جغرافیای طبیعی و انسانی سریلانکا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
=== '''جغرافیای طبیعی'''=== | === '''جغرافیای طبیعی'''=== | ||
[[پرونده:Y8Xq4XBFiFFl0tyIiQRqlGNtwOYcB7y7Wwkz7SRM.jpg|بندانگشتی|یکی از سواحل سریلانکا، برگرفته از لست سکند، قابل بازیابی از https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]] | [[پرونده:Y8Xq4XBFiFFl0tyIiQRqlGNtwOYcB7y7Wwkz7SRM.jpg|بندانگشتی|یکی از سواحل سریلانکا، برگرفته از لست سکند، قابل بازیابی از https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]]سریلانکا، جزیره ای است به شکل یک گلابی، در نیمکره شمال شرقی، در اقیانوس هند که در 888 کیلومتری شمال خط استواء واقع شده (A Country Study) و تنگه پالک(The Palk Strait) و خلیج منّار(The Gulf of Mannār) این کشور را از کشور هندوستان جدا کردهاند. فاصله این کشور با جنوبیترین بندر هندوستان سی و یک کیلومتر است (Internet world stats). کل وسعت جزیره شصت و پنج هزار و ششصد و ده (65610) کیلومتر مربع، که 64630 کیلومتر آن را زمین و 980 کیلومتر آن را آب تشکیل میدهد (The Sri Lanka economic statistics). طول کشور حدود چهارصد و چهل (440) کیلومتر و عرض آن در وسیعترین نقطه از کلمبو در غرب تا سانگامنکاندا(The Gulf of Mannār) در شرق دویست و بیست و پنج (225)کیلومتر و طول سواحل این کشور تقریبا یکهزار و سیصد و چهل کیلومتر است<ref name=":0">Encyclopedia, A. (1995). ''Encyclopedia Americana'' (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.</ref> . واقع شدن در شاهراه کشتیرانی شرق و غرب آسیا در اقیانوس هند، از روزگاران قدیم تا امروز به این جزیره ارزش و اهمیتی استراتژیک داده است (Internet world stats). | ||
در باره حاکمیت بر آبهای داخلی و آبهای آزاد و مجاور، بر پایه معاهده حقوق دریاها (1982, p. 3 Law of the Sea)، [[سریلانکا]] حاکمیت خودش در دریای سرزمینی(Territorial Sea) را 12 میل دریایی(22/22 کیلومتر)، منطقه مجاور(Contiguous Zone) را 24، منطقه انحصاری اقتصادی(Exclusive Economic Zone) و فلات قاره(Continental Shelf) 200 را اعلام کرده است. دریای سرزمینی که دریای ساحلی و یا آبهای ساحلی نیز خوانده میشود، شامل منطقه دریایی، کف و زیر کف و فضای بالای آن است که در حاکمیت کشور ساحلی است. کشورها مجاز هستند از خطِ پست ترین جزر کامل دریا و حداقل از سه تا حد اکثر 12 میل دریایی را به عنوان دریای سرزمینی خود اعلام کنند. کشور ساحلی در این منطقه صلاحیت تام و تمامی دارد. منطقه مجاور خارج از دریای سرزمینی است و صلاحیت امنیتی، پلیسی، مالی، گمرکی، بهداشت و آلودگی آن با کشور ساحلی است. کشورهایی مانند سریلانکا که دریای سرزمینی خودشان را تا 12 میل دریایی تعیین کردهاند، منطقه جداگانهای به عنوان مجاور نخواهند داشت<ref>, م. ض. (1369). ''حقوق بین الملل عمومی.'' گیتی.</ref>.[[پرونده:QEHs494MhOHIQZgvtIqVqwvSi5Kt5EGi3Ok54PqG.jpg|بندانگشتی|تپه های مرکزی سریلانکا، برگرفته از لست سکند، قابل بازیابی از https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]]سرسبزی سراسری و همیشگی کلیه مناطق پست و بلند، از ویژگیهای این جزیره است. از نقطه نظر جغرافیایی این سرزمین را میتوان به سه بخش مناطق بلند و کوهستانی، درّهها، دشتها و نواحی کم ارتفاع و نوار ساحلی تقسیم کرد. مناطق بلند با کوههای بی شمار در بخش جنوب مرکزی واقع شدهاند. بلندترین قله این ارتفاعات "پیدوروتاگاله(Pidurutalagala)" یا "آدامز پیک(Adam’s Peak)" (قدمگاه حضرت آدم) است که دو هزار و پانصد و بیست و چهار متر(2524) ارتفاع دارد. دشتها و سرزمینهای پَست همچون دامنی سبز از هر سو، از مناطق کوهستانی تا سواحل اقیانوس کشیده شده اند. وسیعترین دشتها در بخش ش[[مالی]] جزیره قرار گرفتهاند؛ و اما نوار ساحلی با ارتفاع سی متر از سطح دریا شامل تالابها، اکثرا شنی و ماسهای هستند هر چند به ندرت سواحل صخرهای با شیبهای تند در شمالشرقی و جنوب غربی نیز وجود دارد. | |||
در | شانزده رودخانه مهم سریلانکا با بیش از نود و شش کیلومتر طول از ارتفاعات و مناطق کوهستانی مرکزی سرچشمه میگیرند و از آن جا به صورت مارپیچ به سوی مناطق و دشتهای پایین دست سرازیر شده، گاهی در سراشیبهای تند و عمیق آبشارهای دیدنی و زیبایی را به وجود میآورند، دشتها و مزارع پایینتر را سیراب کرده و سرانجام به دریا و اقیانوس میپیوندند. طولانیترین رودخانه کشور مهاولی(The Mahaweli) است که سیصد و سی و دو (332)کیلومتر طول دارد. این رود در یک مسیر طولانی از ارتفاعات مرکزی به سوی شمال شرق جریان پیدا کرده و در نزدیکی بندر ترینکومالی به خلیج بنگال میریزد. پس از مهاولی، اراوی ارو(The Aravi Aru) با دویست و بیست (220) کیلومتر طول، دومین رودخانهای است که در مسیرش به سوی شمال و خلیج منّار سرزمینهای زیادی را پشت سر میگذارد<ref name=":0" />. | ||
سریلانکا هیچ دریاچه طبیعی ندارد. سدهای ساخته شده روی رودخانه مهاولی و سایر رودخانهها مخازن بزرگ آبی را در این جزیره درست کردهاند. جدای از این سدها، آبگیرهایی در مناطق مرکزی و خشک نیز هستند که در فصول بارندگی از آب سرشار میشوند. پیشینه احداث بعضی از این آبگیرها به بیش از دو هزار سال قبل بر میگردد <ref name=":1">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>.<ref name=":22">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | |||
سریلانکا هیچ دریاچه طبیعی ندارد. | |||
= | |||
==== '''آب و هوا'''==== | ==== '''آب و هوا'''==== | ||
[[پرونده:UoXMk9E4zQW0estDQeYvfXkYZafawTLn7UPb3ohS.jpg|بندانگشتی|جهش وزش بادها در سریلانکا، برگرفته از لست سکند، قابل بازیابی از https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]] | [[پرونده:UoXMk9E4zQW0estDQeYvfXkYZafawTLn7UPb3ohS.jpg|بندانگشتی|جهش وزش بادها در سریلانکا، برگرفته از لست سکند، قابل بازیابی از https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]]سریلانکا دارای آب و هوای گرمسیر و استوایی است. سیستم بادهای بزرگ سبب تغییر و دگرگونی فصول میشوند. تغییرات فصول تاثیر چندانی در اختلاف گرما و درجه آب و هوایی کشور ندارد؛ این پستی و بلندی مناطق است که سبب تغییرات آب و هوایی میگردد. دشتها و مناطق پَست دارای آب و هوای گرم استوایی هستند ولی در ارتفاعات هوا خنکتر است. برای مثال در حالی که متوسط گرمای هوا در شهر ساحلی کلمبو در طول سال بیست و هفت (27) درجه است، در شهر نورالیا که هزار و هشتصد و نود متر از سطح دریا بالاتر است معدل گرما شانزده (16) درجه سانتیگراد است<ref name=":12">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>. | ||
سریلانکا دارای آب و هوای گرمسیر و استوایی است. سیستم بادهای بزرگ سبب تغییر و دگرگونی فصول میشوند. تغییرات فصول تاثیر چندانی در اختلاف گرما و درجه آب و هوایی کشور ندارد؛ این پستی و بلندی مناطق است که سبب تغییرات آب و هوایی میگردد. | |||
جدول شماره 1. آب و هوای شهرهای مهم به درجه سانتیگراد | جدول شماره 1. آب و هوای شهرهای مهم به درجه سانتیگراد | ||
| خط ۶۶: | خط ۵۹: | ||
|23 | |23 | ||
|33 | |33 | ||
|} | |}سریلانکا در طول سال دو نوع بارندگی موسمی دارد. بارانهای سنگین مناطق جنوب غربی که از ماه می آغاز و تا اکتبر ادامه مییابد. این تغییرات آب و هوایی و بارندگیها که حتی مناطق جنوب، غرب و مرکزی را از آب بی نصیب نمیگذارند، رطوبت فشرده و متراکمی را از اقیانوس هند با خود به این جزیره میآورند. موج بارندگیهای موسمی دیگری طی ماههای دسامبر تا مارس مناطق شمال شرقی این کشور را سیرآب میکند؛ اما این بار رطوبت فشرده و متراکمی از سوی خلیج بنگال به این سرزمین وارد میشود. سریلانکا سرزمین آفتاب تابان است؛ به رغم برخورداری از بارانهای موسمی و غیر موسمی شرایط جوی حاکم بر جزیره، آفتاب و گرما است؛ به گونهای که حتی در فصول بارانهای موسمی، کشور تغییرات آب و هوایی فصلی ندارد <ref name=":12" />. | ||
این دو موسم آب و هوایی با ویژگیهای فیزیکی و جغرافیایی سریلانکا، سبب پیدایش دو اقلیم آب و هوایی مرطوب و خشک در جزیره شده است: اقلیم مرطوب در جنوب غربی و اقلیم خشک در شمال و شرق. اقلیم مرطوب در موسم بارندگی با بارش و سیلابهای فراوان روبرو است و در بین دو موسم نیز شاهد بارندگی است. نوار غربی ارتفاعات مرکزی بارانیترین مناطق کشور هستند و سالانه بیش از سه هزار و هشتصدوده میلیمتر باران دارند؛ اما اقلیم خشک فقط در موسم بارانی شمال شرقی دارای بارندگی است و در ماههای تابستان با قحطی و خشکی روبرو است. این مناطق در طول سال به طور متوسط به میزان یکهزار و نهصدو پنج میلیمتر بارندگی دارند.<ref name=":23">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | |||
این دو موسم آب و هوایی با | |||
====منابع طبیعی==== | ====منابع طبیعی==== | ||
در سریلانکا منابع طبیعی ارزشمندی مانند سنگ جواهرهای مختلف، گرافیت، سنگ آهن، سنگ آهک، گوآترز، شیشه معدنی، خاک رُس و نمک وجود دارد. فلزات غیر آهنی تیتانیم، منازیت، زیرکن در بعضی مناطق ساحلی قابل استخراج است. این کشور از عهد باستان به داشتن | در سریلانکا منابع طبیعی ارزشمندی مانند سنگ جواهرهای مختلف، گرافیت، سنگ آهن، سنگ آهک، گوآترز، شیشه معدنی، خاک رُس و نمک وجود دارد. فلزات غیر آهنی تیتانیم، منازیت، زیرکن در بعضی مناطق ساحلی قابل استخراج است. این کشور از عهد باستان به داشتن سنگهای گرانبهای مختلف مانند یاقوت کبود، زرد و سرخ، چشم گربه (cat’s-eye) و سنگهای کم ارزشتری چون گرانیت، شبه مروارید شهرت داشته است <ref name=":13">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>؛ اما منابع گاز و نفت ندارد <ref name=":02">Encyclopedia, A. (1995). ''Encyclopedia Americana'' (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.</ref>.<ref name=":24">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | ||
====پوشش گیاهی==== | ====پوشش گیاهی==== | ||
[[پرونده:Biodiversity-hotspots-in-Sri-Lanka.jpg|بندانگشتی|پوشش گیاهی سریلانکا, برگرفته از کانستراکتیو ویسز, قابل بازیابی از https://constructive-voices.com/fa/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C/]] | [[پرونده:Biodiversity-hotspots-in-Sri-Lanka.jpg|بندانگشتی|پوشش گیاهی سریلانکا, برگرفته از کانستراکتیو ویسز, قابل بازیابی از https://constructive-voices.com/fa/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C/]]پوشش گیاهی در سریلانکا بر حسب منطقه آب و هوایی و مناطق مرتفع متفاوت و تنوع آن به بیش از سه هزار نوع گل و گیاه میرسد. انبوه درختها و روییدنیهای همیشه سرسبز جنگلی شامل یاسمن، سوسن، زنبق، گل های آهاری، همیشه بهار، پنبه، بوته های مختلف درختان ماهون، چوب قرمز(Mahogany) و انواع نخل مانند نخل نارگیل، منگو، جک فرووت، تنبول(Betel)، موز، پاپایا در جنوب غرب در دشت و درهها وجود دارد. در ارتفاعات مرکزی جنگلهای همیشه سبز، علفزارها و نیزارها در همه جا گسترده است (Encyclopedia, 1995). درختان آبنوس، چوب سبز، در جنگلهای همیشه سبز مناطق خشکتر در شمال و شرق میرویند. در مناطق خشک جنگل گیاهان مقاوم در برابر بی آبی مانند خارها و بوتهها هستند. در طول سواحل جنگلهای مردابی، تالابی و دهانه رودخانه روییدهاند. جنگلهای کاج و نخل در اطراف رودخانهها وجود دارند. گل سنبل، اقاقیا، سرخس، ارکیده در اکثر مناطق مشاهده میشوند <ref name=":14">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>.<ref name=":25">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | ||
پوشش گیاهی در سریلانکا بر حسب منطقه آب و هوایی و مناطق مرتفع متفاوت و تنوع آن به بیش از سه هزار نوع گل و گیاه میرسد. انبوه | |||
===== زندگی جانوری ===== | ===== زندگی جانوری ===== | ||
بر اساس مطالعات انجام شده، حدود هشتاد و هشت گونه جانوران در سریلانکا زندگی میکنند که بیست و یک گونه از | بر اساس مطالعات انجام شده، حدود هشتاد و هشت گونه جانوران در سریلانکا زندگی میکنند که بیست و یک گونه از آنها شامل فیل آسیایی، چیتا، گربه وحشی و چندین گونه از میمونها، میمون دُم دراز ابرودار، میمون بی دُم، میمون تنبل، میمون پوز دار، بوفالو، چند گونه آهو و گراز وحشی در معرض انقراض و رسماً مورد حمایت هستند. همچنین خزندگان بیشماری در این کشور وجود دارند که یک صد و چهل و چهار گونه از آنها شناخته شدهاند. برخی از این جانوران مانند مار کبرا، افعی، اژدها، تمساح، سوسمارها و چهار نوع از لاک پشت نیز در معرض انقراض هستند. سریلانکا یکی از کشورهایی است که بیش از یکصد نوع مختلف و فراوان قورباغه و وزغ و انواع آبزیان را دارد. بیش از چهارصد گونه پرنده <ref name=":03">Encyclopedia, A. (1995). ''Encyclopedia Americana'' (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.</ref>، شامل کلاغ جاره، مگسخوار، فلامینگو و طوطی در این جزیره زندگی میکنند<ref name=":15">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>.<ref name=":26">رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ [[سریلانکا]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی]( در دست انتشار)</ref> | ||
===== مشکلات و مسایل محیط زیستی ===== | ===== مشکلات و مسایل محیط زیستی ===== | ||
فشار جمعیت بر منابع محدود طبیعی شدید است. فقط چهل درصد از اراضی کشور قابل استفاده برای کشاورزی است؛ در حالی که بیشتر مردم روستا نشین هستند | [[پرونده:VR22J1WcJAFDeGCdg7XkaNgUY7Wmv5VOivh9v8Vr.jpg|بندانگشتی|گربه‌سانی در سریلانکا، برگرفته از سایت لست سکند، قابل بازیابی از<nowiki/>https://lastsecond.ir/blog/2900-srilanka-tour]]فشار جمعیت بر منابع محدود طبیعی شدید است. فقط چهل درصد از اراضی کشور قابل استفاده برای کشاورزی است؛ در حالی که بیشتر مردم روستا نشین هستند <ref name=":04">Encyclopedia, A. (1995). ''Encyclopedia Americana'' (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.</ref>. جنگلزدایی یکی از مهمترین معضلات محیط زیستی سریلانکا است. در دهه 1920 میلادی چهل و نه درصد این سرزمین زیر پوشش جنگل بود. در سال دو هزار و پنج میلادی این میزان به بیست و نه و نیم درصد کاهش یافت. درختان جنگل به منظور توسعه دادن اراضی کشاورزی، تولید تخته و مصرف سوخت قطع میشوند. جنگلزدایی موجب فرسایش خاک، رانش زمین و سیل شده است. نابودی جنگلها بقای بسیار از جانوران را تهدید میکند. در سال دو هزار و هفت، پناهگاهها و مناطق حفاظت شدهای که برای حمایت از جنگلها و حیات وحش ایجاد شده تنها پانزده درصد از کل کشور را شامل میشد. منطقه حفاظت شده جنگلی سینهاراجا (Sinharaja) که آخرین و گسترده ترین جنگلها زمینهای کم ارتفاع مناطق گرمسیری و استوایی است، سال یکهزار و نهصد و هشتاد و هشت به عنوان یک منطقه حفاظت شده میراث جهانی (World Heritage Site) اعلام گردیده است <ref name=":16">Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.</ref>. | ||
آلودگی آب نیز یکی دیگر از مشکلات محیط زیستی در سریلانکا است. | آلودگی آب نیز یکی دیگر از مشکلات محیط زیستی در سریلانکا است. آلودگیهایی مانند گندآبها، کودهای شیمیایی، آفت کشها و فلزات سمی کیفیت آب مصرفی مردم را کاهش داده است. آلودگیها به دلیل این که به رودخانهها و دریا سرازیر میشوند به زیستگاههای دریایی و جانوری آسیب جدّی میزند. استخراج صخرههای مرجانی دریا به منظور تولید مواد صنعتی و مصرفی نیز از جمله آسیبها به محیط زیست دریایی است. | ||
در کنار این معضلات و از جمله آلودگی هوای شهر کلمبو که مشکلات مصنوعی محیط زیستی هستند، مهمترین بلایای طبیعی این کشور، | در کنار این معضلات و از جمله آلودگی هوای شهر کلمبو که مشکلات مصنوعی محیط زیستی هستند، مهمترین بلایای طبیعی این کشور، طوفانها و سیلابهای موسمی و گاهی سونامی است. در سونامی سال 2004 سی و یک هزار نفر کشته، بیش از شش هزار و سیصد نفر ناپدید و چهارصد و چهل و سه هزار نفر بی خانمان شدند و خسارات مالی وارده یک و نیم میلیارد دلار برآورد شده است<ref>State, U. o. (2008). ''world facts/Sri-Lanka''. Retrieved 10 11, 1390, from http://worldfacts.us: http://worldfacts.us/Sri-Lanka.htm</ref>. | ||
یکی از اقدامات مهم در جهت حفاظت از محیط زیست، تصویب قوانین و ملحق شدن کشورها به قراردادهای بینالمللی است. دولت سریلانکا قراردادهای بینالمللی در باره تغییرات آب و هوایی، جنگلزدایی، گونههای جانوران در معرض انقراض، زبالههای خطرناک، قانون دریاها و مناطق مرطوب را تصویب کرده است (Vidyamal, 2009). | یکی از اقدامات مهم در جهت حفاظت از محیط زیست، تصویب قوانین و ملحق شدن کشورها به قراردادهای بینالمللی است. دولت سریلانکا قراردادهای بینالمللی در باره تغییرات آب و هوایی، جنگلزدایی، گونههای جانوران در معرض انقراض، زبالههای خطرناک، قانون دریاها و مناطق مرطوب را تصویب کرده است (Vidyamal, 2009). | ||
نسخهٔ ۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۹
جغرافیای طبیعی
سریلانکا، جزیره ای است به شکل یک گلابی، در نیمکره شمال شرقی، در اقیانوس هند که در 888 کیلومتری شمال خط استواء واقع شده (A Country Study) و تنگه پالک(The Palk Strait) و خلیج منّار(The Gulf of Mannār) این کشور را از کشور هندوستان جدا کردهاند. فاصله این کشور با جنوبیترین بندر هندوستان سی و یک کیلومتر است (Internet world stats). کل وسعت جزیره شصت و پنج هزار و ششصد و ده (65610) کیلومتر مربع، که 64630 کیلومتر آن را زمین و 980 کیلومتر آن را آب تشکیل میدهد (The Sri Lanka economic statistics). طول کشور حدود چهارصد و چهل (440) کیلومتر و عرض آن در وسیعترین نقطه از کلمبو در غرب تا سانگامنکاندا(The Gulf of Mannār) در شرق دویست و بیست و پنج (225)کیلومتر و طول سواحل این کشور تقریبا یکهزار و سیصد و چهل کیلومتر است[۱] . واقع شدن در شاهراه کشتیرانی شرق و غرب آسیا در اقیانوس هند، از روزگاران قدیم تا امروز به این جزیره ارزش و اهمیتی استراتژیک داده است (Internet world stats). در باره حاکمیت بر آبهای داخلی و آبهای آزاد و مجاور، بر پایه معاهده حقوق دریاها (1982, p. 3 Law of the Sea)، سریلانکا حاکمیت خودش در دریای سرزمینی(Territorial Sea) را 12 میل دریایی(22/22 کیلومتر)، منطقه مجاور(Contiguous Zone) را 24، منطقه انحصاری اقتصادی(Exclusive Economic Zone) و فلات قاره(Continental Shelf) 200 را اعلام کرده است. دریای سرزمینی که دریای ساحلی و یا آبهای ساحلی نیز خوانده میشود، شامل منطقه دریایی، کف و زیر کف و فضای بالای آن است که در حاکمیت کشور ساحلی است. کشورها مجاز هستند از خطِ پست ترین جزر کامل دریا و حداقل از سه تا حد اکثر 12 میل دریایی را به عنوان دریای سرزمینی خود اعلام کنند. کشور ساحلی در این منطقه صلاحیت تام و تمامی دارد. منطقه مجاور خارج از دریای سرزمینی است و صلاحیت امنیتی، پلیسی، مالی، گمرکی، بهداشت و آلودگی آن با کشور ساحلی است. کشورهایی مانند سریلانکا که دریای سرزمینی خودشان را تا 12 میل دریایی تعیین کردهاند، منطقه جداگانهای به عنوان مجاور نخواهند داشت[۲].
سرسبزی سراسری و همیشگی کلیه مناطق پست و بلند، از ویژگیهای این جزیره است. از نقطه نظر جغرافیایی این سرزمین را میتوان به سه بخش مناطق بلند و کوهستانی، درّهها، دشتها و نواحی کم ارتفاع و نوار ساحلی تقسیم کرد. مناطق بلند با کوههای بی شمار در بخش جنوب مرکزی واقع شدهاند. بلندترین قله این ارتفاعات "پیدوروتاگاله(Pidurutalagala)" یا "آدامز پیک(Adam’s Peak)" (قدمگاه حضرت آدم) است که دو هزار و پانصد و بیست و چهار متر(2524) ارتفاع دارد. دشتها و سرزمینهای پَست همچون دامنی سبز از هر سو، از مناطق کوهستانی تا سواحل اقیانوس کشیده شده اند. وسیعترین دشتها در بخش شمالی جزیره قرار گرفتهاند؛ و اما نوار ساحلی با ارتفاع سی متر از سطح دریا شامل تالابها، اکثرا شنی و ماسهای هستند هر چند به ندرت سواحل صخرهای با شیبهای تند در شمالشرقی و جنوب غربی نیز وجود دارد.
شانزده رودخانه مهم سریلانکا با بیش از نود و شش کیلومتر طول از ارتفاعات و مناطق کوهستانی مرکزی سرچشمه میگیرند و از آن جا به صورت مارپیچ به سوی مناطق و دشتهای پایین دست سرازیر شده، گاهی در سراشیبهای تند و عمیق آبشارهای دیدنی و زیبایی را به وجود میآورند، دشتها و مزارع پایینتر را سیراب کرده و سرانجام به دریا و اقیانوس میپیوندند. طولانیترین رودخانه کشور مهاولی(The Mahaweli) است که سیصد و سی و دو (332)کیلومتر طول دارد. این رود در یک مسیر طولانی از ارتفاعات مرکزی به سوی شمال شرق جریان پیدا کرده و در نزدیکی بندر ترینکومالی به خلیج بنگال میریزد. پس از مهاولی، اراوی ارو(The Aravi Aru) با دویست و بیست (220) کیلومتر طول، دومین رودخانهای است که در مسیرش به سوی شمال و خلیج منّار سرزمینهای زیادی را پشت سر میگذارد[۱].
سریلانکا هیچ دریاچه طبیعی ندارد. سدهای ساخته شده روی رودخانه مهاولی و سایر رودخانهها مخازن بزرگ آبی را در این جزیره درست کردهاند. جدای از این سدها، آبگیرهایی در مناطق مرکزی و خشک نیز هستند که در فصول بارندگی از آب سرشار میشوند. پیشینه احداث بعضی از این آبگیرها به بیش از دو هزار سال قبل بر میگردد [۳].[۴]
آب و هوا
سریلانکا دارای آب و هوای گرمسیر و استوایی است. سیستم بادهای بزرگ سبب تغییر و دگرگونی فصول میشوند. تغییرات فصول تاثیر چندانی در اختلاف گرما و درجه آب و هوایی کشور ندارد؛ این پستی و بلندی مناطق است که سبب تغییرات آب و هوایی میگردد. دشتها و مناطق پَست دارای آب و هوای گرم استوایی هستند ولی در ارتفاعات هوا خنکتر است. برای مثال در حالی که متوسط گرمای هوا در شهر ساحلی کلمبو در طول سال بیست و هفت (27) درجه است، در شهر نورالیا که هزار و هشتصد و نود متر از سطح دریا بالاتر است معدل گرما شانزده (16) درجه سانتیگراد است[۵].
جدول شماره 1. آب و هوای شهرهای مهم به درجه سانتیگراد
|
|
ژانویه تا آوریل | می تا اوت | سپتامبر تا دسامبر | |||
| حداقل | حداکثر | حداقل | حداکثر | حداقل | حداکثر | |
| کلمبو | 22 | 31 | 24 | 30 | 22 | 29 |
| کندی | 17 | 31 | 21 | 29 | 18 | 28 |
| نورالیا | 14 | 21 | 16 | 18 | 15 | 18 |
| ترینکومالی | 24 | 32 | 25 | 23 | 23 | 33 |
سریلانکا در طول سال دو نوع بارندگی موسمی دارد. بارانهای سنگین مناطق جنوب غربی که از ماه می آغاز و تا اکتبر ادامه مییابد. این تغییرات آب و هوایی و بارندگیها که حتی مناطق جنوب، غرب و مرکزی را از آب بی نصیب نمیگذارند، رطوبت فشرده و متراکمی را از اقیانوس هند با خود به این جزیره میآورند. موج بارندگیهای موسمی دیگری طی ماههای دسامبر تا مارس مناطق شمال شرقی این کشور را سیرآب میکند؛ اما این بار رطوبت فشرده و متراکمی از سوی خلیج بنگال به این سرزمین وارد میشود. سریلانکا سرزمین آفتاب تابان است؛ به رغم برخورداری از بارانهای موسمی و غیر موسمی شرایط جوی حاکم بر جزیره، آفتاب و گرما است؛ به گونهای که حتی در فصول بارانهای موسمی، کشور تغییرات آب و هوایی فصلی ندارد [۵].
این دو موسم آب و هوایی با ویژگیهای فیزیکی و جغرافیایی سریلانکا، سبب پیدایش دو اقلیم آب و هوایی مرطوب و خشک در جزیره شده است: اقلیم مرطوب در جنوب غربی و اقلیم خشک در شمال و شرق. اقلیم مرطوب در موسم بارندگی با بارش و سیلابهای فراوان روبرو است و در بین دو موسم نیز شاهد بارندگی است. نوار غربی ارتفاعات مرکزی بارانیترین مناطق کشور هستند و سالانه بیش از سه هزار و هشتصدوده میلیمتر باران دارند؛ اما اقلیم خشک فقط در موسم بارانی شمال شرقی دارای بارندگی است و در ماههای تابستان با قحطی و خشکی روبرو است. این مناطق در طول سال به طور متوسط به میزان یکهزار و نهصدو پنج میلیمتر بارندگی دارند.[۶]
منابع طبیعی
در سریلانکا منابع طبیعی ارزشمندی مانند سنگ جواهرهای مختلف، گرافیت، سنگ آهن، سنگ آهک، گوآترز، شیشه معدنی، خاک رُس و نمک وجود دارد. فلزات غیر آهنی تیتانیم، منازیت، زیرکن در بعضی مناطق ساحلی قابل استخراج است. این کشور از عهد باستان به داشتن سنگهای گرانبهای مختلف مانند یاقوت کبود، زرد و سرخ، چشم گربه (cat’s-eye) و سنگهای کم ارزشتری چون گرانیت، شبه مروارید شهرت داشته است [۷]؛ اما منابع گاز و نفت ندارد [۸].[۹]
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی در سریلانکا بر حسب منطقه آب و هوایی و مناطق مرتفع متفاوت و تنوع آن به بیش از سه هزار نوع گل و گیاه میرسد. انبوه درختها و روییدنیهای همیشه سرسبز جنگلی شامل یاسمن، سوسن، زنبق، گل های آهاری، همیشه بهار، پنبه، بوته های مختلف درختان ماهون، چوب قرمز(Mahogany) و انواع نخل مانند نخل نارگیل، منگو، جک فرووت، تنبول(Betel)، موز، پاپایا در جنوب غرب در دشت و درهها وجود دارد. در ارتفاعات مرکزی جنگلهای همیشه سبز، علفزارها و نیزارها در همه جا گسترده است (Encyclopedia, 1995). درختان آبنوس، چوب سبز، در جنگلهای همیشه سبز مناطق خشکتر در شمال و شرق میرویند. در مناطق خشک جنگل گیاهان مقاوم در برابر بی آبی مانند خارها و بوتهها هستند. در طول سواحل جنگلهای مردابی، تالابی و دهانه رودخانه روییدهاند. جنگلهای کاج و نخل در اطراف رودخانهها وجود دارند. گل سنبل، اقاقیا، سرخس، ارکیده در اکثر مناطق مشاهده میشوند [۱۰].[۱۱]
زندگی جانوری
بر اساس مطالعات انجام شده، حدود هشتاد و هشت گونه جانوران در سریلانکا زندگی میکنند که بیست و یک گونه از آنها شامل فیل آسیایی، چیتا، گربه وحشی و چندین گونه از میمونها، میمون دُم دراز ابرودار، میمون بی دُم، میمون تنبل، میمون پوز دار، بوفالو، چند گونه آهو و گراز وحشی در معرض انقراض و رسماً مورد حمایت هستند. همچنین خزندگان بیشماری در این کشور وجود دارند که یک صد و چهل و چهار گونه از آنها شناخته شدهاند. برخی از این جانوران مانند مار کبرا، افعی، اژدها، تمساح، سوسمارها و چهار نوع از لاک پشت نیز در معرض انقراض هستند. سریلانکا یکی از کشورهایی است که بیش از یکصد نوع مختلف و فراوان قورباغه و وزغ و انواع آبزیان را دارد. بیش از چهارصد گونه پرنده [۱۲]، شامل کلاغ جاره، مگسخوار، فلامینگو و طوطی در این جزیره زندگی میکنند[۱۳].[۱۴]
مشکلات و مسایل محیط زیستی
فشار جمعیت بر منابع محدود طبیعی شدید است. فقط چهل درصد از اراضی کشور قابل استفاده برای کشاورزی است؛ در حالی که بیشتر مردم روستا نشین هستند [۱۵]. جنگلزدایی یکی از مهمترین معضلات محیط زیستی سریلانکا است. در دهه 1920 میلادی چهل و نه درصد این سرزمین زیر پوشش جنگل بود. در سال دو هزار و پنج میلادی این میزان به بیست و نه و نیم درصد کاهش یافت. درختان جنگل به منظور توسعه دادن اراضی کشاورزی، تولید تخته و مصرف سوخت قطع میشوند. جنگلزدایی موجب فرسایش خاک، رانش زمین و سیل شده است. نابودی جنگلها بقای بسیار از جانوران را تهدید میکند. در سال دو هزار و هفت، پناهگاهها و مناطق حفاظت شدهای که برای حمایت از جنگلها و حیات وحش ایجاد شده تنها پانزده درصد از کل کشور را شامل میشد. منطقه حفاظت شده جنگلی سینهاراجا (Sinharaja) که آخرین و گسترده ترین جنگلها زمینهای کم ارتفاع مناطق گرمسیری و استوایی است، سال یکهزار و نهصد و هشتاد و هشت به عنوان یک منطقه حفاظت شده میراث جهانی (World Heritage Site) اعلام گردیده است [۱۶].
آلودگی آب نیز یکی دیگر از مشکلات محیط زیستی در سریلانکا است. آلودگیهایی مانند گندآبها، کودهای شیمیایی، آفت کشها و فلزات سمی کیفیت آب مصرفی مردم را کاهش داده است. آلودگیها به دلیل این که به رودخانهها و دریا سرازیر میشوند به زیستگاههای دریایی و جانوری آسیب جدّی میزند. استخراج صخرههای مرجانی دریا به منظور تولید مواد صنعتی و مصرفی نیز از جمله آسیبها به محیط زیست دریایی است.
در کنار این معضلات و از جمله آلودگی هوای شهر کلمبو که مشکلات مصنوعی محیط زیستی هستند، مهمترین بلایای طبیعی این کشور، طوفانها و سیلابهای موسمی و گاهی سونامی است. در سونامی سال 2004 سی و یک هزار نفر کشته، بیش از شش هزار و سیصد نفر ناپدید و چهارصد و چهل و سه هزار نفر بی خانمان شدند و خسارات مالی وارده یک و نیم میلیارد دلار برآورد شده است[۱۷].
یکی از اقدامات مهم در جهت حفاظت از محیط زیست، تصویب قوانین و ملحق شدن کشورها به قراردادهای بینالمللی است. دولت سریلانکا قراردادهای بینالمللی در باره تغییرات آب و هوایی، جنگلزدایی، گونههای جانوران در معرض انقراض، زبالههای خطرناک، قانون دریاها و مناطق مرطوب را تصویب کرده است (Vidyamal, 2009).
جاذبه ها و دیدنیهای طبیعی
جنگل های استوایی، مناظر طبیعی، سواحل زیبا، تنوع زیستی جانوری و گیاهی، فرهنگ باستانی، جشن های دینی، میراث فرهنگی و تنوع مذاهب از جاذبه های این کشور هستند. در باره هر کدام از این موضوعات در قسمت‌‌‌های دیگر بحث خواهد شد[۱۸].
نیز نگاه کنید به
جغرافیای طبیعی روسیه؛ جغرافیای طبیعی سودان؛ جغرافیای طبیعی اردن؛ جغرافیای طبیعی ژاپن؛ جغرافیای طبیعی کانادا؛ جغرافیای طبیعی کوبا؛ جغرافیای طبیعی در چین؛ جغرافیای طبیعی تونس؛ جغرافیای طبیعی مصر؛ جغرافیای طبیعی ساحل عاج؛ جغرافیای طبیعی مالی؛ جغرافیای طبیعی افغانستان؛ جغرافیای طبیعی فرانسه؛ جغرافیای طبیعی سوریه؛ جغرافیای طبیعی اسپانیا؛ جغرافیای طبیعی اوکراین؛ جغرافیای طبیعی تایلند؛ جغرافیای طبیعی آرژانتین؛ جغرافیای طبیعی قطر؛ جغرافیای طبیعی امارات متحده عربی؛ جغرافیای طبیعی سیرالئون؛ جغرافیای طبیعی اتیوپی؛ جغرافیایی طبیعی سنگال؛ جغرافیای طبیعی زیمبابوه؛ جغرافیای طبیعی بنگلادش؛ جغرافیای طبیعی تاجیکستان
کتابشناسی
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Encyclopedia, A. (1995). Encyclopedia Americana (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.
- ↑ , م. ض. (1369). حقوق بین الملل عمومی. گیتی.
- ↑ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ Encyclopedia, A. (1995). Encyclopedia Americana (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ Encyclopedia, A. (1995). Encyclopedia Americana (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.
- ↑ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
- ↑ Encyclopedia, A. (1995). Encyclopedia Americana (Vol. 25). Encyclopedia Americana Corporation.
- ↑ Vidyamal, S. (2009). Sri Lanka.
- ↑ State, U. o. (2008). world facts/Sri-Lanka. Retrieved 10 11, 1390, from http://worldfacts.us: http://worldfacts.us/Sri-Lanka.htm
- ↑ رکنی، مهدیقلی (1391). جامعه و فرهنگ سریلانکا. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)