کتابخانه ی ملی چین
كتابخانه‌ی ملی كنونی چین، همان «كتابخانه‌ی سلطنتی پایتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «گوانگ خوا» در پكن احداث و سپس به خیابان «وِنجین (Wenjin)» منتقل و به بزرگترین كتابخانه‌ی مدرن چین تبدیل گردید. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، کتابخانه‌ی ملی بِیپینگ (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «کتابخانه‌ی ملی چین» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌ی شورای وزیران چین این نام رسمیت یافت. در طول سال‌های سپری شده، تعدادی از محققان و دانشمندان برجستهی چینی، از جمله «لیانگ چیچائو»، «چای یوان پی»، «لوشون» در خدمت این كتابخانه بوده و ریاست آن را بر عهده داشته‌اند.
كتابخانه‌ی ملی چین، پس از تأسیس جمهوری خلق چین در سال 1949، به كتابخانه‌ی پكن تغییر نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش چین، و افزایش تقاضای مردم برای فراگیری علوم، كتابخانه‌ی پكن نیز در دهه‌های 1950 و 1960 توسعه‌ی بیشتری یافت. در سال 1975 براساس تصمیم «چوئنلای» نخست وزیر وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانه‌ی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جدید كتابخانه در فضایی به مساحت 170 هزار متر مربع تكمیل و به یکی از بزرگترین كتابخانه‌های جهان تبدیل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكیل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نیز در 5 طبقه از ساختمان استقرار یافته‌اند. افزون بر اینها، دو تالار نمایشگاهی و دو محوطه‌ی سبز نیز در زمین 14 هكتاری كتابخانه وجود دارد. بخش‌های مختلف آن عبارتند از:
بخش منابع الكترونیكی
دو تالار منابع الكترونیكی در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتیب 20 و 63 رایانه دارند. بسیاری از لوح‌های فشرده و سایت‌های اینترنتی در این تالارها قابل دسترسی هستند. استفاده از رایانه‌ها با پرداخت هزینه‌های تعیین شده، مخصوص اعضا بوده و اعضای جدید پس از طی دوره‌های آموزش رایانه، مجاز به بهره‌برداری هستند. امكان دسترسی پیوسته به فهرست همگانی (اپك) نیز میسر است.
بخش خدمات تهیه‌ی اسناد
وظیفه‌ی این مركز، ارائه‌ی خدمات اطلاع‌رسانی به طرح‌های تحقیقاتی بزرگ ملی، واحدهای تولیدی، و عموم مردم در قالب تهیه، بازیابی، و اشاعه‌ی اطلاعات مورد نیاز آنها، در قبال دریافت هزینه‌های مربوط است. امانت بین كتابخانه‌های داخل و خارج از كشور، از دیگر وظایف این مركز به شمار می‌رود.
بخش ترجمه
این بخش وظیفه‌ی ترجمه‌ی منابع كتابخانه‌ای به زبان‌های گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت این مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها یا به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، روسی، ژاپنی، آلمانی، فرانسوی، كره‌ای، اسپانیولی، ایتالیایی، هندی، و جز آن می‌پردازند.
بخش صوتی و تصویری
این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ضبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.
كتابخانه‌ی ملی چین، افزون بر اینكه یك كتابخانه‌ی تحقیقاتی جامع و گنجینه‌ی ملی انتشارات داخلی است، مركز تحقیقات و توسعه‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌های اطلاع‌رسانی كتابخانه‌ها نیز به‌شمار می‌رود. تهیه‌ی كتابشناسی ملی، نظام رده‌بندی چینی، اجرای توافقات رسمی فرهنگی، و همكاری با سایر كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بین‌المللی، از وظایف این كتابخانه است. كتابخانه‌ی ملی، مركز ملی شابک و شماره‌ی استاندارد ملی پیایندها (آی.اس.اس.ان.) نیز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداری مواد كتابخانه‌ای از اهداف این كتابخانه است. از این رو، كتاب‌های مهم و نادر، به منظور حفظ و نگهداری مطلوب، به ریزنگار تبدیل می‌شوند. این كتابخانه علاوه بر برخورداری از قانون واسپاری انتشارات داخلی (از سال 1920)، به گردآوری انتشارات خارجی، انتشارات سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های خارجی، انواع ریزنگار و مواد دیداری - شنیداری، لوح فشرده، و انتشارات الكترونیكی نیز می‌پردازد. همچنین مجموعه‌های بزرگی از انتشارات در زمینه‌های كتابداری و اطلاع‌رسانی؛ سالنامه‌های چینی؛ و مجموعه‌های خاص انتشارات هنگ‌كنگ، تایوان، و ماكائو را گردآوری كرده است. افزون بر این، كتابخانه‌ی ملی چین مركز واسپاری رساله‌های دكترای چینی و انتشارات سازمان ملل متحد نیز هست.
این كتابخانه در تمامی روزهای سال به روی مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار فقره ماده‌ی كتابخانه‌ای استفاده می‌کنند. همچنین، خدمات پیوسته‌ی آن 24 ساعته از طریق شبكه‌های چندرسانه‌ای گوناگون و نیز اینترنت قابل دسترسی است. در 1999، قریب به 15000 كارمند در این كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزدیك به 10 درصد آنها دارای تخصص كتابداری بوده‌اند.
كتابخانه‌ی ملی چین، مركز ملی پیشینه‌ی كتابشناختی است و وظیفه‌ی انتشار «كتابشناسی ملی چین»، فهرستگان‌های ملی، و فهرست مجموعه‌های موجود در این كتابخانه را بر عهده دارد. این كتابخانه از سال 1927 و به ویژه از سال 1957 «فهرستگان ملی چین» را گردآوری كرده است. در سال 1997 «مركز فهرستنویسی كتابخانه‌ی پیوسته»، به‌منظور سازماندهی فهرست نویسی رایانه‌ای در سطح كشور، مدیریت شبكه‌ی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختی در آن تأسیس شد. انتشار فهرست برگه‌ی كتاب‌های چینی با فرمت مارك نیز از وظایف این مركز به شمار می‌رود. تا پایان سال 1997 حدود 73 نفر در این مركز اشتغال داشته‌اند.
كتابخانه‌ی ملی چین همچنین موظف به تهیه‌ی بیش از 30 عنوان كتابشناسی است؛ از جمله: «كتابشناسی ملی چین»، «كتابشناسی عمومی كتاب‌های منتشر شده بین سال‌های 1911-1949»، و «كتابشناسی كتاب‌های قدیمی و كمیاب».
این كتابخانه با همكاری سایر كتابخانه‌های چین، پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی گذشته‌نگر چین (1949 تا 1987) را ایجاد كرده‌است كه در كنار پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی چین كه توسط كتابخانه‌ی ملی چین راه‌اندازی شده‌است، بزرگترین و جامع‌ترین پایگاه اطلاعاتی كتابشناسی ملی انتشارات چین را تشكیل می‌دهد. كتابخانه ملی چین همچنین، ریاست هیئت تحریریه رده‌بندی كتابخانه‌ی چینی را برعهده دارد كه زیر نظر وزارت فرهنگ چین تشكیل می‌شود. تحقیق، تألیف، بازبینی، و اصلاح طرح رده‌بندی چینی و موضوعات وابسته، از وظایف این هیئت به‌شمار می‌رود.
كتابخانه عظیم ملی چین دارای 3/26 میلیون جلد كتاب (براساس آخرین آمار سال 2007) است كه پنجمین مجموعه‌ی بزرگ كتاب جهان به شمار می‌آید و در سال‌های اخیر سالانه 600 تا 700 هزار جلد كتاب به ذخایر آن افزوده شده است. از جمله آثار بسیار كهن موجود در آن می‌توان به 35 هزار قطعه خطوط حكاكی شده روی لاك لاكپشت‌ها، 300 هزار یادداشت‌های سلطنتی دوران سلسله‌ی سونگ مربوط به 700 سال پیش، و بیش از 3 میلیون جلد كتاب نادر و منحصر به فرد، و یك میلیون 640 هزار جلد كتاب قدیمی، 97/2 میلیون کتاب به زبان‌های خارجی آن اشاره كرد. این كتابخانه همچنین اسناد و مدارك و آثار قدیمی مربوط به شهر دونگخوانگ، مجموعه‌ی جائوچنگ، دایره‌المعارف یونگلی و آثار كامل ادبیات كلاسیك چین را در خود جای داده است. این كتابخانه از لحاظ گردآوری كتاب به زبان چینی بزرگترین مركز در جهان و بزرگترین كتابخانه‌ی كشور چین در زمینه‌ی جمع‌آوری كتب خارجی به 115 زبان دنیا است. در این كتابخانه آثار ارزشمند و گرانبهایی درباره‌ی افراد مشهور و اسناد دوران انقلاب فرهنگی و تئوری‌های تئوری‌پردازان چینی نگهداری می‌شود و با 1200 كتابخانه و موسسه‌ی تحقیقاتی در 120 كشور جهان مبادلات گسترده‌ای دارد و نشریات رسمی دولت‌های خارجی و سازمان ملل را در خود جای داده است.
بسیاری از انتشارات الكترونیكی و جدید و مدرن امروزه در جریان توسعه‌ی عصر اطلاع رسانی به خزاین و گنجینه‌های این كتابخانه افزوده شده و مجهز به شبكه‌ی رایانه‌ای است و از یك سیستم مدیریتی پیشرفته همانند سیستم كتابخانه‌های مهم و پیشرفته‌ی جهان برخوردار است. داده‌های دیجیتالی تمام متن موجود در آن به 78 میلیون صفحه میرسد كه معادل 250 هزار جلد كتاب است. شمار بازدید كنندگان پایگاه اینترنتی این كتابخانه در سال 2007 به بیش از 350 میلیون نفر رسید. این كتابخانه در قرن بیست و یكم، سیستم كامپیوتری و دیجیتالی كردن تمام كتب و اسناد خود را كه از سال 1998 آغاز كرده به اتمام خواهد رساند و مرحله‌ی بعدی توسعه‌ی مجدد ساختمانی كتابخانه با فضایی به مساحت 22 هزار متر مربع که درحال اجرا است، به آن اضافه خواهد شد كه پس از تكمیل فضای كتابخانه به 250 هزار متر مربع بالغ می‌گردد و از این لحاظ مقام سوم جهان را به خود اختصاص خواهد داد. سه طرح اطلاع رسانی فرهنگی برای ارائه‌ی فناوری پیشرفته و توسعه‌ی فرهنگ و آموزش مردم، چاپ به صورت افستِ كتاب‌های قدیمی كمیاب و نادر برای استفاده‌ی عموم و همچنین ارسال كتاب به مناطق حاشیه‌ای و محروم كشور برای توسعه‌ی فرهنگ كشاورزان و روستاییان و افزایش آگاهی‌های علمی آنان، از جمله طرح‌هایی است كه از سال 2005 میلادی این كتابخانه در دست اجراء دارد.
سایر کتابخانه‌های مهم چین نیز عبارتند از: کتابخانه‌ی جدید پایتخت؛ کتابخانه‌ی ملی شانگهای؛ کتابخانه‌ی فرهنگستان علوم اجتماعی چین [i]؛ کتابخانه‌ی دانشگاه پکن؛ کتابخانه‌ی دانشگاه چینگهوا؛ کتابخانه‌ی دانشگاه خلق پکن؛ و کتابخانه‌ی دانشگاه تربیت معلم پکن.[۱]
پاورقی
[i] - کتابخانه‌ی تخصصی با بیش از 6 میلیون جلد کتاب ==نیز نگاه کنید به==*چین