نیروی موشکی و استراتژیکی روسیه

از دانشنامه ملل

نیروی موشکی استراتژیکی، اساس نیروهای هسته‌‎ای استراتژیکی فدراسیون روسیه را تشکیل می‌دهد. هدف این نیرو، بازدارندگی هسته‌ای و وارد کردن ضربات به واحدها و تأسیسات استراتژیکی و اقتصادی دشمن در صورت وقوع تجاوز می‌باشد. تشکیل نیروی موشکی استراتژیکی با توسعه سلاح‌های موشکی و هسته‎‌ای ارتباط دارد. در سال‎‌های 1959-1946 اولین نمونه‌های سلاح‌های هسته‌‎ای و موشک‌های بالیستیکی هدایت شونده ایجاد شده و واحدهای موشکی مستقر شدند. در سال‎‌های 1965-1959 نیروی موشکی استراتژیکی تشکیل شد.

در همان سال‌ها موشک‌های بالیستیکی قاره‎‌پیما و موشک‌های میان‌برد برای انجام مأموریت‌های جنگی در همه مناطق جغرافیایی و همه صحنه‌های عملیات جنگی به وجود آمدند. در سال 1963 در چارچوب عملیات “آنادیر” موشک‌های متعلق به این نیرو به صورت محرمانه در کوبا مستقر شدند که در نتیجه این اقدام بحران کارائیب رخ داد و سپس توافقاتی در جهت جلوگیری از تجاوز آمریکا به کوبا و مهار زدن فعالیت‌های موشکی اتحاد شوروی و ایالات متحده آمریکا حاصل شدند. در سال‌‎های 1973-1965 گروه‌بندی موشک‌های بالیستیکی قاره‌‎پیمای نسل دوم با کلاهک تک‌بلوکی در مواضع مخصوص خود مستقر شدند که در نتیجه این اقدامات، نیروی موشکی استراتژیکی به بخش اصلی نیروهای هسته‌‎ای استراتژیکی تبدیل شده و در برقراری موازنه نظامی-استراتژیکی بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی سهم به سزایی ایفا کرد. در سال‎‌های 1985-1973 نیروی موشکی استراتژیکی به موشک‌های بالیستیکی قاره‌پیمای نسل سوم با کلاهک شکافنده مسلح شد که این موشک‌ها می‌توانند از سیستم‌های پدافند ضدموشکی دشمن عبور کنند و به هدف برسند. همچنین سیستم‌های موشکی سیار ساخته شدند.

در سال‎‌های 1992-1985 نیروی موشکی استراتژیکی از سیستم‌های ثابت و سیار موشکی قاره‌پیمای نسل چهارم برخوردار شد ولی در سال‌‎های 1991-1988 بر اساس توافقات روسی-آمریکایی موشک‌های میان‌برد نابود شدند. بعد از سال 1992 و فروپاشی اتحاد شوروی، روند نابود کردن موشک‌های بالیستیکی قاره‌‎پیما در خاک اوکراین و قزاقستان و انتقال موشک‌های بالیستیکی “توپول” از بلاروسی به روسیه جریان داشت. همچنین سیستم موشکی جدید سیار و متحرک “توپول-ام” نسل پنجم در رده تسلیحات نیروی موشکی استراتژیکی وارد شد. در مراحل اولیه فعالیت فضایی اتحاد شوروی، پرتاب موشک‌ها توسط متخصصین و افسران نیروی موشکی استراتژیکی انجام می‌گرفت. به عنوان مثال، 4 اکتبر سال 1957 اولین ماهواره مصنوعی زمین از میدان فضایی بایکانور توسط موشک شوروی R-7 پرتاب شد. در سال 1997 در نتیجه ادغام نیروی موشکی استراتژیکی، نیروی فضایی و نیروی دفاع موشکی-فضایی ضدهوایی، نوع جدید نیروهای مسلح روسیه به نام “نیروی موشکی استراتژیکی” تشکیل شد.

در ژوئن سال 2001 نیروی موشکی استراتژیکی به دو رسته نیروهای مسلح یعنی نیروی موشکی استراتژیکی و نیروی فضایی تبدیل شد. از ژوئن سال 2001  سپهبد ن.سولوتسف فرمانده نیروی موشکی استراتژیکی می‌باشد. در حال حاضر، نیروی موشکی روسیه شامل 496 موشک بالیستیکی قاره‌پیما می‌باشد از جمله 226 موشک چاه پایه (86 موشک سنگین R-36MUTTX و R-36M2 «وایوودا»، 110 عدد موشک متوسط UR-100NUTTH و 40 موشک سبک RS-12M2 «توپول-ام») و 270 موشک سیار زمینی «توپول» است. طبق اطلاعات جدید، تا سال 2010 ممکن است در نیروهای موشکی استراتژیکی حداکثر 313 موشک بالیستیکی قاره‌پیما، از جمله 154 موشک چاه پایه (40 موشک سنگین R-36M2 «وایوودا»، 50 عدد موشک متوسط UR-100NUTTH و 64 موشک سبک RS-12M2 «توپول-ام») و 159 موشک سیار زمینی (144 موشک RS-12M «توپول» و 15 موشک Rs-12M1 «توپول-ام») باقی بمانند. تعداد کلاهک‌های هسته‌ای موشک‌های بالیستیکی از 1770 تا 923 عدد کاهش خواهد یافت.

علت اصلی همه کاهش‌ها در نیروهای موشکی استراتژیکی روسیه، فرسایش سیستم‌های موشکی است که در دوران شوروی تا اندازه‌ای در اوکراین (کارخانه دنپروپتروفسک و کارخانه پاولودار) تولید شده بودند. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، ساخت این موشک‌ها قطع شده و روند نوسازی موشک‌ها متوقف شد. همین امر باعث انحلال در لشگر موشکی در کارتالی و کاستروما می‌شود. لشگر موشکی 59 (کارتالی) از موشک‌های سنگین سوخت مایع R-36MUTTH (15A18, RS-20B) مجهز به 10 کلاهک هسته‌ای برخورداربودند. نه تنها مدت 10 ساله ضمانت اولیه بلکه ضمانت تمدید شده 25 ساله این موشک‌ها نیز سپری شده است. لشگر موشکی دهم (کاستروما) از سیستم‌های رزمی راه آهن «مولودتس» با موشک‌های سوخت جامد 10 کلاهکی RT-23UTTH (15Zh61) برخوردار بود. حداکثر مهلت بهره برداری از آنها 15 سال است[۱].

نیز نگاه کنید به

سیاست و حکومت روسیه؛ نیروهای مسلح روسیه؛ نیروی هوایی روسیه؛ نیروی دریایی روسیه؛ پدافند ضدهوایی روسیه؛ نیروی فضایی روسیه؛ نیروی زمینی روسیه

کتابشناسی

  1. کرمی، جهانگیر (1392). جامعه و فرهنگ روسیه. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد اول، ص 239.