مناسبت‌های ملی و مذهبی بنگلادش

این مناسبت ها با توجه به تعداد مذاهب مختلف در بنگلادش به شرح زیر است:

نمازجمعه

نمازجمعه در عین حال که در نظر عموم مردم از اهمیت خاصی برخوردار است، روش برگزاری آن باعث شده تا فقط مفهوم عبادی مد نظر باشد و از طرح مسایل سیاسی خبری نیست.

به طـــور کلی در همه مساجد کشور، که جمعا حدود دویست هزار مسجد می شوند، در روز جمعه هر هفته، هم زمان نماز جمعه برگزار می شود. در روستاها 99 درصد مردم مسلمان و در شهرها 90 درصد و در پایتخت در حدود 80 درصد مردم مسلمان در نمازهای جمعه شرکت می کنند.

ایمه مساجد و یا جمعه از طرف نمازگزاران و یا کمیته مدیریت مسجد مربوطه، به طور دایمی و به صورت حقوق بگیر استخدام می شوند. فقط خطیب و ایمه جماعت «مسجد بیت المکرم»، مسجد ملی بنگلادش در پایتخت، و نیز امام جماعت مسجد جامع شهر چیتاگنگ، از طرف دولت و از طریق بنیاد اسلامی دولتی منصوب می شوند.

تقریبا در تمام مساجد، خطبه های نماز جمعه از روی کتابی قدیمی خوانده می شود. در این کتاب برای هر ماه 4 یا 5 خطبه پیش بینی و نگارش شده است. محتوی این خطبه ها مسایل اعتقادی،  اخلاقی و معاد می باشد و جنبه های مذهبی را در بر می گیرد.

در مسجد بیت المکرم و چند مسجد مهم دیگر، خطبه های نماز جمعه را خطیب و امام جمعه آن مساجد می نویسند و می خوانند. شایان ذکر است که بجز یکی دو مسجد، در همه مساجد خطبه های نماز جمعه به زبان عربی خوانده می شود. در یکی دو مسجد مذکور که کاملا به دست جماعت اسلامی است، خطبه به زبان بنگالی ایراد می شود. معلوم است که خطبه عربی را اکثر مردم نمی فهمند و هیچ رابطه ای با زندگی مردم ندارد؛ به همین دلیل از انعکاس آن در مطبوعات هیچ اثری نیست. البته از یکی دو دهه پیش این سنت به همه مساجد ترویج شده است که قبل از خطبه عربی، خلاصه خطبه و یا مسایل ضروری را امام جمعه در سخنان قبل از خطبه به زبان بنگالی بیان کند، ولی عملا به علت ضعف علمی وکمبود اطلاعات و یا مشکلات دیگر، به آن عمل نمی شود.

دو روزنامه در داکا ( یعنی روزنامه های سنگرام و ملت ) خلاصه خطبه نماز جمعه مسجد بیت المکرم را که اکثرا مربوط به مسایل دینی و اجتماعی روزمره می باشد، منعکس می کنند. مولانا عبید الحق، امام جمعه بیت المکرم، بزرگ ترین خطیب مساجد بنگلادش است. وی نیز از طرف دولت برگزیده و استخدام شده است.

نمازهای جمعه در بنگلادش به جز چند نمونه، در رادیو و تلویزیون منعکس نمی شود. حتی در مطبوعات کشور نیز انعکاس ندارد. البته در چند نمونه که بعد از نماز جمعه مراسم سیاسی و یا سخنرانی های بزرگ سیاسی مذهبی در محوطه بیرونی مسجد ملی کشور برگزار  می شود، خبر آن در مطبوعات به چاپ می رسد که در خصوص نماز جمعه فقط جنبه اشاره و فرعی دارد. این نکته را نباید از نظر دور داشت که علت اصلی آن نداشتن مرکزیت واحد برای نماز جمعه می باشد و اصولا در نماز جمعه مطلب مهمی بیان نمی شود که مطبوعات بدان بپردازند.

ماه مبارک رمضان

حلول ماه مبارک رمضان در هرسال را کمیته فقهی رسمی، از طرف بنیاد اسلامی بنگلادش، به نام «کمیته رویت هلال ماه» اعلام می کند. افطاری دادن در این ایام برای مردم این سرزمین بسیار اهمیت دارد و مردم معتقد هستند که افطاری دادن سبب افزایش برکت روزی آن ها خواهد شد. افطاری نیز، خود برای این مردم اهمیت خاصی دارد و به محض غروب آفتاب و شنیدن اذان، افطار می کنند. افطاری دادن در میان دستگاه های دولتی، احزاب، گروه ها و انجمن های فرهنگی بسیار چشمگیر است و هر دسته و گروهی سعی دارد در این مهمانی الهی سهیم باشد.

یکی از سنت های رایج در این کشور برای بیدار کردن مردم به هنگام سحر، آژیری است که از کارخانه ها برای بیداری مردم به صدا در می آورند. از نگاه جماعت اهل تسنن، «اعتکاف» در مسجد در روزهای آخر ماه مبارک مستحب بوده و حتی یک نفر بعد از روز بیستم ماه مبارک باید از سوی اهالی محل در مسجد اعتکاف کند، در غیر این صورت ترک سنت شده است.

شب های قدر در فرهنگ مذهبی مردم بنگلادش بسیار مهم است و شب 27 رمضان را شب زنده داری می کنند. هفدهم رمضان را روز جنگ بدر می دانند و مراسمی را نیز برای بزرگداشت آن ترتیب می دهند. نماز تراویح نیز  ازجایگاه بسیار والایی بین اهل سنت برخوردار است. نماز تراویح هر شب ماه مبارک رمضان خوانده می شود و بیست رکعت می باشد که بایستی به جماعت خوانده شود. در این نماز هر شب یک جز از قرآن کریم توسط امام حافظ قرآن خوانده می شود. این نماز از نظر فقهی مستحب است اما مردم عاشقانه گاهی تا یک ساعت ونیم ایستاده این نماز را به جا می آورند.

عید فطر نیز یکی از بزرگترین اعیاد مذهبی این کشور است و معمولا سه روز تعطیل رسمی از سوی دولت اعلام می شود. از نیمــــه دوم مـــاه مبارک رمضان مردم به خرید عید می پردازند و در روز عید لباس نو می پوشند و صله رحم به جا می آورند و شیرینی مخصوص عید و انواع غذاها را مهیا می کنند. رادیو و تلویزیون نیز در این ایام برنامه های مخصوص پخش می کنند.

عید قربان ( عید الاضحی )

عید سعید قربان، دومین عید بزرگ مذهبی مسلمانان است که با شکوه هر چه تمام تر در کشور برگزار می شود. آداب و رسوم این عید سعید در شبه قاره، به ویژه در بنگلادش  جلوه خاصی داردکه به شرح مختصری از آن پرداخته می شود.

کمیته رویت هلال

بنیاد اسلامی بنگلادش که بزرگ ترین سازمان دولتی اسلامی بنگلادش محسوب می شود، برای اعلام تاریخ شرعی رویت هلال ماه شوال ( عید فطر ) و عید قربان و... کمیته ویژه ای دارد که به ریاست وزیر مذهب و با عضویت علما و رجال دینی کشور تشکیل می شود. در بیست و نهمین روز از هر ماه قمری کمیته فوق تشکیل جلسه می دهد. چنانچه رویت هلال ماه در یکی از نقاط کشور با شواهد عینی معتبر رویت شود، کمیته مذکور آغاز ماه جدید را اعلام می کند، در غیر این صورت بعد از پایان 30 روز کامل، اولین روز ماه جدید قمری آغاز می شود. معمولا رویت هلال در آسمان بنگلادش با ایران یکسان است.

تاریخ و نمازعید قربان

مسجد ملی بیت المکرم

باتوجه به اینکه اکثریت مطلق مردم بنگلادش اهل تسنن (حنفی مذهب) هستند، آداب و سنت های عید سعید قربان مطابق با همان فقه برگزار می شود. نماز عید قربان دارای دو رکعت و هر رکعت دارای سه تکبیر می باشد. نماز عید قربان طبق فقه اهل سنت، واجب عینی است. نماز عیدین ( عید فطر و عید قربان) طبق فقه اهل سنت باید در مصلی بزرگ ( عید گاه ) برگزار شود؛ ولی مدت ها است که این سنت حسنه در بنگلادش نادیده گرفته شده است.

اجتماع اصلی نماز عید در عیدگاه ملی کشور، با امامت خطیب مسجد ملی بیت المکرم برگزار می شود.

قربانی

افراد مستطیع موظف هستند در عید قربان بعد از اقامه نماز عید به نیت تقرب به خداوند متعال، حیوانی حلال گوشت را،که عمدتا گوسفند یا بز یا گاو می باشد، ذبح کنند. طبق فقه اهل سنت هفت نفر می توانند یگ گاو و یا شتر را مشترکا قربانی کنند. ولی گوسفند و یا بز را یک نفر می تواند قربانی کند. در روز عید قربان اکثر مردم مسلمان بنگلادش، مانند سنّتی، ذبح گوسفند یا گاو را برخورد فرض می دانند و به آن اهتمام ویژه دارند. این روز حال وهوای یک جشن بزرگ ملی و مذهبی را دارد.

گوشت قربانی

مستحب است که گوشت قربانی را به سه قسمت تقسیم کنند، یک قسمت برای خود، یک قسمت برای بستگان و قسمت سوم برای فقرا و مستمندان. پوست گاو و گوسفند ذبح شده باید به ایتام و فقرا،  صدقه داده شود. گفتنی است عید قربان معمولا سه روز تعطیل رسمی است و دفاتر کلیه روزنامه ها در این ایام تعطیل است و اکثر مردم به روستاها و شهرها رفته و ایام عید را با بستگان خود می گذرانند.

عاشورا و کربلا در فرهنگ بنگلادش

با عنایت به اسلامی بودن کشور، فرهنگ مردم بنگلادش فرهنگی است که در آن تاریخ، سنت ها، عقاید، اندیشه ها، سلیقه ها و باورهای جمع شده تحت تاثیر ارزش های اسلامی است. از این رو، از روزی که نور اسلام برای اولین بر این سرزمین تابید، اهمیت ماه محرم و روز عاشورا نیز در فرهنگ جمعی مردم این سرزمین جاری شد.

قبل از اینکه ایام روزه ماه مبارک رمضان واجب شود، رسول مکرم (ص ) خود روزه های عاشورا را می گرفت و طبق دستور، اصحاب گرامی نیز این روزها را روزه می گرفتند. در ماه شعبان سال دوم هجری قمری حکم روزه برای ماه مبارک رمضان نازل شد. پیامبر گرامی اسلام (ص ) در کنـــــار گـــرفتن روزه در ماه مبارک رمضان، روز عاشورا در ماه محرم را نیز روزه می گرفتند. بنابراین به تبعیت از این سنت، از بدو تبلیغات اسلام در سرزمین بنگلادش، آن هایی که به اسلام گرویدند، سعی کردند تا روز عاشورا را روزه بگیرند؛ که این سنت هنوز ادامه دارد.

مراسم عمومی دیگر این روز، سخنرانی و وعظ و خطابه واعظین مذهبی در اجتماعات عمومی پیرامون این رخداد عظیم تاریخی است. آن ها همچنین نقل می کنند که قیامت در روز عاشورا برپا خواهد شد. این سخنرانی ها در اذهان مردم اثر مثبتی می گذارد.

به طور تخمینی پس از گذشت هفتاد سال از ظهور اسلام، در روز دهم محرم سال 61 هجری مطابق با سال 680 میلادی حضرت امام حسین علیه السلام در دشت کربلا به مرتبه شهادت رسید. حادثه کربلا در بین مسلمانان بنگلادش، الهامی را به وجود آورد که در مبارزه برای اقامه حق و عدالت در صورتی که نیاز باشد باید جان را فدا کرد. در پی تاثیرگذاری در شیعیان وتحت تاثیر قرار گرفتن مردم بنگلادش، مراسم مخصوص برگزاری روز عاشورا به وجود آمد. از جمله راهپیمایی تعزیه وتاسیس امام باره (حسینیه) بود که هنوز هم رواج دارد و این ها تاثیرات مذهب تشیع را در بنگلادش نشان می دهد.

در سال 1609 میلادی شهر داکا تبدیل به مرکز استان بنگال ( حکومت مغول در شبه قاره هند ) شد و به نام شهر «جهانگیر نگر» (شهر جهانگیر) مشهور شد. جهانگیر نگر از بدو تاسیس تحت تاثیر عقاید تشیع قرار گرفت و با برگزاری مراسم عاشورا این تاثیر بیشتر نمایان شد.

شایان ذکر است که در سراسر شبه قاره هند به جز دکن هند (جنوب هند) فقط در شهر داکا قدیمی ترین امام باره به نام «حسینیه دالان» وجود دارد که معماری آن متاثر از سنت فرهنگی بنگلادش است. امام باره دیگری را نیز حاجی محمد محسن معروف به «قهرمان بذل و بخشش» در محلی بنام مورالی، تابع شهرستان جیسور ( واقع در غرب بنگلادش ) تاسیس کرد که هنوز باقی مانده است.همچنین در منطقه خارکی، تابع شهرستان جیسور، محلی وجود دارد که به «کربلا» معروف است. در منطقه عظیم پور ( واقع در قسمت غربی ) شهر داکا نیز جایی به نام کربلایی وجود دارد.

از آغاز پیدایش اسلام در سرزمین بنگلادش تا به امروز، اسامی تعداد بی شماری از کودکان را به نام مبارک حضرت امام حسین علیه السلام مزین می کنند. پدران و مادران اسامی فرزندان خود را طوری تعیین کرده اند که اسم حضرت امام حسین علیه السلام در  ترکیب اسم ها وجود داشته باشد، مانند: علا الدین حسین شاه، شهادت حسین، سجاد حسین، حسین علی، منیر حسین، انور حسین، ذاکر حسین، ارشاد حسین، مشرف حسین، ابوالحسین، فدا حسین و .... حتی به نام پسران حضرت امام حسین (ع)، اسم بسیاری از کودکان مزین به نام هایی از این قرار است: زین العابدین، علی اصغر، علی اکبر و .... اسم های سکینه، زینب و فاطمه نیز به مناسبت رخداد کربلا برای دختران انتخاب می شود. واقعه غم انگیز کربلا و روز عاشورا و نیز شهادت حضرت امام حسین (ع) و اصحاب و یارانش در ذهن و اندیشه مردم مسلمان بنگلادش متجلی است و بخشی از باورهای مردمی و به معنایی فرهنگ دینی بنگلادش را تشکیل داده است. همین عوامل است که نشان دهنده سیمای واقعی فرهنگ بنگلادش است.

به مناسبت واقعه کربلا تصورات زیادی نیز در میان مردم وجود دارد که بخشی از اجزای  فرهنگ این کشور را تشکیل می دهد. مثلا اگر در موقع غروب در آسمان ابر قرمز دیده شود، مردم تصور می کنند که آن ابر از خون شهدای کربلا به وجود آمده است. گرچه ایــن تصور اساس ندارد، اما آن خاطره شهادت کربلا را در اذهان مردم عامه و روستانشین زنده می سازد. در بسیاری از خانواده های مسلمان بنگلادش قسمتی از گوشت قربانی عیدالاضحی را با روش خاصی تا روز عاشورا نگه می دارند و در آن روز می خوردند.

در ادبیات بنگـــالی کتاب هایی تحت عنوان «جنگنامه» به رشته تحریر در آمده است. این کتاب ها به صورت منظوم نوشته شده اند و نوعی اشعار طولانی هستند که در اصطلاح محلی «پونتی» گفته می شود. نیـــز ادبیـــات مرثیه، جاری، قصیده، غزل و ... در زبان بنگالی رشد پیدا کرده اند و این آثار مردم بنگال را با حادثه کربلا مانوس می کنند. نوحه ای است که با این جملات آغاز شده است: «ای شمر! خنجرت را آهسته بر گلویم بزن تا بتوانم ناله زین العابدین را بشنوم». این نوحه در بین مردم روستایی بنگال، در همه خانواده ها شهرت پیدا کرده است. هر کس این نوحه را می شنود اشک در چشمانش جاری می شود.

در مورد رخداد غم انگیز کربلا کتاب های زیادی به نظم و نثر به زبان بنگالی نوشته شده است . در قرن هفدهم شاعر بنگالی شاغریب الله کتابی با عنوان جنگنامه بزرگ صحیح را نوشت. در این کتاب منظره شهادت حضرت امام حسین علیه السلام منعکس شده است؛ به ویژه منظره جدا سازی سر مبارک آن حضرت توسط شمر، وقتی که بر سینه مبارک آن حضرت نشست و سر امام را جدا ساخت و از جمله عرش، لوح و قلم، بهشت و دوزخ و ... شروع به نالیدن کردند و آسمان و زمین وحتی کوه ها و باغ ها  و دشت کربلا ناله کردند، خورشید و ماه همه سیاه شدند و جانوران بر این حادثه نالیدند.

در قرن هفدهم با همین مضمون شاعر دیگری به نام محمد خان کتابی منظوم با عنوان مقتل حسین (ع) نوشت که توجه همگان را جلب کرد.

در سال های مختلف کتاب های دیگری نیز با عنوان جنگ نامه (در مورد حادثه کربلا) نوشته شد. در آثار قرن نوزدهم، در نوشته های مربوط به محرم، عاشورا و کربلا بعضی از تعبیرات هنری ادبی مشاهده می شود. در این عصر ادبیات نثر رشد پیدا کرد و نوشتن شعر ونظم ( با جنبه های هنری جدید ) ادامه یافت و ادیبان، واقعه غم انگیز کربلا را در قالب نثر آغاز کردند. در اواخر قرن نوزدهم، میر مشرف حسین کتاب بزرگ  دریای غم  را در باره حادثه کربلا نوشت که نظر همگان را جلب کرد و مردم  از آن به طور گسترده استقبال کردند. در واقع این کتاب نیمی تاریخی و نیمی تخیلی است، یعنی نه کاملا تاریخ است نه کاملا داستان، بلکه شبه داستان یا شبه تاریخ است. با وجود این، هنوز این کتاب محبوب مردم مسلمان بنگال است و تقریبا در همه خانه ها نسخه های آن پیدا می شود. زمانی در روستاهای سراسر بنگال مرتبا مجالس برای خواندن و شنیدن دریای غم تشکیل می شد. یک نفر این کتاب را می خواند و دیگران گوش می کردند؛ شنوندگان در حین شنیدن، احساساتی و غمگین می شدند. محبوبیت این کتاب هنوز در میان عموم باقی است. کتاب دیگری در زبان بنگالی یافت نمی شود که مانند کتاب دریای غم در باره واقعه کربلا موردتوجه و پذیرش عمومی قرار گرفته باشد.

ما می دانیم حضرت امام حسین علیه السلام که سردار بزرگ حق و عدالت و انصاف بود، در روز دهم محرم سال 61 هجری قمری در کربلا در ساحل رود فرات علیه ارتش بزرگ حاکم ظالم وقت، یزید شجاعانه جنگید و شهادت را به جان خرید و شهادت آن حضرت الگوی مسلمانان قرار گرفت و در تاریخ اقامه حق وعدالت، غایت روشن و شکوهمند ایثارگری گشت و به مقام سیدالشهدا رسید. وی ضمن قربانی کردن جان پاک خود در دشت کربلا، به اثبات رساند که قافله حق در حرکت خود تسلیم نمی شود. حادثه کربلا به مردم مسلمان الهام می بخشد تا متحد شوند و برای اجرای حق و عدالت و علیه بی عدالتی و ستمگری و ظلم قیام کنند. در انقلابی که در سال 1857 میلادی علیه انگلیسی ها  (در سراسر شبه قاره ) آغاز شد، تاثیر عاشورا کاملا مشهود است. راهپیمایان شرکت کننده در مراسم عاشورا در شهر داکا، به پادگان انگلیسی ها در آرمانیتولا حمله و آنجا را تخریب کردند.

از آغاز رشد ادبیات بنگالی تا به امروز، در مورد حادثه کربلا بسیار نوشته شده است و کتاب ها و کتابچه ها به تعداد زیادی منتشر شده است؛ برای نمونه به چند کتاب اشاره می کنیم: قتل قاسم و نجات زین العابدین به قلم ابوعلی محمد حامد علی، کربلا به قلم محمد عبدالباری، کربلا  از خیره الله،  جنگ کربلا  از ضمیر حسین القادری، مراسم محرم از خان بهادر عابد علی، زمینه تاریخی و دریای غم از عبدالغفور صدقی،  ادبیات مرثیه بنگالی، از دکتر غلام ثقلین،  داستان کربلا از ا، ن، م، بذل الرشید،  تاریخنامه جنگ کربلا و خانواده پیامبر  و  تاریخنامه کربلا و خانواده امام  از محمد برکت الله. نیز تعداد زیادی از کتابچه ها تحت عنوان «حسن و حسین ع» و «کربلا» به زبان بنگالی منتشر شده است. شاعران بنگالی از جمله شهادت حسین، غلام مصطفی، قاضی نذرالاسلام، فرخ احمد و ... در باره محرم و کربلا اشعار ارزنده ای را سروده اند. شاعر شهادت حسین در شعر خود با عنوان «شهید کربلا»  می سراید:

ای مردم بشنوید که صدای ناله در سراسر گیتی بلند است، آه! آه! یا حسین! در آسمان بلند است، آنکه جایش در جنات است، در دشت کشته می شود، و ناله رودخانه به ساحل می رسد.

و در شعر دیگری با نام «محرم» می سراید:

این همان محرم است، غم آنروز ای مسلمانان! فراموش کرده اید ؟، دین شما اسلام است، ...

شاعر ملی بنگلادش قاضی نذر الاسلام با کلمات زیبا و منظوم، محرم را در اشعار بنگالی تقدیم کرده است:

امروز همان ماه محرم باز آمده است، ایثارگری می خواهیم نه مرثیه و ناله را ...

فروخ احمد شاعر معروف در شعر خود تحت عنوان «شهید کربلا» می گوید:

توشه ها را بردار،  ببین در پیش رویت دشت کربلا و اسب سواران را،  شن ها  در آن دشت مثل دوزخ می سوزانند، و نشانی از سبزه و گیاه ندارند، ماتم در آسمان و هوا بلند می شود، درختان و سنگ ها نیز در ماتم هستند، امروز ما آمده ایم در دشت کربلا ، ای حسین! ...

شاعران و ادیبان بنگالی تلاش کرده اند تا ضمن بیان تاریخ ایثارگری در محرم، ملت را به همان مکتب سوق دهند. قاضی نذر الاسلام در نوشته های خود می گوید: ای مسلمانان بیدار شوید، فریاد حیدری (یا علی ) بزنید، بگذارید همه چیز باخون شهید سرخ شود ...

به مناسبت محرم و عاشورا بسیاری از سازمان ها و انجمن های اجتماعی و فرهنگی، سمینارها، اجتماعات، سخنرانی های مذهبی، مجالس دعا و نیایش، مجالس درود رسانی به پیامبر اکرم (ص ) و غیره تدارک دیده می شود. در مساجد، مزارها و خانقاه ها، جلسه ها و محفل های ویژه برگزار می شود. روزنامه ها و مجلات، مقالات و اشعاری به مناسبت محرم وعاشورا منتشر می کنند. در بعضی جاها نمایشگاه هایی به مناسبت عاشورا ومحرم تشکیل می شود. رادیو و تلویزیون برنامه های ویژه پخش می کنند. البته این برنامه ها بدون موسیقی پخش می شوند. در واقع عاشورا و محرم در فرهنگ این سرزمین، مثل حسی انقلابی، در جریان است.

عید میلاد النبی (ص)

بنیاد اسلامی بنگلادش ( اسلامیک فاوندیشن ) که از طرف دولت، بر امور مسایل کشور نظارت دارد، برنامه های گوناگونی را بدین مناسبت تدارک می بیند و هر ساله در این روز، مراسم بزرگ همراه با سخنرانی و نعت برگزار می کند. لازم است پیش از صحبت درباره عید میلاد النبی (ص)، اشاره کوتاهی به عکس العمل وهابیت تحت عنوان «سیره النبی» در برابر این عید بشود.

سیره النبی

دلیل اینکه بعضی از دسته جات و یاگروه ها از عنوان و اصطلاح «سیره النبی» در مقابل «میلادالنبی» (ص ) استفاده می کنند، این است که چون این افراد تحت تاثیر افکار وهابیت قرار دارند و از طرفی هم نمی خواهند رو در روی افکار عمومی قرار گیرند؛ آن ها برگزاری روز عید و جشن را نوعی «بدعت» می دانند، بنابراین، از این روز به نام «سیره النبی» یاد می کنند.

طرفداران حزب جماعت اسلامی و بعضی از پیروان مکتب وهابیت حامی «سیره النبی» هستند و پیروان پیرها و اهل تصوف و سنی ها طرفدار «میلادالنبی (ص)» هستند. منطق این گروه این است که طبق حدیث پیامبر، فقط عید فطر و عید قربان عید های مسلمانان تلقی می شوند و عید دیگری وجود ندارد.

تاریخ میلاد النبی (ص)

بنا بر روایت مشهور اهل سنت، دوازدهم ماه ربیع الاول روز تولد و روز وفات حضرت ختمی مرتبت (ص) است، ولی با توجه به گفته پیامبر اکرم (ص ) که فرموده اند تولد و وفات من برای شما باعث سعادت است، چنین روزی جشن گرفته می شود.

چگونگی مراسم

مراسم عید «میلاد النبی (ص)» و «سیره النبی» به صورت همایش، سخنرانی های مذهبی در مساجد و محافل عمومی و مردمی برگزار می شود. سازمان ها و مراکز فرهنگی و ادبی هر یک متناسب با برنامه های خود  اقدام به مسابقه های قرایت قرآن، نعت خوانی، سرود، مقاله نویسی و ... می کنند.   گفتنی است که جشن میلاد النبی (ص ) در بعضی نقاط از سه تا هفت روز ادامه دارد.

جشن جلوس

سنـــی های تند رو اقدام به برگزاری راهپیمایی مردم به نام «جشن جلوس عیدالنبی» (ص ) می کنند. در این راهپیمایی پیروان آن ها به صورت گسترده شرکت می کنند و آن را باعث ثواب و اجر و نشانه عشق و محبت نسبت به رسول خدا تلقی می کنند. پیش آهنگ برگزاری چنین رسمی، پیروان مکتب «احمدیه سنیه طیبیه» می باشند که پیر این سلسله اهل پاکستان است و در این ایام به بنگلادش سفر می کند. نام وی سید شاه محمد طاهر از منطقه سیالکوت پاکستان می باشد.  بزرگ ترین راهپیمایی جشن جلوس عید میلادالنبی در شهر چیتاگنگ هر ساله در 12 ربیع الاول برگزار می شود.

مردم معتقد به این روز ( به غیر از پیروان وهابیت)، به مناسبت عید میلاد النبی (ص ) در خانه های خود غذاهای متنوعی پخته و در میان فقرا و نیازمندان تقسیم می کنند. در مناطق مختلف چیتاگنگ، برای برگزاری این مراسم مذهبی، گاو ذبح می کنند و گوشت آن را در بین اقوام تقسیم می کنند؛ زیرا این عمل را نوعی تبرک می دانند.

ملاحظات

در سال های گذشته در این روزت، فقط مراکز آموزشی و غیر دولتی تعطیل بودند، اما از سال 2001 دولت اقدام به تعطیل رسمی کرد. اعلامیـــه های تبــــریک این روز از ســـوی رییس جمهوری، نخست وزیر و مسیولین دولتی و شخصیت ها بازتاب مطبوعاتی یافته است. این روز در شبه قاره هند همیشه با قرایت قرآن و محفل میلاد، که روز شادی و عید است، برگزار می شود. در دوره تسلط انگلیسی ها، این روز تعطیل رسمی بود و به نام روز «فاتحه دوازدهم» شهرت داشت و مردم در آن روز جشن می گرفتند. ظاهرا تا قبل از استقلال پاکستان از هند، همین نام کاربرد داشت، اما پس از استقلال پاکستان، این روز به نام «عید میلاد النبی» (ص ) تغییر یافت. در این روز، مردم با خواندن سرود و شعر و ابیات نغز و بسیار معروف شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی علیه الرحمه، یعنی:

«بلغ العلی بکماله/ کشف الدجی بجماله/ حسنت جمیع خصاله/ صلو علیه و آله»، محافل جشن و شادمانی و سخنرانی خود را گرم و پرنشاط می سازند. همچنین خواندن اشعار دیگر فارسی در این مراسم رواج دارد. گروهی هم دست به راهپیمایی می زنند و از این طریق سرور و شادی خود را بروز می دهند یا  با پخش شیرینی، شادی خود را نشان می دهند.

ریشه اختلاف برای نام گذاری چنین روزی را باید در تلاش طرفدارانی دانست که طرفدار افکار وهابی هستند.

طرفداران عید میلادالنبی (ص ) معتقدند که اگر پیامبر خدا خلق نمی شد، هیچ مخلوقی هم خلق نمی شد، لذا این عید بزرگترین عید جهان است و باید قدر آن شمرده شود؛ از این رو معتقدند این روز حتی اگرنوعی بدعت هم شمرده شود، بدعت خوبی است و باعث افزایش روحیه اسلامی و اخوت در جامعه می شود.

نماز عیدین  

نماز عید فطر و عید قربان در بنگلادش و عموما در کشورهای شبه قاره ، اهمیت ویژه ای دارد و هر شهری معمولا دارای مصلای مخصوص ( عیدگاه ) می باشد که نماز عید اصلی در آنجا برگزار می شود. رسانه های گروهی مانند رادیو و تلویزیون و مطبوعات به صورت کامل خبر بــــرگــزاری مراسم را پخش می کنند. مطبوعات با چاپ عکس های ویژه ای از هر نماز، گوشه هایی از عظمت آن را به تصویر می کشند. تلویزیون بیشترین اهمیت را در اخبار سراسری خود به گزارش های مصور نمازهای عید از پایتخت و شهرستان ها می دهد. در بعضی مصلاها جمعیت نمازگزاران به بیش از یک میلیون نفر می رسد.

علی رغم پخش وانتشار گزارش های کامل مصور از نمازهای عید، متاسفانه فقط به ظاهر امر پرداخته می شود. اصولا مسایل سیاسی، اجتماعی مسایل جهان اسلام، به ندرت در خطبه ها مطرح می شود. در چند سال اخیر تلویزیون بنگلادش سعی کرده است که اخبار مراسم نمازهای عید کشورهای اسلامی از جمله ایران، مالزی، اندونزی و غیره را نشان دهد.؛ مراسم نماز عید ایران که با شکوه خاصی برگزار می شود، توجه و تحسین مردم را بر می انگیزد.

شب برات

شب نیمه شعبان در میان اکثریت قاطع مسلمانان بنگلادش، «شب برات» شناخته شده است. بدین مناسبت اکثر مردم، شب را در مساجد و در حال تعبد و نیایش می گذرانند. مردم به زیارتگاه ها می روند و مزار اولیا و بزرگان مذهبی در این شب رونق خاصی پیدا می کند.

«شب برات» واژه ای فارسی است و نشانگر نفوذ فرهنگ فارسی در این منطقه است. طبق روایات اهل سنت، بعد از شب قدر، شب نیمه شعبان بزرگ ترین و پربرک ترین شب سال محسوب مــی شود کـــه در آن شب خداوند (جل و علا) حیات و ممات و روزی بندگان را مقدر می کنـــد  وگنـــاه گنهکاران را به اغماض می نگرد. خداوند بندگان خود را مخاطب قرار می دهد و می فرمایدکه آیا کسی هست که از من مغفرت طلب کند تا من او را عفو نمایم؛ آیا کسی هست که از من طلب رزق کند تا من به او رزق بدهم. در این باب روایات زیادی درکتب اهل سنت وجود دارد. هر چند طرفداران وهابیت این روایات را جعلی تلقی می کنند. «شب برات» در جامعه بنگلادش سنتی حسنه است و به فرهنگی ریشه دار تبدیل شده است. مردم ترجیح می دهند که آن شب را در مساجد در بیداری و عبادت بگذرانند. روزنامه های بنگلادش گزارش ها و مقاله های ویژه ای در این رابطه انتشار می دهند.  این روز تعطیل رسمــــی است و شیعیان این شب را که سالروز تولد حضرت ولی عصر (عج ) است، گرامی می دارند.

مراسم مذهبی هندوها به مناسبت بزرگداشت سالروز تولد شری کریشنا

مراسم مذهبی هندوها به مناسبت بزرگداشت سالروز تولد شری کریشنا، خدای آیین هندو، در مجامع هندوها در سراسر بنگلادش در 12 اوت مطابق با 21 مرداد بــــرگزار می شود. جامعه هندوهای بنگلادش با راهپیمایی در خیابان ها، این روز مذهبی را گرامی می دارند.

به گزارش روزنامه اتفاق، «شری کریشنا» برای سرکوب نیروهای شر و سرپرستی از نیروهای خیر به دنیا آمده بود. گفته های وی درکتاب  بهگوادگیتا ( نغمه های آسمانی)، کتاب مذهبی هندوها جمعاوری شده است. منابع هندو حاکی از آن است که تولد شری کریشنا در 1506 ق .م صورت گرفته است. به عقیده آن ها، زمانی که دنیا پر از ظلم و بی دینی شده بود، شری کریشنا، در شهر متورا در هند متولد شد. نام مادر او ودیبوکی و پدر او بشن دیو بود. جامعه هندوهای بنگلادش در این روز با راهپیمایی مذهبی خود، این روز را گرامی می دارند و تعطیل رسمی است.

مراسم آیینی دورگاپوجا

بزرگ ترین عید هندوها در بنگلادش مراسم آیینی دورگا است. این مراسم در ماه کارتیک طبق تقویم بنگالی در فصل پاییز از 6تا9 کارتیک برگزار می شود. بدین مناسبت بت های رنگارنگ در معابد هندوها نصب می شود. بت اصلی این عید که همدوها آن را پرستش می کنند، «دورگا» نام دارد که مادر، دختر و یا الهه زن «حافظ خلقت» نامیده می شود. پرستش از روز ششم ماه کارتیک شروع می شود. روز هشتم معتقدین از صبح تا غروب گرسنگی می کشند و چیزی نمی خورند و در روز نهم خدای دورگا به همراه ولوله جشن و شادی هندوها روی دست آنان حمل شده و به رودخانه «بوری گانگا» انداخته می شود و بدین ترتیب بزرگ ترین جشن هندوهای بنگلادش به پایان می رسد.

در مقاله «جشن پاییزی پرستش دورگا و چند کلام» به قلم آنیندوآکاش، که در روزنامه اتفاق در 23 اکتبر 2001 م به چاپ رسیده است، مطالبی درباره دورگا نوشته شده است. در این مقاله آمده است که در زمان قدیم جنگی بین خدایان شر و خدایان خیر رخ داده بود که خدایان خیر شکست خورده و از بهشت رانده شدند. بعدا خدایان رانده شده نزد خدای شیوا و ویشنو رفته و از آن ها کمک خواستند. بعد از شنیدن شرح مظالم خدایان شر، این دو خدا خشمگین شده و در پی آن، از چهره های آن دو نوری درخشید و از خدایان دیگر بنام برهما، ایندرا و ... نور ساطع شد و از مجموعه این نورها، خدای دورگا در هییت الهه ای زیبا به وجود آمد. این دورگا در عصرهای گوناگون برای سرکوب بدان و پرورش خوبان در این جهان نزول می کند؛ اساس و مبنای پرستش دورگا در این ایام در بنگلادش ریشه در این اسطوره دارد.

طبق اظهارات این نویسنده قبلا این جشن مخصوص اربابان جامعه بوده و بعدها جنبه مردمی یافته است. به مناسبت جشن پرستش دورگا، ادارات یک روز و دانشگاه ها و مدارس کشور در بنگلادش  به مدت هفت روز تعطیل می باشند.

مراسم مذهبی آبتنی هندوها ( آشتومی ) در بنگلادش

پیروان مذهب هندو در بنگلادش، در آبراه «لانکال بند» در ناراین گنج، در حومه جنوب شرق شهر داکا، مراسم تاریخی آیینی خود به نام «آبتنی هشتمین» را جشن می گیرند. مکان این مراسم ویژه آبتنی در ساحل رود «براهماپوترا» به وسعت سه کیلومتر می باشد.

این مراسم هر ساله در ماه «چوبترا» ( آخرین ماه به تقویم بنگالی)، مطابق با هشتم ماه هجری، برگزار می شود. در این منطقه 10 معبد، 6 آستانه ،3 پناهگاه و 13 جایگاه آبتنی هندوها وجود دارد. در این مراسم علاوه بر هزاران هندو از داخل بنگلادش، جمعیت بی شماری از هندوستان و نپال نیز شرکت می کنند. این مراسم در حدود سه روز طول می کشد.

جشن های ملی بودایی های عشایر

جشن های بوداییان بنگلادش هر ساله به مناسبت آغاز سال نو بنگالی برگزار می شود. مهم ترین آن ها به شرح هستند.

جشن بدر پرو بار ونا

پیروان آیین بودا در بنگلادش باعشق و علاقه خاص مذهبی خود جشن بدر پرو بار ونا را،که بزرگ ترین عید مذهبی آنان محسوب می شود، برگزار می کنند. از جمله برنامه های این روز پرتاب بادبادک های آتش به هوا و رعایت سکوت برای طلب خیر همگان است. در این روز در معابد بودایی ها، مراسم اعطای خرقه مذهبی به روحانیون بودایی صورت می گیرد.

بودا پورنیما

در 29 آوریل هر سال، پیروان آیین بودا، بزرگ ترین جشن مذهبی خود را به نام «پورنیما» برگزار می کنند. بدین مناسبت سازمان های مختلف بودایی برنامه های گوناگونی تدارک می بینند. دولت بنگلادش نیز این روز را تعطیل رسمی اعلام کرده است. بنا به روایت بودایی ها در چنین روزی «بودا» بنیانگذار آیین بودایی، متولد شده است .

29 آوریل، اولین ماه از سال

بودایی ها دراولین ماه سال بنگالی بزرگترین عید خود را با نام جشن «بدر کمال» برگزار می کنند و بدین مناسبت یک روز تعطیل است.

16مارس، سالروز تولد شیخ مجیب الرحمان

سالروز تولد شیخ مجیب الرحمان بنیانگزار استقلال بنگلادش، بعد از روی کارآمدن دولت خانم شیخ حسینه دختر ایشان، بنگلادش این روز را تعطیل رسمی اعلام کرده است.

26مارس، روز استقلال ملی بنگلادش

در 26 مارس 1970 ارتش پاکستان به ارتش بنگلادش در داکا یورش برد و اقدام به سرکوب آزادیخواهان کرد و در نهایت منجر به استقلال بنگلادش شد. به یادبود آن روز، در تاریخ بنگلادش این روز، روز استقلال و ملی شناخته می شود و تعطیل رسمی است.

16دسامبر، روز پیروزی

در چنین روزی در پی جنگ 9 ماهه داخلی در 1971، نیروهای پاکستان از ارتش هند، که پشتیبان چریک های آزادیبخش بنگلادش بودند، شکست خوردند و مجبور به  ترک بنگلادش شدند. به همین مناسبت این روز را روز پیروزی نامیده اند و تعطیل رسمی است.

اولین ماه مه، روز کارگر

اولین روز ماه مه سال میلادی همچون کشورهای دیگر جهان، روز کارگر و به نام روز مه برگزار می شود و بدین مناسبت یک روز تعطیل رسمی است.

15 اوت، روز سوگواری ملی

از زمان روی کارآمدن دولت خانم شیخ حسینه، روز قتل مجیب الرحمان به دست کودتاچیان نظامی در سال 1957، روز سوگواری ملی نامیده شده و تعطیل رسمی است.

14آوریل، روز بنگال

روز اول سال بنگالی است و تعطیل رسمی است.

آخرین چهارشنبه ماه صفر

آخرین چهارشنبه ماه صفر به عنوان یادگار روز بهبود نسبی کسالت رسول خدا (ص ) در بستر بیماری، این روز تعطیل اختیاری رسمی است، یعنی ادارات دولتی باز است و فقط موسسات آموزشی تعطیل است.

فاتحه یازدهم، 11ماه ربیع الثانی

سالروز وفات شیخ عبدالقادر جیلانی ( گیلانی ) یک روز تعطیل رسمی است و بدین مناسبت موسسات آموزشی کشور نیز تعطیل و مابقی مراکز اختیاری است.

27ماه رجب، شب معراج

این روز به نام یادگار معراج النبی (ص ) برگزار می شود و یک روز تعطیل رسمی اختیاری است، به خصوص موسسات آموزشی تعطیل است.

تعطیلات دیگر

علاوه بر روزهای مذکور، برای پیروان مذهب هندو 10 روز، برای مسیحیان 8 روز و برای بودایی ها 5 روز تعطیل در نظر گرفته شده است.

شایان ذکر است که برای موسسات آموزشی در بنگلادش در سال یک ماه تعطیلات در فصل تابستان است و ماه رمضان را نیز عموما در تعطیلی به سر می برند.

نیز نگاه کنید به

مناسبت‌های ملی و مذهبی روسیه؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی کوبا؛ مناسبت ها، تعطيلات و تفریحات در لبنان؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی مصر؛ تعطیلات رسمی سراسری در چین؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی سنگال؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی فرانسه؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی آرژانتین؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی تایلند؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی اردن؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی اتیوپی؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی سیرالئون؛ مناسبت‌های ملی و مذهبی قطر