر کشی و اداره ی کشور استفاده کردند. این گروه عظیم با سکونت در چین و ازدواج با زنان چینی، جامع ه­ی مسلمانان دو رگه­ ی چینی معروف به نژاد هوی را که از پدری مسلمان مهاجر و مادری چینی به وجود آمدند را بنیان گذاشتند.

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی