نیروی دریایی روسیه
نیروی دریایی به استعداد 142 هزار نیرو، عامل مهم توان نظامی کشور است که به نیروی هستهای استراتژیکی و نیروی متعارف تقسیم میشود. نیروی دریایی از رستههای ذیل تشکیل شده است: نیروی زیردریایی، روآبی، هواپیمایی دریایی، تفنگداران دریایی و نیروی دفاع ساحلی. بخش زیردریایی نیروی دریایی که در فضاهای اقیانوس جهانی فعالیت میکند، قادر است به اهداف دریایی و قارهای ضربه وارد کند. زیردریاییهای نیروی دریایی فدراسیون روسیه از نظر نوع تسلیحات به موشکبر و اژدردار و از نظر نوع موتور به اتمی و دیزل برقی تقسیمبندی میشوند. زیردریاییهای اتمی مسلح به موشکهای بالیستیکی و بالدار هستهای، نیروی ضربتی نیروی دریایی فدراسیون روسیه را تشکیل میدهند. این زیردریاییها در مناطق مختلف اقیانوس جهانی در حال تردد بوده و همیشه برای کاربرد بی درنگ سلاحهای هستهای آمادگی دارند. زیردریاییهای اتمی مسلح به موشکهای “ناو-ناو” عمدتاً مخصوص مبارزه با ناوهای روآبی بزرگ دشمن هستند. از زیردریاییهای اتمی اژدردار برای ایجاد اختلال در ارتباطات زیردریایی و روآبی دشمن استفاده میشود. آنها همچنین برای همراهی زیردریاییهای موشکبر و ناوهای روآبی به کار گرفته میشوند. زیردریاییهای دیزلی (اهم از موشکبر و اژدردار) در مناطق محدود دریا فعالیت میکنند. ناوهای روآبی، در شرایط معاصر نیز یکی از مهمترین بخشهای نیروی دریایی را تشکیل میدهند. ایجاد ناوهای هواپیمابر و استفاده از انرژی اتمی به عنوان وسیله محرک این ناوها، امکانات رزمی آنها را گسترش داده است. ناوهای روآبی به خروج زیردریاییها به منطقه عملیات جنگی و بازگشت آنها به پایگاهها مساعدت کرده و نیروی دریابرد را جابجا میکنند. یک مأموریت سنتی دیگر ناوهای روآبی، وارد کردن ضربات به سرزمین دشمن و دفاع از ساحل کشور خود در برابر نیروی دریایی دشمن است.
هواپیمایی دریایی، یکی از رستههای نیروی دریایی فدراسیون روسیه بوده و از هواپیمایی استراتژیکی، تاکتیکی، عرشهای و ساحلی تشکیل شده است. هواپیمایی استراتژیکی و تاکتیکی با گروههای ناوها و زیردریاییها مبارزه کرده و به بمباران و موشکباران تأسیسات ساحلی دشمن میپردازد. هواپیمایی عرشهای در واحدهای ناوهای هواپیمابر مورد استفاده قرار میگیرد. هدف اصلی رزمی آن، نابود کردن هواپیماهای دشمن در حال پرواز، انهدام سکوهای پرتاب موشکهای هدایت شونده ضدهوایی و سایر وسایل مبارزه ضدهوایی دشمن و اجرای عملیات اطلاعاتی تاکتیکی است. هواپیمایی عرشهای در جریان عملیات با هواپیمایی تاکتیکی تعامل میکند. هلیکوپترهای دریایی، وسیله مؤثر نشانهروی برای موشکهای ناوها جهت وارد کردن ضربات به زیردریاییهای دشمن و دفع حملات هواپیماهایی که در ارتفاع پایین پرواز میکنند، هستند.
این هلیکوپترها به موشکهای “هوا به سطح“ مسلح هستند. تفنگداران دریایی در چارچوب واحدهای دریابرد (به صورت مستقل یا همراه با نیروی زمینی) به انجام مأموریتها میپردازند. آنها همچنین از پایگاههای نیروی دریایی و بنادر دفاع میکنند. عملیات تفنگداران دریایی معمولاً با پشتیبانی نیروی هوایی و آتش توپخانه ناوها صورت میگیرد. تفنگداران دریایی از همه سلاحهای مخصوص یگانهای پیادهنظام موتوریزه استفاده میکنند و مهمترین تفاوت آنها، استفاده از تاکتیک ویژه دریابرد است. نیروی دفاع ساحلی مخصوص دفاع از مراکز استقرار نیروها، بنادر، قسمتهای مهم ساحل، جزایر و تنگهها در برابر حمله ناوها و واحدهای دریابرد دشمن است.
سیستمهای موشکی ساحلی و توپخانه، سیستمهای موشکی ضدهوایی، مین و اژدر و ناوهای ویژه دفاع ساحلی اساس جنگافزار این نیرو را تشکیل میدهند. به منظور دفاع از سواحل، استحکامات ویژهای ایجاد میشوند. نیروی دریایی فدراسیون روسیه دربرگیرنده ناوگان شمالی، ناوگان اقیانوس آرام، ناوگان دریای سیاه، ناوگان بالتیک و روسیه برای اولین بار در قرن 17، در زمان سلطنت تزار آلکسی میخایلویچ سعی کرده بود ناوگان نظامی خود را در دریای خزر بسازد که این تلاش برای گسترش روابط بازرگانی بین روسیه و ایران و ضرورت دفاع از راههای بازرگانی در مسیر ولگا ارتباط داشت.
در سال 1669 ناوهای ساخته شده وارد بندر آستاراخان شدند ولی یک سال بعد در جریان قیام ستپان رازین سوزانده شدند. در سال 1704 به دستور تزار پطر کبیر در قازان ساخت ناوها برای دریای خزر شروع شد. در قرن بیستم، در جریان جنگ جهانی دوم، ناوگان خزر در نبودن خطر مستقیم از سوی دشمن، مشغول نظارت بر فضای دریایی بود. در ماه اوت سال 1941 این ناوگان همراه با واحدهای ناحیه نظامی ماورای قفقاز به عملیات دریابرد در ساحل ایرانی در نزدیکی شهر آستارا پرداخته و بدین وسیله چند واحد نیروهای شوروی را در خاک ایران پیاده کرد. دولت شوروی این گسیل نیروها را با تشدید نفوذ آلمان فاشیستی در ایران و تلاش برای جلوگیری از کشانده شدن ایران به جنگ علیه اتحاد شوروی توضیح داده بود. از سال 1942 ناوگان خزر به عنوان یگان فعال جنگی اعلام شده و مشغول تأمین امنیت راههای مواصلاتی بود.
در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم، این ناوگان به اجرای وظایف خود به عنوان وسیله تثبیت اوضاع منطقه ادامه داد. در دوران شوروی، شهر باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، محل استقرار ناوگان دریای خزر بود ولی بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991، به شهرهای ماخاچقلعه و آستاراخان منتقل شد. دریادار بوریس زینین فرمانده سابق این ناوگان و آناتولی گوژوین استاندار فقید منطقه آستاراخان طی پیامی به دولت فدراسیون روسیه بر انتقال ناوگان به این شهر تأکید کرده بودند. بدین وسیله، ناوگان روسی دریای خزر به “زادگاه تاریخی” خود برگشت. در شرایط ژئوپلتیکی جدید اهمیت ناوگان خزر افزایش مییابد. ریاست وزارت دفاع روسیه تأکید میکند که هدف اصلی این ناوگان در شرایط کنونی، تأمین منافع ملی و دولتی روسیه در منطقه و مقابله با تروریسم است. در حال حاضر، دولت فدراسیون روسیه برای تجدید جنگافزار ناوگان خزر و ارتقای سطح آن تلاش میکند که به عنوان نمونه این فعالیت میتوان به ساخت ناو حفاظتی “تاتارستان” و واگذاری آن به ناوگان خزر اشاره کرد.
دولت روسیه برنامه ساخت ناوها برای ناوگان دریای خزر را تصویب کرده است که در چارچوب آن چند طرح ناوهای جدیدی که با شرایط خزر مطابقت داشته باشد، تهیه شده است. ناوگان دریای خزر در عملیات در جمهوری چچن هم شرکت میکند. چند سال پیش تیپ تفنگداران دریایی “مسکو-چرنیگوف” در چارچوب این ناوگان تشکیل شد که در عملیات ضد تروریستی در چچن شرکت کرد. در ماه اوت سال 2002 بر اساس دستور رئیس جمهور فدراسیون روسیه در دریای خزر رزمایش بزرگ ناوگان خزر با شرکت واحدهای نیروی هوایی، وزارت کشور، وزارت حمل و نقل و وزارت موقعیتهای اضطراری روسیه برگزار شد. این اولین رزمایش بزرگ در منطقه طی 10 سال اخیر بود. این رزمایش نشان داد که ناوگان دریای خزر از آمادگی کامل برای دفاع از مرزهای جنوبی روسیه برخوردار است. ناوهای این ناوگان در برقراری روابط دوستانه با کشورهای ساحلی دریای خزر شرکت میکنند. به عنوان مثال، در سپتامبر سال 2002 ناوهای این ناوگان از باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دیدار دوستانه به عمل آوردند. در ماه می سال 2003 چند ناو تحت فرماندهی دریادار یوری ستارتسف، فرمانده ناوگان خزر از بندر آقتاو (جمهوری قزاقستان) دیدار دوستانه به عمل آوردند[۱].
نیز نگاه کنید به
سیاست و حکومت روسیه؛ نیروهای مسلح روسیه؛ نیروی هوایی روسیه؛ نیروی موشکی و استراتژیکی روسیه؛ پدافند ضدهوایی روسیه؛ نیروی فضایی روسیه؛ نیروی زمینی روسیه
کتابشناسی
- ↑ کرمی، جهانگیر (1392). جامعه و فرهنگ روسیه. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد اول، ص 153-240.